We kunnen vragen om cookies op uw apparaat te plaatsen. We gebruiken cookies om ons te laten weten wanneer u onze websites bezoekt, hoe u met ons omgaat, om uw gebruikerservaring te verrijken en om uw relatie met onze website aan te passen.
Klik op de verschillende rubrieken voor meer informatie. U kunt ook enkele van uw voorkeuren wijzigen. Houd er rekening mee dat het blokkeren van sommige soorten cookies van invloed kan zijn op uw ervaring op onze websites en de services die we kunnen bieden.
Deze cookies zijn strikt noodzakelijk om u diensten aan te bieden die beschikbaar zijn via onze website en om sommige functies ervan te gebruiken.
Omdat deze cookies strikt noodzakelijk zijn om de website te leveren, heeft het weigeren ervan invloed op het functioneren van onze site. U kunt cookies altijd blokkeren of verwijderen door uw browserinstellingen te wijzigen en alle cookies op deze website geforceerd te blokkeren. Maar dit zal u altijd vragen om cookies te accepteren/weigeren wanneer u onze site opnieuw bezoekt.
We respecteren volledig als u cookies wilt weigeren, maar om te voorkomen dat we u telkens opnieuw vragen vriendelijk toe te staan om een cookie daarvoor op te slaan. U bent altijd vrij om u af te melden of voor andere cookies om een betere ervaring te krijgen. Als u cookies weigert, zullen we alle ingestelde cookies in ons domein verwijderen.
We bieden u een lijst met opgeslagen cookies op uw computer in ons domein, zodat u kunt controleren wat we hebben opgeslagen. Om veiligheidsredenen kunnen we geen cookies van andere domeinen tonen of wijzigen. U kunt deze controleren in de beveiligingsinstellingen van uw browser.
Deze cookies verzamelen informatie die in geaggregeerde vorm wordt gebruikt om ons te helpen begrijpen hoe onze website wordt gebruikt of hoe effectief onze marketingcampagnes zijn, of om ons te helpen onze website en applicatie voor u aan te passen om uw ervaring te verbeteren.
Als u niet wilt dat wij uw bezoek aan onze site volgen, kunt u dit in uw browser hier uitschakelen:
We gebruiken ook verschillende externe services zoals Google Webfonts, Google Maps en externe videoproviders. Aangezien deze providers persoonlijke gegevens zoals uw IP-adres kunnen verzamelen, kunt u ze hier blokkeren. Houd er rekening mee dat dit de functionaliteit en het uiterlijk van onze site aanzienlijk kan verminderen. Wijzigingen zijn pas effectief zodra u de pagina herlaadt
Google Webfont Instellingen:
Google Maps Instellingen:
Google reCaptcha instellingen:
Vimeo en Youtube video's insluiten:
De volgende cookies zijn ook nodig - U kunt kiezen of u ze wilt toestaan:
U kunt meer lezen over onze cookies en privacy-instellingen op onze Privacybeleid-pagina.
Disclaimer en privacybeleid
Nooit uit de maat
Op het vriendelijk klinkende deuntje van Dancing Queen draaien de acteurs zich warm. Of zijn ze al begonnen? De teller staat op 30 dagen, het haar is vet en de uitputting is van de gezichten af te lezen.
Alsof premières al niet spannend genoeg zijn, is Carrousel de eerste voorstelling van het “nieuwe” NNT. Guy Weizman was de gedroomde opvolger van oud artistiek leider Ola Mafaalani, maar heeft nu grote schoenen te vullen. Twee jaar eerder maakte Weizman zijn regiedebuut bij het NNT met De Twaalf Gezworenen. Nu neemt hij wederom een film als uitgangspunt; Sydney Pollack’s verfilming van het boek They Shoot Horses Don’t They. Van huis uit choreograaf, onderwerpt Weizman zijn acteurs onmiddellijk aan de uitputtende fysieke discipline; in een dansmarathon.
Tot het einde
Het is de survival of the fittest, van de 200 paren zijn er nog vijf over. “Watch those knees,” want als de knieën de grond raken, ligt het koppel uit het spel. Als gladiatoren gaan de koppels door tot het laatste danspaar. De ceremoniemeester (Igor Podsiadly) ziet eruit als een meedogenloze carnivoor gekleed in zijn bontjas met cowboyhoed. Met een sadistische glimlach en een toch aanstekelijke enthousiasme brengt hij heel het publiek tot een warm daverend applaus. Een ding is duidelijk; wij komen hier om vermaakt te worden. Het geknisper van de uitgedeelde popcorn in de zaal wordt overstemd door het droge gelach van de lachband.
Onder de haastige cadans van de muziek van Asko Schönberg’s K[h]AOS knallen we de voorstelling in. Dagen en animaties vliegen voorbij en in de halfronde arena beginnen de koppels aan hun dertigste dag. Strak bewegend op de eeuwig tikkende teller blijft Carrousel strak in de maat van de muziek. Zonder stil te staan, wisselt elk danspaar netjes de scène af. We draaien van dialoog naar dialoog en dromen en problemen worden uitgesproken.
Gelukkig zitten er in die strakke choreografie momenten van speelsheid. Een fout ingezette dansbeweging van Veerle van Overloop wordt komisch terecht gewezen. Bram van der Heijden heeft onmiddellijk de lachers op zijn hand wanneer hij onnozel grinnikend het publiek in kijkt. Echter, dat lachen vergaat het publiek wanneer Van der Heijden dolblij een onthoofdingsfilmpje beschrijft; een nogal geforceerde poging tot actualiteit. Terwijl de personages eeuwig ronddraaien in duizelingwekkende pseudofilosofische gesprekken, doorbreekt Podsiadly het voorspelbare. “Fuck the poetry! We willen geen poëzie, we willen nederlaag. 1234 Changez”! Zo dirigeert hij iedere scène strak naar de volgende.
