We kunnen vragen om cookies op uw apparaat te plaatsen. We gebruiken cookies om ons te laten weten wanneer u onze websites bezoekt, hoe u met ons omgaat, om uw gebruikerservaring te verrijken en om uw relatie met onze website aan te passen.
Klik op de verschillende rubrieken voor meer informatie. U kunt ook enkele van uw voorkeuren wijzigen. Houd er rekening mee dat het blokkeren van sommige soorten cookies van invloed kan zijn op uw ervaring op onze websites en de services die we kunnen bieden.
Deze cookies zijn strikt noodzakelijk om u diensten aan te bieden die beschikbaar zijn via onze website en om sommige functies ervan te gebruiken.
Omdat deze cookies strikt noodzakelijk zijn om de website te leveren, heeft het weigeren ervan invloed op het functioneren van onze site. U kunt cookies altijd blokkeren of verwijderen door uw browserinstellingen te wijzigen en alle cookies op deze website geforceerd te blokkeren. Maar dit zal u altijd vragen om cookies te accepteren/weigeren wanneer u onze site opnieuw bezoekt.
We respecteren volledig als u cookies wilt weigeren, maar om te voorkomen dat we u telkens opnieuw vragen vriendelijk toe te staan om een cookie daarvoor op te slaan. U bent altijd vrij om u af te melden of voor andere cookies om een betere ervaring te krijgen. Als u cookies weigert, zullen we alle ingestelde cookies in ons domein verwijderen.
We bieden u een lijst met opgeslagen cookies op uw computer in ons domein, zodat u kunt controleren wat we hebben opgeslagen. Om veiligheidsredenen kunnen we geen cookies van andere domeinen tonen of wijzigen. U kunt deze controleren in de beveiligingsinstellingen van uw browser.
Deze cookies verzamelen informatie die in geaggregeerde vorm wordt gebruikt om ons te helpen begrijpen hoe onze website wordt gebruikt of hoe effectief onze marketingcampagnes zijn, of om ons te helpen onze website en applicatie voor u aan te passen om uw ervaring te verbeteren.
Als u niet wilt dat wij uw bezoek aan onze site volgen, kunt u dit in uw browser hier uitschakelen:
We gebruiken ook verschillende externe services zoals Google Webfonts, Google Maps en externe videoproviders. Aangezien deze providers persoonlijke gegevens zoals uw IP-adres kunnen verzamelen, kunt u ze hier blokkeren. Houd er rekening mee dat dit de functionaliteit en het uiterlijk van onze site aanzienlijk kan verminderen. Wijzigingen zijn pas effectief zodra u de pagina herlaadt
Google Webfont Instellingen:
Google Maps Instellingen:
Google reCaptcha instellingen:
Vimeo en Youtube video's insluiten:
De volgende cookies zijn ook nodig - U kunt kiezen of u ze wilt toestaan:
U kunt meer lezen over onze cookies en privacy-instellingen op onze Privacybeleid-pagina.
Disclaimer en privacybeleid
Onzichtbare muze
Elke kunstenaarsbeweging bestaat uit creatieve hoogvliegers en mensen die het cement van de groep vormen. Sara de Swart was bevriend mét en ondersteunde tegelijkertijd de mannen die samen de Tachtigers vormden.
Kunstenaar en kunsthistoricus Jaap Versteegh kwam er bij toeval achter dat Sara de Swart een oudtante van hem is. Snel daarna ondervond hij dat er, ondanks haar interessante levensloop, slechts over De Swart als lesbische vrouw tussen de mannelijke Tachtigers geschreven was. Over ‘Sara als mens’ is er echter weinig tot niks. Fatale kunst is een poging dat gebrek aan te vullen, maar slaagt daar niet helemaal in.
Bekende vrienden
Sara de Swart werd in 1861 in een rijk gezin geboren. Haar vader Corstiaan de Swart was schilder en docent. Tijdens één van zijn lessen ontmoette hij Elisabeth Yntema, die zijn vrouw zou worden. Ook Sara interesseerde zich voor de kunst: zij zou een opleiding tot beeldhouwster volgen in Amsterdam en toen haar moeder in 1884 overleed en haar een flinke erfenis naliet, begon ze kunst te kopen. Het is moeilijk te achterhalen welke werken ze in bijna veertig jaar gekocht heeft, maar dat er heel wat stukken van vrienden zoals George Hendrik Breitner, Isaac Israëls en Anton Mauve bij hebben gezeten, is duidelijk.
Met de schrijvers van de Beweging van Tachtig had ze ook contact. Mannen als Willem Kloos en Frederik van Eeden treden regelmatig op in Fatale kunst, net als de componist Alphons Diepenbrock. Hiermee komen we een pijnpunt in deze biografie: bestaat Sara de Swart slechts bij gratie van haar bekende vrienden?
Speculeren
Versteegh citeert gretig uit brieven, dagboekaantekeningen en andere documenten in Fatale kunst. Daarmee slaat hij een dubbelslag: enerzijds typeert hij zo De Swart, van wie weinig bewaard is gebleven, en anderzijds geeft hij een beeld van het gegoede, creatieve milieu waarin zij zich bewoog. (Zelf was De Swart matig getalenteerd: haar beelden waren hun tijd enigszins vooruit, maar niet bijzonder krachtig.) Haar plek tussen haar vrienden had zij te danken aan haar charme en haar kwaliteiten als vriendin – maar ook aan haar geld, waarmee zij haar vrienden ondersteunde.
