De titel slaat op al het kleins en groots waarmee de dichteres in de loop van haar 62 levensjaren betrokken is geraakt, en waar ze hartgrondig weet van heeft. Het is tegelijk een weten dat ze met talloze anderen deelt en ook wíl delen, om in verbondenheid een kracht te kunnen vormen voor wat recht is en tegen wat krom is, onrecht dus. Bovendien zijn er schaamte en schuld in het geding, want ze heeft weet van veel onrecht, zonder dat ze er iets aan doet of aan gedaan kon hebben.

Indruk van ruwheid     
Dit drievoudige ‘medeweten’ houdt gelijke tred met de omvang van zowel de bundel (niet minder dan 260 bladzijden) als die van heel wat van de gedichten. Het is een mateloosheid waaraan Krog zich niet heeft kunnen en willen onttrekken. Over de stijl heeft ze geen veilige controle willen uitoefenen, te merken aan de elliptische invallen en beelden, haperende formuleringen, nieuwgevormde woorden, het nagenoeg ontbreken van leestekens en aan de grilligheid waarmee teksten op de bladspiegel staan. Daaraan is het zoekende af te lezen dat de lezer dwingt méé te zoeken en nergens in het voorbijgaan overheen te lezen. De bundel maakt een indruk van ruwheid die de doorleefde complexiteit van het bestaan van binnenuit gestalte geeft.

De gedichten zijn een zoektocht die uitdrukking geeft aan wat er is en gebeurt, en wat daarvan de ziel raakt. De epische werkelijkheid verdicht Krog direct en herkenbaar, of ze laat die los in de lyriek van haar poëtisch vermogen. Ze wil ferm en diep in de lagen van het bestaan boren. Het resultaat is zoeken en vinden door elkaar heen. Hoe dieper ze komt, hoe duisterder en overtuigender haar waarheid is. Het vrolijkt niet altijd op, maar steekt tegelijk een hart onder de riem, herkenbaar als het is én door de energie van het formuleren.

Geofysiek        
Het materiaal is divers. De positie in de geofysiek van Zuid-Afrika is meestal het uitgangspunt, te beginnen bij de geschiedenis op de boerderij van Krogs ouders. Ze stelt zich voor dat ze ‘net als vroeger’ op het gehoor de betegelde gang afloopt, ’terwijl jullie kletsen lachen en kopjes rechtzetten – een tableau aan de/ grote eetkamertafel van een gezellige sfeer’. Voordat de dichteres zich meet met het grondloze van de kosmos, verwijdt de grond van het erf zich tot de grond van het land en van de wereld. Grond, het podium van alle goeds en slechts:

wat er hier ook verkeerd gedaan is, grond – nog nooit ben jij
ontkiemd onder zo veel subliem beminnen – je overal
verspreide nazaten kijken verrukt op als ze je naam horen totdat                          
een vlammenstriem ons verlangen tot stoppels zengt

Vermengd met de eigen geschiedenis is die van het zich moeizaam ontwikkelende Zuid-Afrika, ook na de afschaffing van de apartheid en zeker ook na de dood van Nelson Mandela, aan wie een indrukwekkend zevendelig gedicht is gewijd. Het eerste kwatrijn alleen al: ‘ondergronds is een laag verschoven/ de aarde strompelt/ de zon rochelt groen/ de lucht stort achterover’. Elders lezen we dat eerder het ‘witte profiterende kind’ heeft gelopen ‘over het uitgestrekte erf van leugens want kijk/ een heerschaar werd onder onze hak tot bloedend/ haksel: ik draag met jullie mee wat nu zo/ scheurt uit een haag van bloed en bitter wraakgebroed’. Een pandemonium dat zijn eigen werkelijkheid te boven gaat.

Toch is de bundel niet zonder hoop, alleen al door de energie van de taal. In De Morgen besluit ze een interview met te zeggen ‘dat we een nieuwe taal moeten vinden om met elkaar verbonden te kunnen zijn. Dat is de essentie.’

