De voorstelling Beckett Boulevard van De KOE bezoeken geeft bijna hetzelfde effect als geestverruimende middelen tot je nemen. Halverwege ben je er niet meer zeker van wie je bent. En wie die mensen zijn die daar bijna onophoudelijk staan te praten weet je al helemaal niet. Na afloop, als je weer in de gewone wereld bent, ziet die er anders uit. Lichter, vrolijker, boeiender. Je kunt geen gewoon gesprek meer voeren. Je bent net als de spelers van De KOE constant aan het twijfelen en doorvragen. Kortom, je bent totaal ontregeld.

Fraai en stijlvol

Het toneelbeeld is fraai. Het decor is één grote chaos, maar wel een zeer stijlvolle. Er hangen twee grote gekreukte zeildoeken, één donker, één licht. Het lichte doek dient als projectiescherm. Er hangt ook een gigantisch leeg ijzeren raam waar helemaal niets mee gebeurt. Aan het begin van de voorstelling wordt een doodgewone stoel uitgepakt alsof het een kostbaar antiek stuk is. De doos blijft staan als onderdeel van het decor. Het vele vulmateriaal wordt op de grond gegooid en af en toe heen en weer geveegd. Het lichtplan is zeer mooi, met strategisch horizontaal en verticaal geplaatste lichtpalen.

Natali Broods is gekleed in een elegante diep uitgesneden zwarte jurk en loopt op blote voeten. Willem de Wolf trekt een jasje aan waar zijn overhemd onderuit komt en heeft felrode schoenen. Peter Van den Eede draagt een mooi zwart jasje met veel doorgestikte naden. Zijn gulp staat halfopen. Alle drie zijn ze vrijwel constant aan het glimlachen. Dat stopt pas bij het applaus.

Er wordt de hele tijd gepraat. Over een parking waar ze in zijn verdwaald. En over een gigantisch museum waarin een miniatuurtentoonstelling werd gehouden. Peter heeft de miniaturen niets eens gezien, zo klein waren ze.

Hilarisch

Vervolgens zitten de exen Willem en Natali in een restaurant. Daar werkt Peter als ober. De KOE bestaat niet meer en dit is hun toekomst. Natali en Willem lijken Peter niet te herkennen ondanks diens hevige pogingen hun aandacht te trekken. Later worden daar wat harde noten over gekraakt. ‘Je kan toch moeilijk zeggen: het lijkt net of je me niet wil kennen?’ In een op het zeildoek geprojecteerde Vlaamse talkshow doet een vriendelijke gastheer, Tom Lenaerts, verwoede pogingen om er achter te komen waar Beckett Boulevard over gaat. In de studio komen de spelers er niet uit. Halverwege nodigt Lenaerts hen uit samen een stukje van de voorstelling te bekijken. Wat dan gebeurt is buitengewoon inventief en grappig.

Is het hele stuk zo mooi en geestig? Nee, sommige scènes duren te lang. Maar sommige, zoals een hilarisch gesprek over Willems obsessie met toiletten, duren niet lang genoeg.

Waar gaat al dit gepraat over? Over het midden dat aan het verdwijnen is omdat iedereen daar wil zijn. Over echtheid en onechtheid. Over hoe slechte acteurs goede obers kunnen zijn, maar dat obers die acteur zijn toch vaak liever acteur zijn dan ober. Over hoe innemend en baanbrekend de muziek van Chic was in ‘the eighties’. Over of je je kan voorstellen dat je echt, echt, echt jezelf bent. En dat het vaak maar het beste is om elegant te liegen.

De KOE bestaat nog gelukkig. En Beckett Boulevard is prachtig. Ga kijken. Het kan nog net.

We zien een soort cel, een kleine betegelde ruimte met simpele meubels. Een vermoeide vrouw in verpleegstersuniform komt binnen. Ze zet een streepje op de muur, schilt een appel, kijkt televisie en dommelt in. Wat opvalt is de manier waarop ze de appel schilt, het mesje van zich af bewegend: de Indische manier. Hoe ze haar duimen zacht masseert. Later klinkt gitaarmuziek, weemoedig als sommige indorock. De volgende dag wordt het hele ritueel herhaald. Behalve gepraat op de televisie en een zacht gezongen liedje is er geen stemgeluid geweest. Vandaar, horen we later, de vele streepjes op de muur. Iedere dag dat Helga met niemand praat wordt afgestreept. Zij heeft echter wel dromen en een levendige fantasie.

Nederlands-Indië

Dan ziet Helga ons, schrikt, en wil dat we verdwijnen. Ze gaat in discussie met de maakster. Scheldwacht legt uit waarom ze ons Helga wil laten zien, maar die protesteert heftig. Vervolgens, op Helga’s aandringen, komt de kern van het stuk. Scheldwacht vertelt ons over haar Indische afkomst. Over zaken in voormalig Nederlands-Indië die heel pijnlijk waren, maar die bij Nederlanders vrijwel onbekend zijn. Ze spreekt met een emotionele heftigheid die ontroert, maar ook enigszins afstoot. Later zegt ze: ‘ik hoop niet dat dit een gênante vertoning was’. Nee, niet gênant, daarvoor is het te oprecht. Maar het heeft iets slachtofferigs en dat doet haar betoog geen goed.

Ze vertelt, minder emotioneel maar niet minder indringend, over haar Indische natuur. Die maakt dat je nederig en bescheiden bent, altijd achteraan staat en niet durft opkomen voor jezelf. Ze ziet dat nu ook bij haar kinderen en dat baart haar zorgen. Heeft ze daar gelijk in? Voor een gedeelte zeker, maar niet zonder meer. Kijk bijvoorbeeld naar schrijvers als Marion Bloem en Tjalie Robinson, beiden zeer Indisch en desalniettemin heel assertief.

Prachtige actrice

Vervolgens komt Helga weer aan bod, maar het werkt niet meer. Dat Scheldwacht Helga gebruikt is logisch: ze is actrice, ze laat zichzelf het liefst zien door middel van haar personages. Ook snap je dat ze, juist vanwege het geworstel met haar stille Indische genen, iemand in de schijnwerpers wil zetten die, in tegenstelling tot veel winnaars in deze wereld, geen grote bek heeft en stil op de achtergrond leeft. Maar Helga interesseert ons niet. Scheldwacht interesseert ons.

Het einde is mooi, grappig en ontroerend. Net zoals er naast Helga’s stille cel een ander universum te vinden is met lichtjes en mensenmassa’s, toont Scheldwacht op zeer geestige wijze hoe Indisch zijn niet alleen bescheidenheid en aanpassen betekent, integendeel.

Vandaag, eerste paasdag, bestaat het publiek uit een man of veertig. Voor ons toeschouwers is zo’n kleine groep bij deze intieme voorstelling eigenlijk heel prettig, maar dat is vermoedelijk niet zo voor actrice en theatergroep. De solo zal ook in Den Haag getoond worden, onze Indische hoofdstad. Hopelijk betekent dat meer publieksaandacht. Esther Scheldwacht is een prachtige actrice met bijzondere ideeën en moed. Ze verdient het om door veel mensen gezien te worden.