Kon-Tiki is het waargebeurde verhaal van de Noorse avonturier Thor Heyerdahl. Door in 1947 met een zelfgebouwd vlot van balsahout van Zuid-Amerika naar Polynesië te dobberen wil hij bewijzen dat de oorspronkelijke Polynesiërs niet van Aziaten, maar van Zuid-Amerikanen afstammen. Dit geheel tegen de toentertijd heersende opvattingen in.

Standaard verhaaltje

Hoe oorspronkelijk en avontuurlijk de onderneming van Heyerdahl was, zo clichématig en doorsnee is de verfilming ervan. Het daadwerkelijke leven lijkt alle gemeengoederen van de hedendaagse film te persifleren. We krijgen het allemaal voorgeschoteld in Kon-Tiki: een eenzame held die het opneemt tegen zichzelf en een wereld die niet in hem gelooft, de tegenslagen die hij moet overwinnen om te kunnen starten met zijn onderneming, het toch kunnen starten met het gewaagde avontuur, het ondergaan van de reis (ook weer met de nodige tegenslagen) en het uiteindelijk behalen van zijn doel. Het zit er allemaal in.

Heyerdahl kan er natuurlijk weinig aan doen dat zijn verhaal zich begeeft op de meest platgetreden paden van de moderne filmgeschiedenis. Het doet ook niets af aan de epische omvang van zijn reis, maar deze film doet daar helaas geen recht aan. Een gedramatiseerde verfilming van een dergelijk avontuur nodigt uit tot goede karakterschetsen en emotionele tweestrijd van de ontdekkingsreizigers. Van dit alles is weinig tot niets terug te vinden in de bijna twee uur dat de film duurt.

Een Grote Oceaan zonder diepgang
Als zes mannen 101 dagen op zee dobberen op een klein vlot zou je verwachten dat je meegesleept wordt in het psychologische spel dat dan ontstaat, dat je de mannen leert kennen, met ze meeleeft, maar Kon-Tiki slaagt op geen van deze fronten. De personages blijven vlak en enkele halfslachtige pogingen tot meer inzicht in hun beweegredenen falen jammerlijk. Als kijker wordt je geen moment meegesleept in het verhaal, maar dobber je net zo doelloos door de film als het vlot van Heyerdahl over de Grote Oceaan.

De film kijk je alleen af omdat je respect hebt voor de man die dit allemaal echt zelf heeft meegemaakt: Thor Heyerdahl. Je wilt toch een idee krijgen van wat deze man allemaal heeft moeten doorstaan om zijn droom te verwezenlijken. Daar kan zelfs een standaard verfilming niets aan veranderen. En omdat de special effects er heel goed uit zien. Een vijftal Noorse VFX studio’s hebben hun best gedaan om ons mee te nemen naar een realistische wereld van net na de Tweede Wereldoorlog en ons een onstuimige oceaan voor te schotelen die vol gevaren zit. Deze virtueel gecreëerde wereld en Thor Heyerdahl zelf zorgen er voor dat Kon-Tiki geen regelrechte flop is, maar een rustig voortdobberend visueel verhaaltje.

Op de Blu-Ray editie staat vervolgens nog een making of en een stukje over de special effects. Die tweede feature is echter geheel overbodig als je al de making of hebt gekeken. Ook in de extra’s zit wederom weinig verrassing. Standaard materiaal dat je niet dichter bij de acteurs of filmmakers brengt. Al met al lijkt het misschien raadzaam om de uit 1950 stammende gelijknamige documentaire te bemachtigen. Die is nog door Thor Heyerdahl zelf gemaakt en is niet alleen genomineerd voor een Oscar, maar won die ook daadwerkelijk in 1951.

Alom geroemde documentaires als Life en Oceans bereiken een miljoenenpubliek. Beiden zijn een product van misschien wel de autoriteit op het gebied van natuurdocumentaires: de BBC. Onder de noemer BBC Earth brengt de omroep een stroom aan topproducten aan de alledaagse man. Daaraan zijn nu opnieuw twee documentaires toegevoegd: Great Bear stakeout en Wild Mission: Siberian Tiger.

