Eva Cassidy
Wie van het oeuvre van Eva Cassidy houdt mag dit album van Margriet Sjoerdsma niet missen en is bijna verplicht om een van de concerten – waarbij ook Dan Cassidy zal meespelen op viool – in de komende maanden te bezoeken. Het vergt wel durf om een eerbetoon te brengen aan een zangeres die louter covers op haar repertoire heeft staan. We horen hier dus covers van covers. Alleen al het maken van een keuze uit het grote aantal liedjes van Cassidy is een opgave. Door het postuum uitbrengen van veel mooi materiaal is haar discografie gestaag gegroeid.
In gesprek met Sjoerdsma
Met het verschijnen van Simply Eva liet de familie van Cassidy weten aan het eind gekomen te zijn van het archief. Dit is een mooi moment voor een tribute. De keuze van liedjes zou iedereen anders maken. Maar de afsluiter van het album: ‘Fools of Gold’, geschreven door Sting, staat op ieders lijstje. Hoe de selectie gemaakt is ging 8WEEKLY aan de zangeres zelf vragen, nadat eerst helder moest worden hoe het album tot stand gekomen is.
Wat heeft je er toe gebracht een tribute aan Eva Cassidy op te nemen? Veel mensen zullen zeggen dat je dan covers van covers zingt.
“Johan Bakker hoorde mij zingen in LantarenVenster, tijdens de cd-presentatie van Drawing Circles (haar vorige album (red.). Hij was toentertijd een boek aan het schrijven over Eva Cassidy en vroeg mij op zijn boekpresentatie een viertal liedjes van Eva’s repertoire te zingen omdat hem dat een goede match leek. Ik zei uiteraard meteen ja, aangezien ik al fan was sinds mijn zeventiende. Ik ben flink in haar muziek gedoken en kwam tot de conclusie dat ik heel graag dit Tribute aan haar wilde doen. En ja, het zijn covers van covers! Ik krijg die vraag wel vaker. Maar waar het om gaat is dat ik Eva als zangeres wil eren en ook die geweldige songwriters van die mooie liedjes die zij uitkoos. Het zijn liedjes die live gezongen en gehoord moeten worden! Ze had een groot talent de liedjes uit te kiezen die bij haar pasten en die compleet eigen te maken. Ik doe dat door heel gedetailleerd naar haar te luisteren, haar exact te kopiëren wat betreft sound en timing en het daarna helemaal los te laten en het van mezelf te maken. En dan hou ik de arrangementen van Eva grotendeels in ere, want dat was een van haar specialiteiten.”
Hoe is het contact met Dan Cassidy tot stand gekomen?
“Ik heb hem gemaild en hem gevraagd naar mijn liedjes te luisteren. Hij vond het mooi en zei ja.”
Het is lastig kiezen uit de songs van het oeuvre van Eva. Hoe heb jij je selectie gemaakt?
Margriet Sjoerdsma
“Ik kies wat ik zelf de mooiste liedjes vind. Dat is grotendeels gebaseerd op de tekst. Net zoals dat haar eerste selectiecriterium was. Ik heb niet per se de wens om alle ‘grote hits’ van haar te zingen want die vind ik niet altijd de beste, maar ik ontkom natuurlijk niet aan een liedje als ‘Fields of Gold’ van Sting. Tijdens North Sea Jazz werd er ook al geroepen om ‘Songbird’ en ‘Autumn Leaves’. Maar nogmaals: de tekst moet me aanspreken en het moet mooi in de setlijst van het concert passen. Een mooie afwisseling tussen klein en groot, snel en langzaam.”
Heeft de volgorde van de liedjes op je album nog een bepaalde achtergrond?
“Ik ben verliefd geworden op Gordon Lightfoot. Daarom staat hij op nummer één. Ik heb flink nagedacht over de volgorde en dit was wat mij betreft de enige juiste.”
Welk liedje van Eva is je het dierbaarst? En als je het hebt opgenomen: was je niet bang de magie te verbreken die zo’n liedje voor je heeft?
“Dat is ‘In the early morning rain’. En nee, daar was ik niet bang voor, juist omdat ik er zoveel verwantschap mee voel. Ik vind ook dat dat nummer goed gelukt is. Momenteel vind ik ook ‘Say Goodbye’ erg mooi, een wat onbekender liedje.”
Het album heb je in eigen beheer uitgebracht. Was er geen platenmaatschappij geïnteresseerd?
