Boeken / Non-fictie

Een digitale vastenperiode

recensie: Bram van Montfoort - Een jaar offline

.

Het jaar 2013 is, onder andere, Kierkegaard-jaar. Tweehonderd jaar geleden werd de Deense filosoof en theoloog geboren. Met zijn vele onder pseudoniem uitgegeven werken wekte hij de woede van de nette burgerij in het overvolle Kopenhagen van de negentiende-eeuw. Iedere dag maakte hij een lange wandeling, zijn broodnodige mensenbad, zoals hij dat noemde.

Hij praatte met iedereen die hij tegenkwam en deelde aalmoezen uit. Maar daarna trok hij zich terug in zijn werkkamer om te fulmineren tegen de massa, tegen meeloperij, tegen knellende conventies. Hij leed vaak onder het isolement dat zijn tegendraadse houding met zich meebracht. Maar hij was er zeker van dat hij de juiste balans tussen samen en alleen had gevonden. Evenwicht: het recept om het moderne leven te overleven.

Kwantiteit en kwaliteit
Behalve de voortgeschreden techniek en de schaalvergroting is er sindsdien niet wezenlijk iets veranderd. Verslaving aan contact heeft altijd bestaan, van eindeloze dorpsroddels tot urenlange onderdompeling in de sociale media. Slaat de schaalvergroting, de kwantiteit, nu om in een kwalitatieve verandering?

In het ochtendnieuws twee berichten: een man is gearresteerd met 26.000 pornografische filmpjes op zijn pc. Hij had meisjes verleid om zich uit te kleden voor een webcam. En het Amsterdamse Tropenmuseum stelt 48.000 kunstwerken ten toon op de site. Dat zijn getallen die het normale menselijke opnamevermogen te boven gaan. Hetzelfde geldt voor de duizenden vrienden en volgers die internetverslaafden erop nahouden.

Exponentieel narcisme
Het is waarschijnlijk die kwalitatieve omslag die student journalistiek Bram van Montfoort ertoe bracht eens een tijdje te stoppen met online zijn. Hele nachten bracht hij door met alle verschillende sociale media, met berichten en foto’s verzenden, reageren op die van anderen en kijken of zij ook op hem reageerden. Een soort exponentieel narcisme had bezit van hem genomen.

En hij was een beetje verslaafd geraakt aan internetporno. Ook het besluit te stoppen werd niet een kwestie van gewoon de stekkers eruit. Hij organiseerde een aantal steungroepen: volgers, aan wie hij brieven beloofde. Een verslavingsdeskundige om de afkickperikelen te begeleiden. Een vriend in Colombia voorzag hem van peptalk en maandelijkse offlineopdrachten.

Wie is de echte Bram?
Van Montfoort wilde back to basics en dat is hem gelukt. Behalve de ontdekking dat hij opeens enorm veel tijd had, merkte hij ook hoezeer de hele samenleving draait op internet. Dat weten we natuurlijk al, maar iets anders is het om tegen de frustratie aan te lopen als zaken gewoon niet te regelen blijken zonder e-mail.

En het belangrijkste was natuurlijk de vraag: wie is tussen al die leuke, creatieve Facebook-Brams de echte Bram? Gelukkig kreeg hij genoeg support om zijn studie in gewijzigde vorm voort te zetten, een lange reis te maken en last but not least, een zoektocht naar zijn biologische vader te ondernemen. Nogal belangrijk als je graaft naar je eigen identiteit.

Digiminderen
Als het jaar om is en hij weer ‘mag’, zal blijken of hij er ten goede door is veranderd. Het boek is chronologisch opgebouwd, met gezellige plakwerkjes van ontvangen en geschreven brieven en deskundig commentaar van de verslavingsdeskundige. Ook de negatieve kanten komen aan bod. Dat Van Montfoort moeilijk bereikbaar is komt hem op vele verwijten te staan!

Alles is geschreven in de tegenwoordige tijd, wat een maximale lezersbetrokkenheid genereert, maar soms vermoeiend werkt. Het is een verslag dat gemakkelijk wegleest en dat is ook de bedoeling. Laat iedereen die het gevoel krijgt beheerst te worden door uit hun krachten groeiende internetcontacten dit zelf maar eens proberen. Het kan op veel manieren. Van Montfoorts jaar levert hem publiciteit en aandacht op – maar digiminderen kan ook in stilte.