Worden we gezien?
De één danst om niet vergeten te worden, de ander juist om te vergeten, maar iedereen wil vooral gezien worden. Weizman wil vooral dat álles gezien wordt en laat de kijker geen moment in het ongewisse. Zoals wanneer de danseres met haar overduidelijk dikke buik er voor de zekerheid nog even naar wijst, wanneer ze praat over het leven erin. Binnen no time liggen in Carrousel alle problemen op tafel. Bij aanvang legt Podsiadly de thematiek voor ons al even haarfijn uit: “Waarom willen jullie hiernaar kijken?” Het lijkt een poging tot confrontatie, maar de behoefte alles uit te leggen laat het publiek nog net iets meer ontspannen wegzakken in het veilige donker van het auditorium.
Zoals Van der Heijden zegt: “Als iedereen ziet blijft niets verborgen.” Zo is Carrousel juist sterk als Weizman laat zien en stopt met uitleggen. In de eindrace dansen de spelers zich te midden van duizelingwekkende Visuals al maar sneller naar de uitputting. Onder het hysterische enthousiasme van spreekstalmeester Podsiadly blijft het publiek klappen, maar klinkt daar langzaam een vertwijfeling in door. Het applaus verstomt en we blijven staren, uitgeput kijkend naar de klok blijven de dansers bewegen. Waarom weten ze al lang niet meer, wat er te winnen valt doet er niet toe en wie er gaat winnen evenmin. De dansers blijven dansen, en wij, wij kijken toch wel. Maar waarom?
Noord Nederlands Toneel - Carrousel
Regie: Guy WeizmanArtiest: Noord Nederlands Toneel / Club Guy & Roni / K[h]AOS
Gezien op zaterdag 04 maart 2017 in Stadsschouwburg, Groningen
Nog te zien tot zaterdag 27 mei 2017
Misschien ook iets voor u
Zie mij!
In Weet je wel wie ik ben? verdiept Ari Turunen zich in de geschiedenis van de arrogantie. Door de eeuwen heen heeft arrogantie geleid tot oorlogen en rampen. Een uiteenzetting van een overbodige emotie waar iedereen weleens last van heeft.
De Finse schrijver en socioloog Ari Turunen staat bekend om zijn artikelen over de menselijke gewoonten. In zijn nieuwste boek Weet je wel wie ik ben? onderzoekt hij een veel voorkomende emotie: de arrogantie. Turunen laat zien wat arrogantie is, hoe ze kan ontstaan en welke desastreuze gevolgen ze kan hebben.
Arrogantie en leiderschap
Arrogantie is van alle tijden. Het gevoel beter en belangrijker te zijn dan anderen heeft verscheidene leiders uit de wereldgeschiedenis de kop gekost. Zo zei Napoleon in 1811: ‘Nog drie jaar en dan ben ik heer en meester van het universum.’ Niet lang daarna ging hij voorgoed in ballingschap op Sint-Helena. Heer en meester van het universum is hij nooit geworden.
De Engelse koning Jan zonder Land hielp Engeland door zijn arrogante karakter de verdoemenis in. Hij was machtsbelust en vertrouwde niemand. Hij werd er zelfs van verdacht achter de moord op de zoon van zijn broer te zitten. Uiteindelijk werd Jan door opstandige baronnen afgezet en verloor hij zijn macht en aanzien.
Turunen geeft nog veel meer voorbeelden die we allemaal kennen uit de geschiedenis, zoals de val van het Romeinse Rijk, Zonnekoning Lodewijk XIV en Stalin. Deze gebeurtenissen en personen lijken meer beïnvloed te zijn door arrogantie dan doorgaans door historici verteld wordt. Zo laat Turunen je op een ongewone en vaak humoristische manier kijken naar onze geschiedenis en naar onszelf. Doordat de schrijver zó veel voorbeelden geeft wordt het boek hier en daar wel wat langdradig. Het verhaal lijkt soms één grote opsomming te zijn van voorbeelden van arrogant gedrag. Wat wellicht wel weer treffend laat zien hoe universeel deze emotie is.
Arrogantie in het heden
De moderne westerse maatschappij moedigt arrogantie aan. Door het individualisme en de steeds grotere competitiedrang zijn we elkaars concurrenten op weg naar succes en macht. ‘Nationaal en persoonlijk concurrentievermogen is de mantra van de 21e eeuw geworden.’ Volgens Turunen leidt deze drang tot competitie tot arrogantie en jaloezie. We zijn jaloers op de mensen die meer hebben bereikt en kijken arrogant neer op de mensen die lager staan op de sociale ladder.
Oppassen dus, want we hebben gezien waartoe arrogantie kan leiden! Ondanks dat Weet je wel wie ik ben? vooral vermakelijk en grappig is, laat Turunen zien hoe we arrogant gedrag kunnen voorkomen. Zo moeten we onszelf niet steeds vergelijken met anderen of streven naar erkenning. Iemand die niet arrogant wil worden zal regelmatig met kritische blik in de spiegel moeten kijken, om te blijven zien dat hij een mens is als alle anderen. Ruimte voor meningen en kritiek zijn noodzakelijk om arrogantie te voorkomen.
Deze oplossingen zijn ietwat voor de hand liggend. De lezer die echt wil weten hoe die vervelende emotie voorkomen kan worden zal door deze karige handleiding van Turunen niet bevredigd worden.
