Waanzin op het hoogste niveau
.
‘De mensen sterven en zijn niet gelukkig’, concludeert keizer Gaius, ook wel bekend als Caligula, verscheurd van verdriet na de dood van zijn zus en geliefde Drusilla. Hij vertrouwt niemand meer, zweert de liefde af en begint hen om wie hij geeft te kwellen en uiteindelijk zelfs te doden. Zo leven zijn onderdanen in het licht van de dood. Zijn terreur leidt tot een intrigerend machtsspel dat een lust voor het oog is. Dit blijkt kenmerkend te zijn voor de voorstelling: de combinatie van de koele afstandelijkheid die zichtbaar is in het minimale decor en de haast benauwende intensiteit van het spel. Een krachtig contrast dat ook na de voorstelling op het netvlies achterblijft. Met name Vincent van der Valk weet een hypnotiserende Caligula neer te zetten. Waanzinnig, maar ook verstandig en doordacht, wreed en uitermate kwetsbaar.
De taal die hiervoor gebruikt wordt is rijk, maar lijkt soms haast te rijk. Lange ingewikkelde dialogen en monologen, volgen elkaar rap op. Dit zorgt voor dynamiek, met het risico dat de voorstelling op het gebied van tekst soms onnavolgbaar wordt.
De dood ontleed
Op het toneel zijn camera’s aanwezig, eerst aan de zijlijn, maar later worden deze door Caligula actief ingezet om zijn secties op de ziel te kunnen plegen. Zo zet Caligula, voordat hij iemand vermoord, camera’s om zijn slachtoffer heen. Daardoor zie je als publiek het lijden, de doodsangst en het sterven vanuit elke hoek. De camera’s zorgen voor een spel met de tijd en ruimte van het stuk: de dood wordt gerekt, verkend en uiteindelijk bevroren, als een stilstaand beeld op grootscherm.
De sterfscène wordt geanalyseerd, de dood wordt ontleed en vastgelegd. Zo wordt in de voorstelling de betekenis van het leven en de aard van de dood onderzocht.
‘Hij die niet geroerd was wordt onthoofd’
Aldus zegt Caligula tegen zijn meest trouwe medestanders aan het einde van zijn korte danssolo, waarbij hij eerst pretendeerde dood te zijn. De kunst zou hem fataal zijn geworden.
Caligula wordt gaandeweg de voorstelling steeds wreder en steeds wanhopiger. Op het laatst lijkt niemand meer veilig te zijn en doodt hij in een hartverscheurende scène zelfs zijn minnares en trouwe volgeling Caesonia, vertolkt door Wendell Jaspers. ‘Vreemd, als ik niemand dood voel ik mij alleen’, verzucht hij.
Van iedereen vervreemd vindt Caligula uiteindelijk de dood door de hand van zijn tegenstrever uit de senaat Cherea, die al langere tijd een complot tegen hem beraamde. Een droevig einde voor een heerser die balanceerde op de grens tussen waanzin en logica.
