Weinig Amerikaanse presidenten roepen zoveel tegenstrijdige emoties op als Ronald Reagan. Door links wordt hij verguisd als de wegbereider van het neoliberalisme dat met lagere belastingen en deregulering de oorzaak is van toenemende ongelijkheid, torenhoge staatsschulden en de financiële crisis. Door rechts wordt hij vereerd als een halfgod. De Republikeinse voorverkiezingen zijn al jaren niet veel meer dan een wedstrijdje ‘wie het meest op Reagan lijkt’.
Van die politieke gevoeligheid merk je in Brands’ nieuwste biografie niets. Het is een en al zakelijkheid. Dat kun je aan Brands wel overlaten: hij beschrijft liever dan dat hij beoordeelt. Dat laatste laat hij aan de lezer over.
Humor
Ondanks Brands’ droge beschrijving is het tijdens het lezen van dit boek moeilijk om géén sympathie voor Reagan te krijgen. Zelfs op de meest onverwachte momenten wist Reagan gebruik te maken van zijn gevoel voor humor. Nadat hij was neergeschoten en met spoed naar het ziekenhuis werd gebracht, zei hij tegen de artsen die op het punt stonden hem te opereren:
“Ik hoop dat jullie allemaal Republikeinen zijn.”
Dit is maar één voorbeeld van de vele grappen van Reagan die Brands heeft opgeschreven. Reagan gebruikte zijn gevoel voor humor vaak voor politieke doeleinden. Hij was er namelijk van overtuigd dat mensen makkelijker te overtuigen waren als je ze aan het lachen maakte.
Aandacht
Dat was misschien wel Reagans voornaamste talent: het vermogen een publiek weten te bespelen. Als kind ontdekte hij dat hij genoot van de aandacht van het publiek. Als zoon van een alcoholistische vader met losse handjes, kwam de aandacht en het applaus dat hij eens na een toneelstukje kreeg als een verademing.
Reagan bleef heel zijn verdere leven het publiek zoeken: als sportverslaggever op de radio, als filmacteur in Hollywood, als woordvoerder voor het bedrijf General Electric en uiteindelijk als politicus. Volgens Brands ging Reagan niet de politiek in voor de macht, zoals veel van zijn voorgangers, maar voor de aandacht:
“Hij wilde de aandacht en het applaus waarnaar hij als kind was gaan smachten. Hij wilde een podium. Hij wilde altijd een podium.”
Zijn sterke performances en zijn verleden als acteur werden door critici ook vaak tegen hem gebruikt. Volgens Brands sloegen zij de plank volledig mis. “Reagan acteerde niet als hij sprak; hij ontleende zijn retorische kracht aan het feit dat hij met hart en ziel geloofde in alle fantastische eigenschappen die hij de Verenigde Staten en het Amerikaanse volk toedichtte.”
Simpel
Reagan kon zo helder en overtuigend spreken, omdat zijn politieke visie ook vrij helder en simpel was. Hij had twee doelen. Het terugdringen van de overheid in het binnenland en het verslaan van het communisme in het buitenland.
Op die twee kernbeginselen kwam hij telkens terug. Hij wist ze dan ook kernachtig te formuleren. Tijdens zijn inauguratiespeech zette hij een tot dan toe dominante politieke visie op zijn kop: “De overheid is niet de oplossing, de overheid is het probleem.”
Reagan stelde voor eerst de belastingen te verlagen om zo de overheid te dwingen te bezuinigen. Zijn tactiek had echter geen succes. De belastingverlagingen kwamen er wel maar ondanks de verminderde inkomsten, lukte het Reagan niet genoeg te bezuinigen. Gevolg: het begrotingstekort en de staatsschuld liepen op. Gedeeltelijk had dat te maken met het feit dat de Democraten in het Huis van Afgevaardigden weigerden in te stemmen met de bezuinigingspakketten. Voor een ander deel lag het aan Reagan zelf.
Strijdbaar
Er was namelijk één terrein waarop Reagan niet wilde bezuinigen: defensie. Sterker nog, de budgetten voor het defensieapparaat moesten omhoog. Voor Reagan was meer geld voor defensie een onderdeel van zijn tweede kernprincipe – het verslaan van het communisme – en daarmee onbespreekbaar.
Ook zijn visie op de Koude Oorlog wist hij namelijk kernachtig te formuleren:
“Wij winnen, zij verliezen.”
Dat mag in eerste instantie als een dooddoener klinken, dat was het niet. Terwijl zijn voorgangers er alles aan deden om een confrontatie met de Sovjet-Unie te voorkomen, zocht Reagan die juist op. Hij was ervan overtuigd dat de Koude Oorlog te winnen was – een idee dat in Amerika en de rest van de wereld veel weerstand opriep.
In plaats van de wapenwedloop te stoppen, wilde Reagan deze juist opvoeren. Niet omdat hij uit was op oorlog, maar omdat hij ervan overtuigd was dat de Sovjet-Unie zo’n nieuwe wapenwedloop zich economisch gezien niet kon veroorloven. Door zich bereid te tonen een nieuwe wapenwedloop te starten, dwong Reagan Moskou naar de onderhandelingstafel. De wapenwedloop was het middel, wapenvermindering het doel.
Winnen
En zo geschiedde. Samen met de Sovjet-leider Michail Gorbatsjov werd de grond gelegd voor de akkoorden die uiteindelijk onder Reagans opvolger, George Bush, werden getekend. Ondanks de onderhandelingen bleef Reagan in het openbaar de Sovjets moreel onder druk zetten om vrijheid toe te staan. Zijn befaamde oproep aan Gorbatsjov om de Berlijnse Muur neer te halen, was daarvan wellicht het hoogtepunt.
Brands concludeert dat Reagan in zijn eerste doelstelling maar half is geslaagd: hij wist de overheid te verkleinen maar liet daarbij de staatsschuld enorm oplopen. Maar zijn tweede doelstelling heeft hij bereikt: dat de Sovjet-Unie ophield te bestaan, was voor een groot deel te danken aan Reagans politiek.
Taai
Tot zulke conclusies komt Brands pas in het slotwoord. En ook daar blijft hij voorzichtig zijn mening aan de lezer op te dringen. Wellicht is hij daarbij te voorzichtig geweest, wat het boek van 800 pagina’s, behalve degelijk, ook een beetje droog maakt.