“Ik wilde in eerste instantie geen plaat maken. Maar er kwam vraag naar vanuit het publiek en ik kreeg er zin in. Ik wilde het album zelf uitbrengen omdat ik mijn laatste twee albums bij een label heb uitgebracht en ik nu helemaal geen bemoeienis wilde van buitenaf. Ik heb alles zelf besloten, van het repertoire tot het artwork tot de studio en de sound engineer. Dat was nodig en voelde goed. Er is zeker belangstelling voor het album, maar daar kan ik nog niks over zeggen. Hij is dus ook nog niet echt officieel uit.”
Je echte tour voor dit album gaat in januari van start. Was dat een bewuste keuze om dat zo lang na het verschijnen te doen?
“Dat waren de data dat mijn muzikanten konden. Het is nogal een logistieke puzzel om zo’n tour te plannen en dit waren de beste. En in de tussentijd hebben we wel mooi bij Vrije Geluiden en Kunststof TV gespeeld en hadden we onze primeur op North Sea Jazz in juli!”
Het debuut van de tour was op North Sea Jazz dit jaar. Hoe is je dat bevallen om op zo’n groot festival te staan? Vind je deze muziek geschikt voor een jazzfestival?
“Dat was te gek! Het was bomvol en de mensen waren muisstil. Heel tof ook dat iedereen bleef zitten. Er is nogal eens een komen en gaan, zeker bij een festival. Ik was heel gefocust en we hebben goed gespeeld met zijn viertjes. En jazeker is dit festival daarvoor geschikt, ik stond in een kleine, intieme zaal waar de muziek erg goed tot zijn recht kwam!”
Zonder uit te glijden
De zorg die besteed is aan dit album, gecombineerd met de totale artistieke vrijheid die een eigenbeheer opname met zich meebrengt, is de kwaliteit alleen maar ten goede gekomen. Eva Cassidy kan zich geen beter eerbetoon wensen. Dat haar broer Dan Cassidy bereid was mee op tournee te gaan met Sjoerdsma is wellicht het grootste compliment dat haar ten deel is gevallen. Daar valt niets aan toe te voegen anders dan de aanbeveling om te luisteren en het te gaan beleven. Cassidy komt opnieuw tot leven in de trefzekere, verzorgde maar ook artistieke benadering van een groot fan die zelf voldoende muzikaliteit in huis heeft om een dergelijk delicate klus te klaren zonder ook maar een moment uit te glijden.
Live in Nederland:
8 december, Walhalla Rotterdam
28 januari 2014, Theater ’t Heerenlogement, Beusichem
1 februari 2014, Nieuwe Nobelaer, Etten-Leur
2 februari 2014, Theater de Schie, Schiedam
7 februari 2014, Theater de Naald, Naaldwijk
8 februari 2014, Klein Koninkrijk, Olst
13 februari 2014, Coco Maria, Veenhuizen
(meer shows: zie website)
Opmerkelijk eerbetoon
De Amerikaanse rockband Arbouretum brengt een ode aan de ondergewaardeerde folkrock van de Canadese singer-songwriter Gordon Lightfoot.
Al ruim tien jaar grossiert Arbouretum in eigenzinnige, met folk en psychedelica doordrenkte rock. Hun met natuurmystiek omgeven muziek – met songtitels als ‘Waxing Crescents’, ‘Pale Rider Blues’ en albumtitels als Rites of Uncovering – is vaak bijzonder laid-back en loom. Op hun vierde plaat The Gathering (2010) komt de band wat steviger dan voorheen uit de hoek. Deze aanpak, vergelijkbaar met de stonerrock van de band Dead Meadow, gaat ze zeer goed af.
~
Lightfoot
Arbouretum – wat zoiets betekent als ‘bomenverzameling’ – werd opgericht in Baltimore, aan de Noordoostkust van de Verenigde Staten, door zanger/gitarist David Heumann. De oerschreeuwen die veelvuldig in (stoner) rock zijn te horen, blijven bij Arbouretum uit. De ijle zang van Heumann doet meer denken aan Neil Young of Will Oldham (alias Bonnie ‘Prince’ Billy). Heumann werkte overigens in een eerdere band samen met muzikant en producer Paul Oldham, de broer van Will. Met A Gourd of Gold brengt Arbouretum een voor vele rockers onbekende artiest onder de aandacht.
In de jaren zestig schreef Gordon Lightfoot het hitgevoelige ‘Early Morning Rain’, dat vervolgens werd uitgevoerd door onder meer Bob Dylan, The Grateful Dead en Peter, Paul & Mary. Arbouretum geeft ‘Early Morning Rain’ een drastische, psychedelische herinterpretatie met veel galm en bezwerende zang. Begin jaren zeventig had Lightfoot commercieel succes met platen als Sit Down Young Stranger en Sundown, waarna zijn werk steeds meer richting makkelijk verteerbare middle-of-the-roadmuziek ging. In de liner notes van de EP noemt Arbouretum Gordon Lightfoot een begenadigd en ondergewaardeerd songwriter, waarbij zijn liedjes in de studio niet altijd goed tot hun recht kwamen.
