Hij schreef te weinig boeken had evengoed Hij schreef te veel bladzijden kunnen heten: elke dag/nacht in deze roman speelt zich immers op quasi dezelfde manier af. Een toertje met de motor, gaan eten bij zijn ex-vrouw of een bevriend restauranthouder, vechten tegen de angsten en sigarettenverslaving, seks hebben met of zich opwinden over zijn nieuwe, jonge liefje, nespresso drinken, met een half oog naar films kijken, enzovoort. Je vraagt je af: op welk moment besliste Brusselmans om ruim 800 pagina’s vol te knallen met dit nietszeggende proza in plaats van zich te beperken tot 200 à 300 pagina’s? Want als lezer heb je er op den duur hoegenaamd niets meer aan.

Akkoord, het schrijfplezier spat van de pagina’s, maar zonder de kenmerkende humor van Brusselmans blijft er weinig leesplezier over. Hij past weliswaar zijn bekende surrealistische truken toe, maar helaas al te voorspelbaar en ongrappig: na enkele pagina’s autobiografische dagboeknotities volgt doorgaans een surrealistisch tafereel over één of ander ver familielid met een maf beroep die allerlei pijnlijk ongrappige avonturen beleeft.

Mongool

Of neem de ontmoeting met schrijfster Lize Spit, die meteen een nat onderbroekje krijgt (“maar dat was omdat er een lama in had gespuwd” – komaan). Dit gezegd zijnde nodigt het boek bij (al te schaarse) momenten wel uit om hardop te lachen, zoals wanneer hij zich backstage realiseert dat hij “enorm moet kakken”.

Choqueren kan hij ook nog, wanneer hij zich bijvoorbeeld in de eerste pagina’s al laat pijpen door een (minderjarig?) meisje met Down (“als ze je pijpen kwijlen ze heel je lul onder, en zo’n lul die druipt van het vette, gore speeksel van zo’n mongool, die geeft je een onprettig gevoel”). Maar het weegt allemaal niet op tegen die loodzware en voorspelbare monotonie, die alle leesplezier na de eerste 50 pagina of zo langzaam versmacht.

Echt boeien en venijnig prikken doet de roman bij nachte, wanneer de schrijver door zijn demonen en melancholie wordt bezocht en boeiende zinnen optekent als:

“Je hebt zo van die dagen waarop je, ofschoon je de doemdenker in persoon bent, meent: het is goed om op aarde te zijn.”

Of:

“Zwaarmoedig is misschien niet het juiste woord. In mezelf gekeerd zonder echt zin in te hebben.”

Verramsjt

Het probleem is dat Brusselmans na 75 boeken enigszins kritiekloos als monument wordt opgevoerd. Als hij dan een klepper van 832 pagina’s uitbrengt, bovendien pal op zijn 60e verjaardag, dan valt de term ‘magnum opus’ al snel (nog sneller dan de recensent het vuistdikke boek heeft kunnen uitlezen, zou je cynisch kunnen denken).

Over Star Wars: The Last Jedi zei een recensent dat in de film van 153 minuten een meesterwerk van 120 minuten verborgen zat. Met wat goede wil zou je van Hij schreef te weinig boeken kunnen zeggen dat in die vervelende, monotone pil van 832 pagina’s een erg amusante – of net aardedonkere – roman van pakweg 250 pagina’s schuilt.

Nogmaals: de man kan schrijven, maar wanneer het aan inhoud ontbreekt, wanneer de woede en machteloosheid van bijvoorbeeld De man die werk vond in geen velden en wegen meer valt te bekennen, en wanneer de schrijver op een bepaald moment peinzend schrijft ‘waarover zal ik het nu eens hebben?’, dan denk je: het is misschien toch niet helemaal onredelijk dat de man nog nooit een literaire prijs heeft gewonnen. Of dat zijn boeken zo snel verramsjt worden. Misschien moet hij gewoon eens zijn bést doen om dé Grote Vlaamse Roman te schrijven (zoals deze – hopelijk spottend – op de cover wordt bestempeld), in plaats van Woody Allen-gewijs met ijzeren regelmaat boeken te, nou ja, kakken.

Laten we maar met de deur in huis vallen: Oorsprong is een verschrikkelijk slecht boek. Ondanks vier jaar voorbereiding en research is de plot ongeloofwaardig en bulkend van de clichés die zo versleten zijn dat je er kwaad van wordt: er passeert een ‘prins op het witte paard’, tranen stromen over de wangen, er wordt gegrinnikt en verbleekt en teruggedeinsd dat het een lieve lust is en liefde blijkt op het einde de drijvende kracht van het universum. Hoe geen enkele redacteur tegen Dan Brown heeft durven zeggen dat bepaalde uitdrukkingen écht niet meer van deze tijd waren: het is een raadsel. Goed, De Da Vinci Code was ook slecht geschreven, maar daar had je tenminste nog een verrassende en controversiële ontknoping, wat het tot de ideale vakantieliteratuur maakte: lezen EN niet teveel nadenken aangezien je hersenen aan het koken zijn in de zomerzon. Helaas is de ontknoping van Oorsprong van een heel andere orde: werkelijk erbarmelijk.

Pistool

Een filmwijsheid zegt dat, wanneer er in de eerste akte een pistool in beeld komt, er in de derde akte iemand mee wordt neergeschoten. Met andere woorden: wie moedwillig verwachtingen creëert, moet die ook inlossen. In het begin van Oorsprong maakt Edmund Kirsch, een oud-student van protagonist en professor Robert Langdon, hem bekend dat hij een werkelijk wereldschokkende ontdekking heeft gedaan die twee fundamentele vragen voorgoed beantwoordt: ‘waar komen we vandaan?’ en ‘waar gaan we naartoe?’ Maar tijdens de lezing die Kirsch daarover wil geven in het Guggenheim-museum in Barcelona (en die wereldwijd gelivestreamd wordt), schiet iemand hem neer – dat is geen spoiler, het staat op de achterflap te lezen. Aan Langdon nu om te achterhalen wat die ontdekking was, waarbij hij hulp krijgt van de – uiteraard bloedmooie – directrice van het museum, die bovendien de verloofde is van de Spaanse kroonprins, die meteen vermoedt dat de professor haar heeft ontvoerd. Wanneer na veel dolle avonturen door Spanje het geheim aan het licht komt, kan er voor de lezer maar één conclusie zijn: is dit het nu? Misschien had Dan Brown dit ook door, want hij laat die ontknoping volgen door nog eentje, die echter zo lachwekkend is en zo ver van het verhaal af staat dat je wederom die laffe redacteur die dit liet passeren een hengst wil verkopen.

Startbaan

Alles in dit boek maakt je kwaad: de ongeloofwaardigheid van de plot, de van de pot gerukte wendingen (op een bepaald moment rijdt een jet op de startbaan een hek omver om iemand door te laten, zonder dat de controletoren onraad ruikt), de clichétaal en vooral het uitleggerige toontje. Langdon mag geen kunstwerk of gebouw bekijken, of daar volgt een pagina’s lang betoog over de geschiedenis of maker ervan. Alsof Brown hele lemma’s uit Wikipedia in zijn boek heeft gekwakt. Dat is geen schrijverschap, dat is luiheid.

Nee, wie goed geschreven, doorwrochte historische boeken wil lezen die écht iets bij brengen over geschiedenis en filosofie, is véél beter af met Umberto Eco.