Inhoud: Film | Muziek | Theater | Beeldende kunst | Boeken | Opera
FILM
1. Into the Wild
Sean Penns epische verfilming van het gelijknamige nonfictieboek van Jon Krakauer maakt indruk. De tocht door Amerika is gefilmd vol verwondering over het natuurschoon en Penn vangt de variëteit van het Amerikaanse landschap in prachtige shots. Dit requiem voor een jong en roekeloos idealisme wordt met een poëtische laag aangevuld door de soundtrack van Eddie Vedder. Lees verder…
2. Hunger
Hoewel Hunger zeer zintuiglijke cinema is, mag ook de inhoud van de film niet vergeten worden. Steve McQueen schetst een belangrijke fase in de Britse geschiedenis, niet met overvloedige dialogen maar met het grootste wapen dat de filmkunst voor handen heeft: het beeld. Zelden schoven vorm en inhoud in een regiedebuut zo naadloos in elkaar als in Hunger, dat doet uitkijken naar een nieuwe film van dit grote talent. Lees verder…
3. Secret Sunshine
Deze variant op het klassieke melodrama toont op onopgesmukte wijze het leven van een vrouw in een provinciaal stadje. De grote verdienste van regisseur Chang-dong Lee is dat de film je met zijn eenvoudige realisme geboeid houdt. Hij weet dat het leven complexer in elkaar steekt dan menig Hollywoodfilm. Lee zwicht daarbij niet voor een simpele catharsis of een te pessimistisch wereldbeeld, maar probeert het leven te vangen zoals het is. Lees verder…
4. La graine et le mulet
De ervaringen van de twee tegenpolen Slimane en Rym worden weerspiegeld in de Franse realiteit en in hun eigen culturele identiteit. Het is deze extra dimensie die de film tot een meesterwerk van emotie en subtiliteit maakt. Abdellatif Kechiche weet alle valkuilen te vermijden en combineert lange meanderende close-ups en overlappende dialogen vol verbale hysterie, met een elliptische, intuïtieve montage. Lees verder…
5. No Country for Old Men
De samenwerking tussen de gelauwerde auteur Cormac McCarthy en regisseurs Joel en Ethan Coen, virtuoze kroniekschrijvers van de zelfkant van de samenleving, levert in No Country for Old Men een magistrale verfilming op. McCarthy’s apocalyptische wereldvisie is hierin teruggebracht tot kleine, menselijke proporties. Lees verder…
6. There Will Be Blood
Daniel Day-Lewis heeft zich naar verluidt een jaar voorbereid op de rol van de nietsontziende Daniel Plainview. Het resultaat is ernaar. There Will Be Blood is het voorlopige hoogtepunt in het oeuvre van Paul Thomas Anderson. De combinatie van een historisch verhaal met een avant-gardistische soundtrack zou als omschrijving de film tekort doen. Magnolia meets Citizen Kane zou in dat geval beter passen. Lees verder…
7. Persepolis
Met de prachtige verfilming van haar autobiografische stripboek Persepolis bewijst de van oorsprong Iraanse Marjane Satrapi dat een animatiefilm aan emotionele overtuigingskracht niets onder hoeft te doen voor een live-action speelfilm; dat stripboeken wel degelijk verfilmd kunnen worden; dat regering en volk niet over een kam te scheren zijn; en dat kleine meisjes groot worden. Lees verder…
8. Stellet licht
Stellet Licht is een overrompelende en wonderschone film die zichzelf in een lange traditie plaatst en tegelijkertijd vernieuwend is, uitnodigt tot meerdere kijkbeurten, en die het geloof in cinema als kunstvorm weer nieuw leven weet in te blazen. Dit is filmkijken teruggebracht tot de essentie. Een ervaring die in tijden van filmische bombast, een moordend montagetempo en digitale manipulatietechnieken in één klap terugwerpt op waar het in film ooit om te doen is geweest. Lees verder…
Film | Muziek | Theater | Beeldende kunst | Boeken | Opera
MUZIEK
1. Fleet Foxes – Fleet Foxes
Met een sound die een onvermoede luisteraar in de jaren ’60 of ’70 zou plaatsen veroverden deze sombere hippies de muziekscene met een ongekende debuutplaat (dan laten we de uitstekende EP Sun Giant nog maar even buiten beschouwing). De unieke combinatie van klassieke akoestische muziek met de vocale samenzang van de diverse bandleden wist dit jaar het meest te be- en ontroeren. Lees verder…
2. Portishead – Third
De comeback van het jaar komt op naam van Portishead. Na 11 jaar stilte deed het toepasselijk getitelde Third nog maar eens beseffen wie nu feitelijk het kroonjuweel van de triphopscene was, is, en blijft. Duister en mysterieus als altijd heeft Portishead opnieuw een spannende plaat gemaakt. En iedereen die ingedommeld was door slappe triphop is weer wakker geschud. Lees verder…
3. Black Mountain – In The Future
Zinderende mix van psychedelica en folkrock. Klinkt allicht ouderwets, maar Black Mountain weet al haar ingrediënten zo te mixen dat het anno 2008 een van de meest aansprekende platen uit wist te brengen. Pittige kost met donker gitaargeweld, maar wie de tijd neemt heeft een maaltijd te pakken die niet te versmaden is. Lees verder…
4. Bon Iver – For Emma, Forever Ago
Zelfs zij die deze rustieke plaat niet zagen zitten moesten toegeven: een heel puur en oprecht album. Successtory van de sombere loner die ergens in een hutje in het bos gaat zitten om er een paar maanden later weer uit te komen met een cd onder de arm, dat is Bon Iver. Een plaat vol droeve en ontroerende luisterliedjes, dat is For Emma, Forever Ago. Lees verder…
5. Sigur Rós – Með suð í eyrum við spilum endalaust
Sigur Rós goes pop?! De IJslanders krijgen het voor elkaar liedjes onder de 5 minuten te houden, stoeien met een Engelstalige song en op single ‘Gobbledigook’ zou je (als je écht zou willen) zelfs kunnen dansen. Gelukkig deed de band geen concessies aan de kwaliteit; die is als altijd van de bovenste plank. En voor de liefhebber staan er gelukkig nog een paar waarlijk epische songs op. Lees verder…
6. HIT ME TV – HIT ME TV
Fijne, dansbare indiepop van vaderlandse bodem, reden genoeg nog eens in het zonnetje gezet te worden. Dat is namelijk HIT ME TV, dat met het titelloze debuut hoge ogen gooide en al snel een favoriet werd van 3FM Dit bandje is in alle opzichten on-Nederlands goed, om maar eens een cliché te gebruiken. Lees verder…
7. Dungen – 4
Third van Portishead, Fourth van The Verve, maar het kan nóg makkelijker. Het Zweedse Dungen wint de prijs voor meest minimalistische albumtitel, gelukkig houdt het gebrek aan inspiratie daar ook op. Dungen bracht wederom een diverse plaat waarmee het met een been in de jaren zestig staat, terwijl het andere been voor de nodige en verrassende variatie zorgt. Lees verder…
8. The Last Shadow Puppets – The Age Of The Understatement
Een jaar zonder release van de Arctic Monkeys is een jaar niet geleefd. Maar gelukkig een prettige bijkomstigheid; hierdoor had Alex Turner wel wat tijd over die hij bovendien bijzonder nuttig heeft ingevuld; samen met vriend Miles Kane (The Rascals) bracht hij dit plaatje uit, dat klinkt alsof het de soundtrack voor een even spannende als dramatische film is. Lees verder…
Film | Muziek | Theater |Beeldende kunst | Boeken | Opera
Theater
1. Max – Het geheven vingertje
