Film / Films

Mad Max op een crossfiets

recensie: Turbo Kid (DVD)

Een beetje Mad Max en een beetje Conan, maar dan gemaakt met minimale middelen en budget. Zo zou je Turbo Kid, een hommage aan de postapocalyptische avonturenfilms uit de jaren tachtig kunnen noemen.

Turbo Kid speelt zich af in de nabije toekomst van 1997 waarin water schaars is en bendes elkaar naar het leven staan. Die verplaatsen zich op crossfietsen en bouwen van afgedankte consumptiegoederen gevaarlijke wapens.

Afgehakte ledematen

Het bloed sproeit dan ook vrolijk in het rond. Regisseurs Francois Simard, Anouk Whissell en Yoann-Karl Whissell zijn duidelijk fan van de vroege films van Peter Jackson (Braindead) en kijken niet op een paar afgehakte ledematen meer of minder.

Als er niet zoveel gore momenten in Turbo Kid zouden zitten, zou deze Nieuw-Zeelandse/Canadese coproductie heel goed versleten kunnen worden voor een kinderfilm. Het verhaaltje graaft dan ook niet heel diep. Er is een jonge held, The Kid, die vriendschap sluit met het verweesde meisje Apple. Met de hulp van de eenogige westernheld Oz Cowboy nemen ze het op tegen slechterik Zeus (Michael Ironside met een ooglapje).

Onkunde

Turbo Kid mikt op een instant cultstatus, maar de nogal onbehouwen regie en amateuristische cameravoering helpen daar niet bij. Onkunde is toch iets anders dan een bewust onbeholpen eerbetoon aan de populaire cultuur van de jaren tachtig. Ondanks de modale speelduur van 90 minuten voelt de film daardoor langdradig aan. De grapjes over een Nintendo-superwapen en striphelden zijn best aardig en de Vangelis-achtige soundtrack is sfeerverhogend, maar hoofdpersonage The kid blijft te veel een toeschouwer in zijn eigen verhaal.

 

Hänsel und Gretel
Muziek / Concert

Hänsel, Gretel en veel andere zwerfkinderen

recensie: Nederlands Philharmonisch Orkest - Hänsel und Gretel
Hänsel und Gretel

Hänsel en Gretel zijn tegenwoordig geen sprookjesfiguren meer, ze lopen op straat en spelen op de vuilnisbelt. Ze hebben ouders die op de onze lijken en hun fantasie is aangepast aan de realiteit. Lotte de Beer, regisseur van Hänsel und Gretel van Engelbert Humperdinck die tot einde december in De Nationale Opera in Amsterdam te zien is, bewijst dat we in een tijd leven waar sprookjes waar geworden zijn. Alleen gaat het verhaal verder dan een happy end.

Engelbert Humperdinck (1854 – 1921) hield van reizen en verhalen. Tijdens zijn studie in Italië ontmoette hij Richard Wagner, die hem in 1880 tot zijn assistent in Bayreuth maakte. Ze raakten bevriend en met 26 jaar werkte Humperdinck schouder aan schouder met de grote meester aan de première van de opera ‘Parsifal’.

Engelbert en Adelheid

Hoewel veel componisten van zijn tijd zich afvroegen wat er na Parsifal überhaupt nog geschreven kon worden, begreep Humperdinck al snel dat het niet in de grootte maar in de verfijning, in het kleine lag. Zo componeerde hij in 1893 een opera naar het libretto van zijn zus Adelheid Wette. Ze schreef ooit een kersttoneel met liederen voor haar kinderen. Humperdinck was zo door de melodieuze volkzang gefascineerd, dat hij de melodieën van de door hem zelf gecomponeerde aria’s “Brüderchen komm, tanz mit mir”,”Der kleine Sandmann bin ich” of de in het leitmotief gebruikte aria “Abends will ich schlafen gehen” in dezelfde geest gehouden had. Daardoor is het hem gelukt de naïeve, kinderlijke wereld van Hänsel en Gretel goed neer te zetten.

Kersthit

Hänsel und Gretel is ieder jaar in de Duitse operahuizen rond de kersttijd te zien. Zou het de hoogbegaafde regisseur Lotte de Beer lukken de opera ook in Nederland tot een kersthit te maken? Ze verplaatst het sprookje naar een vuilnisbelt waar vijf zwerfkinderen met elkaar spelen. Hänsel en Gretel ontspringen aan hun fantasie, de zwerfkids maken uit afvalresten twee poppen die als het ware beginnen te leven en te zingen. Beer gebruikt film- en toneeltechniek door elkaar waarmee ze de verbeelding op een vernieuwende manier prikkelt en zoals het bij sprookjes hoort, ze tovert. Door de aanwezigheid van de zwerfkinderen op het toneel, die de twee hoofdfiguren gedurende de hele opera volgen, probeert ze ononderbroken naar het heden te verwijzen, wat soms vermoeiend werkt. Alsof alleen genieten van het muziekverhaal niet voldoende is.