‘Edmund Fitzgerald’
De parel van A Gourd of Gold – een referentie naar Lightfoots verzamelalbum Gord’s Gold uit 1975 – is het bijna 12 minuten durende ‘The Wreck of the Edmund Fitzgerald’: een bijzonder sfeervolle, epische ballade die vertelt over het onfortuinlijke lot van het schip uit de titel. Het vrachtschip de Edmund Fitzgerald verging in november 1975; alle 29 opvarenden vonden hun graf in de koude diepten van Lake Superior. Het nummer stond in 1976 hoog in de Amerikaanse hitlijst – volgens Gordon Lightfoot behoort het tot zijn beste werk.
Gezien de beperkte verkrijgbaarheid van dit kleinood doen geïnteresseerden er verstandig aan om niet te dralen en zich te spoeden naar de lokale platenzaak. Uitgaves van het platenlabel Lattitudes zijn ware hebbedingetjes.
Arbouretum
Album: A Gourd of GoldMisschien ook iets voor u
Waardig en zorgvuldig
/ 0 Reactiesdoor: Joost Festen0 SterrenEva Cassidy is na haar veel te vroege overlijden bekender geworden dan tijdens haar leven. Margriet Sjoerdsma kruipt in haar huid en brengt een zorgvuldig en waardig eerbetoon. 8WEEKLY sprak met haar.
Eva Cassidy
Wie van het oeuvre van Eva Cassidy houdt mag dit album van Margriet Sjoerdsma niet missen en is bijna verplicht om een van de concerten – waarbij ook Dan Cassidy zal meespelen op viool – in de komende maanden te bezoeken. Het vergt wel durf om een eerbetoon te brengen aan een zangeres die louter covers op haar repertoire heeft staan. We horen hier dus covers van covers. Alleen al het maken van een keuze uit het grote aantal liedjes van Cassidy is een opgave. Door het postuum uitbrengen van veel mooi materiaal is haar discografie gestaag gegroeid.
In gesprek met Sjoerdsma
Met het verschijnen van Simply Eva liet de familie van Cassidy weten aan het eind gekomen te zijn van het archief. Dit is een mooi moment voor een tribute. De keuze van liedjes zou iedereen anders maken. Maar de afsluiter van het album: ‘Fools of Gold’, geschreven door Sting, staat op ieders lijstje. Hoe de selectie gemaakt is ging 8WEEKLY aan de zangeres zelf vragen, nadat eerst helder moest worden hoe het album tot stand gekomen is.
Wat heeft je er toe gebracht een tribute aan Eva Cassidy op te nemen? Veel mensen zullen zeggen dat je dan covers van covers zingt.
“Johan Bakker hoorde mij zingen in LantarenVenster, tijdens de cd-presentatie van Drawing Circles (haar vorige album (red.). Hij was toentertijd een boek aan het schrijven over Eva Cassidy en vroeg mij op zijn boekpresentatie een viertal liedjes van Eva’s repertoire te zingen omdat hem dat een goede match leek. Ik zei uiteraard meteen ja, aangezien ik al fan was sinds mijn zeventiende. Ik ben flink in haar muziek gedoken en kwam tot de conclusie dat ik heel graag dit Tribute aan haar wilde doen. En ja, het zijn covers van covers! Ik krijg die vraag wel vaker. Maar waar het om gaat is dat ik Eva als zangeres wil eren en ook die geweldige songwriters van die mooie liedjes die zij uitkoos. Het zijn liedjes die live gezongen en gehoord moeten worden! Ze had een groot talent de liedjes uit te kiezen die bij haar pasten en die compleet eigen te maken. Ik doe dat door heel gedetailleerd naar haar te luisteren, haar exact te kopiëren wat betreft sound en timing en het daarna helemaal los te laten en het van mezelf te maken. En dan hou ik de arrangementen van Eva grotendeels in ere, want dat was een van haar specialiteiten.”
Hoe is het contact met Dan Cassidy tot stand gekomen?
“Ik heb hem gemaild en hem gevraagd naar mijn liedjes te luisteren. Hij vond het mooi en zei ja.”
Het is lastig kiezen uit de songs van het oeuvre van Eva. Hoe heb jij je selectie gemaakt?