De kunst van de nederigheid
Het hele boek lijkt één grote opsomming van momenten waarop iemand met arrogante gevoelens zijn hoofd niet langer gebruikt en er een rotzooi van maakt. In het laatste hoofdstuk laat Turunen zien dat het – gelukkig – wel anders kán. De Italiaanse familie de’ Medici uit het Florence van de vijftiende eeuw geldt als voorbeeld van machtige mensen met veel aanzien, die zich desondanks niet lieten leiden door arrogantie en minachting. Met grote interesse voor wetenschap, kunst en literatuur bestuurden zij met open handelsgeest de stad. Daarbij altijd in gesprek met anderen en reflecterend op zichzelf. Deze kunst van de nederigheid heeft de familie de’ Medici veel opgeleverd, méér dan een arrogante houding gedaan zou hebben.
Het Nederland van de Gouden Eeuw krijgt van Turunen ook een eervolle vermelding, als handelsland dat bekend stond om zijn tolerantie en openheid naar andere ideeën en culturen. De Nederlanders van destijds waren niet arrogant omdat ze in zo’n tolerant land leefden waar ze trots op waren. Vandaag de dag zijn veel nationalistisch gezinde Nederlanders misschien wel zó trots op hun tolerante land, dat het niet meer zo tolerant ís. Trotse Nederlanders zouden nog wel eens neer kunnen gaan kijken op mensen met andere ideeën en gebruiken. Trots kan makkelijk omslaan in arrogantie, dus wees gewaarschuwd!
Weet je wel wie ik ben? De geschiedenis van de arrogantie
Schrijver: Ari Turunen (vert. Annemarie Raas)Uitgever: Nijgh & Van Ditmar
Prijs: 18,50
Bladzijden: 208
ISBN: 9789038802060
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
Een zinderende sensatie?
Zeventien auditanten, acht rollen. A Chorus Line volgt een groep dansers bij hun auditie voor een plek als achtergronddanser en geeft een inkijkje in het hectische leven van de dansers.
Maar liefst vijftien jaar lang speelde A Chorus Line vanaf midden jaren ’70 op Broadway, in 2006 werd de musical daar weer voor langere tijd opgevoerd en in 2001 werd de musical door Joop van den Ende naar Nederland gehaald. Vijftien jaar later brengt Dommelgraaf & Cornelissen Entertainment deze musicalklassieker terug in de Nederlandse theaters.
Een volwaardige musical
De dansers moeten zich tijdens de auditie uitgebreid voorstellen, iets wat ze niet gewend zijn. Ze moeten vertellen over hun drijfveren en krijgen vragen als: “wat als je nooit meer kan dansen?” Al snel worden er persoonlijke verhalen verteld, zo vertelt Paul over het seksueel misbruik uit zijn jeugd en zingt Val over hoe lelijk ze vroeger was. Deze verhalen zorgen ervoor dat de audities intiemer worden en ze laten zien dat de dansers ook maar gewoon mensen zijn.
In A Chorus Line staat dans centraal, maar ook de andere musicaldisciplines (zang en acteren) zijn van goede kwaliteit, met name de samenzang is erg mooi. De vertolking van het iconische nummer ‘What I did for love’, met veel samenzang, maakt de musical helemaal af. In het Nederlands wordt dat ‘Het had heel m’n hart’, een mooie vertaling van Coot van Doesburgh, waarin de dansers zingen wat zij ervoor over hebben om te kunnen dansen.
De musical heeft een sterke cast, die een persoonlijke invulling geeft aan de personages waardoor de dansers meer zijn dan één bepaald stereotype. Bettina Holwerda Bakkum laat bijvoorbeeld ook de kwetsbare kant van de arrogante Sheila zien.
Twee rollen die opvallen zijn danseres Cassie en regisseur Zach, die een relatie hebben gehad. Cassie (deze voorstelling gespeeld door Esther van Boxtel, de alternate voor zowel de rol van Sheila als Cassie) is een gevallen ster die geen solo’s meer kan krijgen en daarom auditie doet als achtergronddanseres, hiermee is Zach (Edwin Jonker) niet blij. Zach vindt dat Cassie niet thuis hoort tussen de achtergronddanseressen, want ze valt te veel op. Esther vertolkt deze rol goed, want ze weet inderdaad op te vallen te midden van de zeventien andere dansers. De spanning tussen Zach en Cassie mondt uit in een confrontatie, waarin Cassie een prachtige solo danst.
Tweede akte maakt de musical
De vaart komt er pas in de tweede akte van de musical goed in. In de eerste helft is te veel aandacht besteed aan het voorstellen van de dansers, die statisch op één rij bleven staan. Het voorstellen is essentieel voor de musical, maar duurde zo lang dat het bijna begon te vervelen. De tweede akte is veel dynamischer: de acteurs blijven niet op één rij staan, dansen vaker en er zijn meer persoonlijke ontwikkelingen tussen spelers. Ook de confrontatie tussen Zach en Cassie zorgt voor meer spanning in de voorstelling. De vraag wie de rollen gaan krijgen komt in deze helft meer centraal te staan wat de spanning ook opvoert.
‘Een zinderende sensatie’ zoals de dansers zingen, is de show niet echt. Het begin mist vaart en de spanning rondom de vraag wie welke rol krijgt, wordt niet opgebouwd. Wel geeft de avond een mooi inkijkje in het leven van dansers, ondersteund door mooie samenzang en dans van hoge kwaliteit. De musicalliefhebber moet deze klassieker gezien hebben en het is ook zeker een aanrader voor de dansliefhebber.
A Chorus Line
Regie: Martin MichelGezien op vrijdag 17 februari 2017 in Stadsschouwburg, Nijmegen
Nog te zien tot zondag 09 april 2017
Misschien ook iets voor u
Kong is in 2017 voorspelbaar en slechts amusement
In 1976 mocht Jessica Lange in de handpalm van een van de poten van Kong zitten. De blondine ontroerde de grote aap, die halsoverkop verliefd werd op de jonge vrouw. Het dier werd van een verlaten eiland naar New York gehaald en sloeg de stad aan gruzelementen. Lange probeert de aap tevergeefs te redden. In de rol van actrice Dwan is ze lang de vertrouwelinge van King Kong, die te pletter slaat na een val van het World Trade Center. Voor Kong: Skull Island werd er gezocht naar een actrice die ‘het beest’ kon verleiden.