De scène in het grote bed, waarin de zwerfkinderen met Hänsel en Gretel door de nacht surfen, wil uit-en-ter-na verwijzen naar recente krantenberichten of een oproep van UNICEF. Het verhaal wordt helemaal uit zijn muzikale droom gerukt, als de knisperheks als een pedo-travestiet op het toneel verschijnt. De heksenoutfit leidt tenor Peter Hoare zo af, dat hij een paar noten mist in zijn “schoorsteen”-aria. Gelukkig weten Lenneke Ruiten als Gretel en Kate Lindsay als Hänsel met hun perfect acteerwerk, en vooral door hun prachtige stemmen, de aandacht weer terug te trekken naar de muziek. En Humperdincks muziek verdient alle lof voor zijn fijne volksliedachtige aria’s. Ook de wagneriaanse koperkoralen en instrumentale intermezzi verplaatsen de luisteraar naar een magische wereld, die nog lang na afloop in het hoofd blijft hangen.

Boodschap

Zou iemand in de kerstsfeer van Humperdincks sprookjeswereld willen blijven nadat de immense kerstboom op de snoepberg neerdaalt, dan wordt hem dat onmogelijk gemaakt. Met Hänsel en Gretel loopt het gelukkig nog goed af. De moeder, meesterlijk door Charlotte Margiono gezongen en geacteerd, en de vader – alweer een glansrol waarin Thomas Oliemans schittert – vinden uiteindelijk hun van huis weggelopen kinderen terug.
Maar de meeste kinderen hebben niet zo veel geluk, vertelt Lenneke Ruiten na afloop door de microfoon. Ze vraagt aandacht voor de organisatie Kids Rights die door een paar leden met mandjes bij de uitgang vertegenwoordigd is – welkom in de realiteit.

Hoe dan ook, het Nederlands Philharmonisch Orkest heeft meer dan prachtig gespeeld en hoewel dirigent Marc Albrecht het niet altijd redde het orkest onder de hoofdrolstemmen te houden, blijft het een feest om naar Humperdincks muziek in deze uitvoering te luisteren. Volgend jaar weer? Of moeten we weer twintig jaar op een andere interpretatie wachten?

Muziek / Album

Onbekende wereldster

recensie:

Dat Lieberman toch terugkijkt op een carrière van ruim veertig jaar, is in Nederland redelijk geruisloos voorbij gegaan. Dat dit niet helemaal terecht is, bewijst ze met haar nieuwste album Ready For the Storm. Wie dan de moeite neemt om even terug te duiken in de tijd, stuit al snel op albums als Bend Like Steel en Takes Courage, waarvan de laatste een remake van haar succesnummer ‘Killing Me Softly’ bevat. Dan moeten we toch de conclusie trekken dat we haar onterecht over het hoofd hebben gezien.

Duetten en samenwerkingen

Het verleden van Lori Lieberman is rijk. Zo werd ze in de jaren zeventig in een adem genoemd met The Eagles, Joni Mitchell en John Stewart als onderdeel van de florerende West Coast Music Scene. Ze werkte daarnaast samen met niemand minder dan Leonard Cohen. Voor haar nieuwe album koos ze voor een bijzondere samenwerking met Nederlandse artiesten, zoals de 3JS, Stevie Ann, Yori Swart, Sandra van Nieuwland, Ruben Hein en Niels Geusebroek. Ze nodigde hen uit om met haar een duet te zingen tijdens de opnames die in Los Angeles plaatsvonden onder de productionele leiding van niemand minder dan Bob Clearmontain. Hij werkte in het verleden samen met grootheden als Bruce Springsteen, David Bowie en The Rolling Stones. Verder horen we Lieberman op het album samenwerken met Shane Alexander.

De meeste van de vijftien liedjes zijn van de hand van Lieberman, met of zonder co-schrijverschap van een van haar gasten. Slechts twee songs zijn covers, zoals de openingstrack ‘Alive In The World’, dat geschreven werd door Jackson Browne, maar met de stem van Lieberman misschien wel een onsterfelijke uitvoering kreeg. Het door Tom Paxton geschreven ‘Last Thing On My Mind’ kreeg ook een bewerking van Lieberman.

In de schijnwerpers

Er zijn twee liedjes die een bijzondere vermelding verdienen. Dat is ten eerste het door Henny Vrienten – die al sinds de jaren zeventig haar trouwe vriend is – geschreven ‘He Sings’. Dat nummer heette oorspronkelijk ‘Hij zingt’, maar het werd door hen samen bewerkt tot deze Engelse versie. Het nummer ‘Water’, een interpretatie van het nummer ‘Watermensen’ van de 3JS, vraagt ook om een extra vermelding. ‘Water’ wordt, naast de stem van Lieberman, opgesierd door de stemmen van de 3JS zelf. Beide liedjes zijn zeer smaakvol en klinken als door Lieberman zelf geschreven composities.

