Erin Kelly schreef een sterk en zeer spannend debuut met De gifboom (2011). In De verdorde roos duikt ze opnieuw in de psyche van haar hoofdpersonen. Daarmee levert ze een realistische literaire thriller af, die qua thematiek aansluit op De gifboom. Wederom bouwt ze een verhaal op de aspecten van vriendschap, liefde en loyaliteit. Hoe ver kunnen mensen daarin gaan en welke rol heeft schuld bij het maken van keuzes?

Literaire thriller

Kelly begint haar thriller in het heden, maar maakt al snel een sprong terug in de tijd. Louisa beleeft haar tienerjaren in het Londen van de jaren tachtig, waar ze de liefde van haar leven tijdens een optreden ontmoet. Thuis voelt Louisa zich onbegrepen en is ze een opstandig meisje. Als ze Adam tegenkomt, voelt ze al snel dat ze een gelijkgestemde ziel ontmoet heeft. Maar zijn liefde komt met een prijs en gaandeweg komt Louisa erachter dat ze niet bereid is die te betalen. Zelfs als dat betekent dat ze verder moet gaan dan waar ze zichzelf toe in staat acht.

Twintig jaar later werkt ze als tuinarchitect bij een project dat een oude tuin bij een landhuis restaureert. Het project loopt op vrijwilligers die allemaal een strafblad hebben. Een daarvan is Paul, een jongen die zijn verleden probeert te ontvluchten. Zijn vroegere vriendschap met Daniel heeft hem op paden gedreven waar niet meer van af te wijken lijkt te zijn. Nu moet hij tegen zijn vriend getuigen om een gevangenisstraf te voorkomen. Samen met Louisa probeert hij een punt achter zowel zijn eigen als haar verleden te zetten.

Analfabetisme

De basis van de vriendschap tussen Paul en Daniel is analfabetisme. Op de middelbare school, waar Paul geteisterd wordt door pestkoppen, komt Paul erachter dat Daniel alleen zijn naam kan schrijven. Paul maakt Daniels schoolwerk en in ruil daarvoor beschermt Daniel hem tegen de pestkoppen.

De vriendschap tussen Paul en Daniel wordt door de jaren heen steeds hechter, tot Daniel een onvergeeflijke daad pleegt en Paul hem eindelijk ziet voor wat hij is. Vanaf daar begint Pauls leven uit de hand te lopen en dat is ook waar De verdorde roos aan kracht verliest. Waar de lezer nog begrip kan opbrengen voor het eigenlijk ietwat vreemde en onverklaarde analfabetisme van Daniel, zal de lezer het raar vinden dat Paul niet gewoon een punt achter zijn vriendschap met Daniel zet. Kelly geeft namelijk geen duidelijk antwoord op de vraag waarom Paul dit niet doet. Dat is storend, omdat de auteur nu juist zo veel nadruk legt op de psychologie van haar karakters. Hier laat ze echter wat steekjes vallen.

Karakterontwikkeling

Uiteindelijk is De verdorde roos, net als De gifboom, een thriller die om karakterontwikkeling draait. Het verhaal is daardoor absoluut niet minder spannend. Toch heeft Kelly niet zo veel spanning kunnen opwekken als in haar debuut, doordat ze gekozen heeft voor twee hoofdpersonages. De aandacht moest verdeeld worden over twee verhaallijnen en daarom is er minder diepgang in de personages te vinden dan in De gifboom. Ook is het einde enigszins afgeraffeld, met personages die ineens vanuit het niets opduiken.

Kelly lijkt een juiste verdeling van elementen in De verdorde roos wat uit het oog verloren te hebben. Of misschien waren er meer pagina’s nodig geweest om het verhaal ten volle uit te kunnen schrijven. Toch is het een spannend boek, doordat de auteur wederom gebruik maakt van personages waar de lezer zich tot op zekere hoogte mee kan identificeren. Louisa en Paul zijn geen vreemden en ook geen heiligen. Allebei dragen ze een eigen vorm van schuld met zich mee die geen van beiden goed probeert te praten.