In Kong: Skull Island staat na ongeveer een minuut Kong levensgroot in beeld. Er is geen verrassing, geen suspense en geen opgebouwde spanning. Het dier is veel meer dan levensgroot en leeft als een koning op het wonderlijke eiland, dat nog niet is betreden door de mens. In 1973 stuurt een geheime organisatie een expeditie op pad om een mysterieuze diersoort op te sporen. De fotografe van het team is niet blond, maar wel aantrekkelijk. Op Skull Island treft ze dieren aan die onbekend zijn, angst aanjagen en ontembaar lijken. Binnen de groep soldaten en wetenschappers ontstaat een tweespalt. Een deel van de werkers wil ontsnappen, een ander deel gaat de strijd aan met de aap.
Suspense
De eerste versie van King Kong verscheen in 1933. Bij latere films over de grote aap werd het verhaal geactualiseerd, maar was er altijd een rol voor de vrouw die het dier verleidde. Echt spannend was het verhaal verder niet, maar het duurde even voor het publiek mocht zien hoe groot Kong was. De vrouw werd niet vermoord en aan het einde van de film ging de aap dood. King Kong was voorspelbaar en vooral leuk vanwege de speciale effecten. Kong: Skull Island verschilt niet heel veel van vroegere versies, maar heeft zelfs niet de suspense van een onbekend dier.
Kwaad
De avonturen van de Amerikaanse expeditie kosten nogal wat mensenlevens. De strijd met Kong en de andere roofdieren is hard en dodelijk. De legerexpeditie heeft de beschikking over veel wapens en helikopters. De kogels lijken de dieren geen kwaad te doen en de vliegmachines worden met gemak uit de lucht geplukt. Keer op keer is er een confrontatie die in veel gevallen door de roofdieren wordt gewonnen. De leden van de expeditie kunnen zich redden door met een boot over een rivier de enige uitweg te zoeken. Of de mensen de weg zullen vinden is een deel van de zeer magere plot. Wat betreft het einde van het verhaal is er ook nauwelijks sprake van spanning. Zo goed als alle verhaalwendingen zijn voorspelbaar.
Spanning
Kong: Skull Island is een avonturenfilm met veel monsters en actie. De makers van de film hebben echter geen moment de wens gehad de toeschouwer in spanning te houden. De gevechten tussen mens en dier zijn hard en fraai in beeld gebracht, maar er is geen moment onduidelijkheid over de afloop.
Origineel
Kong: Skull Island is amusement. Niet meer en niet minder. Er is weinig tijd gaan zitten in het schrijven van een origineel verhaal, er zal geen Oscar zijn voor de special effects. Van de twee sterren die 8Weekly eraan geeft is er een voor de aap en een voor Brie Larson als blondine.
Kong: Skull Island
Regie: Jordan Vogt-RobertsDistributeur: Warner Bros Pictures
Misschien ook iets voor u
Ondanks mooie vorm een lange zit
King Lear van William Shakespeare, in de versie van De Toneelmakerij kortweg Lear, is een stuk dat gaat over machtige, maar domme vaders en miskende en toch liefhebbende loyale kinderen. Een prima idee om daar een jeugdvoorstelling van te maken. Maar al heeft Lear een interessante opzet, boeiend of ontroerend wil de voorstelling niet worden.
Lear is een oude vermoeide koning die klaar is met regeren en het land wil verdelen onder zijn drie dochters. Degene die hem het vurigst haar liefde kan verklaren – lees: het beste stroop om de mond kan smeren – krijgt het grootste deel. Jongste dochter Cordelia, zijn oogappel, is daar niet toe in staat. Zij is te eerlijk en wordt door een woedende Lear onterfd. Vervolgens blijkt natuurlijk dat zijn andere twee dochters, die wel goed kunnen vleien, totaal onbetrouwbaar zijn en zo gauw mogelijk van hun vader af willen. Daarnaast is er het verhaal van de hertog van Gloster, een hoveling van Lear, die zich zand in de ogen laat strooien door zijn gemene bastaardzoon Edmond en daardoor zijn goede zoon Edgar wegstuurt. Beide verstoten kinderen, Cordelia en Edgar, vermommen zich en blijven voor hun vaders zorgen. Kent, een edelman aan het hof van Lear, wordt weggestuurd omdat hij Cordelia verdedigt. Ook hij vermomt zich en kan op die manier Lear trouw blijven.
Nar
In King Lear trouwt Cordelia met de koning van Frankrijk en komt ze uiteindelijk haar vader te hulp. In de versie van regisseur Liesbeth Coltof vermomt ze zich als de nar, een fraaie vondst. Nu kan ze niet alleen bij haar vader blijven, ze geeft de nar, een belangrijk personage dat in het oorspronkelijke verhaal enigszins uit de lucht komt vallen, een reden van bestaan. Maar het betekent ook dat de drie meest liefhebbende personages in dit verhaal niet zonder vermomming door het leven kunnen gaan. Is dat niet een deprimerende boodschap voor de kids? Of juist een hart onder de riem? Als je iets wilt, is er altijd een oplossing te vinden.
De tekst van Shakespeare is door Coltof prachtig bewerkt. De kostuums zijn uitbundig en oogstrelend mooi. Aanvankelijk trekken een paar acteurs de meeste aandacht: Jesse Mensah als de puberachtige Edgar, Myrthe Huber als de pittige middelste dochter Regan en Tjebbo Gerritsma als de geestige trouwe Kent. Maar naarmate het stuk vordert en de tragiek toeneemt, is het moeilijk geboeid te blijven.
