~

Ariënne de Bruijn schrijft ook over de liefde. In Ismael voert ze een geschiedenis-studente Fee op, die een passionele liefde heeft opgevat voor een medestudent Ismael. Hij is niet de enige man in dit boek, want ook ontmoet ze twee dichters. Fee herinnert Ismael door de geur die hij bij zich draagt, en ze koestert de ansichtkaarten die hij stuurt. Hij schrijft over de plekken waar hij is met zijn geliefde Nadinda, die ook in een plaats krijgt in de gedachtes over de obsessie ‘Ismael’. Ben David begrijpt niet wat ze in hem ziet, en zegt haar dat ze enkel verliefd is op de persoon die ze in haar hoofd gecreëerd heeft, die de eigenschappen aan heeft genomen, waarvan ze graag zou willen dat hij ze had. Dat Ismael een soort illusie is, blijkt uit de ansichtkaarten, waardoor Fee nog meer in de war gebracht wordt, die niet door hem, maar door Ben David zijn geschreven.

Droge krassen

Door de verschillende mannen die Fee ontmoet, dringt zich de gedachte op aan De Wetten van Connie Palmen. Dat boek is echter een zoektocht naar de liefde, terwijl Fee de liefde eigenlijk wel gevonden lijkt te hebben, maar deze haar niet wil hebben. Fee ontmoet twee dichters, Ben David, een vriend van Ismael en Wanja, een Russische dichter. Ze praat soms met hen over Ismael, maar niet in de vrouwengespreksvorm, zoals ‘wat ze voor hem voelt’. De liefde wordt nogal woordelijk bedreven en dat is mooi gevonden, omdat ze ook veel met dichters om gaan. Zij schrijven over de liefde of proberen haar misschien te omschrijven, maar in het gedicht blijft het bij dat droge krassen van de pen in plaats van de fysieke daad. Hagar Peeters heeft hier een treffend gedicht over geschreven: Genoeg gedicht over de liefde voor vandaag/want al schijvend heb ik de liefde niet bedreven./Het leven laat zich maar al te graag /liever beschrijven dan beleven. De droge manier van het beleven van de liefde voor Ismael blijkt ook uit het feit er eerder gedachtes zijn dan passionele ontmoetingen.

Clichéstukjes

De Bruijn heeft een mooie schrijfstijl die wisselt van nuchter en observerend naar passioneel en poëtisch. Deze stijl is als de persoon van Fee. In de gesprekken lijkt ze nuchter, maar de regels er tussenin zijn vol verlangen en fantasieën. Ze gebruikt frisse en nieuwe metaforen, die het boek levendig maken en soms grappig. Vooral de gesprekken met haar mannelijke vrienden zijn een opeenstapelling van intellectuele zinnen en theorieën die het boek wel erg grappig maken. Soms zitten er wel een beetje clichéstukjes in de schuingedrukte zinnen, die nog op een ander niveau de gedachten voor Fee verwoorden, maar dat mag het boek niet deren.

Nu ik er weer aan terug denk is het alsof het nooit is gebeurd. Er zijn geen tastbare bewijzen dat het ooit heeft plaats gevonden. Het oproepen van de herinnering is als het stoppen van een foto in een fotolijstje, een verstild moment dat anders was vergeten, in de eeuwigheid vastgelegd. Ik heb al deze ontmoetingen gerangschikt, in volgorde van hun onbevredigende afloop. Sommige ontmoetingen zijn eigenlijk herhalingen van een uitgesteld afscheid.

Zelfmoord

Het boek eindigt met een brief aan Ismael. Fee is in Parijs en ze schrijft hem over hoe het daar is. Het is een vluchtige beschrijving, maar tegelijk ook bedachtzaam. Een nieuwe stad brengt je op nieuwe ideeën, maar stelt je relatie met de plek waar je vandaan ging ook in een ander licht. Terwijl je nieuwe dingen beleeft ben je nogal altijd verbonden met de plaats waaruit je vertrok. Voor Fee is het een manier om achter te laten wat ze meemaakte en de mensen die ze kende. Ze omschrijft het als een vorm van zelfmoord dat ze wordt gescheiden van wat ze achterliet, maar zij kan niet van die thuiswereld gescheiden worden, omdat haar gedachten er nog constant aan refereren.

Stevige seks

Lezen over de liefde is leuk, zeker als er wat filosofisch getinte stukjes in zitten en de hoofdpersoon ook nog andere bijzondere dingen meemaakt. Het boek draait niet alleen om liefde voor Ismael, maar is ook meer een boek over Fee en over denken over de wereld en over verlangen. In sommige verhalen is de climax het moment dat de twee gelieden zich overgeven aan stevige seks. Dit is niet het geval in Ismael en juist deze droge en woordelijke manier van liefde en inpliciet verlangen, maakt het verschil met andere verhalen over de liefde.