Charlie en Helene komen, net als zovelen, uit een gebroken familie. Maar wel een met een ongebruikelijk verhaal. Hun moeder, Ing-Marie, laat hen achter als ze nog maar vijf en drie jaar oud zijn. Om samen met de charmante Rámon naar Argentinië te vertrekken en daar te strijden tegen de junta, het militaire bewind van de overheid. Ing-Marie neemt nooit meer contact op met haar dochters en het is onduidelijk wat er met haar is gebeurd. Is ze überhaupt nog wel in leven? De zusjes worden opgevoed door de nieuwe vrouw van hun vader, die door zijn alcoholisme ook al snel geen rol meer in hun leven speelt. Hij komt op straat terecht en leeft daar in een schimmige wereld vol waanideeën en complottheorieën.

Schijnwereld

Vlak voor haar dood blijkt Charlie op reis te zijn geweest naar Argentinië. Wat deed ze daar, was ze misschien op zoek naar haar moeder? Helene besluit haar zusje achterna te reizen in de hoop in Argentinië iemand te vinden die haar verder kan helpen in haar zoektocht. Ze komt echter in een steeds dieper moeras van politieke intriges terecht: oude strijders die getraumatiseerd zijn, jonge advocaten die gerechtigheid willen en oud-militairen die bang zijn om dertig jaar na dato alsnog te worden gestraft voor hun daden.

Helene brengt, zonder het door te hebben, zichzelf in gevaar, wordt gekidnapt en een paar dagen vastgehouden. ‘U bent hem,’ zei ze, ‘jij bent Rámon. En ik dacht nog wel…’ Het wordt haar duidelijk dat haar moeder in de val van een man is gelopen die heel iemand anders is dan hij claimde te zijn. Rámon blijkt als geheim agent naar Zweden te zijn gestuurd om daar tegenstanders van het militaire regime op te sporen, die als vluchtelingen over de wereld zijn uitgewaaierd. Ook komt ze erachter dat haar zus, net als zij nu, bij Rámon is geweest, en dat dat uiteindelijk tot haar dood heeft geleid.

Complexe verhoudingen

Naast Helenes onderzoek naar Charlie wordt ook het verhaal van Ing-Marie verteld. Ze blijkt met hulp van Rámon in contact te zijn gekomen met een groepje opstandelingen tegen het regime en een vertrouwensband met hen te hebben opgebouwd. Rámon geeft haar de opdracht voor hem een afspraak met de groep te regelen. Het zou te gevaarlijk zijn als hij dat zelf zou doen. Precies op de dag van de afspraak wordt de hele groep opgepakt. Ook Ing-Marie wordt lange tijd vastgehouden, geblinddoekt en gemarteld. Ze weet niet meer wat echt, of wat onderdeel van een hallucinatie, is. Ze hoort ‘merkwaardige, alledaagse uitspraken midden in deze nachtmerrie, deze non-wereld’ en dan ineens, ‘midden in dat alles: Rámons stem.’ Ze komt langzaam tot het besef dat Rámon niet tégen het militaire bewind is, maar er juist onderdeel van uitmaakt.

Met de precisie van een architect schetst de Zweedse Tove Alsterdal het complexe plot van Geef me je hand. Dit is geen simpele thriller met één misdaad en één oplossing, maar een ingewikkeld geheel van onderlinge relaties en dwarsverbanden die bijzonder knap met elkaar verweven zijn. Alsterdal zet duidelijk de lijn door van haar vorige boek Het stille graf, dat door Vrij Nederland geroemd werd om het gelaagde plot en vijf sterren kreeg in de Detective & Thrillergids van 2013.

Doordat er eigenlijk drie verhalen verteld worden – de zoektocht van Helene in het heden, het verhaal van haar moeder nadat ze in de jaren zeventig naar Buenos Aires is vertrokken en tot slot het leven van haar moeder nu – weet je als lezer meer dan elk van de karakters. Hierdoor weet Alsterdal op bijzonder realistische wijze de complexiteit van de wereld aan te tonen, waar inderdaad niet iedereen alles weet. Waar de waarheid toch niet de hele waarheid blijkt te zijn. En waar iemand die complottheorieën verkondigt niet per se in de war is maar het bij het juiste eind kan hebben. Een intelligente, boeiende thriller.

