In deel één volgt de kijker de mollen Ming (Andy Lau) en Yan (Tony Leung). Yan is als politie-infiltrant doorgedrongen in de hoogste regionen van de georganiseerde misdaad, en omgekeerd is Ming door maffiabaas Sam (Eric Tsang) het politiekorps binnengesmokkeld. Tijdens een belangrijke politieoperatie komen de twee allebei een spion in het thuisfront op het spoor (inderdaad: de ander) en wordt tegelijkertijd de eigen positie onzeker. Nadat de sleuteloperatie mislukt, wordt Ming overgezet naar Interne Zaken, vanwaar hij, begenadigd met toegangscodes tot geheime dossiers, nog beter zal kunnen jagen op de identiteit van Yan, om deze vervolgens door te briefen aan baas Sam.

Barok

Infernal Affairs is een Aziatische misdaadfilm in de beste traditie, en was dan ook een fantastische hit in Azië (en de Hollywood-remake staat op til). Het kan zijn dat je even moet wennen aan de ingenieuze uitwisselingen van koffers en informatie, aan de vette saus van sentimentele violen, aan poserende acteurs, of aan de raadselachtige keuzes die personages soms maken – er schijnt zelfs een vleugje boeddhisme in de film te zitten, maar deze gemakzuchtige Westerse recensent kon het er niet in ontdekken. Desondanks slaat Infernal Affairs nooit door in die wat barokke (hoort uw recensent daar ‘kitscherige’?) stijl die sommige exotische films kenmerkt.

Doordat de film niet één maar twee tragische helden heeft, verdubbelt de actie zich onwillekeurig en leef je dubbel zo hard mee. Maar het duale karakter ten spijt is het Hong Kong renaissanceman Andy Lau (uitblinker in zang, drama en Chinese kalligrafie), die door zijn manhaftiger rol de aandacht naar zich toetrekt. Lau mag als schmierende schurk die aan de verkeerde kant van de wet terechtgekomen is, fijne huzarenstukjes leveren en zowel de smeris als de snoodaard in de kaart spelen. Tony Leung moet zich vooral bedienen van het toch minder tot de verbeelding sprekende morsealfabet en een schichtige blik. Verder bestaat de taak van Leungs personage voornamelijk uit het in ieder geval niet door eigen gekluns verraden van zijn undercover-positie.

Infernal Affairs bevat te weinig actie en te weinig geweld om door te gaan voor een typische misdaadfilm. We zien alleen oorzaak en gevolg, nooit de gewelddadige handeling zelf, wat de film op een soort Hitchcockiaanse manier ten goede komt. Terwijl de kijker zich nog afvraagt hoe het toch af zal lopen met die arme hoofdinspecteur, valt de uitkomst van de zaak de kijker al rauw op het dak. Van twintig etages hoog, zo op het dak van een taxi, welteverstaan.

Op naar deel twee

Deel één doet hoge verwachtingen rijzen voor de komende twee delen. Het verhaal loopt lekker vlot en er blijft wat te raden over wat betreft de motieven van sommige van de karakters, en wellicht dat die beweegredenen dan opgehelderd worden in wat nog komen moet. We zullen af moeten wachten tot november: dan zal worden onthuld hoe het zo heeft kunnen lopen met de twee helden. Ik zie er alvast naar uit.

We zien hoe hij elke dag enthousiast en driftig zijn tanden zet in een hamburger, dubbele hamburger en driedubbele hamburger, een verkeerd gevallen Happy Meal uitbraakt op een parkeerplaats, meespeelt met kinderen in de McDonalds-speeltuin en plezier heeft met de McDonalds-clown. Hij vraagt aan McDonalds-medewerkers of er informatie beschikbaar is over de voedingswaarden van de producten en interviewt op straat klanten over hun eetgedrag. Hij probeert een interview te organiseren met een hooggeplaatste medewerkster van McDonalds en laat zich tussendoor meerdere keren medisch testen, waaruit blijkt dat zijn lichamelijke conditie razendsnel vermindert en het vetpercentage van zijn lichaam zienderogen stijgt.

