Ida Simons, geboren in 1911 in Antwerpen, overleed nog voor ze Sara zag in 1960, hetzelfde jaar waarin Anna Blaman stierf. Een jaar eerder was Een dwaze maagd verschenen en het was bejubeld in de pers. Simons, een veelbelovend concertpianiste die tijdens de oorlog naar Theresienstadt werd gestuurd en het kamp overleefde, kreeg de lof toegezwaaid die haar anders als musicus misschien was toegekomen.

Humor en ironie

Het is niet moeilijk om te zien waarom de critici toen – en nu – voor deze roman vallen. Het verhaal van de jonge Gittel en haar joodse omgeving wordt door Simons met de nodige humor en ironische afstand geschreven. De openingsparagraaf laat dat al gelijk zien:

Van jongs af aan was ik eraan gewend mijn vader, ongeveer dagelijks, te horen zeggen, dat hij zijn medemens ernstig benadeeld had omdat hij niet begrafenisondernemer was geworden. Naar zijn stellige overtuiging zou, onmiddellijk daarna, de bevolking van onze planeet louter uit onsterfelijken hebben bestaan.

In plaats van begrafenisondernemer is Gittels vader handelaar geworden en maakt hij vaak ruzie met zijn vrouw. ‘Op zon- en feestdagen vochten mijn ouders als kat en hond,’ observeert Gittel, en helaas zijn joden ‘met een dubbel stel feestdagen behept’. Tijdens die ruzies vertrekken moeder en dochter naar Antwerpen, naar oma. Daar leert Gittel onder andere de vijftien jaar oudere Lucie Mardell kennen, en de mooie jongen Gabriël.

Lucie en Gittel trekken veel met elkaar op en worden goede vrienden, al blijft in hun vriendschap ook altijd een ondertoon van rivaliteit aanwezig. Die rivaliteit spitst zich natuurlijk toe op Gabriël. Een openlijke strijd wordt het echter nooit: eer die begonnen zou zijn trekt Lucie, vanwege haar leeftijd, aan het langste eind.

Als een wijze maagd

Een dwaze maagd wordt bevolkt door nog veel meer bonte, veelal Joodse personages. Er zijn rijke vrouwen met personeel, rokkenjagers en bankiers. Eén van de vermakelijkste familieleden is oom Wally, die zijn vrienden om de haverklap naar de notaris roept omdat hij een voorspelling officieel wil laten optekenen:

Thea beweert zes maanden of langer bij haar familie domicilie te zullen kiezen. Ik, hierboven genoemde wijze Wally, verklaar, dat zij, voordat zes weken verstreken zijn op haar eigen adres teruggekeerd zal zijn, en blij toe!

Te midden van de verhuizingen tussen Den Haag en Antwerpen en een kort verblijf in Berlijn – waar Gittels vader rijk hoopt te worden –, groeit de jonge Gittel op. Ze probeert de wereld om haar heen, de bedrieglijke wereld der volwassenen, te doorgronden en tussen alle kwaden door te laveren. Dat gaat op een gegeven moment verschrikkelijk fout. ‘Ik wilde bedachtzaam en voorzichtig zijn, als de wijze maagden,’ spreekt ze zichzelf op de laatste pagina’s toe. Misschien dat dat haar met enige oefening zal lukken.

Meer!

Maarten ’t Hart, de profeet van Ida Simons, noemt Een dwaze maagd één van de hoogtepunten uit de Nederlandse literatuur. Uitgeverij Cossee heeft met deze roman een prachtige vondst gedaan. Eva Cossee vond deze roman in de boekenkast van haar ouders – misschien is daar meer te vinden?

Michael Sanders heeft tien jaar lang tevreden voor een Engels bewakings- en beveiligingsbedrijf gewerkt als hij besluit voor zichzelf te beginnen als privédetective. Om zichzelf en zijn gezin te beschermen maakt hij zich onvindbaar voor de gewone zoekmachines en gebruikt hij om de paar dagen een nieuw mobiel nummer. Via ‘deep web’ wordt hij opgespoord en benaderd door een erfgename van een wereldwijde firma in wapentechnologische apparatuur. Elisabeth Caspersen heeft in de kluis van haar overleden vader een afgrijselijk dvd-filmpje gevonden. Het is een soort jachttrofee – maar in plaats van de vangst en het doden van neushoorns of olifanten zijn  de laatste minuten van een mensenjacht te zien.

Perverse superrijken
Elisabeth wil dat de ‘prooi’ geïdentificeerd wordt en eventuele nabestaanden opgespoord, zodat genoegdoening kan worden gegeven. Michael Sanders neemt de opdracht aan en probeert het onderzoeksveld af te bakenen. Alleen perverse superrijken komen uiteraard in aanmerking voor dit tijdverdrijf, bijgestaan door ingehuurde jagers, helpers en cateraars. De meest afgelegen gebieden ter wereld vormen de ideale locatie: de Arctische streken, de hellingen van de Himalaya of de woestijngebieden van Afghanistan. Sanders heeft uitstekende connecties om in het geheim laboratoriumonderzoek en fotobewerkingen te laten doen en komt langzamerhand op het spoor van de betrokkenen.

Mysterieuze zelfmoord
Ondertussen lijkt er een verband te bestaan met de zelfmoord van een oud-Afghanistanstrijder. Leed hij aan PTSS, zoals vele van zijn lotgenoten, of spelen er andere dingen? Lene Jensen, rechercheur uit Kopenhagen, krijgt de zaak op haar bord. Zo weeft Jacobsen twee parallelle verhalen in elkaar, die halverwege het boek uitmonden in een uiterst gewelddadige climax. De rechercheur en de privédetective besluiten samen te gaan werken. Ondertussen tekenen zich langzamerhand contouren en patronen af van een onderwereld die verbonden is met groepen veteranen van vredesmissies en de wapenindustrie. Uit de hand gelopen machocultuur wordt afgezet tegen de vrouwelijke woede van inspecteur Jensen als haar dochter ook betrokken raakt. ‘Kom nooit tussen de berin en haar welpen’ staat ergens.

Vertrouwde noordse ingrediënten
In de proloog, gevolgd door 55 spannende, korte hoofdstukken en de epiloog smeedt Jacobsen een razend spannend en geloofwaardig verhaal samen. De inmiddels vertrouwde ingrediënten van de Scandinavische thriller komen ook in Trofee weer aan bod. Een man en een vrouw die elkaar niet zo liggen en desondanks samenwerken, de landelijke idylle van het noordelijke landschap, de tegenstelling van grote luxe en extreem geweld. Geschreven in een neutrale, prettig leesbare stijl zonder literaire pretenties en op een paar schoonheidsfoutjes na goed vertaald door Carla Joustra. Een Deense pageturner voor het verwende thrillerpubliek.