Fake news
Bij aanvang, als je de leugenachtige verklaringen hoort en Lear en Gloster een dik bord voor hun kop blijken te hebben, komen er onwillekeurig associaties met de Nederlandse verkiezingen boven of de over fake news brallende Amerikaanse president. Maar als het verhaal persoonlijker wordt en de levens van Lear en Gloster triester, blijkt dat de kwaliteit van het vertoonde spel te kort schiet om geloofwaardig te zijn en te kunnen boeien. Shakespeare schrijft prachtig, maar hij vraagt veel van zijn vertolkers. Als het acteren vlak blijft en er gepushed moet worden om heftige emoties te tonen, wordt zijn tekst snel saai of larmoyant. Helaas is dat bij deze voorstelling het geval, op een paar momenten van met name Lear na. Werken met videobeelden en een rijdende camera verandert daar niet echt iets aan.
De Toneelmakerij – Lear (15+)
Regie: Liesbeth ColtofArtiest: De Toneelmakerij
Gezien op zaterdag 04 maart 2017 in Theater Bellevue, Amsterdam
Nog te zien tot zaterdag 20 mei 2017
Misschien ook iets voor u
Ont-heemd is actueel en spannend theater
In een tijd van de vluchtelingencrisis en een toenemende vijandigheid voor ‘de ander’ maakt het Rotterdamse RCTH+ een performance over ontheemding. In Ont-heemd ondervindt de toeschouwer aan den lijve hoe het is om uitgesloten te worden.
Het onlangs gefuseerde Rotterdams Centrum voor Theater en Theater Maatwerk hebben een gezamenlijke missie: het inzetten van theater om een stem te geven aan acteurs met een beperking. Theater als vrije ruimte waarin ‘de ander’ niet meer wordt uitgesloten, maar onderdeel uitmaakt van een gemeenschap. In Ont-heemd laat een groep van zestig acteurs, met en zonder beperking, ons ervaren hoe het is om vervreemd te raken van de maatschappij en de zeggenschap over het eigen leven te verliezen.
Ontheemden in een industrieterrein.
De ontheemding begint bij de locatie. Regisseur Paul Röttger laat het veilige pluche van de theaterstoel achterwege en zet zijn performance in de koude, zwak belichte ruimtes van een fabriek. Bepakt met dekentjes worden we door verschillende hallen gejaagd, terwijl de performers met gezang en geschreeuw het terrein verkennen. Streng ogende bewakers met zaklampen houden de mensenmassa bijeen en begeleiden ons naar volgende ruimte. Even lijken we onze plek van bestemming te hebben bereikt en worden de eerste stoeltjes neergezet, maar dan klinkt het onverbiddelijke geluid van fluitjes: een thuisplek is nog niet gevonden.
Vernedering en hoop.
Uiteindelijk worden de dekentjes neergelegd in een hal en ontstaat er een kleine gemeenschap van ‘ontheemden’. De performers verkennen angstig de ruimte, proberen tevergeefs de gesloten deuren te openen en zijn genoodzaakt om in mensonwaardige omstandigheden een bestaan op te bouwen. Vernedering en hoop wisselen elkaar af. We zien hoe de ontheemden zich krampachtig proberen te wassen met niets meer dan een emmer en een washandje. Hoe de bewakers hen dwingen zich te ontkleden en nieuwe mensenstromen, inclusief kinderen, zich bij de groep aansluiten. Even worden de zorgen vergeten als een clown een act opvoert of de groep gezamenlijk een lied inzet. Een bos dat rechtstreeks uit Macbeth lijkt te komen, voert de mensen al zingend mee naar een hopelijk beter oord, maar dan wordt de droom ruw verstoord door de bewakers, die de groep terugsturen naar hun dekenkamp.
Grillige energie.
Een prettige ervaring is Ont-heemd niet, en dat is precies de kracht van deze performance. De toeschouwer bevindt zich letterlijk en figuurlijk op onbekend terrein en wordt geconfronteerd met de realiteit van mensen die geen houvast of thuisbasis hebben en als tweederangs burgers worden behandeld. Het verband met vluchtelingen is daarmee snel gelegd, maar Ont-heemd gaat even goed over het leven met een beperking en de onwil of het onvermogen van een samenleving om deze mensen voor vol aan te zien. De acteurs van RCTH+ beschikken over een continue alertheid die de performance een grillige energie geeft. Je weet nooit helemaal zeker waar de grens ligt tussen acteren en oprechtheid. Speelt de huilende vrouw naast me haar rol, of is ze oprecht ontroerd door de scène? Loopt haar buurvrouw weg omdat het haar verteld is, of omdat de spanning haar te veel wordt? Het levert ongemakkelijk, actueel, maar bovenal spannend theater op.
RCTH+ - Ont-heemd
Regie: Paul RöttgerArtiest: RCTH+
Gezien op zaterdag 04 maart 2017 in Schuttevaerweg 150, Spaanse Polder, Rotterdam
Nog te zien tot zondag 14 mei 2017
Misschien ook iets voor u
Ode aan Ed
Het Stedelijk Museum maakt indruk met de uitgebreide overzichtstentoonstelling van het fotografisch en filmisch werk van Ed van der Elsken (1925 – 1990). De tentoonstelling toont de geestdrift van de fotograaf en zijn werk uit verschillende decennia komt dan ook uitbundig aan bod.