Het hele album klinkt als een coherent geheel en niet als een samenraapsel van tributes. Het is vooral een heel duidelijk Lori Lieberman-album geworden, dat haar hopelijk de aandacht gaat opleveren die ze dubbel en dwars als liedjesschrijfster, maar zeker ook als uitvoerend zangeres, verdient. Haar stem is nog altijd van een bijzonder fraai timbre. De liedjes die we voorbij horen komen op Ready for the Storm zijn zonder uitzondering van grote klasse. Het feel good-karakter van het album is groot en zal door een grote groep muziekliefhebbers zeker gewaardeerdworden. Hopelijk treedt ze uit de schaduw van haar grootste succes als componist en komt ze als singer-songwriter nu in de schijnwerpers, die haar goed zullen staan.

Theater / Voorstelling

Geen wereldnieuws

recensie: Orde van de Dag i.s.m. NUT/Het Zuidelijk Toneel - Ouds en Nieuws Show

Een vast stel schrijvers van de Orde van de Dag, twee muzikanten en per voorstelling wisselende acteurs vormen de basis voor een hondsbrutale persiflage op de oudejaarsconference. Met aan de ene kant van het jaarspectrum de vluchtelingenproblematiek en aan de andere kant de start van de moestuintjesactie, herontstaat 2015 waar je bijstaat – deels vanuit script, deels ter plekke.

‘De daling van de rentestand!’ roept een VVD-type achterin de zaal bij wijze van antwoord op de vraag welk nieuws niet mag ontbreken op de satirische kalender die de Orde van de Dag heeft gecreëerd. Regisseur Greg Nottrot voegt de bruiloft van Ans en Henk en het groepsuitje van het personeel van het Parktheater – in het Parktheater – met gemak tussen 365 dagen aan wereldnieuws in. Dat je een jaar niet zomaar aan je voorbij kunt laten gaan zonder er zelf deel van uit te maken, mag duidelijk zijn.

Orde van de Dag WillemPopelierJihahahahad

Het concept van de Ouds & Nieuws Show is een belofte die in de uitvoering niet wordt waargemaakt. Enerzijds biedt de speelse vorm ruimte voor een onvoorspelbaarheid die met klassiek theater nooit bereikt kan worden, om daarmee de actualiteit in een ander licht te plaatsen. Echter bestaat er humor voor op en buiten het toneel. De sketches, liedjes, gedichten en columns, die elk een lengte hebben van maximaal één minuut, mixen een De Speld-vibe met de gemiddelde keukentafelgrap van een verveelde huisvader.

Toegegeven, soms is dit eindejaarscircus oprecht om te lachen. Denk daarbij aan een opsomming van alle keren dat er een afgehakte penis in het nieuws kwam – gegarandeerd vaker dan je voor mogelijk hield – of een Adele-parodie waarna je nooit meer iemand met ‘hallo’ wil begroeten. Helaas krijg je in combinatie met een script dat zich wat te bewust is van zijn eigen vindingrijkheden dan iets als – juist ja – ‘jihahahahad’.

Spel drijft de spot met zichzelf

De risico’s die improvisatietoneel met zich meebrengt, uiten zich tijdens deze conference in een stilstaande klok op de beamer, delen van scripts die ontbreken en, als gevolg daarvan, acteurs die plompverloren staan te kijken naar het papier waarop de Parijs-aanslagen zich hadden moeten voltrekken. Improvisatie en perfectie zijn echter tegenpolen, dus dat is ze vergeven. Wat minder vergeeflijk is, is de manier waarop die schoonheidsfoutjes worden rechtgepraat. De acteurs lijken zichzelf niet serieus te nemen en barsten soms halverwege een scène in lachen uit, waardoor het lijkt alsof het spel niet de spot drijft met Geert of vrouwen die penissen afhakken, maar met zichzelf.

Orde van de Dag Willem_Popelier2Zonder champagne

Een gevoelsmatig einde is vaak het enige juiste einde, en er is dan ook geen verklaring voor het feit dat na een prachtig afsluitend gitaarnummer er nog geen einde aan het spektakel gemaakt wordt. Gelukkig kan een instant pophit over de eerder genoemde lage rentestand de sfeer nog enigszins redden, maar het jaar had eigenlijk al rond half november met champagne afgesloten kunnen worden.

‘Doel van het concept is om met theater bloot te leggen wat journalist niet kan onthullen,’ aldus De Orde van de Dag zelf. Als die openbaringen echter zo op de oppervlakte blijven, geeft men voorlopig nog wel even de voorkeur aan het Eindhovens Dagblad. Dit is bij lange na nog geen wereldnieuws – laten we die champagne dan ook in godsnaam achterwege laten.