Margriet Sjoerdsma
“Ik kies wat ik zelf de mooiste liedjes vind. Dat is grotendeels gebaseerd op de tekst. Net zoals dat haar eerste selectiecriterium was. Ik heb niet per se de wens om alle ‘grote hits’ van haar te zingen want die vind ik niet altijd de beste, maar ik ontkom natuurlijk niet aan een liedje als ‘Fields of Gold’ van Sting. Tijdens North Sea Jazz werd er ook al geroepen om ‘Songbird’ en ‘Autumn Leaves’. Maar nogmaals: de tekst moet me aanspreken en het moet mooi in de setlijst van het concert passen. Een mooie afwisseling tussen klein en groot, snel en langzaam.”
Heeft de volgorde van de liedjes op je album nog een bepaalde achtergrond?
“Ik ben verliefd geworden op Gordon Lightfoot. Daarom staat hij op nummer één. Ik heb flink nagedacht over de volgorde en dit was wat mij betreft de enige juiste.”
Welk liedje van Eva is je het dierbaarst? En als je het hebt opgenomen: was je niet bang de magie te verbreken die zo’n liedje voor je heeft?
“Dat is ‘In the early morning rain’. En nee, daar was ik niet bang voor, juist omdat ik er zoveel verwantschap mee voel. Ik vind ook dat dat nummer goed gelukt is. Momenteel vind ik ook ‘Say Goodbye’ erg mooi, een wat onbekender liedje.”
Het album heb je in eigen beheer uitgebracht. Was er geen platenmaatschappij geïnteresseerd?
“Ik wilde in eerste instantie geen plaat maken. Maar er kwam vraag naar vanuit het publiek en ik kreeg er zin in. Ik wilde het album zelf uitbrengen omdat ik mijn laatste twee albums bij een label heb uitgebracht en ik nu helemaal geen bemoeienis wilde van buitenaf. Ik heb alles zelf besloten, van het repertoire tot het artwork tot de studio en de sound engineer. Dat was nodig en voelde goed. Er is zeker belangstelling voor het album, maar daar kan ik nog niks over zeggen. Hij is dus ook nog niet echt officieel uit.”
Je echte tour voor dit album gaat in januari van start. Was dat een bewuste keuze om dat zo lang na het verschijnen te doen?
“Dat waren de data dat mijn muzikanten konden. Het is nogal een logistieke puzzel om zo’n tour te plannen en dit waren de beste. En in de tussentijd hebben we wel mooi bij Vrije Geluiden en Kunststof TV gespeeld en hadden we onze primeur op North Sea Jazz in juli!”
Het debuut van de tour was op North Sea Jazz dit jaar. Hoe is je dat bevallen om op zo’n groot festival te staan? Vind je deze muziek geschikt voor een jazzfestival?
“Dat was te gek! Het was bomvol en de mensen waren muisstil. Heel tof ook dat iedereen bleef zitten. Er is nogal eens een komen en gaan, zeker bij een festival. Ik was heel gefocust en we hebben goed gespeeld met zijn viertjes. En jazeker is dit festival daarvoor geschikt, ik stond in een kleine, intieme zaal waar de muziek erg goed tot zijn recht kwam!”
Zonder uit te glijden
De zorg die besteed is aan dit album, gecombineerd met de totale artistieke vrijheid die een eigenbeheer opname met zich meebrengt, is de kwaliteit alleen maar ten goede gekomen. Eva Cassidy kan zich geen beter eerbetoon wensen. Dat haar broer Dan Cassidy bereid was mee op tournee te gaan met Sjoerdsma is wellicht het grootste compliment dat haar ten deel is gevallen. Daar valt niets aan toe te voegen anders dan de aanbeveling om te luisteren en het te gaan beleven. Cassidy komt opnieuw tot leven in de trefzekere, verzorgde maar ook artistieke benadering van een groot fan die zelf voldoende muzikaliteit in huis heeft om een dergelijk delicate klus te klaren zonder ook maar een moment uit te glijden.
Live in Nederland:
8 december, Walhalla Rotterdam
28 januari 2014, Theater ’t Heerenlogement, Beusichem
1 februari 2014, Nieuwe Nobelaer, Etten-Leur
2 februari 2014, Theater de Schie, Schiedam
7 februari 2014, Theater de Naald, Naaldwijk
8 februari 2014, Klein Koninkrijk, Olst
13 februari 2014, Coco Maria, Veenhuizen
(meer shows: zie website)
Misschien ook iets voor u
Vliegende auto’s
.
Prijs: Prijs: 9,- (los nummer), 36,- (abonnement)
Bladzijden: 83
ISBN: 2212-2117
Link: Das Magazin
Misschien ook iets voor u
Kind als speelbal
.