Daar geeft Versteegh een goed beeld van. Maar over haar status als redelijk openlijk lesbische vrouw – zij wees zowel de dichter Willem Kloos, als de schilder Ed Karsen, af, die daar nooit helemaal overheen kwam – is minder te lezen in Fatale kunst. De Swart woonde samen met een aantal vrouwen, van wie Emilie van Kerckhoff het langste bij haar was. Versteegh merkt op dat ‘oude’, ongetrouwde vriendinnen– lees: 30 en ouder – vaker samenwoonden. Daar blijft het bij. Meer uitleg over de behandeling, status en positie van lesbische vrouwen rond de eeuwwisseling had De Swart meer reliëf gegeven. Hier had Versteegh ook best een beetje mogen speculeren: welke nadelen zou Sara hebben kunnen ondervinden door haar seksualiteit?
Feminisme
Het is moeilijk voor een biograaf een beeld van zijn of haar onderwerp te geven wanneer er weinig over die persoon bekend is, zoals in het geval van Sara de Swart. Het is echter pijnlijk dat de brieven en dagboeken waar Versteegh zich in deze biografie van een feministisch icoon op baseert veelal door mannen zijn neergepend. Hierdoor komt De Swart vooral in relatie tot mannen en, belangrijker, door de ogen van mannen naar voren. Sara, vooral het intieme of persoonlijke deel van haar leven, is daardoor minder goed zichtbaar.
Fatale kunst. Leven en werk van Sara de Swart (1861 – 1951)
Schrijver: Jaap VersteeghUitgever: Vantilt
Prijs: € 19,95
Bladzijden: 208
ISBN: 9789460042232
Misschien ook iets voor u
Vrouwen maken de Nacht
/ 0 Reactiesdoor: André van Dijk0 SterrenIn tegenstelling tot voorgaande Nachten, lijkt de 34ste Nacht van de Poëzie op het eerste gezicht zonder hoogtepunten. Nogal vlak. Maar is het niet zo dat er gewoonweg te veel hoogtepunten zijn? De lat ligt hoog, dus kan er nauwelijks nog overheen gesprongen worden.
Het steile amfitheater rond het Vredenburg-Nachtpodium vult zich vanaf half acht met zo’n 2000 bezoekers. Volgens kenners staat dat aantal ongeveer gelijk aan de totale oplage van uitgegeven poëziebundels in het afgelopen jaar. Kort door de bocht: gelezen wordt poëzie nauwelijks, maar als live-belevenis is het ongekend populair.
Charlotte Van den Broeck (foto: Anna van Kooij)
Gepassioneerde makers
Dat lezen heeft alles te maken met de vermeende karakteristieken van de dichtkunst: saai, hoogdravend en onbegrijpelijk. Voeg daar de ‘ontlezing’ van met name jongeren bij en de hedendaagse poëzie lijkt gedoemd ten onder te gaan. Waar we dan wél van houden, is het kijken naar de ‘makers’. Of het nu tv-persoonlijkheden, kunstenaars, ambachtslieden of wetenschappers zijn. En daar ligt het succes van de Nacht van de Poëzie: urenlang kijken en luisteren naar intrigerende, uitbundige, gewone en soms ook saaie mensen die het geschreven woord naar hun eigen hand hebben gezet.
Het onvolprezen presentatieduo Ester Naomi Perquin en Piet Piryns kondigt traditiegetrouw de hekkensluiter van de vorige Nacht aan: debutante Charlotte van den Broeck is de eerste dichter op de rol. Een goed voorbeeld van een gepassioneerde maker: niet achter het beschermende spreekgestoelte maar in alle openheid, gedreven uit het hoofd sprekend en de zaal bezwerend met de toepasselijke woorden: ‘een stem houdt vanavond jacht’. Het publiek ligt als een trofee aan haar voeten.
Twee dichters verder zijn we aanbeland bij de eerste muzikale entr’acte. De vloer wordt bevolkt door een Spaans folkloristisch studentenensemble dat met een lichtverbaasde uitdrukking (‘waar zijn we nu terechtgekomen?’) vooral bij het grijskoppige deel van het publiek de handen op elkaar krijgt. Een meegezongen versie van het uitgekauwde Quanta Na Mera doet de rijen voor het toilet aanzwellen.
Mustafa Kör (foto: Anna van Kooij)
Overrompelende dichteressen
Dan volgen drie indrukwekkende vrouwen: P.C. Hooft-prijswinnares Astrid H. Roemer duikt in haar persoonlijke verleden, waarna Dichteres des Vaderlands Anne Vegter een checklist opdreunt voor haar opvolger en een bizarre schets maakt van Nederland in tijden van oorlog. Good old Joke van Leeuwen komt met een fraaie pastiche op het Bach-gebed Erbarme Dich: ‘zie ons in onze gepimpte staat (…) selfies met een stok (…) erbarm u’.
Een lichtvoetige ode aan de onlangs overleden jazzgigant Toots Thielemans brengt ons bij de frivole kinder- en jeugddichter Edward van de Vendel en meteen daaropvolgend bij de ingetogen ernst van dichteres Eva Gerlach. Met haar regel ‘AK47 – mijn broertje van staal’ over kinderen in de Syrische oorlog, dringt de actualiteit diep door in de Nacht. Gelukkig is de liefde niet ver weg: de Vlaamse dichter Mustafa Kör, alweer zo’n hoogtepunt, zaait twijfel in het liefdesbed:
Alweer een aantal overrompelende dichteressen: Tjitske Jansen met een razendsnelle declamatie over haar religieuze jeugd in Barneveld en Anna Enquist die haar liefde voor Feyenoord afwisselt met zelfbenoemde ‘kankergedichten’ over de stad Amsterdam (‘je kreunt tussen je grachten’). De Zuid-Afrikaanse Marlene van Niekerk kleurt de Nacht met haar melodieuze klankgedichten.
Roos Rebergen (foto: Michael Kooren)
Bulderende oprispingen
Van de muzikale onderbrekingen – waaronder de Israëlische alleskunner Asaf Avidan, de salsa van Sol Del Nene en de indiepopband Bazart – is componist/pianist Joep Beving een absoluut hoogtepunt te noemen. Met de haast schuchtere klanken van de staande piano weet hij een uiterst fijn decor van stemmingen op te richten. Je reinste poëzie op de toetsen, in plaats van met de stem – en de zaal is in trance.
