Francesca Melandri is in Italië een beroemd schrijfster. Ze won meerdere literaire prijzen voor haar boeken, waaronder maar liefst zes voor Eva slaapt, haar vorige roman. Ook met Hoger dan de zee bewijst Melandri over uitstekende schrijfkwaliteiten te beschikken.

De gevangenis die Luisa en Paolo bezoeken is berucht vanwege het zware regime. Ontsnappen is onmogelijk vanwege de muur van zee die het eiland aan alle kanten omringt. Luisa bezoekt haar man, een veroordeeld moordenaar. Paolo gaat langs bij zijn zoon, die lid is van een terreurgroep. Beiden zijn gedwongen de nacht op het eiland door te brengen wanneer er een storm opsteekt die terugkeer naar het vasteland onmogelijk maakt.

Luisa en Paolo groeien naar elkaar toe die nacht, ondanks hun totaal verschillende achtergrond: Luisa is boerin, Paolo een gepensioneerd hoogleraar. Ze houden elkaar letterlijk bij de hand, hun twijfels en gevoelens voorzichtig uitend. Bewaker Nitti is een verrassende derde hoofdpersoon. Hoewel hij van hogerhand als opdracht heeft de twee in de vuurtoren achter te laten, besluit hij anders. Hij nodigt Luisa en Paolo uit bij hem thuis om zelf gevangen vis te eten.

Poëtische vergelijkingen

Melandri heeft een erg prettige, bijna poëtische schrijfstijl. Ze maakt sublieme beschrijvingen van zowel de omgeving als de personages, met hierbij mooie vergelijkingen. Nitti bijvoorbeeld, raakt steeds verder vervreemd van zijn vrouw. Zij vergelijkt dit met de diepte van een waterput: naarmate men hier meer water uit haalt wordt het steeds moeilijker te bereiken. Het zijn metaforen als deze die het boek een pareltje om te lezen maken.

Door middel van goed geplaatste flashbacks wordt de achtergrond van Paolo en Luisa duidelijk. Deze flashbacks refereren altijd aan het verhaal zelf, waardoor het niet als storende onderbreking, maar als nuttige toevoeging aanvoelt. Het zijn de tedere, gevoelige personages die het boek een milde vorm geven, ondanks alle ellende om hen heen.

Treffend contrast

Het contrast dat in het boek wordt geschetst is treffend. Met kleine voorbeelden toont Melandri dat de goedheid in een mens bepalend is. Pasta bijvoorbeeld, wordt geconfisqueerd bij binnenkomst in de gevangenis, net als handdoeken. Noem je dit laatste echter ’t-shirts zonder mouwen’, dan mogen ze wel mee. Het eten bij Nitti thuis is tevens een goed voorbeeld. Ondanks de wens van zijn baas overtreedt hij de regels en verzorgt Paolo en Luisa een gezellige avond.

Hoger dan de zee is een gevoelig maar toch sterk boek over deze goedheid. Melandri weet op geniale wijze een verhaal te vertellen over de uitzonderingen die elk mens voor zichzelf en anderen maakt. Melandri heeft, door ingetogen te schrijven, een grootse roman geschreven.

Versal 11 is uit. Het is zomer en het jaarlijkse raam op de foothills van de Noord-Amerikaanse literatuur staat wijd open.

De in de hoofdstad gevestigde literaire organisaties kunnen voor het ommeland een hoog grachtengordelgehalte hebben. Ook het in Amsterdam vervaardigde Versal ontkomt in het veld niet aan dat stigma, maar in de elfde jaargang vind je daarvoor weinig ondersteuning.

Namedropping
Versal werd in 2002 opgericht door het internationaal georiënteerde, zelfgefinancierde wordsinhere. Zij voorzagen in de behoefte aan een transnationaal literair netwerk en beoogden de stimulering van de ontwikkeling van auteurs en de ondersteuning van hun schrijfwerk. Dit spreekt ook uit het type auteur dat je in het tijdschrift tegenkomt: underground, maar upcoming. Bekende Noord-Amerikanen als Dave Eggers of James Salter mogen dan ontbreken, het niveau is hoog. Onder de schrijvers vind je heel wat prijsfinalisten, ontvangers van stipendia en enkele laureaten.

Wie van goede literatuur houdt en op feestjes gesprekspartners het licht ongemakkelijke gevoel wil geven iets gemist te hebben, kan er dus goed aan doen om zo nu en dan en passant een naam uit Versal te droppen. In het bijzondere geval dat toch iemand reageert met: ‘Christopher Rosales uit Boulder, de drievoudige winnaar van Center of American West’s writing award? Darling, I love him! En ken je die prachtige bookshop daar?’ volgt onvermijdelijk totale verliefdheid.