In deze moderne bewerking van Henry James’ gelijknamige boek draait het om de 7-jarige Maisie, die na de scheiding van haar ouders ongewild in een strijd om de voogdij verstrikt raakt.
De openingsscène toont het gezin nog in complete vorm, maar dat er spanningen zijn wordt direct duidelijk. Terwijl de pizzabezorger voor de deur staat, maken Maisie’s ouders ruzie. Het meisje hoort het wat passief aan, alsof het inmiddels de normaalste zaak van de wereld is. Het weerhoudt Maisie er niet van om de draad op te pakken: ze rent naar haar spaarpot en haalt er een fooitje uit voor de bezorger. Hiermee wordt direct aangetoond dat Maisie, ondanks haar leeftijd, de meest verantwoordelijke is van de drie.
~
Geen ruimte voor Maisie
Zo verwordt Maisie tot een soort speelbal van haar ouders. Een chaos volgt, waarin bezoekregelingen niet nagekomen worden. Een wrang detail hierin is dat de ouders hun nieuwe partners als oppas inzetten, in plaats van zelf voor hun kind te zorgen.
Henry James’ gelijknamige boek uit 1897, waarin hij het verhaal van een gevoelig meisje binnen een disfunctioneel gezin beschrijft, leent zich prima voor de aanpassing naar deze tijd. Vooral als je kijkt naar de individualisering die een steeds prominentere rol in onze samenleving lijkt in te nemen. Susanna en Beale kiezen voor waarden als eigenbelang en hang naar succes. In hun leven is geen ruimte voor een kind.
Regisseurs Scott McGehee en David Siegel filmen bewust vanuit het perspectief van Maisie. Ze is aanwezig in elke scène. Scheldkanonnen van haar moeder worden door haar aangehoord, de egocentrische kant van haar vader wordt door haar waargenomen. Dat haar ouders onverantwoordelijke, egoïstische mensen zijn ligt er zo dik bovenop, dat de sympathie direct naar Maisie uitgaat. Als jonge protagonist moet zij opboksen tegen beslissingen die haar ouders voor haar maken.
Toch nog wat geluk voor Maisie
~
Uiteindelijk is What Maisie Knew niet meer dan een zoet en voorspelbaar drama, dat in zijn opzichtige pogingen om emoties los te maken bij de kijker (middelen als slow motion en een zoet popnummer aan het einde worden niet geschuwd), niet roert. Een film als Noah Baumbachs The Squid and the Whale (2005), waarin twee jongens moeten dealen met de scheiding van hun ouders, laat op subtielere en reëlere wijze de impact zien van de chaos die onverantwoordelijke ouders achterlaten.
What Maisie knew
Regie: Scott McGehee, David SiegelJaar: 2024
Misschien ook iets voor u
Italiaanse vriendschap als American Dream
.
Elena en Lila leren elkaar op jonge leeftijd kennen en er ontstaat een eigenzinnige vriendschap tussen deze twee tegenpolen. Ze willen beiden het liefst ontsnappen uit hun beperkte wereldje, maar wie van hen zal hierin slagen?
Elena en Lila groeien op als kinderen van arbeiders in Napels, waardoor de mogelijkheden tot leren beperkt zijn: hun ouders zien het nut van leren niet in. Toch zijn beide meisjes erg competitief ingesteld. Leren lijkt Lila het makkelijkst af te gaan; zonder al te veel moeite behaalt ze de hoogste scores van de klas. Elena moet hard haar best doen om op hetzelfde niveau te blijven. Toch krijgt Elena de kans om door te leren en Lila niet. Zij moet haar vader en broer Rino helpen in de schoenmakerszaak terwijl Elena Grieks en Latijn mag leren.
De strijd tussen de meisjes gaat tijdens hun pubertijd onverminderd door. Lila probeert haar leven rooskleuriger voor te doen dan het daadwerkelijk is. Verward vraagt Elena zich af of Lila haar dan alsnog te slim af is. Toch voelen de meisjes ook een warme vriendschap voor elkaar. Ze begrijpen elkaar als geen ander. Lila verloofd zich uiteindelijk met een rijke man uit de buurt om te ontsnappen aan haar milieu. Elena heeft dit voorrecht niet en moet het op eigen kracht doen.
Het gevoelsleven van de beide meisjes is briljant beschreven. De opkomst van verwarrende gevoelens en de onzekerheden van pubermeisjes zijn goed weergegeven. Op zo’n wijze dat ze herkenbaar zijn voor elke vrouw, maar ook voor mannen zeer goed te lezen omdat Ferrante zich niet laat meeslepen door de emoties van haar personages maar een zeker afstand weet te bewaren. Ze creëert hiermee zowel geloofwaardige als sympathieke personages.