Wellicht als compensatie voor die droogheid en om wat spanning te creëren, hebben veel hoofdstukken een open einde. Dat pakt niet zo goed uit. Omdat hij tal van verschillende onderwerpen door elkaar heen behandelt (van belastinghervormingen tot onderhandelingen over gijzelaars), komt hij op zo’n open einde pas weer een aantal hoofdstukken later terug. Eerder dan voor spanning zorgt dat voor verwarring.
Vrijheid
Desalniettemin wordt uit het boek duidelijk dat Reagan een enorme stempel heeft gedrukt op de wereldgeschiedenis. Op het moment dat hij het Witte Huis verliet, was dat nog niet helemaal duidelijk. Maar na de ineenstorting van de Sovjet-Unie begon het Amerikaanse volk hem meer te waarderen en is een groot deel van de Amerikanen nóg meer van hem gaan houden. En die liefde was wederzijds: Reagan hield van het Amerikaanse volk en vertrouwde erop dat het alleen vrijheid nodig had om te kunnen floreren. Zijn liefde voor vrijheid kwam voort uit het geloof en vertrouwen in de goedheid van de mens. Wellicht vormde dat bij uitstek de grondslag van zijn politieke visie.
Over Suzy, L.J. Veen en Elvis
De columns van Peter Buwalda zijn weer gebundeld. De lezer krijgt de bekende onderwerpen, reflecties en schrijfstijl voorgeschoteld, maar dat maakt de bundel van de auteur van Bonita Avenue niet minder goed.
In 2014 verscheen al Suzy vindt van niet en in 2015 was er Van mij valt niets te leren. Het zijn de columns van Buwalda die iedere donderdag in de Volkskrant staan, maar dan gebundeld. Verse probz is de derde editie, met daarin 53 columns en een extra verhaal.
Buwalda brak uiteraard door met de roman Bonita Avenue, maar neemt het schrijven van columns naar eigen zeggen niet minder serieus. Het is “draaien, keren, zagen, vijlen, vloeken en raspen”, aldus Buwalda.
Worsteling
De worsteling die het schrijven van een column soms voor hem is, schrijft Buwalda ook graag op. “Het lukt niet. De column, bedoel ik. Wat u leest, is heel laat geschreven – ver na de deadline. Dat heb ik afgebedeld bij de Volkskrant.” Zo krijgt Buwalda het voor elkaar dat de lezer benieuwd wordt naar wat er verder dan toch nog in deze column is beland.
Er komen vele snelle associaties voorbij. In een column over Mart Smeets schrijft Buwalda: “Mart is mij nabij. Ooit, toen ik nog galeislaaf was bij Uitgeverij L.J. Veen, heb ik een paar van zijn sportboeken geschreven. Nou ja, hérschreven. Vooruit, formeel heet dat ‘redigeren’, maar toch, beste mensen, er bestaat een moment waarop ‘de rug van naam verandert’, zoals Gerard Reve het jongenskontje graag mocht noemen.”
Elvis en Lyndon B. Johnson
Veel anekdotes uit Buwalda’s tijd bij L.J. Veen passeren de revue. Verder figureert Suzanne Rethans onder de naam ‘Suzy’ in flink wat columns. Elvis-verwijzingen en opmerkingen over de biografie van Lyndon B. Johnson zijn ook niet van de lucht. Als toegift er is nog het verhaal ‘Joni’s vriendinnetje’, over een interview van Buwalda met pornoster Sasha Grey. Op haar is het personage Bobbi Red in Bonita Avenue gebaseerd.
De kenmerkende stijl van Buwalda (vlot, beeldend en met humor) loodst de lezer zo door de columns heen. Het is moeilijk een moment te kiezen om de bundel weg te leggen, omdat de verleiding om toch nog een stukje te lezen groot is. Toch zou Buwalda de meeste lezers een groter plezier doen door gestaag verder te werken aan zijn tweede roman dan door columns te tikken.
Verse probz
Schrijver: Peter BuwaldaUitgever: De Bezige bij
Prijs: € 12,99
Bladzijden: 217
ISBN: 9789023447580
Misschien ook iets voor u
Stop met aardig gevonden willen worden
Niets wat Chimamanda Ngozi Adichie in haar feministische pleidooi We moeten allemaal feminist zijn aanhaalt is nieuw te noemen. Vrouwen zijn gelijk aan mannen en moeten daarom ook zo behandeld worden. Toch is haar werk een internationaal succes. Adichies humorvolle en toegankelijke logica dwingt namelijk tot luisteren.
Het was 2012 toen Adichie haar pleidooi op een TedX-conferentie voor het eerst ten gehore bracht. Het filmpje, waarop de net uitgegeven tekst is gebaseerd, werd meer dan drie miljoen keer bekeken. Beyoncé verwerkte de woorden van de Nigeriaanse feminist in een nummer en wereldwijd wordt de schrijfster omarmd als een toegankelijke, maar krachtige feminist.
Adichie, die zowel fictie als non-fictie schrijft, bezocht kort geleden ook Nederland. Het warme onthaal door haar Nederlandse medefeministen benadrukte haar sterrenstatus. Maar haar ongemakkelijke gesprek bij tv-programma Buitenhof liet ook zien dat Adichies standpunten nog lang geen gemeengoed zijn.
Penissen grijpen
‘Wat zou Trump zeggen als hij een vrouw was?’ vroeg interviewer Pieter Jan Hagens. ‘Waarschijnlijk zou ze zeggen dat ze de penissen van mannen grijpt’, antwoorde Adichie enigszins ongemakkelijk. Waarop Hagens vrolijk zei dat dit hem ‘geweldig’ leek.
Dat dit Adichie niet zo geweldig leek, is gerust een understatement te noemen. En het feit dat Hagens dit als man niet inziet, is precies haar zorg. Haar oproep tot feminisme zou niet een nichekwestie moeten zijn, niet eens één voor de helft van de bevolking. Feminisme, zoals haar titel duidelijk maakt, gaat ons allemaal aan. Des te pijnlijker zal het ook voor Adichie zijn geweest dat Trump, ondanks zijn seksistische houding, tot president van Amerika is gekozen.
Academici zijn saai
Dat Adichie, die op latere leeftijd naar Amerika verhuisde, hierin een voorbeeldfunctie inneemt zit hem niet in haar uitzonderlijke inzichten. Sterker nog, de schrijfster gaat er prat op dat ze de academische benadering van het feminisme vaak saai vindt. In plaats daarvan kiest ze voor een toegankelijke en humorvolle logica die in haar bedrieglijke eenvoud moeilijk te weerleggen is.