Anarchistisch jeugdtoneel van de bovenste plank. Waarom moet je luisteren naar je ouders? Of stil zijn in een theater? Wie bepaalt eigenlijk wat je wel of niet moet doen? Over die voor kinderen meer dan relevante vragen maakte Jetse Batelaan Het geheven vingertje. Op zijn eigen humoristische en licht anarchistische wijze laat Batelaan zien dat die volwassenen die daar zo verloren op het speelpleintje staan ook helemaal niet weten hoe het eigenlijk moet. En dat vanuit de zaal keihard naar de acteurs schreeuwen een van leukste dingen is die je in het theater kunt doen. Met de leukste one-liner van dit seizoen: ‘We gaan even iets klaarzetten’, waarna het decor grondig wordt gesloopt. Lees verder…
2. TA – Angels in America
Zo zou toneel eigenlijk altijd moeten zijn: een groep fenomenale acteurs op een verder leeg toneel, met niets anders dan een mooi verhaal over geloof, hoop en liefde. Dat ook nog eens ergens over gaat. Ivo van Hove vermijdt de verleidelijke valkuil om Angels direct naar het bekrompen Balkenendetijdperk van nu door te trekken. Hij geeft het oneindig aantal facetten en thema’s van Kushners stuk alle ruimte door op het toneel juist heel weinig te doen. Angels in America is een schurend portret van het menselijk tekort en tegelijkertijd een ontroerende ode aan onze niet uit te roeien overlevingsdrang en levensvreugde. Veruit de beste voorstelling van 2008. Lees verder…
3. BonteHond – Candyland
Zo erg werd ik verder niet meer van mijn stuk gebracht dit jaar: een klein meisje fluistert me toe dat ze bang is in het donker en pakt mijn hand. De rest van de voorstelling blijk ik haar beschermer. En dan moet ik tegen haar liegen dat ik morgen weer terug kom. Dat deed pijn. In Candyland zet regisseuse Alexandra Broeder de verhouding tussen volwassenen en kinderen op scherp zet door de kinderen eens de baas te laten zijn. Dan blijkt dat de volwassenen die Candylandkinderen niet echt serieus willen nemen (ze worden er vooral giechelig van), maar tegelijkertijd hoe gemakkelijk kinderen volwassenen weten te manipuleren. Als zo’n kleintje je toevertrouwt dat ze bang is in het donker, kan je toch niet anders dan je dat aantrekken en haar troosten. Ook al meent ze er geen bal van. Lees verder…
4. Studio Orka – Mijnheer Porselein
Studio Orka maakt theater op locatie voor kinderen zoals maar weinig andere gezelschappen dat kunnen. In het aandoenlijke en meeslepende Mijnheer Porselein zijn de Vlaamse fantasten op hun allerbest. Terloops laten ze je in het park kennismaken met de postbode, die enthousiast vertelt over zijn vriend de mol. Voor je het weet, zit je met z’n allen zij aan zij in een gezellige houten iglo vol wonderlijke mensen, dieren en accessoires te luisteren naar verhalen over zieke diertjes die worden opgelapt door de maffe dokter, Mijnheer Porselein. Met een vriendelijke vanzelfsprekendheid en aangename nonchalance schotelen ze kinderen van 6 tot en met 106 geen toneelstukje maar een stukje fantasierijke werkelijkheid voor waar ze zich prachtig aan kunnen vasthouden als Fikkie, Witje, Blub of Langoor ziek, zwak, misselijk of zelfs dood is. Lees verder…
5. de Paardenkathedraal – Nachtwake
De Zweedse schrijver Lars Norén staat bekend om zijn familiestukken waarin mensen vaak urenlang tegen elkaar praten, schelden, lachen en huilen. In Nachtwake zijn het twee echtparen tijdens een lange nacht, in gevecht met elkaar, zichzelf en de waarheden van hun relatie. De wisselwerking van tekst, muziek en spel en hun onderlinge subtiele schakelingen vormen een wonderbaarlijke eenheid die je op het eerste gezicht niet zou verwachten. En dat is nu juist het meest wonderlijke: zelden wordt zo’n oeverloos geschreeuw en getier door zo veel bewondering gevolgd. Lees verder…
6. Tryater – Eintsje Libben
Twee oude mannen zitten op een bankje te filosoferen over het leven, over de vrouw die ze net begraven hebben en over de toekomst. Dan komt er een jong meisje langs, die op wonderbaarlijke wijze hen aan het vertellen krijgt. Met humoristische dialogen en interessante verhaallijnen wordt hun driehoeksverhouding uitgewerkt, tot alles opgehelderd is. Hoewel het publiek voornamelijk bestaat uit vijftigplussers, kunnen ook jongere mensen er genoeg in herkennen. De voorstelling is wel Fries gesproken, maar wordt in een aantal theaters voorzien van boventitels. Lees verder…
7. ’t Barre Land – De laatste dagen der mensheid
Dit schijnbaar onmogelijk op te voeren stuk van Karl Kraus wordt toch gespeeld en dat alleen al verdient een plek in deze ranglijst. De laatste dagen der mensheid uit 1922 is het omvangrijkste toneelstuk dat ooit geschreven is, met de meeste rollen, de meeste dialecten en de meeste scènewisselingen. Het stuk in vijf bedrijven handelt in al de jaren van de Eerste Wereldoorlog. Karl Kraus vatte de Eerste Wereldoorlog op als een persoonlijke belediging van zijn intelligentie, zijn gevoel, kortom: van zijn hele gestel. En dat voel je. Lees verder…
8. Het Nationale Toneel – Medea
‘Mijn verstand is zwakker dan mijn drift’, zegt Medea. Ze is buiten zinnen, zo redeloos woedend dat ze tot alles in staat is. Haar man Jason zet haar opzij om de dochter van koning Kreon te kunnen trouwen. Medea en hun twee zoontjes worden verbannen om Jason de ruimte te geven. Medea is echter eerder tot vreselijke dingen in staat. Ze sneed bijvoorbeeld haar broer aan stukken. Maar de woede op haar man slaat alles: ze wil hun eigen zoons vermoorden, als wraak op Jason. Ariane Schluter in de titelrol in Medea bij het Nationale Toneel is scherp en vastberaden. Ze wikt en weegt elk woord, plaatst zorgvuldig klemtonen, redeneert, denkt hardop. Medea gooit het hoofd achterover, en kijkt haar tegenstanders minachtend aan. Ze is knap eng, en dat vindt Kreon ook. Hij stuurt de vrouw het land uit. Hij geeft haar echter een dag om afscheid te nemen; dat is voldoende voor de verlaten vrouw om een gruwelijke wraak ten uitvoer te brengen. Lees verder…
Film | Muziek | Theater| Beeldende kunst | Boeken | Opera
Beeldende kunst
1. Sonsbeek 2008 – Grandeur
De jubileumeditie van de beeldententoonstelling Sonsbeek had als thema ‘Grandeur’ meegekregen. Een publieksvriendelijke, maar toch inhoudelijke expositie was de opzet van curator Anna Tilroe. Al rondwandelend in het Sonsbeekpark lijken de werken soms toevallig op te doemen, maar gemakzuchtig rondkijken is niet de bedoeling. De werken hebben wel degelijk een boodschap. (Gezien in: Sonsbeekpark, Arnhem). Lees verder…
2. Go China! Het Terracotta Leger van Xi’an
Voor Chinese kunst en cultuur moest je dit jaar in Noord-Nederland zijn. Het Groninger Museum en het Drents Museum organiseerden samen een hele reeks tentoonstellingen onder de noemer Go China! De soldaten van het beroemde Terracotta Leger waren zonder twijfel de grote publiekstrekker. En inderdaad: oog in oog met deze manshoge beelden is de mystiek van het tweeëntwintig eeuwen in het keizerlijke grafcomplex op wacht staan voelbaar. (Gezien in: Drents museum, Assen). Lees verder…
3. Damien Hirst – For the Love of God
Hirst, de Engelsman die met zijn kunstwerken multimiljonair geworden is, was te zien in het Rijksmuseum met zijn beroemde ‘For the Love of God’, ook wel bekend als de diamanten schedel. Hirst veroorzaakt graag herrie. “Maar de kunst moet wel het belangrijkste blijven”, aldus Hirst. Het leverde lange rijen op voor ingang van het Rijksmuseum. (Gezien in: Rijksmuseum, Amsterdam). Lees verder…