Yours, Dreamily
Muziek / Album

Frisse popsongs met gevarieerde mix

recensie: The Arcs - Yours, Dreamily
Yours, Dreamily

Wanneer je als duo op wereldtournee bent en je drummer raakt geblesseerd, zou je kunnen gaan genieten van een korte break en even vakantie nemen. Hier heeft zanger/gitarist van The Black Keys, Dan Auerbach, overduidelijk niet voor gekozen. Drummer Patrick Carney was nog niet met de gipsvlucht thuis aangekomen of Dan had al enkele van zijn vrienden opgetrommeld om te werken aan zijn nieuwe ‘project’. Omringd door oude bekenden vormt hij The Arcs en komt hij met het album Yours, Dreamily.

In een kleine twee weken werd Yours, Dreamily in studio’s in Los Angeles, New York en Nashville op de plaat gezet. Auerbach is weliswaar de superster maar de muziek is overduidelijk het resultaat van een democratisch proces waarbij ieder zijn eigen inbreng heeft gehad. Niet in de laatste plaats omdat Auerbach zich omringd met muzikanten met een stevige basis in de soul en funk hoek. Wanneer je als voorman van een wereldband met een nieuwe plaat komt, schept dat verwachtingen. Bovendien is het onontkoombaar dat daarbij automatisch een vergelijking gemaakt wordt met de muziek die Auerbach met The Black Keys maakt. Deze overeenkomst is er overigens ook met dien verstande dat de soul en funk, de blues toch wel duidelijk naar de achtergrond heeft gedrukt. Yours, Dreamily bevat frisse popsongs met een fijne mix van soul, funk, rock en blues aangevuld met een vleugje psychedelica.

Samenwerking

Geheel nieuw is de samenwerking tussen de muzikanten overigens niet, aangezien men al eerder met elkaar speelde tijdens de productionele klussen van Auerbach, onder andere voor albums van Lana del Ray en Ray LaMontagne. Tijdens deze samenwerking waren er al diverse schetsen van nummers, die in korte tijd verder uitgewerkt konden worden. In mei van dit jaar kon daarom al de eerste officiële single gepresenteerd worden: ‘Stay In My Corner’, geïnspireerd op het boksgevecht tussen Floyd Mayweather en Manny Pacqaio dat een maand eerder plaatsvond. Een maand later volgde de single ‘Outta My Mind’. Beide nummers zijn uitgebracht als 7” vinylsingle en staan vanzelfsprekend ook op het onlangs verschenen album.

Waar in beide vooruitgesnelde tracks de mariachi band Mariachi Flor de Toloache nog geen acte van presence gaven, gebeurt dat nu wel. Aanvankelijk was het de bedoeling dat deze mariachi-bijdrage alleen gebruikt zou worden voor een kleine brug in het nummer ‘Pistol Made Of Bones’. Hiervoor kwamen Auerbach en de zijnen per toeval terecht bij Mariachi Flor de Toloache. Maar zoals dat zo vaak gaat: van het een kwam het ander. Het gevolg hiervan is dat de dames een bijzonder soulvol stempel op het hele album hebben gedrukt. In nummers als ‘Chains of love’ en ‘Searching the Blue’ druipt dit er van af. Ondanks een nieuwe band met een eigen chemie, is de herkenbare sound van The Black Keys wel gebleven. Diverse nummers zouden dan ook prima hebben gepast op een volgende plaat van deze band. Ook op Yours, Dreamily vinden we namelijk nummers die na een keer luisteren direct in je hoofd genesteld blijven.

Het is bijzonder spijtig dat de tournee van The Black Keys afgebroken moest worden, maar dit album van The Arcs maakt heel veel goed. Op voorhand kon je al niet om The Arcs heen, maar na het beluisteren van Yours, Dreamily al helemaal niet.

 

Muziek / Album

Professioneel debuteren

recensie: Bewilder - Dear Island

Nog vele liedjes in zijn hoofd maar geen band meer, dat was zo ongeveer de situatie waarin Maurits Westerik zat toen zijn band GEM uiteengevallen was. Nu is hij terug met een nieuwe band en een nieuwe plaat.

Na meerdere succesjaren was GEM op een dood spoor geraakt en toen alle leden gevlogen waren, werd de groep ontbonden. Ondanks deze tegenslag wilde Westerik toch zijn muzikale ideeën uitwerken. Toevallig had hij nog wat vrienden die een instrument bespeelden en zo ontstond bijna als vanzelf Bewilder. Speelplezier en professionaliteit waren hierbij de belangrijkste katalysatoren.

In studio de Bolder op Vlieland trokken de heren zich terug en maakten het hoofd van Westerik leeg, onder de productionele leiding van Hallo Venray-drummer Henk Jonkers. Aanvankelijk was het de bedoeling om in alle rust op een ongedwongen wijze, zonder vooropgezet plan en zonder druk of deadline, wat muziek op te nemen. Maar de ideeën werden demo’s, en toen de vriendengroep de pont weer terug nam naar het vasteland, reisden ze in de hoedanigheid van een nieuwe band met in de koffer de mastertapes voor een nieuw album: Dear Island. Het moge inmiddels duidelijk zijn naar welk eiland deze titel verwijst.