In deze houding schuilt ook haar succes. Adichie weet haar pleidooi begrijpelijk uiteen te zetten zonder op haar eigen standpunten in te boeten. Ze heeft er geen enkel probleem mee dat verschillende feministische stromingen uiteenlopende strijdpunten prioriteren. Maar nooit zal zij accepteren dat dit ten koste gaat van het grondprincipe: vrouwen en mannen zijn gelijk, met alle consequenties op het gebied van rechten en behandeling die daaruit voortvloeien.
Een geleidelijke weg bestaat niet
Een van de grootste kwesties die afleidt van de kern van het feminisme zijn de negatieve connotaties die aan het begrip kleven. Om deze af te schudden is het volgens Adichie belangrijk om te accepteren dat Het Feminisme niet één geheel is. In de strijd om gelijkheid voor vrouwen bestaat oneindig veel variatie. Adichie pleit er dan ook voor al deze variaties naast elkaar te laten bestaan.
Alleen een zogenaamd feminism light gaat er bij Adichie niet in. Zeggen dat vrouwen mogen werken zolang ze ook voor het gezin zorgen, kan ze niet voor feminisme door laten gaan. Er bestaat geen geleidelijke weg naar gelijkheid. Mannen en vrouwen zijn of gelijk, of niet.
‘Ik ben boos’
Een van de belangrijke vragen die Adichie zichzelf en haar lezers stelt is waarom iedereen er zich toch zo over verbaast, en erover struikelt, dat mensen boos zijn. In veel gevoelige discussies, of het nou om feminisme of zwarte piet gaat, wordt boosheid snel weggezet als ‘te emotioneel’ en niet constructief. ‘Het huidige gendermechanisme is een ernstige onrechtvaardigheid’, zegt Adichie. ‘Ik ben boos. We zouden allemaal boos moeten zijn, want boosheid heeft al vaak positieve verandering teweeggebracht.’
Opnieuw weet Adichie met haar directheid precies juiste toon aan te slaan. Dit is boosheid vanuit kracht, vanuit een gevoel van onrechtvaardigheid. Niet een slachtoffer dat vraagt of er ook misschien rekening met haar kan worden gehouden. Adichie eist dit op en vindt dat iedereen, ook mannen, hier zonder enige twijfel achter zouden moeten staan.
Luiers verschonen is geen gunst
Ook de vrouw spreekt Adichie streng toe. Laten we niet meer dankbaar zijn omdat we bij de vergadering aanwezig mogen zijn, zegt ze. Laten we niet gaan juichen als een man een luier verschoont. Dit is normaal, iets waar je recht op hebt, geen gunst. Laten we, als vrouwen, alsjeblieft stoppen met aardig gevonden willen worden.
Net als de titel, die een niet-te-bediscussiëren opdracht lijkt, is Adichies tekst een simpele vaststelling van de status quo. Een status quo die negatief uitvalt voor vrouwen. ‘Hoe kun je dan geen feminist zijn?’ is de prangende vraag die achterblijft.
We moeten allemaal feminist zijn
Schrijver: Chimamanda Ngozi Adichie (vert. Hien Montijn)Uitgever: De Bezige Bij
Prijs: 4,99
Bladzijden: 64
ISBN: 9789023443322
Link: Chimamanda Ngozi Adichie
Misschien ook iets voor u
Degelijk en volledig maar ietwat droog
Over Ronald Reagan zijn enorm veel boeken geschreven. Voor een groot deel zijn dat halve hagiografieën. Historicus Henry William Brands voegt daar een dikke, wetenschappelijke biografie aan toe.
Weinig Amerikaanse presidenten roepen zoveel tegenstrijdige emoties op als Ronald Reagan. Door links wordt hij verguisd als de wegbereider van het neoliberalisme dat met lagere belastingen en deregulering de oorzaak is van toenemende ongelijkheid, torenhoge staatsschulden en de financiële crisis. Door rechts wordt hij vereerd als een halfgod. De Republikeinse voorverkiezingen zijn al jaren niet veel meer dan een wedstrijdje ‘wie het meest op Reagan lijkt’.
Van die politieke gevoeligheid merk je in Brands’ nieuwste biografie niets. Het is een en al zakelijkheid. Dat kun je aan Brands wel overlaten: hij beschrijft liever dan dat hij beoordeelt. Dat laatste laat hij aan de lezer over.
Humor
Ondanks Brands’ droge beschrijving is het tijdens het lezen van dit boek moeilijk om géén sympathie voor Reagan te krijgen. Zelfs op de meest onverwachte momenten wist Reagan gebruik te maken van zijn gevoel voor humor. Nadat hij was neergeschoten en met spoed naar het ziekenhuis werd gebracht, zei hij tegen de artsen die op het punt stonden hem te opereren:
Dit is maar één voorbeeld van de vele grappen van Reagan die Brands heeft opgeschreven. Reagan gebruikte zijn gevoel voor humor vaak voor politieke doeleinden. Hij was er namelijk van overtuigd dat mensen makkelijker te overtuigen waren als je ze aan het lachen maakte.
Aandacht
Dat was misschien wel Reagans voornaamste talent: het vermogen een publiek weten te bespelen. Als kind ontdekte hij dat hij genoot van de aandacht van het publiek. Als zoon van een alcoholistische vader met losse handjes, kwam de aandacht en het applaus dat hij eens na een toneelstukje kreeg als een verademing.
Reagan bleef heel zijn verdere leven het publiek zoeken: als sportverslaggever op de radio, als filmacteur in Hollywood, als woordvoerder voor het bedrijf General Electric en uiteindelijk als politicus. Volgens Brands ging Reagan niet de politiek in voor de macht, zoals veel van zijn voorgangers, maar voor de aandacht:
Zijn sterke performances en zijn verleden als acteur werden door critici ook vaak tegen hem gebruikt. Volgens Brands sloegen zij de plank volledig mis. “Reagan acteerde niet als hij sprak; hij ontleende zijn retorische kracht aan het feit dat hij met hart en ziel geloofde in alle fantastische eigenschappen die hij de Verenigde Staten en het Amerikaanse volk toedichtte.”
Simpel
Reagan kon zo helder en overtuigend spreken, omdat zijn politieke visie ook vrij helder en simpel was. Hij had twee doelen. Het terugdringen van de overheid in het binnenland en het verslaan van het communisme in het buitenland.