4. Charley Toorop – Vooral geen principes!
De Charley Toorop tentoonstelling in museum Boijmans van Beuningen was bijna niet te missen door de vele publiciteit. De kunstenares is één van de opvallendste verschijningen in de Nederlandse schilderkunst, dat merkwaardig genoeg steeds weer wordt vergeten en herontdekt. In deze pas vierde (!) overzichtstentoonstelling zijn er 120 werken bij elkaar gebracht. (Gezien in: Boijmans van Beuningen, Rotterdam). Lees verder…
5. Lucian Freud
Terwijl Photoshop hoogtij viert in de hedendaagse beeldcultuur, kiest de kleinzoon van Sigmund Freud voor de tegenovergestelde benadering: hij schildert zijn naaktmodellen het liefst nog lelijker dan ze al zijn. Soms vraag je je af of die lelijkheid doelbewust is, of dat Freud simpelweg een slechte schilder is. In het Gemeentemuseum Den Haag was deze zomer voor het eerst in Nederland een overzichtstentoonstelling van zijn werk te zien. (Gezien in: Gemeentemuseum, Den Haag). Lees verder…
6. Minimal is More
Veertig jaar na de eerste Minimal Art-tentoonstelling in Europa, die eveneens in dit museum plaatsvond, is het tijd om terug te blikken op diversiteit binnen de minimalistische kunst. Een dynamische mix van twee collecties laten zien; dat was het doel van Minimal is More, de tentoonstelling van Minimal Art in het Haagse Gemeentemuseum. Alle ingrediënten voor een goede overzichtstentoonstelling zijn in het Gemeentemuseum aanwezig. Tot 25 januari kan de tentoonstelling nog bezocht worden. (Gezien in: Gemeentemuseum, Den Haag). Lees verder…
7. Casper David Friedrich en het Duitse romantische landschap
De Hermitage Amsterdam heeft voor haar bezoekers een kortstondige, doch indrukwekkende reis samengesteld. Van geperfectioneerde Italiaanse landschappen naar een expressie van totaal overweldigende natuurimpressies. Met deze tentoonstelling wordt wederom een kijkje gegund in de enorme collectie van het moedermuseum, de Hermitage in Sint-Petersburg, Rusland. Tot 19 januari kan de reis nog gemaakt worden. (Gezien in: de Hermitage, Amsterdam). Lees verder…
8. Yayoi Kusama – Mirrored Years
Dit najaar was het werk van de Japanse kunstenaar Yoyai Kusama te zine in Rotterdam. Met haar werk heeft het museum een internationale ster uit de jaren zestig van de vorige eeuw binnengehaald. Kusama is in de daaropvolgende decennia in de vergetelheid geraakt, maar het laatste decennium heeft ze opnieuw de spotlights van de kunstwereld gevonden. Naast enkele ruimtevullende installaties bestaat haar oeuvre uit film, fotografie, sculptuur en schilderkunst. (Gezien in: Boijmans van Beuningen, Rotterdam). Lees verder…
Film | Muziek | Theater | Beeldende kunst | Boeken | Opera
Boeken
1. Steve Toltz – Een fractie van het geheel
Een fractie van het geheel door Steve Toltz is zo’n boek waarbij de lezer zich voelt als een ontdekkingsreiziger uit een oude wereld op zoek naar nieuwe landen. Voor zijn debuutroman heeft de Australische schrijver Steve Toltz alle registers opengetrokken. De meer dan 700 pagina’s tellende roman staat vol met absurde scènes, filosofische gedachten en alles wat de auteur in zijn jaren als beginnend schrijver over het leven heeft geleerd. Lees verder…
2. Elke Geurts– Het besluit van Dola Korstjens
Elke Geurts (1973) was de eerste winnaar van de verhalenwedstrijd Duizend Woorden. Ze volgde de opleiding Dramaschrijven aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht en schreef tot nu toe toneelstukken en hoorspelen. Het besluit van Dola Korstjens, een bundel met tien verhalen, is haar prozadebuut. Een erg sterk debuut, dat smaakt naar meer. Lees verder…
3. Jhumpha Lahiri – Vreemd land
De stijl van de verhalen in de bundel Vreemd land door Jhumpha Lahiri is heel bedachtzaam. Er gebeurt niet veel, maar toch slaagt de schrijfster erin om het verhaal boeiend te houden. Langzaam voert ze de spanning op in de symmetrisch opgebouwde verhalen. De personages leven in een soort van tijdloze toestand, zonder mobiele telefoons, internet of computers; zelfs de televisie heeft nauwelijks zijn intrede gedaan. Hierdoor is er meer ruimte voor het beschrijven en analyseren van de psychologische processen die aan menselijke relaties ten grondslag liggen; een vaardigheid die Lahiri als geen ander beheerst. Lees verder…
4. Miklós Vámos – Het boek der vaders
Het is 1705. Grootvader Czuczor keert samen met zijn dochter en kleinzoon terug naar Hongarije. Hij is ooit gevlucht naar Beieren en hoopt in zijn thuisland een nieuw bestaan op te bouwen. Hij begint met het bijhouden van een dagboek, ‘het boek der vaders’, waarin hij belangrijke gebeurtenissen opschrijft, in de hoop dat zijn kleinzoon het op een dag zal lezen. Hier begint het verhaal van Het boek der vaders, de indrukwekkende roman van Miklós Vámos. De schrijver neemt ons mee op een intrigerende reis door driehonderd jaar Hongaarse geschiedenis, door de lijn te volgen van twaalf generaties. Lees verder…
5. Sadie Jones – Verstoten
Na talloze middelmatige tv-scripts schreef Sadie Jones de succesvolle debuutroman Verstoten. Hoofdpersoon is een jongen die opgroeit in een verstikkend Brits naoorlogs dorp. Als zijn moeder verdrinkt is niemand in staat hem emotioneel bij te staan. Zijn jarenlange worsteling met dit trauma confronteert andere dorpsbewoners met hun eigen geheimen en tekortkomingen. Lees verder…
6. Jan Siebelink – Suezkade
Soms lees je een boek dat je niet wilt of kunt wegleggen. Het verhaal heeft je in zijn greep; elke vrije minuut moet je lezen. Helaas zijn boeken met zo’n uitwerking zeldzaam, heel erg zeldzaam zelfs. Gelukkig bestaan er schrijvers die het vermogen bezitten dit wel voor elkaar te krijgen. Een van hen is Jan Siebelink, die in Suezkade laat zien wat literatuur zou moeten zijn. Het verhaal ontroert, verwondert, overdondert en slokt je op. Lees verder…
7. Nathaniel Rich – De tong van de burgemeester
Na Franzen, Englander, Safran Foer en Pessl is Nathaniel Rich de volgende Amerikaanse twintiger die de wereld gaat veroveren. De tong van de burgemeester is een ambitieus debuut van een ambitieuze jonge schrijver. Het is een boek dat zich met weinig andere laat vergelijken. Het verhaal van De tong van de burgemeester kent zoveel bizarre personages, gebeurtenissen en plotwendingen dat de lezer voortdurend op zijn hoede moet zijn. Voor je het weet verplaatst de roman zich van de ene verhaallijn naar de andere, van New York naar Triëst, van metropool naar bergdorp. Lees verder…
8. James Scudamore – De Geheugenkliniek
Storytelling is een kunst en geloofwaardigheid het doel. De verteller bespeelt het publiek en zijn emoties, maar wat gebeurt er als hij in zijn eigen verhalen begint te geloven? Scudamore (1976) laat zijn hoofdpersonen in De Geheugenkliniek de grenzen van hun eigen schijnwerkelijkheid bewandelen en stelt de vraag: wat zijn de gevaren van sterke verhalen? Lees verder…
Film | Muziek | Theater| Beeldende kunst | Boeken | Opera
Opera
1. Olivier Messiaen – Saint François d’Assise