In 2007 stond zangeres Roos Rebergen (Roosbeef) als entr’acte in de Nacht, in 2016 keert ze terug met haar poëzie. Met de losse microfoon (‘ik heb dit pak net gekocht in Parijs voor 300 euro, dus ik ga hier echt niet achter staan’) slingert ze haar spontane, gevoelige verzen het publiek in. Dichter F. Starik doet het nog eens dunnetjes over met zijn ‘grasgedicht’: bulderende oprispingen tussen schmierende zinnen zetten de zaal op scherp en leveren hem een juichend applaus op.
Als de Nacht langzaam ten einde loopt, wordt het inmiddels gehalveerde publiek wakkergeschud door podiumdichter Christophe Vekeman en C. Buddingh’-prijswinnares Marieke Rijneveld. De afsluiting wordt volbracht door debutant Jonathan Griffioen die in de Nacht van volgend jaar weer de eerste zal zijn.
Vele hoogspringers maken de 34ste Nacht tot een buitengewone poëzie-ervaring. Het moet gezegd: deze kar werd vooral getrokken door de vrouwelijke dichters van dienst, die stuk voor stuk in de meest meeslepende en indrukwekkende bewoordingen onze ziel wisten te bereiken. Buiten, in het donker van de werkelijke nacht, blijven de stemmen-op-jacht nog even naklinken.
34ste NACHT VAN DE POËZIE
TivoliVredenburg Utrecht
17 september 2016
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
Scapino viert feest. En hoe!
Het Scapino Ballet bestaat zeventig jaar en dat moet natuurlijk worden gevierd. Aan TING! moet de Scapinofan aanvankelijk een beetje wennen. Er wordt in het begin niet zo veel gedanst, er zijn acrobaten, er wordt gejongleerd. Uiteindelijk echter blijkt de jubileumvoorstelling weliswaar enigszins vervreemdend te zijn, maar ook spectaculair en ontroerend.
Decadent
Het begin is uitermate spannend. Op hoge witte doeken die de dansvloer aan het zicht onttrekken zien we de schaduwen van de dansers. We horen de drummer van Nits steeds dezelfde zachte roffel slaan, later komen daar de gitaren bij. Als de doeken uiteindelijk vallen en de muziek voluit klinkt, zien we in het halfdonker een op het eerste gezicht decadente scène. Iedereen is in het zwart gekleed, veel glans en glitter met gothic make-up op de gezichten. In het midden zien we de gespierde naakte rug van een man in een wijde glanzende rode rok. Hij is de enige die niet in het zwart is en zal gedurende de hele avond een eenling blijven.
Geestig en warm
De onderhuidse spanning van voor de pauze treedt minder op de voorgrond. Er wordt fraai en met humor en liefde gedanst. De hoofdrollen zijn vanavond voor oudgedienden Bonnie Doets, Mischa van Leeuwen en Bryndis Brynjolfsdottir, maar in het oog springend zijn ook de grappige en expressieve Jozefien Debaillie en durfal Reid Cuming die, in navolging van de acrobaten, danst terwijl hij hoog in de lucht aan een touw hangt.
Het eindbeeld is niet alleen spectaculair, maar ook geestig en warm en als we de Ferro Dome achter ons laten en onze gastheer niet alleen heeft gezorgd voor verwarmende vuurtjes, maar ook voor beveiliging die ons de verkeersweg over loodst kunnen we met recht zeggen: dit was een geweldig feest!
Scapino Ballet Rotterdam i.s.m. Nits en Codarts Circus Arts – TING!
Artiest: Scapino Ballet Rotterdam i.s.m. Nits en Codarts Circus ArtsGezien op zaterdag 17 september 2016 in Ferro Dome, Rotterdam, Rotterdam
Nog te zien tot zondag 09 oktober 2016
Misschien ook iets voor u
Kunst als splijtzwam of gemene deler?
Strauss’ slimme satire Ariadne auf Naxos is in de handen van Laurence Dale en de Nederlandse Reisopera een levenslustig betoog om waardeoordelen over kunst te laten varen en gezamenlijk van die kunst te genieten.
Ariadne auf Naxos, naar een libretto van Hugo van Hofmannstahl, is een raamvertelling, bestaande uit een proloog en de opvoering van het titeltoneelstuk. Hoewel de proloog aanzienlijk korter is, is deze essentieel om het toneelstuk in een context te plaatsen. Op een feestelijke avond bij een rijke weldoener staan drie activiteiten op het programma: de complexe romantische opera Ariadne auf Naxos, een kolderieke klucht van het komediegezelschap van Zerbinetta (Jennifer France) en een groots vuurwerk ter afsluiting.
Het roer om
De Componist (Karin Strobos) is verbolgen over het feit dat zijn meesterwerk voorafgaand aan zulke platte pulp is geprogrammeerd. Zerbinetta en de haren spotten op hun beurt dat het publiek waarschijnlijk al in slaap is gevallen als zij hun act mogen opvoeren. Dan besluit de mecenas het roer om te gooien: de twee voorstellingen moeten gelijktijdig opgevoerd worden. Dit besluit stuit de serieuze kunstenaar tegen de borst, maar uiteindelijk moeten ook zij geld verdienen. Daarnaast doet de charme van Zerbinetta wonderen.
Dialoog
Het gaat misschien wat ver om Strauss en Von Hofmanstannstahl te betitelen als protopostmodernisten en daarbij vindt iedereen je een lul als je dat doet. Toch doet de ruim honderd jaar oude opera verrassend modern aan in het feit dat het niet alleen elitekunst en volksvermaak weet te combineren, maar de verhoudingen tussen deze domeinen als thema kiest. Waar deze verhoudingen in de proloog nog flink op scherp staan, zoekt Dale in het toneelstuk-in-toneelstuk de volmaakte symbiose op: uiteindelijk verbindt de kunst ons allen.