Ed van der Elsken, Vali Myers voor haar spiegel, Parijs (1953) Nederlands Fotomuseum / © Ed van der Elsken / Collectie Stedelijk Museum Amsterdam
Van der Elsken stond bekend om zijn bijna agressieve manier van werken. Hij kon door de straten van Amsterdam slenteren, de jeugd in hun doen en laten volgend. Zijn blik was dan echter geheel niet willekeurig, want zodra zijn oog viel op een potentieel interessante scene voor zijn werk, kon hij volgens zijn bevriende collegafotograaf Gerrit Jan Wolffensperger zo tevoorschijn springen en roepen ‘Mag ik een foto van u maken?’. Van der Elsken was in zijn werk een zeer betrokken observant en hij hield ervan zijn objecten uit te dagen. Toch oordeelde hij in zijn werk niet over datgene wat hij vastlegde en dat maakt het nog steeds zo bijzonder – artistiek en historisch interessant. Het was Eds levensmissie om zijn tijd in beelden vast te leggen: ‘Ik maak blijvertjes. Mijn foto’s… die maak ik niet voor de aap z’n reet, dat moet een paar eeuwen meegaan.’
Fotoboeken
Van zijn fotografisch werk maakte Van der Elsken experimentele fotoboeken, die in zijn tijd niet altijd even goed ontvangen werden, of soms zelfs moeilijk te publiceren waren. Met zijn tweede vrouw Gerda van der Veen maakte hij begin jaren 60 van de vorige eeuw een wereldreis van 14 maanden door Afrika, Maleisië, Singapore, Hong Kong, Japan, Mexico en Noord-Amerika. Bij terugkomst in Amsterdam wilde echter niemand zijn werk uitgeven. Uiteindelijk werd het boek Sweet Life (1966) in Japan gedrukt in een Nederlandse, Engelse, Franse, Spaanse en Japanse editie. De liefde en fascinatie voor de streng traditionele maar toch moderne en rebelse manier van leven in de tweede helft van de twintigste eeuw, heeft ervoor gezorgd dat hij maar liefst 15 reizen maakte naar Japan. De beelden van deze reizen zijn gebundeld in zijn beeldschone boek De ontdekking van Japan (1988).
Amsterdam, Tokio en Parijs
Ed van der Elsken, Meisje in de metro, Tokio (1984) Nederlands Fotomuseum / © Ed van der Elsken / Collectie Stedelijk Museum Amsterdam
De tentoonstelling in het oude Stedelijk is ingedeeld in drie grote ruimtes, ieder gewijd aan een stad: Amsterdam, Tokio en Parijs. Het oogt als een klassieke fototentoonstelling met prachtige, ingelijste zwart-witafdrukken. De donkere periode in Parijs, de demonstraties in Amsterdam en de fascinatie van de Magnum-fotograaf voor het leven in Japan komen mooi naar voren. Om deze ruimtes heen zijn kamers ingedeeld met zijn werkproces, geschreven brieven en zijn filmisch werk.De aanwezigheid van Van der Elsken is hier duidelijk voelbaar wat de tentoonstelling tot een levendig, krachtig geheel maakt. Ed van der Elsken maakte werk vanuit intrinsieke interesse voor menselijk gedrag en met de juiste combinatie van afstandelijke betrokkenheid, waardoor sprekende beelden zijn ontstaan, die gelukkig geen moralistische boodschap in zich dragen. Tot op de dag van vandaag, waait zijn werk als een frisse wind door het museum. De tentoonstelling laat overtuigend zien hoe ontzettend toegewijd de kunstenaar was aan zijn levenswerk. Het is een ware ode aan Ed.
De tentoonstelling reist na het Stedelijk Museum Amsterdam door naar Jeu de Paume Parijs en naar Fundación MAPFRE Madrid.
Ed van der Elsken – De Verliefde Camera
Gezien in: Stedelijk Museum, AmsterdamNog te zien tot: zondag 21 mei 2017
Misschien ook iets voor u
De smalle weg naar het Hogere
In een erudiet essay met vele voorbeelden laat de auteur zijn gedachten gaan over het haten (en liefhebben!) van gedichten en hun makers. Minachting voor het hogere is van alle tijden, maar deze merkwaardige emotie is zelden zo uitgebreid en geestig besproken als door Ben Lerner.
De titel is grappig en ook provocerend. Haten we poëzie echt? Veel mensen zijn er juist dol op, schrijven soms zelf gedichten. Men fluistert dat de meeste van ons in de puberteit en adolescentie wel eens een vers gewrocht hebben, al was het alleen maar uit verliefdheid. Overigens zijn de laatste jaren poetry slams echte publiekstrekkers geworden; bovendien verschijnen er regelmatig bloemlezingen. Het duidt allemaal niet op haat.
Poëzie bederft de jeugd
En toch heeft Ben Lerner, zelf dichter en schrijver van een hele roman over het ervaren van kunst (Vertrek van station Atocha) hier een punt. Hij begint, na een hilarisch verhaal over het reciteren van een gedicht voor de klas, met de Griekse filosoof Plato, die in zijn ontwerp voor een ideale samenleving de poëzie nadrukkelijk uitsluit. Dichters zouden de jeugd bederven met hun onwerkelijke schrijfsels. Hersenspinsels zijn het, loze woorden, die wel het hoofd op hol brengen, maar nooit een nuttig en juist beeld geven van de wereld. Laat staan de lezer helpen op de weg naar volwassen verantwoordelijkheid.
Wat doet een gedicht dan met je? Woorden die niet eenduidig naar een concrete realiteit verwijzen, maar reiken naar iets dat eigenlijk onzegbaar is. En daardoor de lezer in een andere stemming brengen – wellicht zelfs naar een andere wereld vervoeren. Lerner toont met mooie voorbeelden aan dat de ruimte die ontstaat als de betekenis niet vast ligt, verwijst naar transcendentie, en zo zelfs kan raken aan de religieuze ervaring. De geestelijke ruimte waar het ware, het goede en het schone in elkaar overgaan en samen Het Hogere vormen.