2008 was het jaar van operaregisseur Pierre Audi. Niet alleen voorzag hij Tan Duns Marco Polo voor het eerst van een geslaagde enscenering, ook zorgde hij in het Messiaen-jaar voor met afstand de beste operaproductie van het jaar: Saint François d’Assise. Ruim vijf uur lang ontvouwt zich een wonder in het Amsterdamse Muziektheater dat de bezoeker met een euforisch gevoel achterlaat. Het koor van De Nederlandse Opera zet een nieuwe standaard neer en dirigent Ingo Metzmacher toont aan waarom hij misschien wel de specialist van de moderne opera is. Onovertroffen, niet in ons land, niet in alle grote operahuizen van de wereld. Lees verder…
2. Richard Strauss – Die Frau ohne Schatten
Hogere machten zijn ook in het spel in Die Frau ohne Schatten. Strauss’ bijkans niet te ensceneren meesterwerk lijkt opeens een volkomen logische vertelling. Dat is het nog steeds niet, maar dankzij regisseur Andreas Homoki en het decor en de kostuums van Wolfgang Gussmann valt zelfs een koor van ongeboren kinderen op zijn plaats. Opmerkelijkst is echter de cast van louter topsolisten die stuk voor stuk boven zichzelf uitstijgen. Met afstand ook de luidste opera van het jaar. Lees verder…
3. Richard Wagner – Tristan und Isolde
‘Laβ mich sterben‘ zingt Tristan al in het tweede bedrijf en zijn hele optreden in het derde bedrijf bestaat uit een lange doodsstrijd waarbij zijn krachten steeds verder afnemen. Metzmacher, het Nederlands Philharmonisch Orkest, Brunner en sterke bijrollen van Stephen Milling (Marke) en Gerd Grochowski (Kurwenal) maken deze Tristan und Isolde zeker memorabel. Lees verder…
4. Giuseppe Verdi – Un ballo in maschera
Het beste bewijs dat opera anno 2008 geen museale kunstvorm is, werd geleverd door Claus Guth. Zijn actualisering van Verdi’s Un ballo in maschera was nergens gezocht, in tegenstelling tot Johan Simons’ poging Mozarts Die Entführung aus dem Serail tot een anti-Wilders-pamflet te maken. Maar goed, Mozart blijft lastig. Lees verder…
5. Louis Andriessen – La Commedia
Onder de Nederlandse componisten maakte Willem Jeths indruk met zijn Hôtel de Pékin waarmee het fonkelnieuwe Enschedese Muziektheater in gebruik werd genomen – en waarmee de Nationale Reisopera nu al beschikt over een zaal met een betere akoestiek dan het Muziektheater in Amsterdam. De beste Nederlandse opera werd echter geschreven door Louis Andriessen. Hoewel zijn La commedia vooral een doldwaze achtbaan is die het niet haalt bij Writing to Vermeer, blijft Andriessens verklanking van de hel een onvergetelijke ervaring. Lees verder…
6. George Friedrich Händel – Guilo Cesare
Het was misschien wel de mooiste operaproductie: Händels Giulio Cesare in de regie van Ursel en Karl-Ernst Herrmann. Met deze voorstelling liet De Nederlandse Opera zien barokopera nieuw leven in te kunnen blazen. Dat de voorstelling de volle vier uur weet te boeien, is te danken aan de voortreffelijke muziek, de vele prachtige beelden en bovenal de hartverscheurend mooi én aanstekelijk gezongen aria’s. Lees verder…
Zwerfavonturen voor bij de verwarming
.
Voor Ren, die zijn linkerhand mist, is dit vergeefse hoop. Hij is al twaalf jaar oud en nog nooit meegenomen; binnenkort zal hij naar het leger gestuurd worden. Dan komt Benjamin Nab langs. Deze charmante jongen herkent in Ren zijn jongere broertje. Hun ouders, zo vertelt hij vader John, zijn vermoord door woeste indianen – of door hun doorgedraaide oom, zoals hij later tegen Ren beweert. Hoe het ook is, zijn ouders zijn dood en Benjamin Nab is de enige hoop die Ren heeft op een familie. En dus sluit hij zich bij Benjamin en diens vriend Tom aan.
Muizenvalmeisjes en hoedenjongens
Hannah Tinti gaat terug naar de bijzondere wereld waar kinderen vroeger over droomden, geïnspireerd door Oliver Twist en Kruimeltje. Ze vult deze zwerf- en kwajongensverhalen aan met licht absurde personages die aannemelijk worden door de blik van een dromerige twaalfjarige jongen. Hoewel ze daar soms wat in doorslaat – hoe kan iemand ‘de verborgen emoties zien over iets wat nog niet was verwerkt’? – maakt juist deze eigenzinnige blik het boek zo interessant. Ren is oplettend en pienter voor zijn leeftijd, maar heeft nog steeds de jongensachtige onbevangenheid waardoor hij alle vreemde personages en wendingen gewoon accepteert.
Een oude jas
De goede dief heeft alles weg van een avonturenroman. Toch past het niet volledig binnen dat genre. Daarvoor ontwikkelt het plot zich te langzaam en is er te veel aandacht voor gedetailleerde beschrijvingen. Tinti’s taalgebruik is te uitgebreid voor een simpel verhaal, en te eenvoudig voor goede literatuur: ‘Het vuur zwakte af tot een kleine vlam, en toen doofden de laatste gloeiende houtblokjes langzaam uit.’ Het is duidelijk dat Tinti hiermee beeldend wil schrijven, maar het komt er niet helemaal uit. De woorden zijn te droog en passen niet bij de levendigheid van haar verhaal.
Een goed verhaal in een oude jas, zo is dit gebrek het best te beschrijven. Omdat de avonturen zo meeslepend zijn, valt de ongepaste kleding bij tijd en wijlen niet meer op – maar ze is er nog wel. De goede dief is een vermakelijk boek, erg geschikt voor winterse dagen bij de verwarming. Hoewel Tinti het schrijversvak nog onvoldoende beheerst om haar originele beelden levendig te beschrijven, heeft ze een rijke fantasie en een eigen stem. Bovendien introduceert ze een vernieuwend en verfrissend genre in de literatuur. Daarom is dit een interessant debuut dat hoge verwachtingen schept voor een volgend boek.
Prijs: 18,90
Bladzijden: 317
ISBN: 978 90 234 2896 1
Link: Hannah Tinti
Misschien ook iets voor u
Testament van een onvervulde liefde
De Nederlandse uitgever Ivo Vonk is in een droefgeestig, kleinburgerlijk bestaan verzakt. Naast zijn ex-vrouw en zwaar puberende zoon Tristan, baren ook een al te ambitieuze redacteur en dalende windmarges hem zorgen. Op de Frankfurter Buchmesse, de hoogmis van de boekenwereld, wordt hij geconfronteerd met de dromen en passies waar hij in zijn studententijd nog vol vuur in geloofde. Schrijver en recensent Marco Kamphuis begeeft zich in zijn roman De prijs op bekend terrein.
Terwijl Ivo zich bekommert om de vertegenwoordiging van zijn bescheiden uitgeverij, beginnen geruchten de ronde te doen over de toekomstige winnaar van de Nobelprijs. Als belangrijkste kandidaat wordt Jan Noorman genoemd, een Nederlandse schrijver die als intellectueel meer erkenning geniet in het buitenland, maar niettemin een markant figuur is in het Nederlandse literaire wereldje. Het nieuws voert Ivo terug naar zijn studententijd in Amsterdam, toen hij bevriend was met Hester, Noormans dochter.
Veni, vidi, sed non vici
Wie niet minstens één onbereikbare liefde heeft gekend die hij heeft laten bezinken tot vriendschap omdat de gevoelens pijnlijk onbeantwoord bleven, heeft een stukje uit zijn tienerjaren gemist. Ivo kwam, zag in Hester zijn ideale vrouw, en was te laf om haar voor zich te winnen.