Gevarieerde plaat

Dear Island bevat harmonieuze pop met lange uitgesponnen nummers. Het is een gevarieerde plaat waarop uptempo, energieke songs (‘Forza(It Is)’ en ‘She Keeps on Talking’) afgewisseld worden met meer ingetogen, introspectieve nummers (‘So It Goes’ en ‘It’ll Be Soon’). De inspiratie voor de meerstemmige samenzang in “The Unknown” komt duidelijk van de Amerikaanse Westcoast.

Dear Island is een debuutalbum, maar dan wel afgeleverd door een stel muzikanten en een producer die allerminst als debutanten omschreven kunnen worden. Hierdoor krijg je als luisteraar de neiging om dit album onbewust te vergelijken met de muziek die eerder door GEM is uitgebracht. Het is misschien flauw om te zeggen dat daarmee de nieuwigheid ervan af is, toch is op Dear Island is het speelplezier op alle nummers direct hoorbaar en bovendien is het een vakkundig geproduceerd album. Bewilder slaagt er echter niet in om uit de schaduw van GEM te stappen, het is simpelweg net wat minder urgent en avontuurlijk.

Met Dear Island heeft Bewilder een duidelijke plaats opgeëist in de Excelsior-stal en ze kunnen zich goed meten met labelgenoten als Moss, Johan en Daryll Ann. Dat is op zichzelf al een meer dan gemiddelde prestatie. Met Bewilder is Nederland een prima nieuwe Indie-band rijker.

Sef-In-Kleur
Muziek / Album

Iets te weinig kleuwwrr

recensie: Sef - In Kleur
Sef-In-Kleur

Sef is de enige Nederlandse rapper die zich met kunstenaars Damien Hirst en Jeff Koons identificeert. Tegelijkertijd is hij een sympathieke, keurige jongen, die erg hiphop-a-typisch uit de hoek kan komen.

Recent werd hem nog naar zijn favoriete nummer gevraagd, waarop hij ‘Jolene’ van Dolly Parton antwoordde. Dat was eventjes lachen, maar desgevraagd legde hij geduldig uit waarom hij het zo’n mooi liedje vond. Van zo’n sympathieke jongen hoop je gewoonweg dat hij een uitstekende plaat maakt. Debuut De leven was helaas wisselvallig. Er stonden een aantal ijzersterke nummers op, waaronder het titelnummer en ‘Diamanten’. Die pareltjes gingen vergezeld van een aantal weinig interessante vullers. Hier was een artiest te horen die over potentie beschikte, maar een krap zeventje haalde. Voor In kleur haalt hij hetzelfde rapportcijfer, en lijkt hij er weer niet helemaal uit te halen wat erin zit.

Seks, drugs, synthesizers

Sef heeft een flinke tik van de Jeugd van Tegenwoordig-molen gekregen. Alleen in het openhartige (en daarom ook zo mooie) ‘Toch houdt ze van mij’ zoekt hij de diepte op. Verder blijft de thematiek beperkt tot feesten, clubs, seks, drugs, synthesizers, en het volgende dag kapot zijn van al het bovenstaande. Bovendien rapt Sef met zo’n overdreven R dat de plaat beter In kleuwwrr had kunnen heten. Collega-rapper Fresku parodieerde dit verschijnsel briljant in ‘Op de hoogte’, met onder meer de regel ‘Jullie rollen niet met deze R’. Sef lijkt het echter allemaal vrij serieus te menen.

De kleur komt vooral van de producers. De beats zijn namelijk van hoog niveau: ze blijven subtiel veranderen en kennen heerlijke details als fraaie percussie. Af en toe is er ookwat fantastische r&b te horen. Ongeveer anderhalf nummer valt in die categorie, en die momenten behoren tot de hoogtepunten van de plaat. ‘Het beste’ ontpopt zich zelfs tot een kruising tussen The Weeknd en Opgezwolle-klassieker ‘Passievrucht/Bosmuis’. Verder is het genieten van de prominente (jaren tachtig-)synths; zo te horen diende ‘Cloudbusting’ van Kate Bush als basis voor ‘Lichaam is een club’.

Fletse rappers

Tegen die sterke productie steken de rappers flets af. Geen enkele gastbijdrage is memorabel en ook Sef zelf valt tegen. De teksten zijn moedwillig erg oppervlakkig (‘Te veel zelfreflectie maakt me misselijk, fysiek’ rapt Sef ergens), en de humor is erg flauw. Als ‘Hotelflow met lobi voor iedereen’ een van de beste punchlines op je plaat is, moet je je zorgen maken. Bij Sef ontbreekt bovendien de swag van iemand als Kanye West of A$AP Rocky, bij wie het eigenlijk niets uitmaakt wat ze rappen, als ze maar rappen. Rocky lukte het om met At.Long.Last.A$AP een sterke plaat te maken met een minimum aan echt goede tekstregels.