Een cynicus zou kunnen stellen dat de angel er na de pauze een beetje uit is en dat dit gedeelte eigenlijk een happy end van ruim een uur is, maar daar is hij dan ook een cynicus voor. De muziek, goed uitgevoerd door het Noord Nederlands Orkest is namelijk te inventief, de levendige regie te speels, om er koud onder te blijven.
Spelplezier
Wat ook meetelt, is dat iedereen zo veel plezier aan de opvoering beleeft. Karin Strobos speelt de Componist als een getormenteerde geest die het midden houdt tussen Beethoven en Robert Smith van The Cure: een wereldvreemd genie of wellicht toch een puber op zoek naar liefde? Haar transformatie van sombermans tot verliefd jongetje is erg aanstekelijk om te zien. Ze wordt hierbij geholpen door France, die zich uitstekend van haar taak kwijt om zowel het hart van de componist als van het publiek te winnen. Haar burleske aria Großmächtige Prinzessin, met schitterende verenchoreografie van Sjoerd Vreugdenhil, is een groot feest.
Plaats dit alles in een prachtig decor – zeker in de proloog, met enorme faux-classicistische bustes in een strak gestileerde welkomsthal – en je krijgt een energiek totaalkunstwerk. Of die kunst nu wel of niet met een hoofdletter geschreven moet worden, is uiteindelijk niet belangrijk.
Misschien ook iets voor u
Overtuigende ode aan de post-industriële stad
“Blackened Cities Rumble. Strangers Stroll and Lovers tumble.” Met die regels tekst als centraal gegeven presenteert de Belgisch-Italiaanse Melanie de Biasio haar nieuwste compositie Blackened Cities, dat in mei uitkwam op het Franse ‘Le Label’. Het resultaat is een geslaagde mix van jazz en ambient. De zangeres (en tevens fluitiste) zet een overtuigend sfeerportret neer van een post-industriële samenleving waar tegen alle verwachtingen in het leven broeit, en nieuwe hoop tot bloei komt.
Na een abstract en ruimtelijk intro, trekt De Biaso’s zang haar publiek meteen naar de kern van haar muziek. Haar stem is dromerig, maar tegelijkertijd helder en indringend. Langzaamaan vullen drums en piano de soundscapes uit de elektronische instrumenten aan tot een steeds muzikaler en ritmischer geheel. De band drijft en brengt de sfeer van een post-industriële stad tot leven, terwijl Melanie met veel muzikaliteit en soul de leads voor haar rekening neemt. Ze fluistert, zweeft met langgerekte, bijna mystiek aandoende incantaties over de groove, en neemt loopjes met het ritme. Afgewisseld met subtiele psychedelische fluitsolo’s vervult ze de rol van muzikaal epicentrum waar de rest van de band omheen kolkt en stuwt.
Een muzikaal schilderij
Veel van Melanie de Biasio’s muzikale benadering is impulsief, gevoelsmatig. Ze verwijst naar Brian Eno als één van haar invloeden, wat terug te horen is in de ruimtelijkheid van de muziek. De beste manier om Blackened Cities te omschrijven is als een muzikaal schilderij. De Biasio toont ons de grauwe en donkere straten van haar jeugd in Charleroi, en laat ons de schoonheid en de levendigheid zien onder de vervallen industrie uit de 19e eeuw.
Knap is dat de band er in slaagt om elektronische geluiden en live instrumenten zonder enige moeite tot een organisch geheel weet te smeden. De synthesizers vormen het cement tussen de warme klanken van piano, fluit en zang. Het resultaat is een volle en warme sound, schatplichtig aan de gouden jaren van de fusion-jazz.
Geen grote hoogtepunten
Experimenteel of innovatief is Blackened Cities zeker niet. Zowel harmonisch als ritmisch betreedt de band veel betreden paden. Bij momenten zou de muziek niet misstaan als soundtrack voor een jaren zeventig gangsterfilm. Maar hoewel het ‘album’ één lange compositie is van 24 minuten, en nergens echte uitschieters kent, wordt het ook nooit saai. De groove sleept de luisteraar mee op een dwaaltocht langs met roet vervuilde straten en de ruïnes van oude fabrieken. Het zijn het fluitspel en de zang van De Biasio die haar muziek een eigen en unieke ziel geven.
Melanie de Biasio
Album: Blackened CitiesPrijs: 16,99
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
The ghosts of Ellis’ past
Een eenzame man loopt door een lange donkere gang. Het gebouw verkeert in een staat van verval: de sneeuw waait door de kapotte ramen naar binnen en de verf bladdert van de muren. Dit zijn de beelden waar Ellis, een korte film van kunstenaar en filmmaker JR uit 2015, mee opent.
De titel verwijst naar het eiland voor de kust van New York, dat fungeerde als de laatste stop voor immigranten die op weg waren naar Amerika. De film, bedoeld om deze naamloze reizigers een gezicht te geven, werd van muziek voorzien door Woodkid en Nils Frahm. Een jaar na het verschijnen van de film wordt die soundtrack nu uitgebracht op cd.
Winterse ochtend
De film duurt een krap kwartiertje, dus is het niet vreemd dat de soundtrack maar uit twee nummers bestaat: ‘Winter Morning I’ en ‘Winter Morning II’. De titels van deze nummers verwijzen naar het moment waarop de verteller, gespeeld door Robert De Niro, aankomt op Ellis Island: ‘I arrived here one winter morning, or maybe it was spring. I can’t remember anymore. The mind plays tricks.’