Poëzie
Op een tekst als van Rosales en een enkel experimenteel gedicht na, bevat Versal 11 een redelijk evenwichtige verdeling tussen proza en poëzie, waarbij de nadruk op verstaanbare, verhalende teksten ligt. Het ook vormelijk interessante ‘A Noiseless owl’ van Travis Cebula is weliswaar weinig narratief, maar de helderheid geeft wel iets van Versals poëtica te verstaan:

feathers   in   grass.    fingers   reach
out  for  the  white  deep  down.   no
one    was    ever    meant    to    see.
intimate.    exised     into    a    spent
river      of      violence.      blood    or
narration.    either   way.   sometimes
this  is  all  a   bent   head   will   yield. 
some  fences  are  built  to  keep  the
dead    in     a     field.      should    we
maintain    a    nest    for    something
dragged    away     by    night.    what
then.  what  do  we  carry  if   all   we
get is this handful.

BFH
Het sterkste proza is BFH van Tracy O. Connor, dat in de verte doet denken aan Capote’s beklemmende ‘Tree of Night’. ‘Jeremiah’s Big Fucking Hammer swings from his hand, matching his strides walking the side of the highway’, opent het. Het is heet in deze woestijnachtige omgeving en zijn vrachtwagen staat mijlen terug met pech langs de weg. Dan biedt een mooie vrouw hem, prachtig beschreven, op tergende wijze een lift aan:

‘Any chance you’re heading towards Old 66? ‘ ‘Well I don’t know.’ Her fingers sit the steering wheel like birds on a wire. ‘That depends.’ He watches them fly up to her mouth, her left ear, the back of her neck, the hair bending on her shoulders. Her nails are lavender, or blue, the color shifting in the angle of sun.

Alleen als hij iets moois benoemt mag hij mee; maar wat hij ook aandraagt, het is niet goed genoeg. De spanning tussen de personages groeit, net als tot het einde toe de dreiging van geweld die uiteindelijk de zweem van erotiek overstemt.

Beeld
Het blad heeft een vette omslagfoto. Een poon(?) met een mensenlijk gebit, naar verluidt een speciaal voor Versal gemaakte foto. Het her en der opgenomen beeld bestaat vooral uit fotografie. Sommige foto’s zijn abstracte collages, op andere hangen tweedimensionele papieren poppetjes lui aan of in het zwembad. Van Maria Aragon is werk opgenomen dat een kruising lijkt tussen Rineke Dijkstra en het late werk van Erwin Olaf.

Naast fotografie vind je enkele tekeningen, waaronder twee warme en intrigerende naïeve van Margot Holtman. Maar net als Aragons werk is het jammer dat het uit 2011 stamt. Een literair tijdschrift zou er goed aan doen om nieuw werk te stimuleren. Het mag de pret niet drukken. Meenemen op vakantie!

Na haar studie filosofie verruilde Boekwijt de universiteit van Leiden voor het Zwitserse buitenleven. Daar maakte ze van haar zomerbaantje op een boerderij haar werk, een ervaring waaruit ze rijkelijk putte voor het schrijven van Pels. De flaptekst omschrijft de bundel treffend als ‘Een onsentimentele ode aan het buitenleven’. Zes van de zeven korte verhalen centreren zich rond stugge plattelanders. ‘Ik kan goed alleen,’ zegt boerderijhulp Astrid in ‘Tussenklauwontsteking’, en dat geldt voor de meeste personen in de bundel. ‘Ik kan alleen met de dieren.’

Simpele zielen

De verhalen in Pels zijn, evenals de titel van de bundel, sober en staccato. Pels onderscheidt zich van veel verhalenbundels doordat Boekwijts verhalen voldoende eigenheid bezitten om de aandacht vast te houden en er tegelijkertijd eenheid is in de bundel door het gebruik van terugkerende motieven. Behalve het leven op de boerderij zijn familie en homoseksualiteit veel voorkomende thema’s. Het is een sterke zet om het meest verrassende verhaal tot het laatst te bewaren: ‘Bruska – Ter mythevorming’ is een cynische beschrijving van het universitaire leven.

Vleugje poëzie

Boekwijt kiest haar woorden zorgvuldig, wat regelmatig poëtische zinsnedes oplevert als ‘Het is zo vroeg dat het te laat is om nog in slaap te vallen’ of, cynischer: ‘Het is altijd feest als je jong bent, zeggen ze. Dat is dan een verdomd verdrietig feest.’ In verhalen van tweeduizend woorden is het meestal zaak om te kiezen tussen treffende situatie- en karakterschetsen of meer plot zonder ruimte voor dergelijke beschrijvingen. Boekwijt kiest in Pels verstandig voor het eerste.

Helaas is geen debuut zonder schoonheidsfoutjes. In Pels zitten die vooral in het feit dat het evenwicht soms zoek is en Boekwijt haar sobere proza afwisselt met sentimentele monstruositeiten als ‘De stiltes waren even lang als de gesproken zinnen. Het waren de dalingen van een jambisch metrum, kommetjes waar het zeer in drupte’. Daarnaast is het de vraag of haar staccato schrijfstijl, die zo goed werkt voor korte verhalen, in een roman evenzeer de aandacht weet vast te houden. Voor haar tweede boek heeft Boekwijt namelijk een roman in petto, die zich – hoe kan het ook anders – afspeelt op een Zwitserse boerderij. Zolang ze zich op literair gebied verder weet te ontwikkelen horen we zeker van haar terug.