Op die twee kernbeginselen kwam hij telkens terug. Hij wist ze dan ook kernachtig te formuleren. Tijdens zijn inauguratiespeech zette hij een tot dan toe dominante politieke visie op zijn kop: “De overheid is niet de oplossing, de overheid is het probleem.”
Reagan stelde voor eerst de belastingen te verlagen om zo de overheid te dwingen te bezuinigen. Zijn tactiek had echter geen succes. De belastingverlagingen kwamen er wel maar ondanks de verminderde inkomsten, lukte het Reagan niet genoeg te bezuinigen. Gevolg: het begrotingstekort en de staatsschuld liepen op. Gedeeltelijk had dat te maken met het feit dat de Democraten in het Huis van Afgevaardigden weigerden in te stemmen met de bezuinigingspakketten. Voor een ander deel lag het aan Reagan zelf.
Strijdbaar
Er was namelijk één terrein waarop Reagan niet wilde bezuinigen: defensie. Sterker nog, de budgetten voor het defensieapparaat moesten omhoog. Voor Reagan was meer geld voor defensie een onderdeel van zijn tweede kernprincipe – het verslaan van het communisme – en daarmee onbespreekbaar.
Ook zijn visie op de Koude Oorlog wist hij namelijk kernachtig te formuleren:
Dat mag in eerste instantie als een dooddoener klinken, dat was het niet. Terwijl zijn voorgangers er alles aan deden om een confrontatie met de Sovjet-Unie te voorkomen, zocht Reagan die juist op. Hij was ervan overtuigd dat de Koude Oorlog te winnen was – een idee dat in Amerika en de rest van de wereld veel weerstand opriep.
In plaats van de wapenwedloop te stoppen, wilde Reagan deze juist opvoeren. Niet omdat hij uit was op oorlog, maar omdat hij ervan overtuigd was dat de Sovjet-Unie zo’n nieuwe wapenwedloop zich economisch gezien niet kon veroorloven. Door zich bereid te tonen een nieuwe wapenwedloop te starten, dwong Reagan Moskou naar de onderhandelingstafel. De wapenwedloop was het middel, wapenvermindering het doel.
Winnen
En zo geschiedde. Samen met de Sovjet-leider Michail Gorbatsjov werd de grond gelegd voor de akkoorden die uiteindelijk onder Reagans opvolger, George Bush, werden getekend. Ondanks de onderhandelingen bleef Reagan in het openbaar de Sovjets moreel onder druk zetten om vrijheid toe te staan. Zijn befaamde oproep aan Gorbatsjov om de Berlijnse Muur neer te halen, was daarvan wellicht het hoogtepunt.
Brands concludeert dat Reagan in zijn eerste doelstelling maar half is geslaagd: hij wist de overheid te verkleinen maar liet daarbij de staatsschuld enorm oplopen. Maar zijn tweede doelstelling heeft hij bereikt: dat de Sovjet-Unie ophield te bestaan, was voor een groot deel te danken aan Reagans politiek.
Taai
Tot zulke conclusies komt Brands pas in het slotwoord. En ook daar blijft hij voorzichtig zijn mening aan de lezer op te dringen. Wellicht is hij daarbij te voorzichtig geweest, wat het boek van 800 pagina’s, behalve degelijk, ook een beetje droog maakt.
Wellicht als compensatie voor die droogheid en om wat spanning te creëren, hebben veel hoofdstukken een open einde. Dat pakt niet zo goed uit. Omdat hij tal van verschillende onderwerpen door elkaar heen behandelt (van belastinghervormingen tot onderhandelingen over gijzelaars), komt hij op zo’n open einde pas weer een aantal hoofdstukken later terug. Eerder dan voor spanning zorgt dat voor verwarring.
Vrijheid
Desalniettemin wordt uit het boek duidelijk dat Reagan een enorme stempel heeft gedrukt op de wereldgeschiedenis. Op het moment dat hij het Witte Huis verliet, was dat nog niet helemaal duidelijk. Maar na de ineenstorting van de Sovjet-Unie begon het Amerikaanse volk hem meer te waarderen en is een groot deel van de Amerikanen nóg meer van hem gaan houden. En die liefde was wederzijds: Reagan hield van het Amerikaanse volk en vertrouwde erop dat het alleen vrijheid nodig had om te kunnen floreren. Zijn liefde voor vrijheid kwam voort uit het geloof en vertrouwen in de goedheid van de mens. Wellicht vormde dat bij uitstek de grondslag van zijn politieke visie.
Reagan: de biografie
Schrijver: H.W. BrandsUitgever: Uitgeverij Spectrum
Prijs: 39,99
Bladzijden: 872
ISBN: 9789000349722
Misschien ook iets voor u
Kattenfilmpjes hoogtepunt van saai onderzoek naar hulpeloosheid
Bij aanvang van Learning how to walk van NTGent is de Grote Zaal van Stadsschouwburg Amsterdam voor ongeveer driekwart gevuld. Twee uur later zijn er vier rijen publiek overgebleven. Na afloop van de pauze zitten er nog slechts een stuk of vijftien die hards in de zaal. Hoe het verder is afgelopen met dit stuk, dat dan nog een kleine twee uur zal duren, kan deze recensent u niet vertellen.
Benny Claessens, acteur en regisseur van Learning how to walk, ontdekte een paar jaar geleden dat hij rustig urenlang op een Spaans strand kon zitten kijken naar wat er allemaal om hem heen gebeurde zonder zich te vervelen. Dat lukte hem nooit in het theater bij het kijken naar acteurs. Zijn streven was om een voorstelling te maken die leek op wat hij toen meemaakte.
Saaier dan saai
Het rare is dat Claessens de kinderlijkheid aan zijn kont heeft hangen, daar hoeft hij helemaal niets voor te doen. Nu zien we een eindeloos oninteressant gehannes zonder enig doel. Behalve misschien om te provoceren?
Sigaret
Want dan steekt Claessens, midden in dit diepgaande onderzoek naar traag en teder leven, een sigaret op. Een beter bewijs van de futiliteit van waar hij mee bezig is en dat hij er zelf ook geen idee van heeft wat dat nou precies is had hij niet kunnen leveren.
Na het eerste deel komt er goddank iets grappigs: op een televisie naast het podium worden kattenfilmpjes vertoond. Plotseling is het publiek geanimeerd en aan het reageren en lachen. De filmpjes redden de voorstelling tijdelijk, maar als ze bij het begin van het derde deel gestopt worden, betekent dat de genadeklap.