De twee nummers verdelen het verhaal van Ellis in twee stukken. Verwarrend genoeg wordt het tweede nummer op het album, ‘Winter Morning II’, als eerste gebruikt in de film. De eenzame klanken van de piano in dit nummer creëren een melancholische sfeer die past bij de openingstekst van De Niro. Een deel van die tekst is ook terug te horen op het album. Zowel de woorden als de muziek benadrukken de donkere kant van het immigrantenverhaal: de eenzaamheid, de lange reis die gemaakt moet worden en de teleurstelling die soms wacht aan de overkant.
In vergelijking met de openingstrack van de film is ‘Winter Morning I’ iets lichter, wat waarschijnlijk komt door de afwezigheid van De Niro’s donkere stemgeluid. Omdat dit nummer op het album geheel instrumentaal is, komt de aandacht ook meer te liggen op de muziek zelf. ‘Winter Morning I’ begint rustig, maar bouwt gedurende negen minuten op naar een dramatische climax. Niet alleen de toevoeging van violen zorgen voor een meeslepend effect: het nummer wordt abrupt beëindigd nadat het muzikale hoogtepunt bereikt is, waardoor je als luisteraar achterblijft met een honger naar ‘meer’. Dit maakt ‘Winter Morning I’ muzikaal ook interessanter dan het andere nummer op het album.
Beeld en geluid
Het gebrek aan afwisseling in het eerste nummer is geen groot minpunt, aangezien de functie van een soundtrack natuurlijk ondersteunend is: het is de stem van De Niro die de hoofdrol heeft in de film. Dit wil echter niet zeggen dat de muziek gemakkelijk naar de achtergrond verdwijnt. Bij het bekijken van Ellis valt het op dat de eenvoud van de compositie precies past bij de beelden van een verlaten Ellis Island Hospital. Juist omdat er gebruik wordt gemaakt van een beperkt instrumentarium krijgt de tekst van De Niro de aandacht die het nodig heeft. De muziek leidt niet af, maar is onlosmakelijk een onderdeel van het verhaal dat verteld wordt in Ellis. Een soundtrack hoort de boodschap van een film te versterken, en daar zijn Woodkid en Nils Frahm uitstekend in geslaagd.
De vraag is echter hoeveel de muziek de luisteraar heeft te bieden zonder de beelden van de film. Natuurlijk geldt dat vaker voor een soundtrack, maar Ellis is door de eenvoud en lengte van de nummers niet zoals alle andere filmmuziek. Waar het andere soundtracks lukt om losstaand ook een interessant verhaal te vertellen, is dat niet het geval op dit album. Zonder de beelden gaat het gebrek aan variatie op een gegeven moment vervelen, en lijkt het de nummers niet echt te lukken om de aandacht van de luisteraar vast te houden.
Woodkid & Nils Frahm
Album: EllisAantal tracks: 2
Link: Nils Frahm
Link: Erased Tapes
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
Een prettige herhaling van zetten
Good Luck and Do Your Best (City Slang) is alweer het vierde studioalbum van de Britse producer Gold Panda. Zijn muziek, die hij zelf soms omschrijft als folktronica, is een plezierige mix van beats, samples, en electronica. Ondanks de elektronische aanpak klinkt Gold Panda warm, organisch en levendig. Maar is alles goud wat er blinkt?
Gold Panda is een producer met een duidelijke werkwijze. Zijn composities bestaan allemaal uit min of meer dezelfde elementen, die zichzelf ook telkens in ongeveer dezelfde volgorde presenteren. Alle nummers hebben de lengte van een popliedje. De beats zijn glitchy, maar toegankelijk. Door de gevarieerde samplekeuze blijft het album een aangenaam en afwisselend geheel.
Muzikaal behang
Het is wel jammer dat de meeste nummers weinig ontwikkeling kennen. Hierdoor verworden de afzonderlijke nummers al snel tot muzikaal behang. Prettige achtergrondmuziek die nergens wringt of de aandacht opeist, maar die toch een palet aan verschillende kleuren en sferen biedt.
Gold Panda mengt op dit palet een keur aan akoestische instrumenten, korte stemsamples, elektronische beats en etnische invloeden. In het nummer ‘Time Eater’ worden we bijvoorbeeld getrakteerd op een verrassende combinatie van honkytonkpiano’s en klankschalen. In ‘Song for a Dead Friend’ worden korte gemanipuleerde keelklanken afgewisseld met synthesizers, tabla’s en andere etnische percussie-instrumenten. ‘In my Car’ is opgebouwd uit akoestische drumsamples, gemengd met orkest- en koorsamples, wat het nummer een heerlijk vol seventies-gevoel geeft. ‘Chiba nights’ lijkt qua sound dan weer schatplichtig aan de old school hiphop en de retrohouse.
Een gebalanceerde maaltijd
Ondanks deze uiteenlopende experimenten en arrangementen vormt het album zeker een geheel dat meer is dan de som der delen. Good Luck and Do Your Best biedt de luisteraar een gevarieerd menu van goed op elkaar afgestemde hapjes. De nummers zijn geen van allen bijzonder opvallend of meeslepend, maar toch vormt het totaal een gebalanceerde en smakelijke muzikale maaltijd.
Het ontbreken van echte verrassingen is een gemis. Gold Panda lijkt zich tevreden te stellen met de muziek die sinds zijn eerste album (Lucky Shiner, 2010) zijn handelsmerk is. Door dit gebrek aan ontwikkeling is Gold Panda, alle interessante samplecombinaties ten spijt, allesbehalve een vernieuwer te noemen. Als producer zet hij niettemin een overtuigende en uitnodigende sound neer waar hij nog jaren mee vooruit kan.