Parasieten?
Poëzie bevindt zich altijd in het spanningsveld van enerzijds een betekenis los van de ‘gewone’ realiteit en anderzijds, door dat gebrek, het scheppen van een authentiek traject. Iets dat echter is dan echt.
Maar is het dan toch een vorm van – onbetaalbare – waarheid? In het tweede deel van het essay beschrijft Lerner een wat toegankelijker vorm van afkeer. Poëzie pretendeert een blik te gunnen op een betere wereld, maar verandert niets aan die wereld. Sterker nog, dichters zijn eigenlijk nietsnutten, die een gewone baan zouden moeten zoeken. Hierin zijn ze verwant aan landlopers, geestelijk gestoorden en ander werkschuw volk, parasieten waar de kapitalistische maatschappij vanaf de start wel raad mee wist. Echter, scheppend vermogen is waardevol, om een betere wereld op te bouwen.
Zo komt Lerner tot een andere paradox: de waarde die een gedicht vertegenwoordigt is niet in geld uit te drukken en juist dat maakt mensen boos.
Daardoor kan het haten van gedichten zowel een manier zijn om op negatieve wijze uitdrukking te geven aan de poëzie als ideaal … als een defensieve woede jegens de suggestie dat een andere wereld en een andere waardeschaal mogelijk zouden kunnen zijn.
Aan de hand van een aantal gedichten worden al deze gedachten toegelicht. Het innerlijk traject van Emily Dickinson, de Amerikaanse droom van Walt Whitman en als uitsmijter het allerslechtste gedicht ooit volgens de auteur – en zelfs daar weet hij een spoor van authenticiteit te vinden.
Ergernis in de kantlijn
Jammer dat de uitgever/vormgever besloot om steekwoorden in de kantlijn te plaatsen. Deze zijn waarschijnlijk bedoeld om het lezen van de soms wat wijdlopige en abstracte stof te vergemakkelijken. Helaas zijn ze steeds op de verkeerde plek gedrukt, gemiddeld ongeveer twintig regels vóór en soms na de betreffende passage. De lezer moet met zijn duimen over de steekwoorden het boek vasthouden om er niet door in verwarring te raken. Bovendien is dit soort middelbare-school-leeshulp helemaal niet nodig voor het publiek dat dit mooie essay zal lezen.
Waarom we poëzie haten
Schrijver: Ben LernerUitgever: Atlas Contact
Prijs: 17,99
Bladzijden: 78
ISBN: 9 789045 033235
Misschien ook iets voor u
De schoonheid van diversiteit
Onbewuste vooroordelen, White privilege en de banenwachtrij. We worden ons steeds bewuster van sociale ongelijkheid. Na Sunny Bergman en Silvana Simons meldt zich nu opnieuw een sterke vrouw die zich uitspreekt over dit onderwerp. In Iedereen Inc. vertelt Jannet Vaessen over de mechanismen van in- en uitsluiting.
Jannet Vaessen is directeur van Women Inc., een organisatie die streeft naar gelijke rechten voor vrouwen. In haar boek Iedereen Inc. brengt ze haar ervaringen als sociaal ondernemer in verband met wetenschappelijk onderzoek op dit vlak. Een boeiende combinatie die mooie inzichten oplevert. Jammer alleen dat het lang duurt voordat Vaessen haar punt maakt.
Waardevolle inzichten
Wist je dat je in milliseconden iemand al in een hokje hebt geplaatst? Dat vrouwen zich pas tegen hun dertigste bewust worden van hun ongelijke kansen op de arbeidsmarkt? En dat een cultureel divers team een bedrijf meer winst oplevert? Iedereen Inc. bevat bekende en minder bekende feiten over sociale ongelijkheid die je kijk op je omgeving en jezelf veranderen. Vaessens debuut is een pleidooi voor meer diversiteit. ‘Elk thema wordt interessant om te bespreken aan een tafel met mensen met verschillende profielen’, schrijft ze onder andere over de voordelen van diversiteit binnen een organisatie of maatschappij.
Wat wij kunnen doen aan sociale ongelijkheid
Het blijft niet bij het uiteenzetten van sociale mechanismen en argumenten voor diversiteit. Iedereen Inc. biedt ook handvatten om ons tegen ongelijkheid te verzetten. Zo zouden werkgevers geen mensen moeten aannemen die op hen lijken – iets wat veel gebeurt – maar juist mensen met een ander profiel moeten aanstellen. Het resultaat is dan een groep waarin verschillende teamrollen vertegenwoordigd zijn en een team dat beter functioneert. Ook pleit Vaessens voor het gebruik van het woord ‘inclusiviteit’ om het gesprek over in- en uitsluiting positief te kunnen voeren. Interessante suggesties die je aan het denken zetten. Helaas zijn niet alle actiepunten even uitgewerkt. Vaessen stelt dat het vooral aan de achtergestelden is om in actie te komen, maar hoe precies legt ze niet uit.
Vaessen is geen schrijver
‘Ik verhoud me niet tot de codes van een journalist, literator of wetenschapper’, schrijft Jannet Vaessen voorafgaand aan haar boek. Vaessen hanteert inderdaad een heel eigen stijl die helaas niet altijd prettig leesbaar is. Haar betoog is doorspekt met jargon waarvan ‘corporate’ een favoriet woord blijkt te zijn. In plaats van standpunten en conclusies te formuleren, stelt ze vragen. Hiermee ontwijkt ze belerend over te komen, maar boet haar betoog wel in aan helderheid.