Niets
In het gedeelte voor de pauze zitten twee aardige momenten. Een van de actrices loopt over het podium en beschrijft zingzeggend wat ze allemaal ziet. Onderwijl zijn de kattenfilmpjes nog in volle gang en de combinatie doet je glimlachen. Een ander moment is wanneer Elsie de Brauw staat te stotteren. In eerste instantie denk je, oh god, nu dit weer, in het echt stottert ze toch helemaal niet? Maar dat deed ze ooit wel toen ze jong was. Beide actrices zitten in de verkeerde voorstelling.
NTGent - Learning how to walk
Regie: Benny ClaessensArtiest: NTGent
Gezien op dinsdag 15 november 2016 in Stadsschouwburg Amsterdam, Amsterdam
Misschien ook iets voor u
Minder geslaagde ‘femoir’
Het meisje met de onderrugtattoo is een verzameling luchtige essays van de comédienne en actrice Amy Schumer (35). Een niet echt geslaagde poging om op de kar te springen van de vandaag zo welig tierende, zogenaamde ‘femoirs’.
Als we mogen afgaan op haar one woman shows en haar waanzinnig populaire (en ook door haarzelf geschreven) filmdebuut Trainwreck, dan kunnen we alleen maar vaststellen dat Amy Schumer geobsedeerd is door seks. Dat is in dit boek niet anders. Niets mis mee, zeker niet wanneer je als kijker/lezer geamuseerd wordt, maar bij Het meisje met de onderrugtattoo is dat helaas te weinig het geval. En dat terwijl Schumer er een voorschot van 8 miljoen dollar voor betaald kreeg.
Open brief aan vagina
Af en toe geeft ze blijk van rake inzichten, bijvoorbeeld wanneer ze het over het wapenbeleid in de Verenigde Staten heeft, of over de Kardashians. Het wordt zelfs heel prangend wanneer ze haar jeugd aankaart: Schumer werd immers geboren in een welgestelde familie die ineens alles kwijtraakte, waardoor ze op een bepaald moment met haar moeder in één bed moest slapen. Op de koop toe kreeg haar vader te kampen met de slepende ziekte MS en gingen haar ouders uit elkaar. Helaas gaat ze daar te weinig op in, om daarentegen te focussen op haar seksleven (zoals in het openingsessay ‘Open brief aan mijn vagina’), of het feit dat ze voor een show altijd verschrikkelijk veel last heeft van haar darmen.
Draak
Maar het grote probleem is hetzelfde probleem dat Trainwreck finaal kelderde als geslaagde parodie: ze wil iets te kakken zetten, om dan uiteindelijk een knieval te doen voor het onderwerp van haar spot. In de film steekt ze de draak met kleffe relaties en huwelijksaanzoeken, om dan uiteindelijk zelf die richting uit te gaan. En in het boek doet ze aan de ene kant heel hard haar best om zich als one of the guys te profileren en het feminisme te bestrijden, maar aan de andere kant pakt ze wel uit met bekentenissen van heel andere aard. Ze vertelt bijvoorbeeld over hoe zeer ze zich verbaasde dat een jongen oprechte gevoelens voor haar kon hebben. Ook spoort ze vrouwelijke lezeressen aan om hun eigen weg te volgen, in de meest kleffe bewoordingen.
Wat dit boek echter volledig om zeep helpt, is de vertaling. Grammaticaal foutloos als die mag zijn, heb je op geen enkel moment het gevoel dat Amy Schumer aan het woord is (eenzelfde verwijt dat de onlangs verschenen memoires van Bruce Springsteen trof). De ‘nou’s’, ‘te gek’s’ en ‘meiden’ vliegen je om de oren, wat van het geheel een onechte en ongemakkelijke leeservaring maakt. Of zie jij Amy Schumer dingen zeggen als: ‘Zullen we samen een biertje doen?’? Kortom, in het echt is ze grappiger.
Het meisje met de onderrugtattoo
Schrijver: Amy SchumerUitgever: The House of Books
Prijs: €19,99
Bladzijden: 320
ISBN: 978 90 443 5063 0
Misschien ook iets voor u
Eindelijk weer eens een avond cabaret op topniveau
Als je er dan toch voor kiest niks zinnigs te zeggen, daar bewust mee aan de slag gaat en vervolgens met sketches komt die allemaal raak zijn; ja, dan ben je als cabaretduo De Partizanen heel goed bezig. Het is slimme lolligheid wat de klok slaat, gehuld in twee strakke jasjes. Verplichte kost voor wie cabaret een warm hart toedraagt.
Met Merijn Scholten (1983) en Thomas Gast (1983) is het al direct lachen geblazen. Het cabaretduo, dat het Leids Cabaret Festival in 2013 won en tot vorig jaar toerde met hun debuutvoorstelling De Partizanen, bedient zich van verschillende verschijningsvormen en dat pakt ook nu weer uitstekend uit. Voorafgaand waarschuwen ze vooral dat er geen verbanden zullen zijn, en als ze er al zijn, gelieve de heren er fijntjes op te wijzen. Met dat statement is het lekker achterover leunen en wachten op wat komen gaat, al is het nog de vraag hoe ironisch hun boodschap eigenlijk is.
Bezorgservice
Die boodschap is namelijk behoorlijk ironisch. En behoorlijk briljant. De Partizanen zijn grootmeesters in typetjes. Neem gelijk de eerste scène over een pakje lucifers. Gladdere verkooppraatjes zijn er waarschijnlijk zelden vertoond, temeer wanneer Gast als tragische klant om de oren wordt geslagen met zijn slachtofferschap.
Of wanneer Scholten vertelt over de bezorgservice als ware het een aflevering van Spoorloos, dat het huilerige stemmetje alleen al voldoende is om in de lach te schieten. Ook de accenten van twee kakdametjes, die vertellen over hun seksuele avonturen, zijn heerlijk om naar te luisteren. De mooiste scène is echter bewaard voor het uitbeelden van een moreel dilemma, uitgevoerd in de stijl van een stomme film en vertolkt met jerrycans. Dit alles krijgt extra glans door het soepele samenspel tussen Scholten en Gast, die elkaar haarfijn aanvoelen en perfect op elkaar ingespeeld zijn. Het gemak van het spelen is waarschijnlijk terug te voeren op de speelbeurten van hun eerste programma, dat toch ook al aangenaam verraste.