Wat opvalt is dat de voornaam van de ik-persoon en de schrijfster overeenkomen. Er is weinig bekend over Elena Ferrante; er wordt gesuggereerd dat dit een pseudoniem is voor een andere schrijver, maar zeker is dit niet. Ferrante treedt namelijk niet graag op de voorgrond. Of De geniale vriendindus – deels – autobiografisch is, blijft dus nog de vraag.
Trilogie
De geniale vriendin is het eerste deel van een trilogie. Deel twee hiervan is in Italië al uit maar de Nederlandse vertaling laat nog op zich wachten. De aankondiging van dit tweede deel verklaart wel het nogal abrupte einde van De geniale vriendin. Het verhaal loopt niet naar een slot maar naar een cliffhanger toe. Er blijven veel vragen onbeantwoord, waarvan in deel twee hopelijk te antwoorden komen. Ferrante werkt momenteel aan deel drie.
Prijs: 22,50
Bladzijden: 335
ISBN: 9789028425088
Misschien ook iets voor u
Klein Tokyo
/ 0 Reactiesdoor: Suzan Groothuis2 SterrenIn deze documentaire is aandacht voor de stedelijke ruimte in Tokyo. De stad, inmiddels volgebouwd, moet het hebben van kleine en functionele woon- of werkruimtes.
Ieder stukje grond dat bemachtigd kan worden, wordt bebouwd. Een bar van zes vierkante meter en een woning met een grondoppervlak van acht vierkante meter zijn geen uitzondering. Architecten vertellen over hun ontwerpen en hoe functioneel mogelijk de beknopte ruimte benut wordt. Hierbij wordt gelet op lichtinval, de hoogte en bepaalde creatieve vondsten, zoals verspringingen in de ruimte.
De mogelijkheden zijn eindeloos, zelfs op een klein stukje grond. Het is dan ook verbazingwekkend wat je met zo weinig ruimte kan doen. De vraag is wel in hoeverre deze nieuwe manier van bouwen nog door kan gaan, en welke gevolgen het uiteindelijk heeft voor de stedelijke ruimte.
Buiten de creatieve manieren van bouwen en plannen, wordt nog een voordeel van kleinschaligheid getoond: het brengt mensen tot elkaar. In een kleine, smalle bar worden de bezoekers gedwongen tot een conversatie met elkaar, omdat je je in de ruimte niet af kan sluiten van anderen. Je moet je wel in de conversatie mengen, maar de bezoekers zien dit als een positieve meerwaarde.
De kracht van de documentaire ligt ‘m in het inzichtelijk maken welke mogelijkheden een beperkte ruimte met zich meebrengt. Het fictieve element, een soort van liefdesverhaaltje waar twee onbekenden elkaar steeds tegenkomen en uiteindelijk contact zoeken, is echter overbodig en onnodig. Misschien doelt de filmmaker op hoe kleinschaligheid in een metropool kan leiden tot contact met elkaar. Dat besef heeft de kijker echter allang, door de vele voorbeelden die gegeven worden van kleine woningbouw, de noodzaak naar buiten te treden en directere manier van omgaan met elkaar.
Intercalary Spaces
Regie: Damien FaureJaar: 2024
Misschien ook iets voor u
Moeizaam proces
/ 0 Reactiesdoor: Suzan Groothuis2 SterrenDe totstandkoming van het concertgebouw Harpa in Reykjavik heeft voor nogal wat beroering gezorgd. Het gebouw, voorzien van een bijzondere glasgevel, is prachtig om te zien, maar het proces kwam maar moeizaam van de grond.
~
Harpa toont al die tegenslagen in een chronologische volgorde. De filmmaker vermijdt een kritische noot, maar toont wel de stagnatie van het bouwproces (bijvoorbeeld aan de hand van nieuwsbeelden). De regering nam een doorslaggevend besluit in de voltooiing van het gebouw. Dat hier grote kosten mee gepaard gingen, mede door de tijdelijke stillegging van het project, werd hen niet door iedereen in dank afgenomen. Wanneer het gebouw zijn deuren opent zijn er een aantal demonstranten actief, maar de filmmaker heeft meer oog voor de schoonheid die Harpa biedt. Zo beweegt de camera zich door de verschillende zalen, waar blijkt dat letterlijk overal aan gedacht is. Alles, van de instrumenten tot de bewegende panelen om de akoestiek te regelen, is van de hoogste kwaliteit. Niets dan lovende woorden volgen. Daarmee voelt de documentaire toch aan als een paradepaardje voor het Harpa en wordt het moeizame bouwproces na die laatste lovende minuten weer snel vergeten.