Dat Hester niet alleen knap, belezen en geestig was, maar ook de dochter van een van zijn favoriete auteurs, wakkerde het verlangen van Ivo – zelf een aspirerend schrijver – enkel aan. Zijn romantische en onzekere aard lieten echter gelegenheid te over aan een Joegoslavische violist om de jonge psychologiestudente voor zijn neus weg te kapen. Vervreemding en jaloezie knaagden langzaam maar zeker aan hun vriendschap. Ivo begon bij gebrek aan beter te recenseren in plaats van zich te wagen aan het echte schrijfwerk. Een bespreking van Jan Noormans laatste boek, waarin hij niet bepaald de loftrompet stak, zou ten slotte een keerpunt in de relatie worden. Ivo fladderde daarna door naar een volgende carrièrewending en ging aan de slag in de uitgeverswereld.
Op dit alles blikt Ivo terug tijdens de Frankfurter Buchmesse, ver weg van alles wat hem dwarszit in Nederland – de occasionele telefoontjes van zijn ex over de getroubleerde Tristan daargelaten. Ook op de Buchmesse zelf speelt het thema van onvervulde wensen, in de vorm van Geneviève de Lauris, een verleidelijke redactrice. Iedereen op de beurs flirt met elkaar en neemt de gelegenheid te baat om een overspelig spel te spelen. Alleen met Ivo Vonk flirt niemand. Wanneer hij dan toch kans maakt op een aandeel in alle vrijages, eindigt de avond in mineur.
Kleine tristesses
Al het voorgaande plaatst het hoofdpersonage in een wel zeer meelijwekkend licht, maar er zit genoeg humor en levendigheid in het boek om de kleine tristesses uit te balanceren. Kamphuis beschrijft op zorgvuldige wijze de ontgoocheling en desillusie die gepaard gaan met het onvervuld blijven van jeugdwensen, maar weet daarbij onverholen sentimentaliteit te ontwijken. De schrijfstijl is nogal sober, zonder evenwel kaal te zijn. Dit past uitstekend bij het karakter van Ivo, die ergens aangeeft niets te moeten weten van een gekunstelde stijl.
De rekening van dit alles? De prijs weet ondanks de lichte droefheid een luchtige en ironische toon te behouden. Dit is een boek waar niemand zijn tanden op zal breken, maar dat wel potentie heeft om zich kortstondig in de harten te nestelen van al wie ooit literaire ambities had. Een uitstekende keuze voor wie op een herfstige dag zonder al te veel verwachtingen een paar uurtjes in een rustige treincoupé door te brengen heeft.
Prijs: 14,50
Bladzijden: 144
ISBN: 9789028422636
Misschien ook iets voor u
Oude liefde roest niet
De vader van Julia Win is spoorloos verdwenen. Zonder een woord tegen zijn gezin te zeggen, vertrekt hij op een dag. Als Julia vier jaar later een oude liefdesbrief van haar vader aan een vreemde vrouw vindt, is dat voor haar het teken dat ze naar hem op zoek moet gaan. Haar zoektocht brengt haar naar Kalaw, een mysterieus en geïsoleerd bergdorpje in Birma, het land waar haar vader vandaan komt. In een theehuis wordt ze aangesproken door de oude U Ba, die haar een verhaal te vertellen heeft dat ze misschien helemaal niet wil horen.
Jan-Philipp Sendker is van oorsprong een journalist. Hij begon als Amerika-correspondent en werd later Azië-correspondent voor de Duitse krant de Stern. In Het theehuis van Kalaw is duidelijk te merken dat hij genoeg van Azië weet om er een verhaal te laten plaatsvinden.
Vertellersroman
Het theehuis van Kalaw is een liefdesverhaal dat net zo goed aan de hoofdpersoon wordt verteld als aan de lezer. Of misschien is semihoofdpersoon meer op zijn plaats, want hoewel het verhaal in eerste instantie over Julia en haar zoektocht lijkt te gaan, wordt langzaam duidelijk dat de centrale figuur eigenlijk Julia’s vader is.
Hij is spoorloos verdwenen en als Julia een veertig jaar oude liefdesbrief van hem aan een onbekende vrouw vindt, is dat voor haar reden om naar Birma te vertrekken. Al vrij snel wordt ze daar aangesproken door een oude man: U Ba. Hij schijnt te weten wie ze is en wat ze komt doen. In eerste instantie vertrouwt Julia deze onbekende man niet en ze vindt het maar een vreemd idee dat U Ba haar naam en de reden van haar komst weet. Maar als U Ba eenmaal het verhaal van haar vader Tin Win begint te vertellen, hangt ze al snel aan zijn lippen en raakt ze net zozeer ontroerd door het verhaal, als U Ba raakte toen Tin Win het hem vertelde.
Door deze aanpak heeft Sendker van zijn verhaal een vertellersroman gemaakt. Hij richt het boek niet direct aan zijn lezer, maar laat het aan hem en zijn personages vertellen. Het verhaal van Tin Win wordt rustig uit te doeken gedaan en samen met Julia kom je achter de identiteit van de persoon aan wie de liefdesbrief was gericht. Het is een verhaal dat Julia in het begin maar nauwelijks kan geloven, U Ba vertelt bijvoorbeeld dat haar vader vroeger blind was. Maar hoe kan dat waar zijn als Julia dat nooit geweten heeft? In het begin is dat nog een van haar sterkste argumenten om het indringende en ontroerende verhaal van U Ba als onzin af te doen, maar ze moet gaandeweg steeds vaker aan zichzelf bekennen dat ze eigenlijk niets van haar vaders jaren in zijn thuisland weet. En dat ze door dit verhaal opnieuw kennis maakt met de man die haar grootgebracht heeft. Het theehuis van Kalaw blijkt uiteindelijk ook voor Julia een verhaal te zijn waar ze naar moet luisteren. Waarin ze de gave van de liefde ontdekt en de nalatenschap van haar vader leert te koesteren.
Bijgeloof
Tin Win heeft ooit zijn grote liefde verlaten, omdat zijn oom hem uit Kalaw haalde. In Birma heerst in Tin Wins jeugd een sterk geloof in astrologie, en omdat de waarzegger zijn rijke oom had gezegd dat hij een familielid in nood moest helpen om een ramp te voorkomen, werd Tin Win uit het dorp gehaald. Hij was immers blind, en dus een uitgelezen kans voor zijn oom om te voldoen aan de voorspelling van de waarzegger. Voor Julia is dit allemaal bijgeloof, maar als ze U Ba over dit soort dingen aanspreekt, merkt ze dat deze manier van leven nog steeds bestaat in Kalaw.
Uit dit soort beschrijvingen blijkt de kennis van Sendker over Azië. Het zit hem niet in de details over de omgeving, maar juist wel in de details over de manier waarop de mensen leven en hoe dat verschilt van de westerse wereld. Het is jammer dat hij dit weinig blootlegt in de dialogen tussen Julia en U Ba. Eigenlijk doet hij dat maar een keer zo uitgebreid, dat het ook indruk maakt en aankomt bij de lezer. Het besef dat hier niet alleen een verschil in taal bestaat tussen twee mensen, maar in hun hele bestaan, had geholpen dit verhaal beter te maken dan het nu is. De keuzes die Tin Win maakt in zijn leven, zijn nu minder makkelijk te begrijpen. Dit neemt niet weg dat het treurige liefdesverhaal van Tin Win de lezer raakt, maar het blijft slechts een verhaal.
Iets anders wat afdoet aan de kracht van Het theehuis van Kalaw, is Julia. Sendker heeft haar op zoek laten gaan naar haar vader, maar uiteindelijk lijkt dat meer een excuus om het verhaal van Tin Win te kunnen vertellen. En dat verhaal is goed genoeg om een heel boek mee te vullen. Sterker nog, als Sendker dat had gedaan, had hij meer ruimte gehad om zijn lezer in te wijden in de Birmaanse cultuur. Nu blijft hij een beetje schommelen tussen een liefdesverhaal en een kennismaking met een land waar niet veel over geschreven wordt. Julia Win en U Ba zijn overbodige rollen in een verhaal dat zichzelf kan vertellen.