21ste eeuw
Nu lijkt het duo nog net iets volwassener te zijn geworden in hun speltechniek en is het plezier van het maken en spelen in alles terug te zien. Het openingsnummer is daarvan een sterk voorbeeld; teksten als goedgemutst, strak in het pak en op zoek naar nieuw avontuur benadrukken de stemming van beide heren. De nummers in de voorstelling worden voorzien van een hippe technobeat of een sample die zo uit het repertoire van De Jeugd Van Tegenwoordig had kunnen komen. Geen stijve, plichtsgetrouwe kleinkunst dus, maar muziek van de 21ste eeuw. De Partizanen durven alles en iedereen belachelijk te maken, inclusief henzelf, en maken cabaret niet groter (maar ook zeker niet kleiner) dan het is. Bovendien duurt geen sketch te lang. Integendeel, de voorstelling had nog best wat langer mogen duren. Maar ach, zo blijft er nog materiaal over voor volgende programma’s.
De Partizanen - Welkom in Partizanië
Artiest: De PartizanenGezien op dinsdag 15 november 2016 in De Kleine Komedie, Amsterdam
Misschien ook iets voor u
Sterk, ook zonder innovatie
Hoewel Fires Within Fires nogal standaard klinkt, leveren de invloedrijke metallegendes van Neurosis weer kwaliteit met meeslepende en intense postmetal.
Halverwege de jaren negentig stampte Neurosis bijna eigenhandig het postmetalgenre uit de grond. Sinds die tijd slingert de band de ene na de andere imposante plaat de wereld in, telkens met net weer een andere wending aan het kenmerkende gitaargeweld. De invloedrijke discografie waarin dat heeft geresulteerd, is met recht indrukwekkend te noemen. Twintig jaar na magnus opus Through Silver in Blood (1996) bewijzen de metalheads uit Californië nog altijd een flinke portie meeslepende herrie te kunnen maken, zelfs als de innovatie ver te zoeken is.
Standaard
Op de nieuwste plaat, Fires Within Fires, doet Neurosis immers vooral waar het bekend om staat: intense metalnummers maken met logge riffs en heftige uitbarstingen. Scott Kelly, die er zelf nog een folkcarrière op na houdt, en Steven von Till voorzien de muziek met hun indringende en woeste vocalen van wat emotie. De smaakvol ingezette synthgolven maken het af met een extra dosis sfeer.
Niet alleen doet Neurosis waar het bekend om staat, het doet nauwelijks meer dan dat. Als Fires Within Fires zich op één manier onderscheidt van de rest van de discografie, dan is het dat de band nooit zo standaard als zichzelf klonk als op dit album. De muziek is gestript van een afwijkend element of avontuurlijke insteek; geen ongewone instrumenten, zoals de doedelzak op de voorganger, of aparte songstructuren dit keer. Het is ‘gewoon’ een bondige plaat van veertig minuten – wat overigens erg kort is voor de groep – met typische Neurosismetal.
Genoeg subtiliteiten
Dat klinkt wellicht wat negatief, maar de uitvoering is weer dusdanig sterk dat het toch gewoon genieten is. De zware riffs zijn om van te smullen, de opbouwen zijn meeslepend en er zijn genoeg interessante subtiliteiten. Een uitstekend voorbeeld is hoogtepunt ‘Broken Ground’, dat afwisselt tussen atmosferische geluidsgolven met een ingehouden Scott Kelly en uitbarstingen met kolkende synths, ijzingwekkende uitroepen en riffs die de kaken op elkaar doen klemmen.
Neurosis is het musiceren dan ook nog niet verleerd. Ondanks de hoge kwaliteit steekt het echter nogal bleekjes af bij enkele van de invloedrijke topwerken uit het verleden. De band moet er dan ook voor waken niet te veel in standaardformules te vervallen. Om die reden is Fires Within Fires geen essentieel nieuw album van deze metallegendes, maar wel weer een uitstekend muzikaal werkstuk.
Misschien ook iets voor u
Doorgaan of niet doorgaan?
Hamlet van William Shakespeare is hoogstwaarschijnlijk de zwanenzang van Toneelgroep De Appel, omdat de groep geen subsidie meer krijgt. Deze vermoedelijk laatste voorstelling heeft briljante momenten en ook minder goede, maar het einde, waarin David Geysen, regisseur en hoofdrolspeler, als Hamlet namens De Appel afscheid neemt en het publiek dankt, ontroert.
De Haagse Toneelgroep De Appel kampte al eerder met subsidieproblemen, maar is daar toen met veel lef en een toneelmarathon van twaalf uur succesvol uitgekomen. David Geysen heeft, toen in juni bleek dat er geen subsidie van het rijk zou komen, er voor gekozen om Hamlet op te voeren, het stuk der stukken. Onlangs is duidelijk geworden dat de gemeente Den Haag evenmin geld wil stoppen in een doorstart van de vijfenveertigjarige De Appel.
Wraak
Hamlet is het verhaal van de Deense kroonprins die naar huis komt als zijn vader onverwachts is gestorven. Hij ziet dan hoe zijn moeder kort na het sterven van haar echtgenoot met diens broer trouwt. Dat betekent niet alleen incest, naar de maatstaven van Shakespeares tijd, maar ook het verlies van de kroon waar Hamlet recht op heeft. En dan, of dat al niet pijnlijk genoeg is allemaal, hoort hij tot zijn ontzetting van de geest van zijn vader dat die vermoord is door diezelfde broer die nu zijn stiefvader is. Er rest hem maar een uitweg: wraak!
Sterke beelden
Maar als het stuk begint, valt het in eerste instantie niet echt mee. Deze voorstelling heeft constant sterke beelden, de opkomst van de geest is heel bijzonder, maar de tekstbehandeling is niet fantastisch. De enige die Shakespeares woorden recht doet is Bob Schwarze. Schwarze maakt van Polonius, de raadsheer van de koning, een lieve, beetje naïeve man met steeds wisselende gelaatsuitdrukkingen en een prachtige interpretatie van Shakespeares woorden.
Geysen als Hamlet begint spannend: hij ligt verveeld op een van de hoge plankieren terwijl de nieuwe koning het hof verwelkomt, maar ook zijn spel valt tegen. Hamlet wordt heden ten dage nog steeds beschouwd als een relevant stuk omdat het voor veel mensen herkenbaar is dat je geest en je geweten je aansporen iets te doen, maar dat je jezelf er desondanks niet toe kan zetten. De Hamlet van Geysen is echter geen twijfelaar, integendeel, hij is militant. Dat maakt dat een monoloog zoals ‘Nu ben ik alleen’, waarin hij zichzelf kastijdt omdat hij maar niet tot actie overgaat, niet werkt. De scène met de toneelspelers echter is briljant. Hier kan hij uitpakken met Shakespeares humor en dat doet hij fantastisch.
