Chaplin is de uitvinder van The Tramp, de zwerver, het mannetje met de zwart omrande ogen, het Hitlersnorretje – hij grapt dat Hitler zijn snor heeft gestolen – de veel te grote schoenen en het koddige loopje, die in het tijdperk van de zwijgende film een van de meest geliefde filmpersonages ter wereld was.

Geniaal

De voorstelling begint als hij terugkijkt op zijn leven en The Tramp zowel eert als vervloekt. Zijn vader was een alcoholist die zijn moeder in de steek liet en Charlie en zijn broer moesten van jongs af aan hard werken. Charlie is een natuurtalent dat iedereen aan het lachen kan maken. Als hij op uitnodiging van een belangrijke Amerikaanse filmmaker naar Hollywood komt, blijken zijn grappen daar niet te werken. En dan ontstaat van de ene op de andere dag The Tramp.

De momenten waarop we Chaplin aan het werk zien zijn het boeiendst. Wat opvalt is dat hij constant onder druk staat: er moet geld komen voor eten, hij moet grappig zijn, hij moet – later als hij zelf films maakt – deadlines halen, anders komt er geen geld van de producent. Maar die druk maakt ook dat hij met zijn meest geniale ideeën komt. Er is de uitvinding van de sprekende film, waar Charlie aanvankelijk niets van wil weten: The Tramp zwijgt. Maar dan, vlak voordat de Tweede Wereldoorlog echt losbarst, komt hij met zijn eerste sprekende film, The Great Dictator, waarin hij The Tramp voor het laatst ten tonele voert en een karikatuur maakt van Hitler.

Verguisd

Als hij dan eenmaal begonnen is met praten wil hij doorgaan, hij heeft nog wel wat te zeggen. Maar het publiek wil The Tramp en de Amerikaanse overheid is niet blij met Chaplins linkse sympathieën. En zoals zo vaak gebeurt met mensen die zich niet langer willen en kunnen beperken tot het plaatje dat ze zelf hebben gecreëerd: hij wordt verguisd.

Chaplin, de musical heeft oorspronkelijk op Broadway gestaan. De voorstelling die we nu zien is in Vlaanderen bewerkt en wordt door een enkele Nederlander maar vooral hier onbekende Vlamingen – een genoegen op zich – mooi gespeeld en prachtig gezongen. Er zit vaart in de voorstelling, er zijn bijzondere beelden, onder andere enkele fascinerende momenten waarin we tientallen Tramps tegelijk zien. Hier en daar, vooral als het over het persoonlijke leven van Chaplin gaat, is er een verlies van spanning. Ook kloppen de castingkeuzes niet steeds: Oona O’Neill, Chaplins laatste vrouw, is zesendertig jaar jonger dan hij en zou door een jong meisje gespeeld moeten worden, dat is niet het geval. Maar alla, met die zaken valt te leven.

De musical staat hier ongeveer een week en wordt twee keer per dag gespeeld, twee keer twee en een half uur. Over hard werken gesproken.

Wat meteen in het oog springt is de kwaliteit van dans en kostuums. Op Mowgli en de musici na is iedereen een dier. Er zijn veel spannende hiphopmoves, maar ook het dierlijke gedrag dat iedereen tentoonspreidt is fascinerend. Er zijn acrobatische sprongen, er wordt gebruld, gesist en over de grond gekropen. De panter ligt lui op een steen, de aap heeft een trots achterwerk en de vogels lopen een beetje ongelukkig.

Spectaculair

Je herkent Jungle Book-iconen als Baloe de beer en Bagheera de panter. En dan komt brullend van bovenaf in het theater Shere Khan, de door Dietrich Pott gedanste tijger. Alle dansers zijn geweldig, maar Pott spant de kroon; het is jammer dat hij verder vrij weinig te zien is.

Tegen het eind van de voorstelling ontstaat er een gevecht op leven en dood tussen Mowgli en Shere Khan, waarbij Mowgli een mes gebruikt. Als hij de tijger daarmee raakt, ben je echt bang dat die dood gaat. Nee! Hij moet nog even blijven leven! Hij is zo mooi om naar te kijken! Het gevecht eindigt uiteindelijk op spectaculaire wijze waarbij filmbeelden op de achtergrond een handje helpen.

Waar dans en kostuums prachtig zijn, valt het verhaal een beetje tegen. Het is niet steeds duidelijk wat er gebeurt. Ergens midden in de voorstelling wordt op het achterdoek DE MENSEN aangekondigd en zien we grote flatgebouwen en mensen die dakloos lijken rond een vuur. Vlak daarna zijn we echter weer terug in het oerwoud. Wat de bedoeling is van deze scène, is op dat moment onduidelijk. Zulke momenten zijn er vaker.

Gemiste kans

Echt irritant echter is de politieke boodschap die de makers menen te moeten brengen. Er wordt de hele avond niet gepraat, behalve door rapper Gikkels die ons af en toe in korte raps laat weten wat er aan de hand is. Maar tegen het einde heeft hij een lange monoloog die begint met de merkwaardige woorden ‘de jungle vergrijst’, gevolgd door allerlei teksten over misstanden in ons land, zoals bijvoorbeeld Zwarte Piet (Black Face). Gikkels is dan, in tegenstelling tot eerder in de voorstelling, slecht verstaanbaar. Daar ben je als toeschouwer niet echt rouwig om, maar je vraagt je wel af hoe dat komt.

Het is echter vooral een gemiste kans, want het drama dat zich vlak voor onze ogen afspeelt wordt genegeerd. De hele avond zien we vitale beweeglijke dieren en de wilde uitbundige natuur van het oerwoud, maar als er mensen ten tonele verschijnen bevinden die zich in de buurt van doodse kale woonkazernes en hangen bibberend rond een vuurtje. Was uit dat trieste beeld niet een mooie boodschap voor de kids te destilleren?

De swingende livemuziek wordt gemaakt door de jonge groep Jungly by Night, waarvan de leden trouwens ook bijzondere kostuums dragen. Nadat de voorstelling is afgelopen ontstaat er een wervelende jamsessie waarbij mensen en dieren even totaal uit hun dak gaan, een meeslepend en spannend einde.