Een schrijver van een zoetsappige roman, een na het verlies van hun ouders zwaar getraumatiseerde broer en zus, een noodlottige driehoeksverhouding; bij het lezen van de achterflap kruipt een onbedwingbare drang tot lezen niet acuut door de aderen. Het verhaal is, zoals Flaubert zou zeggen, nogal smal. Maar de schrijver heet Yves Petry (1967) en heeft al een aantal uitstekende romans afgeleverd, zoals De achterblijver en het met de Libris Literatuurprijs bekroonde werk De maagd Marino. En ja, na twintig pagina’s is duidelijk dat ook diens jongste schepping moeiteloos aanhaakt bij zijn constante niveau van de afgelopen jaren.

Een levenslange strijd
Over deze driehoeksverhouding verhaalt Alex Jaspers, een schrijver die na een succesroman hevig twijfelt aan zijn geloofwaardigheid. Op zoek naar zijn eigen stem laveert hij tussen het schrijven van onverkoopbare, maar oprechte boekjes (verhalend over zijn leven als homoseksueel) of bleke, halfzachte  romans die gretig aftrek vinden bij vrouwen van middelbare leeftijd. Uiteindelijk begint hij aan het manuscript waar geen ontkomen aan is. De geschiedenis die zijn leven beheerst moet worden verteld. Schrijven zonder concessies. Of zijn partner én uitgever Henk het nu wil publiceren of niet. Zoals Alex Henk uitlegt: ‘Ik wil mijn boodschap niet afstemmen op de ontvangstfrequentie van jouw dames. Sterker, ik heb geen boodschap.’

Deze geschiedenis begint op de laatste zaterdag van juni 1986. Jasper en Kristien Fielinckx maken zich op voor de jaarlijks terugkerende vakantie met hun ouders. Om de verveling de baas te blijven neemt de zeventienjarige en hevig verliefde Jasper een tas vol boeken mee. Bij vertrek leest hij Kafka’s Liefdesbrieven. Een half uur later zijn zijn ouders dood en begint voor broer en zus een levenslange strijd. Een strijd die beiden op hun eigen wijze voeren. Na het auto-ongeluk is Jasper als een lege huls, literatuur interesseert hem niet meer; eigenlijk interesseert niets hem meer. Zus Kristien komt er wonderbaarlijk goed vanaf en lijkt enkel last te hebben van de gebruikelijke symptomen na zo’n traumatische ervaring. Is het vreemd dat ze een kind wil? Is het vreemd dat ze de homoseksuele Alex vraagt of hij de vader wilt zijn? Kristien weet Jasper te overtuigen: ‘De band van vlees en bloed met het verleden is gebroken. Er blijven alleen herinneringen over. (…) Ik heb een band van vlees en bloed met de toekomst nodig.’

Uitbarsting
Petry weet de individuele worsteling van al zijn personages invoelbaar te maken door het beschrijven van hun daden, gesprekken, gedachten. Het verhaal speelt zich tussen de regels af. Grote emoties ontbreken, een traan valt als manipulatiemiddel, achter een vriendelijk woord schuilt een donker plan. En onder deze geharde laag cement borrelt het, is het wachten op een uitbarsting. Niet of, maar wanneer deze plaatsvindt is de vraag. Dat we hier met een onvervalste tragedie te maken hebben en dat er in een tragedie tenminste een dode moet vallen, doet niets af aan de spanning van het verhaal. Petry weet deze tot het einde toe vast te houden. Liefde bij wijze van spreken is te lezen op meerdere niveaus. Lees het als een tragische, jammerlijke geschiedenis. Probeer het point of no return te vinden; is dat het ongeluk of was er nadien wellicht nog een moment om aan de noodrem te trekken? Lees het ook als een commentaar op de hedendaagse literatuur. Een wereld waarin succes en verkoopcijfers een carrière maken of breken. Maar bovenal: lees het.