Gold Panda
Album: Good Luck and Do Your BestPrijs: 25,99
Aantal tracks: 11
Misschien ook iets voor u
Poëzie, dat is het leven zélf
Het is een langwerpig en zilverkleurig boekje geworden. Met priemende ogen kijkt Hans Sleutelaar de lezer vanaf het omslag uitdagend in het gezicht. De 80-jarige Rotterdamse schrijver/dichter, die overigens opvallend weinig heeft gedicht, krijgt met Sleutelaar worden een bijzonder eerbetoon.
Het moet een opwindende tijd zijn geweest, eind jaren vijftig van de vorige eeuw. Een aantal jonge schrijvers/dichters, hoofdzakelijk gesitueerd in het Rotterdamse, kruipt bij elkaar. De poëzie wordt op dat moment gedomineerd door de Vijftigers (Vinkenoog, Campert, Lucebert, e.a.) en bestaat uit een zeer persoonlijk, experimenteel en nogal ‘zweverig’ repertoire. Dat moet anders, denken Armando, C.B. Vaandrager, Hans Verhagen en Hans Sleutelaar: ‘Niet de fiktie, maar de realiteit dient tot kunst te worden verklaard’. Ze hebben hun wortels in de reclame, tekstschrijverij en journalistiek en zijn wars van de ‘poëtisering van het leven’. Nee, de poëzie, dat is het leven zélf.
Zestigers
Ze zien eruit als zakenmannen: donker pak, wit overhemd en strakke stropdas. De uitgebeende taal in hun verzen sluit naadloos aan bij het imago dat ze willen neerzetten. Armando is een buitenbeentje: hij beweegt zich tegelijkertijd in de beeldende kunst en zijn profilering in de zogenaamde Nul-beweging vormt een stevige basis voor het realistisch-minimalisme in zijn poëzie. Hans Verhagen wordt gaandeweg ingesloten als veelbelovend poëzietalent, terwijl Cornelis Vaandrager, min of meer van de straat geplukt, als onberekenbare aanjager geldt: ‘fijnbesnaard, een ontvlambaar gemoed en een mededogend hart’.
Sleutelaar is vanaf het begin de regelaar en initiator. De ‘Zestigers’, zoals ze al snel genoemd worden, ontlenen hun strakke poëzie hoofdzakelijk aan de werkelijkheid om hen heen. Er wordt niet gedaan aan introspectie en gevoelsuitingen: ‘Aan zelfbeklag, spleen of belijdenis hebben we geen boodschap. Wij zoeken de stof liever om ons heen dan in onszelf. Eerst zonder nadenken, nadien meer bewust.’
Haagse Post
Sleutelaar worden is een wat gemankeerde monografie geworden. De eerste helft van het boek bestaat uit bijdragen van Hans Sleutelaar zelf, die zijn persoonlijke wederwaardigheden in de schrijverswereld beslaan. Van zijn allereerste confrontatie met de poëzie, tot de ontmoeting met zijn partners in crime, de kamikaze-actie om een poëzietijdschrift te beheren en een nogal stichtelijk nawoord (‘Het loon van de dichter’) waarin de hij concludeert: ‘Vandaag dienen dichters moeilijk te zijn om ernstig genomen te worden’.
De korte stukjes zijn, geheel in Sleutelaar-stijl, compact geschreven en getuigen van een scherpe en accurate pen. Onmiskenbaar volgens het ouderwetse Haagse Post-credo: schrijf wat je weet en laat de rest weg. Niet voor niets was Sleutelaar een van de meest succesvolle redacteuren van dit spraakmakende weekblad. Ondanks de onderhoudende onderwerpen is het jammer dat in deze lofzang op Sleutelaar niet iets meer is terug te vinden van diens zo geroemde dichtkunst. Een vers over de dood van dichter Kees Buddingh’, een paar regels over de Rotterdamse Willemsbrug en verder moet de nieuwsgierige lezer het doen met de éénregelige poëziekraker:
Dichter S.
De tweede helft van Sleutelaar worden bestaat uit bijdragen van schrijvers die over Sleutelaar hebben gepubliceerd. Martin Bril verhaalt over zijn studententijd: de ambitieuze schrijver-in-de-dop kalkte de Groningse muren vol met de leus ‘Sleutelaar worden’ om zo zijn verwachtingsvolle toekomst kracht bij te zetten. In een prachtig artikel uit 1956 beschrijft C. B. Vaandrager over zijn zoektocht naar en ontmoeting met ‘de dichter S.’: ‘Veel vraagtekens doet hij op papier verschijnen. Alles, opgemaakt uit zijn gedichten, is niet bij machte ons de persoon van S. duidelijker te maken’. Het is de haast gecultiveerde ongrijpbaarheid van Hans Sleutelaar die hier boekdelen spreekt.
In zijn eigen woorden en in de woorden van anderen blijft de ‘zwijgende dichter’ een man op de achtergrond, met desondanks grote invloed op de Nederlandse literatuur. Als ‘aanjager, polemist en theoreticus’ stond hij aan de basis van het stormachtige talent van schrijver/kunstenaar Jan Cremer en heeft hij het prozawerk van Johnny ‘The Selfkicker’ van Doorn laten bloeien. Sleutelaar worden werpt een aardig licht op deze bijzondere persoonlijkheid die zijn spaarzame poëzieproductie treffend omschrijft: ‘De weinige gedichten die ik heb geschreven, zijn zonder uitzondering bij ingeving ontstaan. Blijft de inspiratie weg, dan doe ik er het zwijgen toe’.
Sleutelaar worden - Herinneringen van en aan een zwijgende dichter
Schrijver: Hans Sleutelaar e.a.Uitgever: Studio Kers
Prijs: € 16,95
Bladzijden: 271
ISBN: 978 94 9183 502 5
Misschien ook iets voor u
Dichten onder de Utrechtse sterrenhemel
/ 0 Reactiesdoor: Machiel Coehorst / beeld: Joost Bataille 0 SterrenZe won al diverse poëzieprijzen en onlangs werd de 25-jarige Utrechtse bestempeld tot dichterstalent van 2016. Zaterdag debuteert Marieke Rijneveld op de Nacht van de Poëzie.
