We leren Xane Molin kennen als puber en volgen haar totdat ze zelf kinderen en kleinkinderen heeft. Net als ieder van ons vervult ze gedurende haar leven vele rollen. Ze is onder andere dochter, (stief)moeder, oma, vriendin, patiënte, echtgenote en baas van haar eigen bedrijf. Sommige rollen vervult ze tijdelijk, andere een leven lang. Ook de rollen veranderen in de tijd van vorm.

Met andere ogen
Als lezer bekijken we Xane steeds met andere ogen. Via de mensen om haar heen leren we steeds een stukje van haar kennen. We zijn getuige van gebeurtenissen die ze met haar meemaken, of luisteren naar hun visie op haar. Deze visie is op zijn beurt natuurlijk ook weer gekleurd door het perspectief van degene die vertelt. Het ene moment wordt Xane een sterke en zelfverzekerde vrouw gevonden, het volgende moment komt ze als drama queen uit de bus. Wederom de vraag: welke versie is waar?

Eén keer krijgen we als lezer toegang tot de binnenwereld van Xane. Ze maakt dan de balans op halverwege haar leven. Ze voelt zich ouder worden. Ze zegt dat ze leeft zoals ze altijd heeft gewild, maar dat ook elk paradijs op een gegeven moment een kooi wordt. Ze laat zien dat ze zich bewust is van het feit dat alles ook anders had kunnen lopen en nog steeds alles opnieuw kan veranderen, als zij de moed toont dit mogelijk te maken. Zij kan dus een richting bepalen, maar aan de andere kant vormt het leven haar ook, door gebeurtenissen die haar simpelweg overkomen. Ze veranderen en vormen haar zonder dat ze daarvoor kiest. Een identiteit komt op vele manieren tot stand.

De verhalen over Xane zouden door talloze anderen lang, zo niet eindeloos, verteld kunnen worden, in verschillende tijden, op verschillende plaatsen, gekleurd door het verleden of juist verrassend nieuw vanuit het perspectief van een toevallige voorbijganger. Leveren al die beelden van Xane nu een waarheidsgetrouw beeld op van wie zij is? Is het ooit af? Opnieuw: kunnen we de waarheid wel kennen als die zo veelvormig is?

Eindeloos gelaagd
Deze roman laat schitterend zien hoe gelaagd ieder van ons is en hoe iedereen zijn eigen perceptie heeft van wie de ander is. Ook wordt getoond hoe levens van individuen toevallig samenhangen en elkaar beïnvloeden. Menasse laat de lezer zelf de verbanden tussen de personages zoeken. Omdat het elke keer een verrassing is welke relatie deze persoon tot Xane heeft, blijf je als lezer nieuwsgierig en scherp. Elk hoofdstuk begint een nieuw verhaal in het leven van één van de personages, een verhaal dat deels overlapt met een eerder verteld verhaal, maar ook steeds aanleiding geeft voor een nieuw verhaal, dat weer door de volgende wordt verteld. We cirkelen rond Xane, maar bereiken we de kern?

Zonder de vraag naar waarheid letterlijk te stellen, schreeuwt deze roman om een kritische blik op het begrip ‘waarheid’. Niemand heeft uiteindelijk de waarheid in pacht over Xane, ook zijzelf niet. Deze roman maakt op verbluffende wijze zichtbaar hoe wij uit allerlei complexe zaken onszelf een identiteit denken te kunnen vormen. 

In beide verhalen is de hoofdpersoon een wat eenzame, dromerige jongeman. Hij observeert zijn omgeving nauwgezet. Door de observaties in de verhalen op te nemen, wordt de afstand tot zijn omgeving nog eens benadrukt. Beide verhalen gaan over familierelaties, ergens ’thuis’ zijn, eenzaamheid en verbondenheid met je medemensen.            

Leven op een eiland
In Lipari vindt een ontmoeting plaats tussen Robbert en het stel Gerard en Chaphine. Ze verblijven alle drie op het eiland in een hotel en ontmoeten elkaar bij het zwembad – dat in tegenstelling tot de zee een afgebakende, overzichtelijke plek is. Robbert is op zoek naar verbondenheid en rust. Hij wil een pauze van het dagelijks leven. Gerard en Chaphine hebben dit in zijn ogen al gevonden, maar dan sámen, en lijken hem in hun wereld toe te laten.

Gaandeweg het verhaal worden aanwijzingen gegeven waarom deze drie mensen deze “gevangenis met onzichtbare tralies”, zoals Chaphine het noemt, verkiezen boven het alternatief. Ze zijn beschadigd, ze zijn breekbaar en kwetsbaar. Daarom kijken ze naar het leven en dromen ze de rest erbij. Ze hebben geleerd met weinig genoegen te nemen.

Welagen brengt deze kwetsbaarheid via de observaties en gedachten van Robbert mooi in beeld. Voortdurend verwerkt Welagen ook symbolisch de eenzaamheid in het verhaal, door te kiezen voor veelzeggende plaatsen en rake metaforen. Daarnaast is ook de spanning van onuitgesproken verlangens en onverwerkte teleurstellingen voelbaar in de gesprekken die de personages met elkaar voeren. De gevoeligheid en breekbaarheid de daarin naar voren komt, roept bij de lezer een dubbel gevoel op: ongemak, maar ook begrip. Lipari is een verhaal om naderhand in gedachten nogmaals te koesteren.

Herinneringen herleven
Een zelfde soort kwetsbaarheid is aanwezig in Philippes middagen. Maar hier vervaagt het onderscheid tussen droom, verzonnen verhalen en werkelijkheid nog meer dan in Lipari. Ook hier heet de hoofdpersoon Robbert, wederom een eenzame dromer met problematische familierelaties. De realiteit van ‘het nu’ en zijn herinneringen vloeien samen wanneer hij Louise ontmoet.

De ontmoeting met haar brengt hem terug naar een zomer uit zijn jeugd, waarin hij Philippe ontmoet. Philippe beweert zijn vader te zijn, maar of dit echt zo is, blijft gissen. In het contact met Philippe heeft Robbert hoop op echt contact, maar blijft het contact uiteindelijk toch pijnlijk afstandelijk.

Philippes middagen is een zorgvuldig geconstrueerd verhaal, waarin het mysterie van het vaderschap en de onderlinge relaties verborgen blijft. Het onderscheid tussen wat verzonnen is door Robbert en wat er nu echt gebeurd is, is niet echt meer te achterhalen. Enerzijds is deze constructie bewonderenswaardig, maar anderzijds maakt deze het verhaal ook enigszins ongeloofwaardig, hoewel dat natuurlijk ook aan Robberts fantasie te wijten kan zijn. Hoe knap deze puzzel ook in elkaar zit, het heeft toch ook iets gekunsteldst en dat doet af aan de kwetsbaarheid die ook aan het verhaal eigen is.

Door deze thematisch verwante verhalen samen te brengen in één bundel ontstaat een kwetsbaar portret van de beide hoofdpersonen die de naam Robbert delen. Ze zoeken naar een manier om samen met anderen in de wereld te zijn en hopen op een moment van eenheid, waarin alles klopt. Tegelijkertijd hebben ze moeite de daarvoor noodzakelijke overgave toe te laten. Hun zoektocht in herinneringen, fantasie en het heden maakt de waarheid voor de lezer ongrijpbaar. Dat dit mysterie onopgelost blijft, maar toch blijft boeien, is te danken aan het schrijftalent van Welagen.