Cijfers

Spurlock wisselt zijn persoonlijke ervaringen in de film af met fragmenten en gesprekken met voedingsdeskundigen, artsen, diëtisten, critici van de fast-foodcultuur en lobbyisten voor de fast-foodindustrie. Hij lardeert zijn verhaal met een duizelingwekkende hoeveelheid cijfers over fast food, van het aantal mensen dat wereldwijd dagelijks een McDonalds maaltijd eet, het bedrag dat McDonalds jaarlijks aan reclame uitgeeft, tot aan het aantal McDonalds-filialen in Amerika en het verschil in het bedrag dat wereldwijd in 1972 en in 2003 werd uitgegeven aan fast food.

Ad rem

Spurlocks documentaire is snel gefilmd en gemonteerd. De shots en interviews zijn kort en bondig. De beelden, cijfers, shots en interviews wisselen elkaar in razend tempo af. Grappig bedoelde cartoons en flitsende popmuziek moeten zorgen voor voldoende afwisseling in de film. Spurlock lijkt zich vooral te hebben voorgenomen de kijker geen moment te willen vervelen met lange uitwijdingen over slechte eetgewoonten of lange opsommingen van cijfers over fast food. Spurlock toont zich een geestige hoofdrolspeler in zijn eigen film. Hij is ad rem, prettig ironisch, persoonlijk en ontwapenend in zijn optredens en zijn boodschap is even simpel als positief. Hij wil uitdragen dat de uiteindelijke macht voor veranderingen in de fast-foodindustrie bij de klanten ligt. Iedereen kan elke dag besluiten niet meer naar McDonalds te gaan.

Suggestie

Toch is Super Size Me niet de indringende en boeiende shock doc geworden die het had kunnen zijn. Een zwak punt, waarmee Spurlock zich op voorhand al in de problemen brengt, is dat het uitgangspunt van Super Size Me te voorspelbaar is om een interessante en indringende documentaire te maken over slechte eetgewoonten. Het is niet nieuw dat vet voedsel slecht is voor de mens, en dat te veel vet consumeren – en helemaal dertig dagen achter elkaar met een frequentie van drie keer per dag – nog slechter is. De conclusies van zijn experiment zijn volkomen voorspelbaar. Aan het eind van de film lijkt Spurlock dit zelf ook te realiseren en wil hij zijn critici alvast voor zijn door de opmerking te maken dat zijn experiment erg extreem is en wel tot de onthutsende aftakeling van zijn lichaam had moeten leiden. Hij pareert deze te verwachten kritiek met de opmerking dat er toch erg veel mensen zijn die dagelijks heel veel eten bij McDonalds. Hiermee suggereert hij dat zij dus welhaast eenzelfde soort lichamelijke aftakeling doormaken als hij in die dertig dagen heeft ervaren en wil hen waarschuwen. Helaas verzuimt Spurlock deze bewering met feiten en cijfers te onderbouwen, waardoor het door hem beweerde slechts een suggestie blijft.

19.000 hamburgers

Wat volledig mist in de documentaire is aandacht voor de sociale context van de slechte eetgewoonten van mensen. Spurlock speurt wel de achterliggende visie van de fast-foodbedrijven na en legt hun strategie bloot, hij gaat echter volledig voorbij aan de motieven en achtergronden van de klanten van McDonalds en de vraag waarom zij dagelijks de gang naar hun fast-fooddealer maken. Hierin komt Spurlock niet verder dan een interview met een man die trots beweert dat hij inmiddels al wel 19.000 hamburgers van McDonalds heeft verorberd en twee pubers die simpelweg de negatieve berichten over fast food ontkennen.

Spurlock ervaart, registreert en interviewt. Hij zoekt bevestiging voor iets wat hij op voorhand al vermoedde. De documentaire is een verslag hiervan. Dit levert een onderhoudende, grappige film op over een serieus onderwerp. Van argumentatie en verdere uitdieping van het onderwerp is geen sprake. Onduidelijk blijft in hoeverre hij lijdt aan depressies. Hij beweert dit wel, maar laat geen psycholoog of psychiater aan het woord om zijn gemoedstoestand te onderzoeken. Tegelijkertijd mist hij daarmee een interessante kans om in de film een gedragswetenschapper een mogelijk verband te laten leggen tussen slechte eetgewoonten en depressiviteit. Uiteindelijk blijkt Spurlocks film precies te zijn als de maaltijden die hij bekritiseert: snel, mooi vormgegeven, een bevrediging voor het moment, zonder diepere indruk te maken. Gewoon een smakelijk hapje.