Harpa
Regie: Hrafnhildur GunnarsdóttirJaar: 2024
Misschien ook iets voor u
In de schaduw van
/ 0 Reactiesdoor: Suzan Groothuis3 SterrenWanneer je aan Eames denkt, denk je vooral aan Charles. De ontwerper van de Eames Lounge en de Side Chair. Charles kan echter niet los gezien worden van Ray, zijn eega. Deze documentaire wijdt aandacht aan beide ontwerpers en de invloed die zij op elkaar hadden.
~
Charles was werkzaam als architect en ontwerper, maar had zijn studie nooit afgemaakt. Ray was vooral bezig met schilderen. Toen de twee samen waren, gingen zij een samenwerking aan in het creatieve proces van ontwerpen- van meubels tot gebouwen tot voorlichtingsfilms.
Toch leefde Ray vooral in de schaduw van haar man. Hoewel ze altijd samen waren, en altijd samen publiekelijk naar buiten traden, was er vooral aandacht voor Charles. Dit wordt op pijnlijke wijze zichtbaar in een interview, waar Ray letterlijk achter Charles staat, en vragen en opmerkingen van de interviewster duidelijk maken dat het feminisme zijn intrede nog niet gedaan heeft.
Toch heeft Charles altijd gezegd dat wat hij kan, Ray beter kan. De documentaire laat dan ook zien, hoe de twee elkaars creativiteit beïnvloedden en hoe hun tijdloze ontwerpen nog steeds gewilde objecten zijn in huishoudens. Daarbij wordt ook de kracht van Ray getoond: zo bepaalde zij vaak het kleurgebruik, of bepaalde accenten. Ook wordt er een uniek inkijkje gegeven in de Eames fabriek, waar alle ontwerpen tot stand kwamen. Het werd ook wel een circus genoemd, bol van creativiteit. Medewerkers uit die periode zien het nog steeds als een privilege om met de Eames te hebben mogen samenwerken.
Ondanks Ray’s grote invloed, die pas na haar dood significant werd voor media en publiek, bleef zij gedurende haar leven in de schaduw van haar man staan. Dat geeft de documentaire, evenals het feit dat hun liefde niet standhield (hoewel het echtpaar al die jaren bij elkaar is gebleven), een tragische wending. Maar ook postume erkenning, door de focus te leggen op het belang van beide ontwerpers.
Eames: The Architect & The Painter
Regie: Jason Cohn en Bill JerseyJaar: 2024
Misschien ook iets voor u
Paranoia in een middenstandswijk
/ 0 Reactiesdoor: Suzan Groothuis2 SterrenBuiten de vele documentaires die op het AFFR vertoond werden, was er ook een selectie aan speelfilms waarin architectuur een rol speelt. In het Braziliaanse Neighbouring Sounds draait het om veiligheid in een wijk, waar spanning, angst en wraak broeien op de achtergrond.
~
In langzaam tempo laat de regisseur zien hoe de spanningen en irritaties in de buurt en de ware bedoelingen van de privébeveiligers tot een climax leiden. Hij beoogt een soort spanningsopbouw, mede door het inzetten van enkele surreële beelden, maar het einde komt niet als een verrassing. De link tussen de rijke familie en de privébeveiligers is duidelijk aanwezig, waarmee de kijker aanvoelt dat er een uiteindelijke wraakactie gaat plaatsvinden.
De film is fragmentarisch opgebouwd, waarmee er een zekere afstand tot de hoofdpersonen bestaat. Iedereen is vooral met zichzelf bezig. In Neighbouring Sounds staan sfeer en geluid dan ook boven inhoud of boven menselijke relaties. Wat de film voor het AFFR interessant maakt, is de keuze van de regisseur voor het in beeld brengen van de stedelijke ruimte en de binnenhuisarchitectuur. En hoe woongenot beïnvloed kan worden door omgevingsfactoren en angst en paranoia de overhand krijgen.
Neighbouring Sounds
Regie: Kleber Mendonça FilhoJaar: 2024
Misschien ook iets voor u
Lang leve de halfgare Führer
.
Schrijfster Hannah Arendt constateerde in 1961, bij het proces tegen topnazi Adolf Eichmann, dat het kwaad zich juist manifesteert in de alledaagse banaliteit. Het is nooit zichtbaar als iets opvallend monstrueus of duivels, integendeel, het is gewoon ongemerkt onder ons. Dat gegeven brengt de Duitse auteur Timur Vermes ertoe het kwaad letterlijk in ons midden te plaatsen. Niet ongemerkt maar zichtbaar en voor iedereen herkenbaar. Een nieuwe carrière voor de grootste misdadiger aller tijden breekt aan.