Een zomer lang

Great Bear stakeout neemt ons mee naar het grizzlyberenparadijs Alaska. Maandenlang volgen de makers van deze promofilm voor de grizzly het wel en wee van diverse beren in hun natuurlijke habitat. Van het moment dat ze net uit hun winterslaap zijn ontwaakt tot aan hun volgende winterse dutje, zijn we getuige van de dynamiek in een berengemeenschap. Dit is survival of the fittest op z’n best.

Great Bear stakeout is een goed voorbeeld van waarom natuurdocumentaires nu zo populair zijn. Door gebruik te maken van de modernste filmtechnieken (motion traps, automatische onderwatercamera’s) zitten we de natuur dichter op de huid dan ooit tevoren. Je waant je als kijker bijna een onderdeel van de berengemeenschap. Al kijkend naar de prachtige natuurbeelden krijg je als vanzelf zin in een stevige zalm of een sappige hertenbiefstuk .

‘We are one’

We volgen het wel en wee van Van, de onbetwiste leider van de groep, diens liefje Alice, moeder Parsnip, zoon Pushki en vele anderen. Maar vooral de avonturen die moeder en zoon meemaken sleuren je de documentaire in. Doordat de crew vijf maanden lang onderdeel uitmaakt van de berenpopulatie ga je je als kijker ook onderdeel van de groep voelen. Je leeft mee met Parsnip als ze vecht voor het haar leven en dat van haar zoon, je maakt je boos over de verderfelijkheid van de achterbakse Alice en je bent geïmponeerd door de bovenbeerse kracht van Van.

De Great Bear stakeout krijgt hierdoor meer de lading van een gedramatiseerd verhaal dan van een documentaire. Als tijdens het paringsseizoen de beelden van paraderende grizzlyberen worden ondersteund door romantische muziek kunnen we helemaal niet meer aan dit beeld ontsnappen. De documentaire is heerlijk filmisch gemonteerd, waardoor je als kijker aan de hand wordt meegenomen door de diverse levensverhalen van de hoofdpersonages.

Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet

Wild Mission: Siberian Tiger is misschien wel het tegenovergestelde van Great Bear stakeout. Waar je in de eerste film echt midden in de berenwereld terecht komt blijft de Siberische tijger eigenlijk constant een welhaast ongrijpbare schim. Dat deze zwaar bedreigde diersoort zelden in het wild wordt waargenomen is ook voor de makers een harde werkelijkheid. Ondanks de inzet van 30 motion-trap-camera’s, zenders om halzen van eerder gespotte tijgers, dagenlange zoektochten en 105 minuten documentaire blijven de beelden van de tijgers in het wild tot een handjevol beperkt.

De docu geeft meer een beeld van hoe een groepje Russische wetenschappers en natuurliefhebbers strijdt voor het behoud van dit prachtige, maar met uitsterven bedreigde dier, dan dat het een beeld geeft van de tijger zelf. Dus als je op zoek bent naar beelden van spelende, jagende, opvoedende Siberische tijgers in de Russische sneeuw dan kom je bedrogen uit. Voordeel van het weinige beeldmateriaal van de tijger zelf is wel dat je als kijker bijna net zo blij bent als het onderzoeksteam als je wel een glimp van het majestueuze dier opvangt.

Eén serie, twee invalshoeken, een beer en een

tijger

BBC Earth heeft zeker met Great Bear stakeout weer een produkt neergezet dat wat beelden en sfeer betreft zo kan aansluiten bij grote titels als Life en Planet Earth. Het feit dat je als het ware vanuit je woonkamer de wereld van de grizzlybeer binnenstapt is kenmerkend voor de huidige generatie natuurdocumentaires. Wild Mission: Syberian Tiger is juist meer een verhaal over hoe de mens zich verhoudt tot de natuur. Hoe tegenstrijdige belangen zoals gaswinning, stroperij en natuurbehoud voortdurend botsen in een strijd om het behoud van een van de mooiste, maar ook zeldzaamste dieren op onze planeet: de Siberische tijger.