Het meest storende is echter dat Vaessen niet to the point is. Ze beschrijft haar anekdotes zo uitgebreid, dat je als lezer soms het spoor bijster raakt. Ook beschrijft ze haar hele loopbaan als programmamaker, maar wordt de relevantie van deze passages pas veel later of helemaal niet duidelijk. Van de structuur en helderheid moet Iedereen Inc. het in ieder geval niet hebben.
Misschien moeten we Iedereen Inc. niet onder een vergrootglas leggen. Het is een debuut, het onderwerp is sympathiek en Vaessen is geen schrijver maar een sociaal ondernemer. Toch is het zonde dat Iedereen Inc. te veel bladzijden telt en Vaessen van de hak op de tak gaat. Het gevaar bestaat dat dit doorgaans interessante boek hierdoor vroegtijdig in de kast verdwijnt.
Iedereen Inc.
Schrijver: Jannet VaessenUitgever: Prometheus
Prijs: € 19,99
Bladzijden: 288
ISBN: 9789044631180
Misschien ook iets voor u
Scheurkalender vol bravoure
In de Bruna Top-10 kwam hij binnen op nummer 1. Terwijl het boek zelf in de winkel nog moest arriveren. Deze bizarre situatie kenmerkt pecies waar Gedichten van de broer van Roos wringt: een hype om iets wat er niet is.
Tim Hofman is hot. Terwijl studies als Nederlands en Communicatiewetenschappen niet wilden vlotten, rolde hij wél met brevet uit de koker van de BNN University, ontpopte zich tot sympathiek rebelse tv-persoonlijkheid in programma’s als Spuiten en Slikken, De Wereld Draait Door en Wie is de Mol en werpt nu nonchalant een dichtbundel op onze koffietafel.
Sorry
De titel is catchy, de foto’s op de omslag ook. Hofman kijkt de lezer aan met bestudeerd charmante onbeholpenheid. De ideale schoonzoon als dichter. “Sorry, vind je het wat?” lijkt hij te vragen. Hier draait de marketingmachine van Meulenhoff op volle toeren.
En vinden we het wat?
Allereerst: wat is het? Wie prat gaat op het klassieke etiket dichtbundel komt bedrogen uit. In plaats van een evenwichtig uitgebalanceerde bundel gedichten is het een hak-op-de-tak-verzameling aan light verse, taalvondsten en iets wat hij vol bravoure zijn ‘technische stukken’ noemt. Hierin benadert Hofman de taal sec als formule en wordt het woord ondergeschikt aan zijn bouwstenen, de letters. Hofman breekt ze op als Legostukjes, schuift en herschikt ze en klikt ze weer in elkaar tot een nieuw bouwsel. Taal als sommetjes.
De gedichten ‘Egocentrie’ en ‘Wij Ik Jij’ zijn hiervan de meest geslaagde puzzels. De letters uit de woorden jij en wij stellen zich onderling in rijen en kolommen op, waarna de letter k uit het woord ik het raster compleet maakt en zo een nieuwe, betekenisvolle hiërarchie in de relatie bepaalt. Toegegeven, mooi gevonden. Maar pas toen hij het toelichtte bij Matthijs van Nieuwkerk aan tafel en de redactie er een verduidelijkend clipje bij had gemaakt, ging het echt leven.
Scheurkalender
De uitkomst van deze spielerei is verder een matig geheel aan taalpuzzels. Op een paar pagina’s druipt de puberale flauwigheid er zelfs vanaf, voornamelijk in de spelletjes met andere talen.
Geen tweede laag, geen behoefte aan herlezen zoals een goed gedicht vaak oproept. Het is wat het is. Het had ook een willekeurige dinsdagpagina van een scheurkalender kunnen zijn. Morgen weer vergeten. Wegwerppoëzie.
Maar daar komt tv-persoonlijkheid Hofman opdraven. “Leuk bedacht toch?” roept hij enthousiast in je oor. Ja, met zijn jonge honden-enthousiasme erbij moet je erom glimlachen. Maar losgeweekt van Hofman smaken zijn gedichten als een glas schraal bier van het lollige feestje van de avond ervoor. Je had erbij moeten zijn.
De jeugdliteratuur kent het fenomeen cross-over: titels die het predikaat jeugdboek eigenlijk ontstegen zijn, maar ook nog niet helemaal thuishoren op de volwassenenplank.
Hofman zou onder het etiket cross-overpoëzie best wel thuis zijn. En deze schrijvende BN’er vindt ongetwijfeld zijn plek op menig karig gevulde boekenplank van gelijkgestemde jonge honden.
Bevlekte pagina’s
Hofman koestert ontegenzeggelijk een liefde voor taal en denkt er spelenderwijs vast vaak over na. Naar eigen zeggen kwam op zijn veertiende ‘de God die fictie heet’ in zijn leven. Om niet meer te vertrekken. Getuige daarvan is de eerste strofe van één van de betere gedichten: ‘Aftrekkelijk’ Ik val al dagen in slaap met / papier naast mijn bed; / soms leeg of beschreven / maar meestal bevlekt.
In de gedichten die het na zo’n nacht wel tot geschreven taal schoppen, hapert het echter vaak in ritme en melodie. Verder is Hofman is vooral met zichzelf bezig. Terugkerende thema’s zijn slipjes, slippertjes en dronkemansochtenden. Naast wat schopperige klaagzangen over een ex met anorexia (’t Is niet zozeer jouw gewicht / maar wat je ziekte weegt’), grachtengordel-elite en het bankwezen.
En toch wil het nergens universeel worden. Hofman blijft zelf in zijn gedichten rondhangen, vergeet eruit te stappen. Blijft over een bundel met door taal bevlekte pagina’s.
Gedichten van de broer van Roos
Schrijver: Tim HofmanUitgever: Meulenhoff
Prijs: € 15,00
Bladzijden: 96
ISBN: 9789029091824
Misschien ook iets voor u