Prijs: 17,95
Bladzijden: 282
ISBN: 978 90 4995 095 8
Misschien ook iets voor u
Kleine verhaaltjes van creatieve duizendpoot
.
Die Leine, ’t is me er eentje. Wát een heerlijk zwierige stem, wat een schitterend bereik. Ze is onze nationale Ricky Lee Jones, ze zou zangtechnisch gezien met gemak hand in hand kunnen staan met Neder-zangeressen als Beatrice van der Poel. Maar dat hebben velen natuurlijk allang ervaren tijdens haar talloze concerten in het clubcircuit. Inmiddels is het debuutalbum uit. Truth Be Told bevat geavanceerde, vrolijk aandoende jazznummers met humoristische teksten.
~
De enthousiast voorgedragen nummers hebben grappige teksten die soms een gekke schijnwereld creëren. ‘Kleine verhaaltjes’, zo noemt Leine ze zelf. Tuurlijk, zeker autobiografisch, maar volgens de schrijver gaan de nummers soms ook over anderen. Het zijn niettemin allemaal opzienbarende teksten. Neem ‘The Dreadful End Of Taxman Brown’. Daarin laat Leine ‘haar’ belastingambtenaar op gruwelijke wijze om het leven komen. Of ‘I Bend’, waarin ze verhaalt over haar vriend die al voor de honderdste keer een aanzoek heeft gedaan. En dat terwijl ‘iedereen toch wel weet’ dat ze nooit gaat trouwen. Het prachtige ‘The Vow’ gaat daar ook over. Want huwelijken, daar gaat Leine standaard niet naartoe. Grappig extraatje is het welbekende Kermit de Kikker-liedje ‘Bein’ Green’, erg passend binnen het geheel. Leine zelf produceerde de plaat samen met Finn Kruijning van de band Moss. Frans Hagenaars en diezelfde Kruijning hebben de mix van het album verzorgd.
Waarom het eigenlijk zo lang duurde voordat dit debuut uitkwam? Leine was er naar eigen zeggen niet klaar voor. Ze wilde niet alleen op het podium staan en was lange tijd niet tevreden over de composities. Tot vorig jaar, toen ze naar eigen zeggen de kracht had gekregen om muzikaal eindelijk te zeggen wie ze als persoon wilde zijn. En het moet gezegd: Truth Be Told maakt dit alleszins waar. Leine’s debuut verhaalt over haar eigen oprechte waarheid.
Leine
Album: Truth Be ToldLink: Leine (officiële website)
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
Familie als Kunst?
Familiefoto’s als kunst? Het lijkt vreemd, maar toch zijn de familiefoto’s die de Duitse fotograaf Thomas Struth maakt, kunst. Echt vreemd is dat ook weer niet. Vele kunstenaars verdienden er een goede boterham mee in de 16e en 17e eeuw. In onze tijd is dit genre echter in vergetelheid geraakt en meer gaan behoren tot het oeuvre van de gemiddelde amateur. Struth herstelt dit historische genre in volle glorie in deze tentoonstelling in De Pont.
Thomas Struth (Geldern, 1954) studeerde aan de Düsseldorfer Kunstakademie, waar hij les kreeg van beroemde fotografen als Gerhard Richter en Bernd Becher. Vanaf het einde van de jaren zeventig bouwt Struth aan een internationale reputatie. Hij put daarbij steeds uit een beperkt aantal thema’s, zoals gebouwen, straatbeelden. Ook de nu in De Pont tentoongestelde familieportretten behoren tot zijn vaste thema’s. Vooral de invloed van Bernd Becher is duidelijk zichtbaar in zijn oeuvre. Bernd Becher en zijn vrouw Hilla maakten series foto’s van industrieel erfgoed, die zij sober en beeldvullend weergaven. Struth past deze techniek ook toe in zijn foto’s. Door de verschillende portretten naast elkaar te exposeren, worden de onderlinge relaties duidelijk. Eenzelfde serieel onderzoek als in het werk van de Bechers ontstaat op deze wijze.
Meerdere dimensies
De portretten hebben ook een link met de schilderkunst. De eerste link ligt in het genre van de portretkunst. Ook in de manier van weergeven, waarin de personen op de foto zelf hun houding mogen kiezen, net als de opdrachtgevers vroeger, is een link met de schilderkunst zichtbaar. Tenslotte is er het grote formaat van de foto en kadering daarvan overeenkomstig aan die van de schilderkunst.
Familiepose
Niet zomaar familiekiekjes
Familienleben
bewijst dat fotografie een medium is dat niet alleen een momentopname kan laten zien. Het eindresultaat, de foto, is weliswaar een momentopname, maar de intensiteit waarmee het onderwerp benaderd wordt bepaalt het verschil tussen een momentopname en een goede foto. De foto’s in deze tentoonstelling zijn dus niet slechts amateurkiekjes gepromoveerd tot kunst omdat ze op groot formaat in een museum hangen, maar zijn meer. Het zijn kunstwerken. Enig punt van kritiek op de tentoonstelling is wellicht dat de foto’s verspreid over meerdere zalen te zien zijn, zodat een onderling verband soms lastig te leggen is. Desondanks is het een sterke tentoonstelling geworden, die zeker de moeite van het bezoeken waard is.
Thomas Struth - Familienleben
Gezien in: De Pont museum voor hedendaagse kunst, TilburgNog te zien tot: zondag 22 februari 2009
Misschien ook iets voor u
Lichtvoetig leed
.
De moeder in het eerste verhaal vervult je al direct met een onbehaaglijk gevoel: ze zit niet lekker in haar vel, heeft een hoofd vol onrust en probeert zaken uit het verleden tevergeefs weg te drukken. Ook is het duidelijk dat ze haar dochtertje even helemaal zat is op deze beklemmend hete dag waarop alle verhalen van Ik ben je vriend zich afspelen. Terwijl de moeder in gesprek is met een oud-klasgenoot, die van zijn dokter schuld moet bekennen aan iedereen die hij ooit kwaad heeft gedaan, is haar dochtertje voortdurend op de achtergrond aanwezig: huilend, dreinend en zeurend. Een paniekerige lading wordt opgebouwd, en ontknoopt zich op een afstandelijke, maar schrijnende wijze. Het beklemmende lijden in dit verhaal is eveneens kenmerkend voor de overige verhalen. Van Emmerik benadert de pijnlijke en ongelukkige kant van mensenlevens op lichtvoetige en luchtige wijze, waardoor het leed verteerbaar blijft.
Goed versus slecht
De belangrijkste thema’s in deze roman van verhalen zijn schuld, boetedoening en ‘goed versus slecht’. Waarom wil de echtgenote zo graag een biechtgroepje? Waarom is de eens succesvolle weervrouw ontslagen en ontvoert ze een jongetje? Innerlijke gevechten en een persoonlijke strijd die wordt aangegaan met schuldgevoelens blijken hieraan ten grondslag te liggen. Zo heeft de echtgenote tijdens vrijwilligerswerk in een bejaardentehuis uit boosheid een chagrijnige, oude man te hard vastgegrepen, waardoor deze struikelde en stierf. En de eens succesvolle weervrouw heeft een jongetje aangereden, met wat later blijkt dramatische gevolgen.
In sommige verhalen roepen de personages afkeer op, zoals de pedofiel die zich in het verleden heeft vergrepen aan een geestelijk gehandicapt meisje van vijftien jaar. Van Emmerik zorgt er echter voor dat deze pedofiel er niet louter ‘slecht’ van afkomt: hij laat de lezer meekijken in het hoofd van de man die uit alle macht probeert om zijn pedofiele drang tegen te houden. Een pedofiel in een ander verhaal probeert een zogenaamde vriendschap aan te gaan met een jongen die geestelijk niet in orde is. Alleen zitten we dit keer in het hoofd van de jongen die ergens wel door lijkt te hebben dat er iets niet klopt. Vanuit deze positie voel je als lezer enkel afschuw.