Die prestatie weet Sef niet te leveren. Hij is te keurig om alle aandacht naar zich toe te trekken, laat staan om echt onuitstaanbaar en daardoor onweerstaanbaar te klinken. Hij is en blijft een sympathieke jongen en geen provocerende persoonlijkheid als Kanye West, Damien Hirst of Jeff Koons. Zijn nummers worden daardoor amusant en heel aardig, maar daar blijft het bij. In kleur wordt uiteindelijk gered door de producties, en dat doet de houdbaawwrrheid van de plaat niet echt goed.

 

Adele says Hello
Muziek / Album

Waarschijnlijk tijdloos

recensie: Adele - 25
Adele says Hello

Er zijn van die releases waar heel veel mensen reikhalzend naar uitkijken. Dat zijn dan niet alleen fans maar ook mensen die professioneel met muziek bezig zijn. Zo’n album is Adele’s 25.

Het derde album van Adele heeft voor het eerst niet haar leeftijd van het afgelopen jaar als titel. Verwarrend voor de fans en eigenlijk ook niet nodig. Waarschijnlijk is het album al eerder klaar geweest maar heeft ze de release ervan vanwege haar zwangerschap uitgesteld. Dat we inmiddels een paar jaar verder zijn doet blijkbaar niet ter zake.

Een elftal dat aanvoert

Adele had geen betere opener voor haar album kunnen kiezen dan het werkelijk magistrale ‘Hello’. Na één keer horen zit dit liedje voor de rest van de dag tussen je oren. Het is pakkend en groots tegelijk en laat de luisteraars niet onbewogen: net een week na het uitkomen van het nummer rouleren er op Facebook al talloze covers. De releasedatum in de stemweek van NPO TOP2000 gaat er waarschijnlijk bovendien voor zorgen dat het nummer hoge ogen gaat gooien in deze traditionele lijst met vooral tijdloze muziek. ‘Hello’ is voorlopige het enige nummer dan Adele via Spotify met de wereld deelt van dit nieuwe album.

De andere tien liedjes van de in de EU verkrijgbare cd-versie mogen er ook wezen. In Japan is het album verschenen met nog drie extra tracks die nog nooit op een Europese release hebben gestaan. De echte fans moeten dus wat dieper in de buidel tasten om deze bijzondere versie te pakken te krijgen. Gelukkig wist 8WEEKLY de hand te leggen op de volledige worp aan nieuw materiaal zodat we ons oordeel kunnen geven over het album met veertien liedjes. Waarom iedereen buiten Japan die drie liedjes moet missen is een raadsel waarvan alleen de platenmaatschappij het antwoord weet. Gelukkig is het eerste elftal al van uitstekende kwaliteit.

De songs

Na het overdonderende ‘Hello’ gaat het album verder met een nummer dat misschien te springerig is voor Adele. ‘Send My Love (To Your New Lover)’ had ook door bijvoorbeeld Miley Cyrus gezongen kunnen worden. Het is niet slecht en Adele komt ermee weg omdat het nu eenmaal Adele is, maar het is toch niet helemaal wat we van haar verwachten. ‘When We Were Young’ daarentegen, is een uit duizenden herkenbaar Adele-nummer met niet alleen prachtige uithalen naar boven in de toonladders maar ook een glansrol voorde diepte in haar stem.

‘Million Years Ago’ is zo mooi en emotioneel dat het je naar de volume knop doet grijpen om de stereo net een tandje harder te zetten. De meningen over ‘All I Ask’ dat Adele samen met Bruno Mars schreef, lopen nogal uiteen. De één vind dat liedje haar niet waardig, terwijl de ander, en daar sluiten wij ons graag bij aan, het juist helemaal te gek vindt. Het is een prachtige ballad die als album afsluiter niet had misstaan, onder andere door regels als “this is my last night with you..”.

Staan er dan helemaal geen missers op het album? Jawel, ‘River Lea’ is bijvoorbeeld een niemendalletje dat wat al te makkelijk wegluistert en geen indruk achterlaat. En dat terwijl het daarop volgende ‘Love In The Dark’ meteen alles weer goed maakt: er klinkt zelfs een echo in door van het prachtige ‘Rolling In The Deep’ van Adele’s tweede plaat.

Dan toch even aandacht voor wat men in Japan wel te horen krijgt op 25 dat en wij hier voorlopig niet. Het eerste extra liedje ‘Can’t Let Go’ is een fraaie ballad die we toch liever niet zouden willen missen nu we hem eenmaal gehoord hebben. Op ‘Lay Me Down’ horen we Adele onder begeleiding van mooi pianowerk heerlijke, soms snerende, zanglijntjes zingen en het is zonde dat dit nummer op de Europese release afwezig blijft. ‘Why Do You Love Me’ begint met een wat kleurloze, licht aanzwellende melodie en ontpopt zich tot een lichtzinnig meezingdeuntje dat dan weer niet essentieel is voor 25.

