Het eerste half uur van 20th Century Women is als een kennismaking met gewone mensen. Dorothea en Jamie leven langs elkaar heen en wisselen in de sporadische gesprekjes levenslessen uit. “Wondering if you’re happy, is a great shortcut to a depression”, voegt ze haar zoon toe. Tegen een vriendin zegt ze over de relatie met haar zoon: “I know him less every day”. Jamie spijbelt, experimenteert wat met drugs en is verder een aardig ventje. Natuurlijk zijn de zorgen bij moeder toch groot. Ze schakelt niet alleen vriendinnen in, ze gaat zelfs op onderzoek in het uitgaansmilieu van haar zoon.

Feministische klusjesman

Halverwege 20th Century Women is alles wel duidelijk. Moeder maakt zich zorgen, de vriendinnen hebben hun eigen problemen, de klusjesman is de enige echte feminist en Jamie komt er wel. Hij is typisch zo’n puber die veel aandacht krijgt van intimi. De bemoeienissen van de volwassenen zijn de korte route naar gesprekken over hun eigen malaise. En dat gebeurt in 20th Century Women telkens opnieuw. Moeder en vriendinnen emmeren eindeloos over de eigen sores en vergeten Jamie, die door het ontbreken van aandacht het leven van een normale, experimenterende puber leidt.

Regisseur Mike Mills debuteerde in 2001 met Paperboys, een verhaal van eenenveertig minuten over zes jongens die bij een krant betrokken zijn. 20th Century Women is zijn vijfde film. Na ruim een uur is het door Mills geschreven verhaal over de moeder die haar zoon alleen opvoedt verteld. Om het verhaal te verlengen, filmt Mills gebeurtenissen gewoon nog een keer. Dus neemt Jamie nogmaals de benen en moeder gaat in een andere danstent opnieuw op zoek naar puberale ervaringen.

De eerste muziek in de film is het nummer Don’t Worry About The Government van de Talking Heads. De vrouwenformatie The Raincoats is te horen en er komen foto’s langs van The Clash en Sex Pistols. De bouwvakker en moeder proberen zelfs even te dansen op de militante punkrock van Black Flag. Voor mensen die geïnteresseerd zijn in de muziek van de zeventiger en tachtiger jaren van de vorige eeuw, is het leuk om al die namen voorbij te zien komen. Mills graaft naar de nummers uit zijn eigen jeugd, maar essentieel voor het verhaal is het niet. Het is daarmee een wat karige invulling van de laatste twintig minuten.

Clitorale stimulatie

Alleen de lessen die Jamie krijgt over clitorale stimulatie bij het orgasme zijn meer dan dolkomisch.  Misschien zijn ze wat voorspelbaar in een milieu met vrouwen die op zoek zijn naar een prins in een goede tweedehands auto en een bouwvakker die feministische lectuur propageert. Het maakt de grappen niet minder leuk.

Annette Benning speelt in 20th Centry Women een goede rol als moeder die een weg zoekt in de opvoeding van haar enige kind. Greta Gerwig (Abbie) en Elle Fanning (Julie) zijn overtuigend als vriendinnen die hun eigen sores hebben. Bouwvakker Billie Crudup is net zo goed met feministische wijsheden als met carburateurs van auto’s. Luka Jade Zumann blijft als zoon Jamie overeind. Zijn verbazing over alle zorg van de vrouwen die hem omringen heeft een zichtbaar komisch randje.

Schermutselingen

Een uur filmmateriaal is wat weinig voor een bioscoopfilm. Dus heeft regisseur Mike Mills, die ook verantwoordelijk is voor het script van 20th Century Women, er nog wat feministische literatuur, wat korte relatieschermutselingen, muzikale weetjes en nieuwsfeiten bij geschreven. Uiteindelijk komt het allemaal min of meer op de verwachte pootjes terecht. Dat is bijna een nieuwe tegeltjeswijsheid, maar als conclusie van deze relatiekomedie afdoende.

Wie is nou het genie, dat is de centrale vraag in Genius. Is het schrijver Thomas Wolfe (1900-1938), het manische talent dat met zijn Proustiaanse proza eigenlijk pas na zijn dood uitgroeide tot een van de grote namen van de Amerikaanse literatuur? Of is het juist de wat saaie en gematigde Max Perkins (1884-1947), de redacteur die enkele van de grootste schrijvers ontdekte, maar wel ’s avonds graag bij moeder de vrouw aan de piepers zat.

Meesterwerk

Het antwoord moet Perkins zijn. Hij slijpt het ruwe talent van onder andere Ernest Hemingway en F. Scott Fitzgerald tot fonkelende diamanten. De grootste uitdaging was het werk van Wolfe. Om van zijn eerste manuscript een behapbare roman te maken, schrapte hij al honderden pagina’s. Voor het vervolg levert Wolfe een wagonlading aan papier aan. Perkins weet er een meesterwerk uit te snoeien.

Genius draait om tegenstellingen en botsende karakters die desondanks een vriendschap weten op te bouwen. Dat levert vooral een interessant acteergevecht op. Jude Law speelt Wolfe als een vlijmscherpe egomaan. Colin Firth excelleert in zijn specialiteit, het spelen van op het eerste gezicht ietwat saaie mannen met een scherp randje. De bijrollen mogen er ook wezen. Dominic West en Guy Pearce duiken even op als Hemingway en Fitzgerald. Maar het is Nicole Kidman die als jaloerse minnares de meeste scènes steelt.

Statisch

Ook de setting van New York in crisisjaar 1929 is aantrekkelijk vormgegeven. Geweldig is de scène waarin Wolfe zijn schrijven vergelijkt met jazzimprovisaties en de twee een club bezoeken waar de muzikanten het creatieve proces treffend illustreren.

Toch kijkt Genius niet heel eenvoudig weg. De dialogen zijn nogal talig, wat logisch is bij een drama over een schrijver en zijn redacteur. Maar ook de dramatische ontwikkeling blijft wat achter. Misschien omdat regisseur Michael Grandage waarheidsgetrouw de geschiedenis volgt, zoals die is beschreven in de biografie van Perkins van A. Scott Berg. Ook de theaterachtergrond van de debuterende filmmaker speelt de film parten. Genius is bij tijd en wijlen behoorlijk statisch. Tot Firth en Law de boel weer wakker schudden met een messcherp twistgesprek.