Was je verrast door de uitnodiging?
“Ik wist wel dat ik op het lijstje stond, maar ook dat de organisatie twijfelde of ik er wel klaar voor was. Nu moet ik me bewijzen. Natuurlijk was ik erg blij toen de mail in mijn inbox plopte: Iedere dichter wil graag een keer op de Nacht van de Poëzie staan.”
Heb je er zin in?
“Ik kijk er naar uit en ik kijk er tegenop. De spanning van te voren vind ik nooit fijn. Het voelt alsof je tijdens het gala op de middelbare school de dansvloer moet openen en bang bent dat je niet meer weet hoe je moet dansen. Er gaan op zo’n moment veel doemscenario’s door mijn hoofd, variërend van broekplassen tot een volledig spraakgebrek. Ik weet echter ook dat ik, zodra ik daar sta, even de schrijver belichaam die het fijn vindt om te performen. En die de luisteraar zachtjes doch dwingend als een kroontjespen in de inkt van zijn werk wil dopen. Maar het podium aflopen, je verlegen achter een glaasje limonade verschuilen en de opluchting voelen van het overleefd hebben: Dat blijft stiekem het mooiste moment van de avond.”
Ken je de Nacht van de Poëzie goed?
“Een paar jaar geleden ben ik er geweest toen het nog in de Jaarbeurs was. Mij is vooral bijgebleven dat er hele fijne zitzakken waren en dat ik niet op durfde te staan omdat ik hem dan kwijt zou raken. Ook dacht ik: “Je zou daar maar staan op dat podium en niet weten hoe je met de grapjes van de organisatoren om moet gaan.” Dat vond ik een enge gedachte. Het mooie van de Nacht van de Poëzie is dat het publiek de kans krijgt om met verschillende poëzie-stijlen in aanraking te komen en dat nieuwe talenten er een podium krijgen. En dat alles onder de Utrechtse sterrenhemel.”
Naar wie kijk je vooral uit dit jaar?
“Eigenlijk kijk ik naar iedereen uit. Als ik toch een paar namen moet noemen: Anna Enquist, Tjitske Jansen, Eva Gerlach en F. Starik.”
Waarom ben je gaan dichten?
“Om iets vast te kunnen houden. Dat klinkt als iets therapeutisch, maar dat is het niet. Constant merk ik alles op: details, geuren, sfeer en weersveranderingen. De wereld is iedere dag weer nieuw omdat de kleinste en gevoeligste details veranderen. Daarom kan ik haast niets vasthouden. Dit heeft zowel fijne als vervelende kanten. Vaak maakt het me angstig dat ik niets bij me kan houden en voelt alles vervreemd, maar aan de andere kant zorgt het ervoor dat ik me kan blijven verwonderen als een kind.”
Hoe ging dat dan op school vroeger als je niks kon onthouden?
“Ik onthield geen informatie inderdaad en daarom heb ik amper theoretische kennis van de wereld. Wel heb ik de mens en de natuur jarenlang geobserveerd zodat ik alle veranderingen wel zou opmerken. Op de basisschool heb ik me vaak gericht op één ding. Ik dacht: als ik dat onthoud, dan lijkt het nog wat. Bijvoorbeeld: ‘Liberté, égalité, fraternité’. Ik herhaalde de leus constant in mijn hoofd en zei het vaak tegen mijn vader, die dan trots was dat ik dat kon onthouden. Alle informatie eromheen vergat ik dan.”
Hoe vertaalt zich dat naar je poëzie?
“Die verwondering en verwarring probeer ik ook in mijn werk te stoppen. De thema’s waar ik me in
verdiep, en waarvan ik weet dat ik de informatie kwijt ga raken, probeer ik me eigen te maken door ze in mijn gedichten en verhalen te verwerken. Het is dus ook een manier geworden om te leren en om kennis vast te houden. Het mooie hiervan is dat ik enorm in vervoering kan raken van weetjes over de wereld en aan niets anders kan denken. Ik ben wel goed in het onthouden van herinneringen en mensen. Het combineren van de meest duistere herinneringen met verwondering, en een fijngevoeligheid voor sfeer en details maken mijn werk ook onderscheidend, denk ik.”
Wie is je grote voorbeeld?
“Qua poëzie is dat Anna Enquist. Ik las voor het eerst een gedicht van haar rond mijn achttiende, tijdens logopedie-les: “Slaap je niet, dan lig je toch.” Ik ging me verdiepen in haar werk en was verbaasd dat er naast de taal vanuit de Bijbel, hoe mooi deze ook is, ook een andere manier was om de wereld en de mens te verwoorden. Deze vorm raakte me meer. Ik werd vooral naar haar werk getrokken door thema’s als rouw, dood en muziek.”
Je hebt op jonge leeftijd al veel prijzen gewonnen en de Volkskrant heeft je uitgeroepen tot talent van 2016. Waarom zou jouw poëzie zo aanslaan denk je?
“Ik denk omdat ik op geheel eigen wijze een wereld laat zien die zowel herkenbaar als vervreemdend is, waar alles wankelt of stilstaat en de werkelijkheid vermengd wordt met fantasie. In ‘Kalfsvlies’ heb ik vooral de thematiek gebruikt die op dat moment in mijn leven speelde. Zo kon ik de sfeer van dreiging en onheil tijdens het opgroeien het beste neerzetten. Het meest opvallende aan mijn werk is de stortvloed aan metaforen. Verder heb ik me laten leiden door zowel de verwondering als de duisternis in de mens.”
En wat doen al die loftuitingen met jou?