Naziperspectief
Hitler wordt wakker op een braakliggend terrein, zijn uniform is vergeven van benzinedampen en hij herinnert zich niets, behalve dat hij samen met Eva in de bunker was. Het eerste wat hem opvalt is de grote hoeveelheid Turkse kranten in een nabijgelegen kiosk, waardoor hij vaststelt dat de as Berlijn-Ankara uiteindelijk tot stand is gekomen en zeker tot de overwinning van de oorlog zal leiden. Is er eerst nog verbijstering over de totaal nieuwe wereld om hem heen, al snel beseft hij in het Duitsland van de 21e eeuw te zijn beland.
Vermes is vooral bezig zijn Hitler te laten reageren op de nieuwigheden die hij tegenkomt. Dat is een gemakkelijke maar ook slimme vondst, omdat Hitler als de onwetende schlemiel door het hedendaagse decor kan wandelen en alles becommentarieert vanuit zijn vertrouwde naziperspectief. Vrouwen die – achter hun viervoeter aan lopend – hondenpoep oprapen zijn gedegenereerde personen die in een opvoedingskamp thuishoren. Het bonte krantje van de Mediamarkt moet direct verboden worden vanwege de heersende papierschaarste. Als hij later een mobiele telefoon ter beschikking krijgt, is zijn ringtone natuurlijk Richard Wagners ‘Walkürenritt’.
Nationaal fenomeen
Andersom werkt de confrontatie net zo goed. Iedereen ziet in Hitler een meesterlijk professionele imitator. Alles klopt aan hem en zelfs in zijn ‘normale’ leven blijft hij steevast in zijn rol van Führer. Dat maakt dat hij onder de vleugels van een gewiekste tv-producent een item in een bekende talkshow krijgt dat snel uitgroeit tot een razendpopulaire rubriek met een explosie aan views op YouTube. Hitler wordt opnieuw een nationaal fenomeen die in zijn driftige voordrachten – geheel in stijl gehouden – met alles de vloer aanveegt wat niet in zijn hernieuwde streven naar de duizendjarige nazistaat te pas komt. Het publiek slikt zelfs de meest choquerende uitbarstingen (‘de Duitser van tegenwoordig scheidt zijn afval grondiger dan zijn rassen’) onder het mom van: eindelijk eens iemand die durft te zeggen waar het op staat.
Timur Vermes weet alles zodanig vorm te geven dat het, soms wat geforceerd, naadloos in zijn unieke format past. Het resultaat is een amusant boek dat in Duitsland veel stof deed opwaaien maar in feite niets anders is dan een gebundelde hoeveelheid kwinkslagen, waarbij de auteur blijk geeft van voldoende historisch besef om het geheel niet te laten ontsporen in gevaarlijk ressentiment. De overheersende gedachte is die aan de perfecte imitatie van Adolf Hitler door Charlie Chaplin in The Great Dictator (1940). Alleen wist Chaplin toen nog niet wat wij nu wel weten.
Beklemming
Dat de schrijver een goed einde aan deze aanhoudende klucht weet te breien blijkt uit de ingenieuze omdraaiing op de laatste bladzijden. Hitler ontmoet leden van de Duitse neonazipartij, wat opnieuw voor een zeer komische scène zorgt, en wordt even later door ditzelfde schorem in een donker steegje afgetuigd (‘eerst laat je een eerlijk gezicht op je bakkes naaien en daarna val je Duitsland ermee in de rug aan’). In het ziekenhuis, herstellend van zijn verwondingen, wordt hij platgebeld door de gevestigde Duitse politieke partijen die dit beroemde slachtoffer van zinloos geweld vooral voor hun eigen zaak willen winnen.
Als er al sprake is van enige diepgang in Daar is hij weer dan is het de ongemakkelijke confrontatie met de spiegel die ons wordt voorgehouden. Een spiegel die op uiterst ludieke wijze onze hedendaagse samenleving in al haar eigenaardigheden presenteert. Gezien door de ogen van Adolf Hitler waar we – zeventig jaar na dato – als in een goedgeschreven tragikomedie zeker om mogen lachen. Maar lachen betekent hier niet wéglachen. Ook niet de aanstekelijke lach van de kritiekloze scherts. Iedere aanzet tot een lach – en dat zijn er nogal wat in dit boek – gaat hand in hand met een zekere beklemming: het gevoel dat hier op het randje van de goede smaak gebalanceerd wordt. En Timur Vermes heeft op virtuoze wijze dat randje opgezocht.
Prijs: 22,50
Bladzijden: 319
ISBN: 9789085424918
Misschien ook iets voor u