Met Rode sneeuw in december duikt Van der Vlugt in de geschiedenis van de Tachtigjarige Oorlog met een wel heel bekend recept. Een jonge, welopgevoede jongedame die ondanks haar verstandige inborst zich verliest in een verboden liefde. Bij een dergelijke chicklit horen uiteraard de koene ridder, pardon, arts en de liefdevolle, maar norse en koppige vader. Het is een dilemma waarbij maar één antwoord het juiste is: het meisje kiest voor de liefde, maar kan haar vader niet vergeten. Vanwege de zestiende-eeuwse setting doet het allemaal wel erg herinneren aan Thea Beckmans De val van de Vredeborch.

Liefde en Oorlog
In beide boeken laat het romantische verhaal zien dat de strijd tussen Willem van Oranje en de Hertog van Alva geen simpele opstand van Hollanders tegen Spanjaarden, of protestanten tegen katholieken was. Geloofslijnen liepen vaak dwars door families heen en dit had in de chaos van de oorlog vaak onbedoeld tragische gevolgen.

In Rode sneeuw in december blijkt dit uit het relaas van Lideweij, die door de keuze voor een protestantse man in het kamp van Willem van Oranje belandt, maar daarbij wel voorgoed afscheid moet nemen van haar vader. Twee decennia later komt ook het prille liefdesleven van haar oudste dochter Isabelle door de oorlog onder druk te staan. Hoewel Van der Vlugt zo via de liefdeslevens van de twee jonge vrouwen een inkijkje kan bieden in de gevolgen van de oorlog voor de gewone man en vrouw, blijft die belofte onvervuld. Het is dan ook jammer dat Van der Vlugt de karakters van de twee jonge vrouwen niet meer verdiept heeft.   

Zij had ruimte voor deze diepgang kunnen creëren door de volstrekt overbodige verhaallijn met Willem van Oranje in de hoofdrol, weg te laten. De summiere inkijkjes in de zielenroerselen van de Vader des Vaderlands lijken alleen bedoeld om de belangrijkste feiten van de beginperiode van onze geschiedenis aan een onwetend lezerspubliek mee te delen.

Beckmansiaans
Eerlijk is eerlijk: Rode sneew in december leest lekker snel weg. Verwikkelingen volgen elkaar razendsnel op en door de pakkende schrijfstijl valt het boek moeilijk weg te leggen. Maar ook hier had Van der Vlugt af en toe pas op de plaats kunnen maken. Interessanter dan wat Lideweij en Isabella overkomt, is namelijk hoe zij dit ervaren. Vooral Isabella komt nu niet tot leven, waardoor haar gedrag steeds bizarder lijkt.

De karakters zijn zo weinig gelaagd dat zich de vraag aandient of dit eigenlijk wel volwassen literatuur is. De Beckmansiaanse toon van Rode sneeuw in december kan dan ook geen toeval zijn. Van der Vlugt, immers ooit begonnen als kinderboekenschrijfster, spiegelt zich zowel qua onderwerpkeuze als stijl zeer bewust aan haar illustere voorgangster. Aangezien zij daarnaast over een strakke pennenstreek beschikt en de moeite neemt om de geschiedenisboeken in te duiken, resulteert dit in een heel degelijk boek. Maar het is door de vlakke karakters in de verste verte niet zo meeslepend als De val van de Vredeborch.

Een karaktermoord. Dat is wat je het verhaal De loopjongen van Gerrit Komrij kunt noemen. Eerst wordt een personage in het leven geroepen waarvoor je sympathie krijgt en ook medelijden gaat voelen. Een dromerige, eenzame jongen die wanhopig op zoek is naar vriendschap. Daarna laat deze jongen zich onbenullig en onwetend meesleuren in een wereld waarin de socialistische revolutie gepredikt wordt. Het is een leven dat de goeiige sul wel te veel moet worden en uiteindelijk betoont Komrij zelf geen enkel medelijden meer met zijn personage.