Genuanceerd beeld
Het is de beschouwing van het verhaal vanuit verschillende perspectieven en het blootleggen van de beweegredenen van de personages, die je beter laten begrijpen hoe de karakters in elkaar steken. Hierdoor ontstaat een genuanceerd beeld van deze karakters. Doordat de personages in de verhalen uiteindelijk in de kern op elkaar lijken –allen zijn een innerlijke strijd aan het voeren en geen van allen is gelukkig– stijgt er een soort van overkoepelend personage boven de roman uit dat in alle karakters is terug te vinden. Een overkoepelend personage dat bol staat van verdriet en vele geesten uit het verleden te bevechten heeft.
De omslag van het boek beschrijft deze roman van verhalen goed. Een grauwe lucht, een zwarte luchtballon, donkere wolken en takken met prikkels. Daar waar de luchtballon zakt, bij het wegrestaurant, is waar de personages samenkomen en het noodlot toeslaat. Mistroostigheid ten top met een stukje zwarte humor en genuanceerde karakters. De lezer blijft achter met een beklemmend gevoel dat nog een tijdje blijft hangen.
Prijs: 16,50
Bladzijden: 173
ISBN: 9789046804254
Misschien ook iets voor u
Topstukken Stedelijk Museum in een nieuw licht getoond
.
Het tijdelijk ontheemde Stedelijk Museum toont in de Nieuwe Kerk te Amsterdam een deel van haar topstukken in een religieuze context. Een bijzondere onderneming voor een museum wiens collectie lange tijd wars werd geacht van enige banden met religie.
In de Nieuwe Kerk is een aparte, museumachtige ruimte gecreëerd waar de tentoonstelling grotendeels in gesitueerd is. Er zijn verschillende ‘zalen’ en het grondplan heeft de vorm van een (Grieks) kruis. Deze ruimte in een ruimte is een mooie metafoor voor de relatie van moderne of autonome kunst met religie in de breedste zin van het woord. Het staat er los van, op zichzelf, terwijl het zich toch in het domein ervan kan bevinden.
Kruis
De eerste zaal is meteen een klap op de vuurpijl. De bezoeker loopt regelrecht tegen een groot glas-in-loodachtig werk aan van Gilbert & George genaamd Shitty, afkomstig uit de serie Shitty Naked Human World uit 1994. Te zien is een groot kruis, gevuld met stront. De beide heren flankeren het kruis als televisiedominee’s. Erboven vallen ze tegelijkertijd geheel nakend als een soort engelen uit de ‘hemel’. De serie is te lezen als een aanklacht tegen het christelijke fundament met zijn sociale en morele code’s en rituelen die onbewust de vrijheid van de mens in zijn denken en doen inperken. Het christelijke fundament is te gewoon geworden, vanzelfsprekend. Door een kruis te vullen met stront wordt de kijker bewust geshockeerd met als doel opnieuw na te denken over bijvoorbeeld het alleenrecht dat het christendom pretendeert te hebben op het gebruik van het kruis als beeldend element.
~
Religie of geloof?
Deze tendensen zijn er niet op een bepaald moment ingeslopen. Met religie wordt niet enkel meer gedoeld op het christen- en jodendom. In de loop der jaren is de term, onder invloed van het globalisme, verbreed. Wereldreligies kunnen eronder geschaard worden alsmede meer individuele geloofsbelevenissen zoals spiritisme, esotherie, new age, maar ook antroposofie, occultisme, etcetera. Wat dat betreft dekt de benaming ‘religie’ de lading niet goed meer en kan men wellicht beter spreken van geloof.
Wellicht is daarom in de bijbehorende catalogus de te vaak gehoorde stelling te lezen dat religie terug is, in zowel het maatschappelijke domein als in de kunsten. Het is een misleidende stelling aangezien de tentoonstelling vooral inzichtelijk maakt dat het eigenlijk om een schijnverdwijning gaat.
Diverse kunstenaars - Heilig Vuur. Religie en spiritualiteit in de moderne kunst
Gezien in: De Nieuwe Kerk, AmsterdamNog te zien tot: dinsdag 01 januari 2008
Misschien ook iets voor u
Geschifte gekheid
De psychiatrische inrichting waar de bijna honderdjarige Roseanne McNulty al de helft van haar leven verblijft, moet gesloten worden. Het is nu aan haar arts William Grene te bepalen of Roseanne in staat is een nieuw leven op te bouwen in de samenleving, die voor haar totaal onbekend is, of dat ze opnieuw opgenomen moet worden. Terwijl dr. Grene haar beoordeelt, komt hij zwarte schimmen uit zowel haar leven als zijn eigen leven tegen.
Sebastian Barry (1955) doet al langer stof opwaaien in de literaire wereld. Naast romans schrijft hij ook gedichten en toneelstukken. Zijn internationale doorbraak kreeg Barry met Een lange, lange weg die werd genomineerd voor de Man Booker Prize, de Kerry Group Irish Fiction Award won en die zelfs verfilmd wordt. Met De Geheime Schrift levert hij een bijzondere, integere roman af.
Verleden
Hoewel dr. Grene Roseanne omwille van haar toekomst evalueert, draait alles in dit boek om het verleden. Niet alleen Roseannes verleden blijft ongemoeid, ook dat van dr. Grene komt uitgebreid aan bod.
Barry begint Roseannes verhaal in haar geboorteplaats, waar hij veel plaats heeft gemaakt voor anekdotes over haar vader, die later in het verhaal belangrijk blijken te zijn. Barry doet dit op een fijne, bijna persoonlijke manier, door Roseanne haar eigen verhaal te laten vertellen. Daardoor heb je steeds meer het gevoel dat je niet meer Barry’s woorden leest, maar die van Roseanne, alsof ze een echt persoon is. Op haar eigen manier en op een rustig tempo laat ze je kennis maken met haar jeugd, haar adolescentie, haar eerste liefde en haar persoonlijke drama’s. Dit geschrift wordt ‘Roseannes getuigenis van zichzelf’ genoemd en dat is een zeer passende naam. Het is zelfs bijna een bekentenis, want Roseanne laat in haar relaas niets met rust: ze vertelt over haar onvoorwaardelijke liefde voor haar vader, over de dode soldaat die een grote rol in haar leven blijft spelen, over de vreselijke gevolgen van haar vaders ontslag en over de tragische wijze waarop haar moeder uit haar leven verdwijnt.
En terwijl ze dat doet is daar dr. Grene, die al deze dingen van haar wil weten, maar de vragen niet durft te stellen uit angst dat ze overstuur zal raken, en uit diep respect voor haar persoonlijkheid. Hij weet niets van de woorden die zij aan het papier toevertrouwt, en schrijft ondertussen zijn eigen rapport van haar en van zichzelf. Van zijn verraad, van zijn eigen onvoorwaardelijke liefde voor zijn vrouw en van zijn stommiteiten, die hij zichzelf nooit zal vergeven. Dr. Grene en Roseanne hebben misschien meer met elkaar gemeen dan ze denken en terwijl ze elkaar heel voorzichtig aftasten, zorgen schimmen uit het verleden ervoor dat ze beiden een andere blik op de waarheid krijgen, die hen op onbreekbare wijze verbindt.
Verbluffend
Wat De Geheime Schrift tot een aangename, mooie roman maakt, is vooral de manier waarop Roseanne en dr. Grene tot leven komen. Barry’s personages zijn mensen die je moeilijk koud laten, en waar je onmogelijk geen medeleven mee kunt hebben. Dat dr. Grene zijn fouten niet goedpraat, maar ze accepteert en ziet voor wat ze zijn, draagt hiertoe bij. Het brengt hem dichter bij de lezer, zonder overdreven moralistisch te zijn. Zijn bijdrage in het boek wordt op eenzelfde wijze gebracht als die van Roseanne: door een zelfgeschreven geschrift. Het maakt dat het boek aangenaam leest en persoonlijk wordt. Barry is er uitstekend in geslaagd zijn publiek aan te spreken en vast te houden met een verhaal dat aangrijpend en bijna schokkend is.