Al met al heeft Adele met 25 waarschijnlijk wederom een tijdloos album gemaakt. Het is in ieder geval een goed teken dat het album ook na vele luisterbeurten niet gaat vervelen en de single ‘Hello’ nu al klinkt als de herkenningsmelodie van de laatste maanden van 2015. Nog even en we krijgen hem niet meer uit ons hoofd. Topprestatie van deze inmiddels zeventwintigjarige dame. Laten we hopen dat nog veel van dit soort fraaie muziek mogen horen van deze bijzondere zangeres.

 

Zonder titel, 1984 - Keith Haring
Kunst / Expo binnenland

Dood maar nog springlevend

recensie: Keith Haring - The Political Line
Zonder titel, 1984 - Keith Haring

De eerste buitenlandse tentoonstelling van Keith Haring vond in 1982 plaats in Rotterdam. Nu, 25 jaar na zijn dood aan de gevolgen van aids, is de Amerikaanse kunstenaar weer terug. De Kunsthal in Rotterdam presenteert een prachtige overzichtstentoonstelling van zijn werk. Dit keer staan niet de lieve vriendelijke babyfiguurtjes, de hartjes en de blaffende hondjes centraal, maar een andere kant van zijn werk: die van verzet.

Al kort na zijn aankomst in New York in 1978 begonnen de graffiti die Haring overal op straat en in de ondergrondse zag hem te fascineren. In datzelfde jaar begon hij met zijn marker zelf graffiti te maken op straat: voornamelijk tags van kruipende baby’s en blaffende hondjes.
Harings sociaal-politieke verzet uitte zich echter al vroeg in zijn werk. Met de tekeningen die hij ondergronds maakte verzette hij zich tegen het rechtse beleid van Reagan, de toenmalige president van de VS. Gedurende de periode 1980 en 1985 maakte hij tussen de vijf- en tienduizend subway drawings.

Verzet

Zonder titel, 1982 - Keith Haring

Zonder titel, vinylverf op vinyltarp, 365,7 x 375,9 cm, 1982
© Keith Haring Foundation
Salama bint Hamdan Al Nahyan Foundation, Abu Dhabi

Bij de demonstratie tegen kernwapens in Central Park in 1982 deelde Haring twintigduizend gratis posters uit om de demonstratie te ondersteunen. Op de onderste helft van de poster is het begin van een oorlog te zien, uitgebeeld door twee figuren met grote stokken die op elkaar toelopen. De bovenste helft toont de allesvernietigende ontploffing van de kernbom. Op een van zijn eerste schilderijen op zeildoek uit 1982 schilderde Haring het silhouet van een staande man met een groot gat in zijn buik. Dat gat doet dienst als een hoepel waar honden doorheen springen. Hij verwees hiermee naar het schietincident waarbij John Lennon werd doodgeschoten.

Haring schaamde zich voor de geschiedenis van uitbuiting, onderdrukking, armoede en slavernij van zijn blanke voorvaderen. Hij zei dat hij niet zo was als zij. In 1985 verwerkte hij de moord op de zwarte graffitikunstenaar Michael Stewart door de spoorwegpolitie in het werk USA for Africa. Op het enorme doek wordt een zwarte man gewurgd door blanke handen. Zijn voet wordt verpletterd door een enorme blanke voet. Rechtsboven is de aarde opengebarsten, en een enorme vloed van bloed stroomt eruit, waarin mensen van allerlei culturen lijken te verdrinken. Gedurende de tocht door de zalen duiken steeds weer dit soort indrukwekkende werken op, waarin Haring zijn verzet tegen het apartheidssysteem in Zuid-Afrika laat zien.

Strijd tegen aids

Zonder titel (metrotekening), 1983 - Keith Haring

Zonder titel (Metrotekening), krijt op papier, 220 x 114 cm, 1983 © Keith Haring Foundation

Zijn Penis Drawings waren protesten tegen het establishment en de kapitalistische consumentenmaatschappij, en tegen de preutse ideeën over seksualiteit. Dat laatste is achteraf gezien een vrij ironisch gegeven, omdat Haring zelf in 1988 seropositief bleek te zijn. De strijd tegen aids werd nadien voor hem een persoonlijk en artistiek doel, wat duidelijk in de tentoonstelling wordt uitgedragen. Voor zijn dood richtte hij The Keith Haring Foundation op om zijn steun aan kansarme kinderen en aids-gerelateerde organisaties voort te zetten.

De tentoonstelling in de Kunsthal is ruim opgezet en toont Haring’s werken in al hun diversiteit, variërend van klein tot enorm groot. Van de 120 getoonde werken zijn er maar weinig die een titel hebben. Soms is het werk schokkend, maar zeker in deze tijd nog actueel. Voor de kinderen die de tentoonstelling bezoeken is een ‘Kijk & Doe- tocht’ georganiseerd. Ouders hebben dan wel het een en ander uit te leggen. Bovendien is er een Pop Shop ingericht met allerlei gadgets en is er prachtige Nederlandse catalogus verkrijgbaar. Deze tentoonstelling bewijst dat het werk van Haring na al die jaren nog niets aan kracht heeft ingeboet.