De moord kondigt zich eigenlijk al aan met de naam die de jongen krijgt. Hij heet Arend, een naam uit het verleden. Je denkt erbij aan de jaren vijftig, maar het volgende decennium is net begonnen. Zelfs in het kleine dorpje waar hij woont is de cultuuromslag van de jaren zestig al te merken; Arend is de zoon van een van de eerste vrouwelijke dominees van het land.

Een echte vriend
Arend zoekt een vriend en niet zomaar eentje, het moet een vriend voor het leven zijn. Een vriend die zijn gelijke is, want Arend heeft niets met wat hij loopjongens noemt. Dat zijn jongens die enkel bewonderen, die zowel letterlijk als figuurlijk tegen hun vriend opkijken. Die goedgelovige, gevoelige jongen, voel je dan al op je oude klompen aan, zal precies dat worden: een loopjongen.

Als hij gaat studeren in de stad belandt hij in zaaltjes en kroegen waar medestudenten de omverwerping van het systeem prediken. Arend sluit zich bij hen aan, neemt soms zelfs het woord en wordt al snel de naaste kameraad van Bob. Hij lijkt eindelijk zijn vriend gevonden te hebben en reist hem achterna de jungle in om daar daadwerkelijk bij te dragen aan de zo vurig gewenste revolutie.

Rustig dorp, rumoerige stad
In het eerste van de drie lange hoofdstukken die het verhaal kent, is Komrij op zijn best. Je voelt het verlangen van Arend als hij uit het raam staart naar groepen leerlingen van de ambachtsschool. Het portret van Arend is teder, haast even gevoelig en dromerig als het personage zelf. Misschien komt dat ook doordat tegelijk een oude wereld wordt beschreven die we nu stereotyperend vinden voor de jaren vijftig. Al is zijn moeder dominee, al luistert hij naar Pat Boon en Cliff Richard, Arends leefwereld wordt door nostalgie bij elkaar gehouden. Er hangt in de keuken nog onmiskenbaar een spruitjeslucht, al zit er al iets anders in de pan.

De eropvolgende twee hoofdstukken zijn te veel van een andere aard. Het tweede gaat vooral over de talloze protestbijeenkomsten in de stad die zwanger is van een revolutie die nooit zal komen. De karikatuur die in het eerste hoofdstuk al op de loer lag, slaat heftig toe. Je zou het gemorste bier, de zwetende oksels en de ongewassen lange haren moeten ruiken, maar het opzichtige falen en het loze gebral van de studenten is niet zo overtuigend neergezet als de huiselijke en dorpse sfeer in het eerste deel.  

Het grote medelijden
Vooral het personage Arend zelf lijdt daaronder. Dit wordt het meest duidelijk in het derde deel, dat gaat over Arends verblijf in de jungle. Bob is na aankomst al snel vertrokken uit het kamp en uiteindelijk blijft Arend er samen met een doodzieke medestrijder achter. Hij blijft trouw wachten op de terugkeer van Bob, maar zijn motieven worden schimmiger en onbegrijpelijker. En juist dan nestelt Komrij zich niet meer zo nauwkeurig in Arends hoofd. Vreemd bijvoorbeeld is dat Arend ondertussen getrouwd blijkt. Je kunt je niet voorstellen dat hij een vrouw ontmoet heeft. En überhaupt in vrouwen is geïnteresseerd.

Zo is er op het eind weinig meer over van het personage Arend. In een addendum laat Komrij hem als oudere man terugkijken op zijn jonge jaren. Het voelt aan als een vileine trap na, maar tegelijk brengt het je wel weer terug naar die gevoelige, naïeve jongen die van begin af aan gedoemd was aan zijn goedmoedigheid ten onder te gaan.