“Dat is natuurlijk heel fijn. Ik had me geen betere ‘binnenkomer’ kunnen wensen. Tegelijkertijd schept het ook veel verwachtingen voor mijn volgende werk en is de druk voor mijn debuutroman nu extra groot. Dat heeft me kwetsbaarder gemaakt, maar er ook voor gezorgd dat ik meer discipline en zelfkritiek heb ontwikkeld. Ik heb mijn eigen meetlat gecreëerd en daar moet ik bovenuit zien te komen.”
Je werkt ook op een melkveebedrijf, waarom doe je dat?
“Ik werk daar twee dagen in de week omdat ik het fijn vind om naast het schrijven ook fysiek bezig te zijn en tegelijkertijd doe ik inspiratie op voor nieuwe verhalen en gedichten. Daarnaast houd ik veel van koeien, de kuilgrasgeur en nuchterheid van het boerenbestaan.”
Nacht van de Poëzie: 17 september in TivoliVredenburg, Utrecht.
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
“We programmeren ontoegeeflijke muziek”
/ 0 Reactiesdoor: Tim Fraanje0 SterrenIn de Hall of Fame sluiten Sam KDC, Presha en Ena het Incubatefestival af. Ze draaien rauwe electronische muziek waar je niet aan kunt ontsnappen en zwepen grimmig het publiek op. Als ik even pauze neem van het intensieve dansen, kom ik in de foyer Arthur tegen, de programmeur van Incubate. Ondanks het late tijdstip is hij zo sympathiek om met mij een biertje te drinken (“maar eigenlijk wordt ik geacht aan de chocomel te gaan”) en me te woord te staan. Het werd een twistgesprek over smaak waarin uw verslaggever als een bloedhond op zoek ging naar de beweegredenen achter Incubate.
Jullie hebben best veel muziek waarvan ik denk: wil ik dit nou eigenlijk horen?
Arthur schuift deze vraag door naar persvoorlichter Niek, die er ook bij is komen staan: “Het is lastig om die vraag te beantwoorden als je het over de hele programmering hebt. We hebben een enorme verscheidenheid aan bands, die allemaal opereren op verschillende disciplines…”
Ik wil geen verkooppraatje, ik wil dat je eerlijk bent! Wat vind je er zelf van, wil ik dit horen?
Niek: “Ik geef het toe, dat was wel een verkooppraatje. (…) Ik heb ook bands gezien vandaag, die ik niet zo goed vond.”
Zoals?
“Deathtopia. Dat was voor mij teveel death metal en te weinig grindcore. Maar er liepen mensen naar buiten, en die zworen dat het fucking awesome was. Wie ben ik dan, om die mensen te zeggen dat het niet zo was? (…) Maar dat is altijd met Incubate zo geweest. Mijn vrienden zijn niet specifiek fan van iets, maar ik stuur die naar Aidan Baker & Tomas Järmyr waar ik van denk: daar vinden ze geen kut aan. Een beetje zo tussen freejazz en noise in. Mijn broertje kwam terug en zei: die shit was fucking awesome, alleen omdat de drummer zo virtuoos was. Dat had ik vantevoren niet gedacht.”
Die man daar was de hele tijd aan het zeuren over de linkse elite. Denk je dat dit een festival is voor de linkse elite?
“Ik denk het niet. We hebben een onderzoekje gedaan, en we zijn erachter gekomen dat onze ticketkopers veelal geen auto hebben.”
(FACTCHECK: op de terugweg van Incubate sprak ik vijf jongens die rond hun sportwagen hingen. Zij kenden Incubate inderdaad niet.)
Wat is wel jullie publiek?
Niek: “Jonge, toch wel vrij linkse eh… mensen die anti-kraak wonen. Mensen die actief op zoek zijn naar nieuwe muziek. Ben je het hele weekend hier?”
Nee alleen vanavond, misschien morgen ook nog.
“Misschien?!”
Wat moet ik morgen gaan zien?
“Deerhoof.”
Mwah, die heb ik al een keer gezien.
“Als ik een band goed vind ga ik er misschien wel zes keer naartoe! Godspeed You! Black Emperor is dit jaar denk ik 25 keer in Nederland geweest, ik heb ze zelfs zien spelen op de kermis in Lottum. Al die boeren vonden er niks aan, maar ik ben vooraan gaan staan.”
Ja maar, ik houd ook niet van post-rock, ben ik dan een boer?
“Waar kom je vandaan?”
Uit Boxtel, maar ik heb ook wel eens dingen buiten Boxtel gezien.
Arthur: “Als in: je bent ook wel eens in Oss geweest.”
Maar kan ik straks nog housen? Wat hier in de zaal staat is wel leuk, maar het is ook gewoon opbouw naar nog meer opbouw. Ik zou op dit tijdstip graag net wat toegeeflijker muziek zien.
Arthur: “Toegeeflijke muziek?! Dan moet je maar naar Lowlands gaan.”
Niek: “Als je bijvoorbeeld EDM luistert, heb je een opbouw, keihard knallen, dan weer terug naar opbouw en dan weer knallen. Veertig keer per uur. Door de muziek hier krijg je totaal geen voldoening. Je gaat naar huis, en ’s ochtends heb je nog steeds het idee: ik moet iets bereiken. Dan ga je hard werken, goed voor de economie.”
Dus jullie organiseren dit festival omdat het goed is voor de economie?
“Wij organiseren dit festival omdat we vette muziek willen neerzetten.”
Niet zo politiek correct, ik probeer tot de essentie te komen. Wat is de essentie van Incubate?
Arthur: “Dat we ontoegeeflijke muziek programmeren, dat je eigenlijk wil housen maar dat het er niet in zit. Maar dat jij ook, over een jaar of drie, vier, deze muziek opzet, en dan denkt, wow, toch wel gaaf.”
“Waar is Niek nu naartoe? Wil je misschien zijn broer nog interviewen? Die staat daar.”
Nee, die is aan het poolen.
Recensie Incubate
Misschien ook iets voor u