Kleurrijk en inventief
Ook na de pauze zijn de scènes met actie en humor de beste, flitsend en fraai vormgegeven, maar de ernstige scènes vol pijn en ontzetting, zoals de voor het verhaal belangrijke scène tussen Hamlet en zijn moeder, schieten tekort in geloofwaardigheid.
Al raakt deze Hamlet je hart dan niet zoals sommige andere versies, De Appel biedt ons wel een levendige en kleurrijke voorstelling. En het einde, als de gestorven Hamlet ons toespreekt en adieu zegt, ontroert. En dan denk je, wat jammer dat zo’n vitaal en inventief gezelschap moet stoppen. En hoop je heel erg dat er toch nog een wonder gaat gebeuren.
Toneelgroep De Appel – Hamlet
Regie: David GeysenArtiest: Toneelgroep De Appel
Gezien op zaterdag 12 november 2016 in Appeltheater, Den Haag
Misschien ook iets voor u
Een voorstelling omtrent de Amerikaanse verkiezingsnacht
/ 0 Reactiesdoor: Hanna van der Leest0 SterrenDe strijd tussen Donald Trump en Hillary Clinton kwam vorige week dinsdag tot een hoogtepunt tijdens de verkiezingsnacht. Het zou een onvergetelijke nacht worden, waarin geschiedenis zou worden geschreven. Stemmen! was een uitputtingsslag van 11 uur lang achter elkaar theatermaken. Een historische en onvergetelijke nacht is het inderdaad geworden, dankzij de verrassende uitslag. Waar de acteurs en schrijvers en zelfs regisseur Greg Nottrot in het begin nog een beetje lacherig deden over een eventuele Donald Trump als president, was er na de voorstelling een duidelijke omslag te zien en was het verdriet en de verslagenheid op de gezichten van de acteurs en schrijvers af te lezen.
Dinsdagavond 8 november om 21:00 werd het publiek welkom geheten in de Stadsschouwburg Utrecht bij de voorstelling Stemmen! van het Nieuw Utrechts Toneel in samenwerking met het Nationale Toneel en het Zuidelijk Toneel. Regisseur Greg Nottrot nam de rol van host op zich en gaf het publiek een inleiding over wat hen deze 11 uur lang allemaal te wachten stond. Daarbij stelde hij de personages uit het drama aan het publiek voor. De voorstelling werd onderverdeeld in 7 verschillende afleveringen van elk 75 minuten. Na elke aflevering volgde een korte pauze van een kwartier waarin het publiek de kans kreeg om even wat te eten of drinken te kopen en het toilet te bezoeken. Tevens was het mogelijk om een aflevering in de rustruimte door te brengen, maar hier werd niet veel gebruik van gemaakt.
De afleveringen bestaan uit ‘het drama’, dat afgewisseld werd met live verslag van de verkiezingsuitslagen, talkshows en live verbinding met correspondenten in Amerika, ondersteund door livemuziek. Op het podium staat een groot scherm dat fungeert als venster naar de buitenwereld. Hierop worden nieuwsuitzendingen getoond en krijgen we beelden te zien die de correspondenten maken in Amerika. Ook in de foyer van de schouwburg zijn een aantal schermen te vinden, zodat het publiek ook tijdens de pauze niks hoeft te missen.
NMO News
Het drama in Stemmen! speelt zich af in de studio van de fictieve Amerikaanse nieuwzender NMO News. De zender kampt met steeds lagere kijkcijfers en de nieuwe tv-regisseur (gespeeld door Pieter van der Sman van het Nationale Toneel) ziet de verkiezingsnacht als de belangrijkste avond van het jaar om de kijkcijfers van op te krikken. De presentator, gespeeld door Mandela Wee Wee, komt niet opdagen en nu neemt de presentatrice, gespeeld door Ellen Parren, tevens de minnares van de presentator, met tegenzin zijn rol over. De presentator blijkt gegijzeld door een gefrustreerde man die gespeeld wordt door Mark Kraan. Anne-Chris Schulting speelt een medewerker die, net terug van een burn-out, worstelt met haar positie bij de nieuwszender omdat ze van mening is dat ze veel meer kan dan alleen het oplezen van tweets. Drama genoeg dus!
De nieuwsuitzendingen werden afgewisseld met verschillende humoristisch reclames. Bijna alle teksten voor dit drama worden live geschreven en bijna letterlijk op het podium geprint. Zo zie je verschillende keren iemand van de schrijvers A4’tjes met de tekst aan de acteurs uitdelen, wat het live gevoel van de voorstelling benadrukt. Dit vereist veel inspanning en improvisatie van de acteurs. Als er dingen misgingen – acteurs hebben de verkeerde versie van de tekst, zinnen kloppen tekstueel niet – wisten de acteur daar met humor iets van te maken. Wat dat betreft had Greg Nottrot gelijk: wanneer er iets misgaat, heeft dat zo zijn charme. Het voelde heel intiem om bij het proces van schrijven en spelen betrokken te zijn, alsof je je middenin een repetitieproces bevond.
Fictie of realiteit?
De voorstelling bevond zich op de kloof tussen fictie en realiteit. Het drama speelde zich af bij een fictieve nieuwszender, maar bracht wel live verslag van al het nieuws omtrent de Amerikaanse verkiezingen. Dit nieuws was dan weer de realiteit. Voor het publiek was het daardoor soms lastig om te beseffen wat echt was en wat niet. Dit maakte het een interessante voorstelling. Wanneer je Greg Nottrot ‘En we zijn eruit’ hoorde roepen, wist het publiek dat ze zich weer in de realiteit bevonden en werden er in interviews maatschappelijk thema’s aangehaald zoals seksisme, racisme, culturele diversiteit, de vercommercialisering van de media, globalisering en de populistische politiek in Amerika. Tussendoor werd er ook geprobeerd contact te leggen met de correspondenten die live verslag gaven van de sfeer in Amerika. Dit zorgde soms voor chaotische taferelen, omdat op de momenten dat het verslag van de correspondenten gepland stond, er geen verbinding was. Daardoor moesten sommige interviews worden afgekapt om de correspondenten aan het woord te kunnen laten.