Barry’s schrijfwijze is zo fijn en rustig, dat je zo bij de perfect getimede ontknoping bent. Deze is verbluffend en verrassend. Barry heeft zijn climax op verzorgde manier naar de oppervlakte laten rijzen, zonder dat je het einde aan ziet komen. De Geheime Schrift is een roman die raakt waar hij hoort te raken: in het hart.
Prijs: 19,90
Bladzijden: 324
ISBN: 978 90 2143 497 1
Misschien ook iets voor u
Tegen wil en dank, een heerlijk pretentieloos gedoe
/ 0 Reactiesdoor: Shayne McCreadie / beeld: Yereth Jansen 0 Sterren.
In het knusse Rozentheater staat een draaitafel op een podium opgesteld. In de hoek staat een groot kledingrek met allerlei verkleedkleren. Zonnebrillen, petten, alles ligt er om aan te trekken en er staat zelfs een fotograaf klaar om het resultaat vast te leggen voor de ‘Wedstrijd meest pretentieuze Likeminds bedankt bezoeker 2008.’
Bruine Dromen
Regie: Thomas Bijsterbosch
Spel: Chiron Holwijn en Tjon Rockon.
~
Bruine Dromen lijkt een momentopname van iemand zijn toekomstdromen. Waar Tjon zijn hele plan om rijk en beroemd te worden uiteenzet voor het publiek, geeft Chiron een fluitsolo en vertelt daarna in één adem door het hilarische verhaal van de indiaan Bevende vuist a.k.a. Beaving fist. Een man die zijn hele leven in zijn hoofd laat afspelen versus de talentloze jongen die zijn onkunde wel durft te demonstreren. Het is een schrijnend contrast maar wel op zeer komische wijze neergezet. Bruine dromen is enigszins abstract en past zeker binnen het genre van ‘docutheater’. Wie heeft er niet zijn vraagtekens gezet bij Idols op de momenten dat iemand zichzelf weer klakkeloos voor schut zet, in de hoop iets rijker huiswaarts te keren. Bruine Dromen demonstreert deze vraag opnieuw aan het publiek maar laat het aan de toeschouwer over om conclusies te trekken.
Courgette
Regie: Wouter van Couwelaar
Spel: Glen Faria e.a.
Het publiek neemt plaats voor de grote ramen in de foyer. Dit theaterstuk speelt zich midden op straat af, recht voor de ramen van het Rozentheater. Glen komt met een gigantisch cadeau aangelopen. Deze is bestemd voor het meisje dat aan de overkant op drie hoog woont. Maar ze is niet thuis. Via een speaker horen wij Glen haar voicemail herhaaldelijk inspreken. Eerst vrolijk maar langzaam ontaardend in wanhoop omdat zij maar niet open doet. Het concept van Courgette is geniaal. Doordat het buiten gespeeld wordt, verandert elke willekeurige voorbijganger in een onvrijwillige acteur in het stuk. Sommige passanten merken het publiek meteen op, anderen willen Glen een handje helpen en hebben niet door dat het gespeeld is. Dit maakt het heel spannend theater omdat zeer weinig vastgelegd is. Het feit dat Glen af en toe de straat oversteekt en net op tijd voor een auto wegduikt voegt ook wat extra kicks toe. Bovendien heeft de toeschouwer de mogelijkheid om nu eens een ander perspectief op het dagelijks leven te werpen. Als je je ogen goed opendoet, verandert alles op straat in theater en dat laat Courgette heel duidelijk zien.
Josef (10+)
Regie: Thomas Bijsterbosch
Spel: José Klaase
Josef is eigenlijk een kindervoorstelling maar ook leuk voor volwassenen. Josef is ziek en zit heel veel op zijn kamer. Hij heeft echter ook een denkbeeldig vriendje die waanzinnig levendig is, veel praat en talloze avonturen beleeft waarin hij Josef mee op sleeptouw neemt. José Klaase speelt hierbij een dubbelrol waarin hij talloze malen per minuut van personage wisselt. Op de vloer staan enkel een stoel, omringd door plastic bekertjes, en een wit scherm. Hierop worden verschillende visuals geprojecteerd die het decor voor de avonturen van Josef vormen. Zo worden wij meegesleept in een achtbaan, achterna gezeten door wilde beesten, maar bevinden we ons op een gegeven moment ook op de begraafplaats waar Josef later zal komen te liggen. Bepaalde elementen zijn heel duidelijk gemaakt voor volwassenen zoals referenties naar de film The Matrix. Soms is het spel een beetje rommelig, meer gericht op de snelle lach dan op inhoud, maar dit is een goed stuk om onderwerpen zoals terminale ziektes en handicaps bespreekbaar te maken onder jongeren. Bovendien is het alleen al de moeite waard om de tour de force te zien die José Klaase uithaalt om twee totaal uiteenlopende karakters neer te zetten.
Kortom: Likeminds Bedankt is een zeer divers festival, dat absoluut nieuwe ingangen biedt op reeds gekende onderwerpen. De theatergroep Likeminds is de moeite waard om in de gaten te houden. Ze adverteren misschien wel met pretentie maar de pretentieloze, knusse sfeer die er hangt, terwijl er kwaliteit getoond wordt, is een verademing.
Likeminds - Likeminds Bedankt
Artiest: LikemindsGezien op donderdag 18 december 2008 in Rozentheater, Amsterdam
Link: site van het gezelschap
Misschien ook iets voor u
Crazy 8
.
Inhoud: Film | Muziek | Theater | Beeldende kunst | Boeken | Opera
FILM
1. Into the Wild
2. Hunger
3. Secret Sunshine
4. La graine et le mulet
5. No Country for Old Men
6. There Will Be Blood
7. Persepolis
8. Stellet licht
Film | Muziek | Theater | Beeldende kunst | Boeken | Opera
MUZIEK
1. Fleet Foxes – Fleet Foxes
2. Portishead – Third
3. Black Mountain – In The Future
4. Bon Iver – For Emma, Forever Ago
5. Sigur Rós – Með suð í eyrum við spilum endalaust
6. HIT ME TV – HIT ME TV
7. Dungen – 4
8. The Last Shadow Puppets – The Age Of The Understatement
Film | Muziek | Theater |Beeldende kunst | Boeken | Opera
Theater
1. Max – Het geheven vingertje
2. TA – Angels in America
3. BonteHond – Candyland
4. Studio Orka – Mijnheer Porselein
5. de Paardenkathedraal – Nachtwake
6. Tryater – Eintsje Libben
7. ’t Barre Land – De laatste dagen der mensheid
8. Het Nationale Toneel – Medea
Film | Muziek | Theater| Beeldende kunst | Boeken | Opera
Beeldende kunst
1. Sonsbeek 2008 – Grandeur
2. Go China! Het Terracotta Leger van Xi’an
3. Damien Hirst – For the Love of God
4. Charley Toorop – Vooral geen principes!
5. Lucian Freud
6. Minimal is More
7. Casper David Friedrich en het Duitse romantische landschap
8. Yayoi Kusama – Mirrored Years
Film | Muziek | Theater | Beeldende kunst | Boeken | Opera
Boeken
1. Steve Toltz – Een fractie van het geheel
2. Elke Geurts– Het besluit van Dola Korstjens
3. Jhumpha Lahiri – Vreemd land
4. Miklós Vámos – Het boek der vaders
5. Sadie Jones – Verstoten
6. Jan Siebelink – Suezkade
7. Nathaniel Rich – De tong van de burgemeester
8. James Scudamore – De Geheugenkliniek
Film | Muziek | Theater| Beeldende kunst | Boeken | Opera
Opera
1. Olivier Messiaen – Saint François d’Assise
2. Richard Strauss – Die Frau ohne Schatten
3. Richard Wagner – Tristan und Isolde
4. Giuseppe Verdi – Un ballo in maschera
5. Louis Andriessen – La Commedia
6. George Friedrich Händel – Guilo Cesare