Boeken / Non-fictie

Is J.M. Coetzee een autobiografisch schrijver?

recensie: David Attwell - Het universum van J.M. Coetzee. Oog in oog met de tijd

In the Heart of the Country, Life and Times of Michael K, Disgrace. We kennen de romans van J.M. Coetzee, maar weten weinig van hun auteur. Zelf zegt hij nooit iets over zijn werk, academici hebben talloze interpretaties paraat. In Het universum van J.M. Coetzee ontsluiert David Attwell de raadsels.

John Maxwell – beter bekend als J.M. – Coetzee (1940) is één van de meest becommentarieerde hedendaagse auteurs. Aan de lopende band verschijnen er artikelen en academische studies over het werk van deze naar Australië geëmigreerde Zuid-Afrikaan. Twee keer won hij de Booker Prize (in 1983 voor Life and Times of Michael K en in 1999 voor Disgrace) en in 2003 ontving hij de Nobelprijs voor de Literatuur. Het is dan ook niet meer dan vanzelfsprekend te noemen, zou je zeggen, dat er een enorme interesse in Coetzee’s leven bestaat.

Lange tijd heeft Coetzee die biografische boot afgehouden. Ja, hij publiceerde een drietal zéér autobiografische romans. Maar tot 2012, toen J.C. Kannemeyer zijn biografie van de schrijver publiceerde, was onduidelijk hoeveel in die boeken autobiografie was, en hoeveel fictie. Nu is er Het universum van J.M. Coetzee, waarvoor David Attwell Coetzee’s archieven in Texas heeft bezocht, om vervolgens op indrukwekkende manier de lijnen tussen het leven en werk van de auteur te tekenen.

Attwells ontdekkingen

In dit boek beschrijft Attwell hoe Coetzee zich telkens ‘oog in oog met de tijd’ plaatst, waarmee hij bedoelt dat Coetzee ‘fictie tussen zichzelf en de geschiedenis, tussen zichzelf en zijn sterfelijkheid, plaatst.’ In zekere zin, zegt hij, is het Coetzee te doen om het uitwissen van zichzelf als auteur van zijn teksten. Maar voor wie goed zoekt, blijven er sporen van het persoonlijke. Elke roman wordt zo een ingewikkelde gefictionaliseerde autobiografie: ze zijn duidelijk fictie, maar aan elk ligt een persoonlijke gebeurtenis of gedachte ten grondslag.

Dat die persoonlijke gebeurtenis in de loop van de soms wel meer dan tien versies die Coetzee van een roman schrijft naar de achtergrond verdwijnt, valt te begrijpen. In Het universum van J.M. Coetzee traceert Attwell de ontstaansgeschiedenis van vooral de oudere romans – ongeveer tot en met Disgrace. Van deze werken zijn geschreven manuscripten in de Texaanse archieven beschikbaar; van de latere werken veel geprinte Word-documenten, die veel minder verleden verraden. Voor elk boek zoekt Attwell naar de doorbraak, het moment waarop de roman de vorm krijgt zoals de buitenwereld die kent.

Het blijkt dat Coetzee tijdens het schrijven vaak radicaal van opzet en insteek veranderd. Zo laat Attwell zien dat het lange tijd de bedoeling was dat David Lurie aan het einde van Disgrace zelfmoord zou plegen. Pas laat in het schrijfproces werd dit gesublimeerd naar de dood van een hond, waarmee de roman-in-wording dichter bij het werk zoals wij die kennen komt. Attwell licht deze en tal van andere elementen uit Coetzee’s verhalen uit. Soms hebben die ontdekkingen het karakter van een interessant weetje, zoals Lurie en de hond, maar soms zijn ze urgenter, belangrijker voor de interpretatie van een roman. Over een bepaalde ingewikkelde passage in Life and Times of Michael K schrijft Attwell: ‘Verwijzingen naar de Khamieskroonse moordenaar hebben de critici beziggehouden, maar hij is vooral aanwezig als een overblijfsel van de oorspronkelijke opzet van de roman.’

Diepe inzichten

Interpretatie naar aanleiding van de auteursbiografie, zoals David Attwell die in bovenstaand citaat beoefent, is niet helemaal bon-ton binnen academische kringen, maar tijdens het lezen van Het universum van J.M. Coetzee wuif je dat bezwaar gemakkelijk weg. Want voor een schrijver met de statuur van Coetzee is dit een noodzakelijk boek, voor zowel academici als geïnteresseerde andere lezers. Attwells graafwerk biedt diepe inzichten in en originele interpretaties van het werk van J.M. Coetzee, van wiens roman zovelen houden.