De uitslag
Verslagenheid alom wanneer de schrijvers en acteurs zich begonnen te realiseren dat Trump aan de winnende hand was. Het was een emotionele rollercoaster voor de schrijvers en acteurs, maar ook voor het publiek. Aan het begin werd er nog geroepen: wat nou als Trump wint? Dit werd weer lacherig afgewimpeld. Fictie en realiteit waren dusdanig met elkaar verweven dat het even duurde voordat het doordrong dat Trump daadwerkelijk aan de winnende hand was. Tijdens de laatste scène delen de schrijvers de tekst van het nummer Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder van Ramses Shaffy uit, dat door zowel de schrijvers, acteurs als het publiek werd gezonden. Dit vormde een prachtig slotbeeld waarbij iedereen die mee heeft gewerkt op het podium stond te zingen en waar de verbazing en angst van de gezichten was af te lezen.
Na afloop van de voorstelling gingen de bezoekers uitgeput en verslagen naar huis. De officiële uitslag was nog niet bekend, maar officieus konden we al wel zeggen dat Donald Trump de 45e president van Amerika wordt. Spannende tijden zullen volgen voor Amerika en de rest van de wereld.
SPECIAL 'Stemmen!'
Regie: Greg NottrotArtiest: Nieuw Utrechts Toneel i.s.m. Nationale Toneel en Zuidelijk Toneel
Gezien op dinsdag 08 november 2016 in Stadsschouwburg Utrecht,
Misschien ook iets voor u
It Must Be So – Jephtha anno 2016
Fijnbesnaard en inventief pakt Claus Guth, regisseur, het laatste oratorium van Händel Jephtha aan in de kersverse productie van De Nationale Opera. Eminent speelt hij met taferelen die treffend de personages tot leven brengen en het verhaal een sublieme en actuele draai anno 2016 verlenen. Samen met Ivor Bolton, dirigent, en Sommer Ulrickson, choreograaf, schotelt hij ons een onvergetelijke avond voor waarin de universaliteit van de Bijbelse vertelling zichtbaar wordt.
Het Bijbelse verhaal is in dit oratorium monotoon vertaald, des te verrassender is de kleurrijke mis en scene bij de afwisseling tussen de koor- en soloscènes. Guth wikkelt de vertelling rondom de woorden “It must be so”, die al in het begin door Jephtha’s halfbroer Zebul uitgeroepen worden, en knoopt psychologische subtiliteiten met het heden aan. Jephtha wordt gevraagd om een leger aan te voeren en de Israëlieten tegen de Ammonieten te verdedigen. Hij, een buitenstaander en een bastaard die na de dood van zijn vader, de rechter Gilead, verstoten wordt, krijgt een herkansing. Hij stemt in onder de voorwaarde dat hij, als hij de overwinning behaalt, de leider van Israël wordt. Jephtha’s hunkering naar respect en erkenning is zo groot dat hij aan God als dank het eerste wezen dat hem thuis tegemoetkomt belooft te offeren. Helaas, het wordt zijn dochter Iphis, die vanaf nu de spil van de gebeurtenissen wordt. Het spel tussen hart en verstand begint.
Engel
Tijdens de hele voorstelling schuiven de levensgrote letters IT MUST BE SO op het podium, als reminders aan het fatum dat Jephtha na zijn onzinnige gelofte over zich afgeroepen heeft. Geven we niet allemaal ons woord voor iets wat later een misslag in ons leven veroorzaakt?
De funeste cirkel van zijn lot komt op gang. Anders dan in het boek Rechters, waarop Thomas Morell zijn libretto baseerde, kiest Händel voor een gelukkige afloop. Zo niet Guth: zijn engel die Iphis van de vaderlijke doodsteek redt, lijkt geen uitkomst uit de situatie te bieden waarin Iphis noodlottig terechtgekomen is. Volgens de engel mag ze blijven leven, zij het in de beslotenheid van een klooster.
De voorstelling eindigt met Iphis in een vormloos gewaad en kort geknipt haar, zittend op een bed. Ze houdt een kussen voor zich, waaruit ze bij iedere stille gedachte een veertje plukt. Haar gedachten versnellen, het kussen wordt een sloop zonder inhoud en een hoopje dons op de grond. Guth lijkt hier te willen verleiden tot een vraag: binnen welke waanvoorstelling is het überhaupt mogelijk dat er een engel verschijnt?
Vrouwen
Niet de mannelijke personages, maar Iphis en haar moeder Storgé, de laatste met veel dramatische authenticiteit door Wiebke Lehmkuhl vertolkt, maken de handeling raadselachtig en houden de actie levendig. Anna Prohaska lijkt een geboren Iphis te zijn: onbekommerd in haar liefde voor de vader zingt ze met haar dynamische stem de sterren van de hemel en overtuigt ook nog met haar acteerkunst als ze zich aan de gelofte van haar vader onderwerpt. Al snel veranderd de constant zwervende zin It Must Be So in een vraag – zeker als Bejun Mehta alias Hamor voor de zoveelste keer zijn verlangens en dromerige liefde met zijn cherubijnachtige countertenor stem bezingt.
De feminiene personages slepen je mee en al gauw word je toornig op Jephtha’s barbaarse teneur. Richard Crofts stem lijkt in het begin nog onder de tragiek van het personage te kwijnen, doch na de pauze komt hij op gang – hier lof voor zijn plezierig heldere dictie – en zet de verscheurde vader scenisch en muzikaal ontroerend neer. Door Jephtha’s persoonlijke drama en het familieverleden suggereert Croft in het verlengde van Guths visie een leider met beperkte oordeelkracht die standvastig tegenover zijn gegeven woord aan God blijft, maar zich tegelijk als vader en echtgenoot diskwalificeert.
Bolton & co
De geloofwaardigheidsgraad is hoog, de personages schijnen van vlees en bloed en de ontwikkelingen zwepen de emoties van de luisteraar hoog op, niet in het minst dankzij de hier zeer dominante rol van het koor van De Nationale Opera – een vurige bijval voor de koorleidster Ching-Lien Wu – en de meesterlijke hand van maestro Ivor Bolton. Samen met het authentieke ensemble Concerto Köln zorgt hij voor een onvergetelijke avond. Als een barokke schilder met een kwast vervolmaakt hij met zijn dansende manier van dirigeren het oratoriumkunstwerk.
Kunde en kennis van Bolton zorgen voor een gedetailleerde en elegante omlijsting en brengen beelden en muziek van Händels laatste werk tot leven. Een opera die geen opera is maar waarvan het relaas onder de huid kruipt en je dwingt na te denken over het leven.
Misschien ook iets voor u