Yael Bartana, Still uit: Sirens’ Song, 2005. 4 minuten, video. Soundtrack Daniel Meir, Brassband from the Holon Conservatory, Israel

Nadat de prijs twee jaar geleden voor het laatst werd uitgereikt, heeft het concept van Prix de Rome een aantal veranderingen ondergaan. Tot die tijd werden er prijzen uitgereikt in verschillende categorieen zoals schilderkunst, beeldhouwkunst, grafiek en ‘beeldende kunst en theater’. Sinds dit jaar bestaat er een tweejaarlijkse prijs voor kunstenaars en een vierjaarlijkse prijs voor architecten. De inschrijving voor de tweejaarlijkse prijs staat nu open voor elke in Nederland werkende kunstenaar jonger dan 35. Behalve deze verandering is de Prix de Rome ook een samenwerking aangegaan met De Appel. Die samenwerking resulteert er ondermeer in dat de tentoonstelling vanaf dit jaar in De Appel is te zien. De ruimte leent zich goed voor de werken van de vier genomineerde kunstenaars. Alle vier finalisten hebben een eigen ruimte gekregen, gescheiden door de witte muren van de ‘white cube’. De kunstenaars aan u voorgesteld:

Yael Bartana

Lonnie van Brummelen, Still uit: Lefkosia, 14 min. 35 mm film, geen geluid. Uit de serie Grossraum, 2004/2005

De Nederlands-Israelische kunstenares Yael Bartana (1970) houdt zich bezig met identiteit, of hoe plaatsen identiteit creëren. De twee video’s die zij maakte voor de Prix de Rome spelen zich af tegen een Israëlisch decor. In één van haar video’s oefenen jongeren hoe ze zich kunnen verzetten tegen de ontruiming van nederzettingen. De video wordt vertoond op twee grote schermen die met de achterkant aan elkaar vastzitten. In het ‘spel’ zitten kinderen met armen, benen, polsen en handen in elkaar verstrengeld. Tegen het decor van een ongerepte groene vlakte verandert het aanvankelijk idyllische kinderspel langzaam maar zeker in een ware strijd.

Lonnie van Brummelen

Lonnie van Brummelen (1969) is bekend van de ‘langzame’ films waarin van een grote afstand bepaalde gebieden aan onderzoek worden onderworpen. De film die ze voor Prix de Rome maakte, maakt deel uit van de Grossraum (2004-2005), een serie bestaande uit drie films, waarin Van Brummelen, werkend vanuit het abstracte begrip ‘Europa’, grenzen en omtrekken van Europa filmde. Zo maakte ze een observerende film van het stadje Ceuta, een Spaanse enclave op het vaste land van Marokko. Voor Prix de Rome was ze aanvankelijk van plan grenzen van Turkije te filmen, maar daar kreeg ze geen toestemming voor van de Turkse autoriteiten. Van Brummelen is toen uitgeweken naar het gedeelte van Cyprus met een Turkse invloedsfeer. De film is te zien op 35 mm. Naast de film die ze maakte van deze grenzen, is The Formal Trajectory ook onderdeel van haar project. Hierin doet Van Brummelen verslag van de worsteling met eerst de Turkse en daarna de Cypriotische autoriteiten.

Kan Xuan

Kan Xuan, Still uit: Or Everything, 2005. Loop, video

De Chinese Kan Xuan (1972) onderzoekt schoonheiden afschuw en hoe deze twee elkaar kunnen beïnvloeden (veelal in performancevorm). Voor de Prix de Rome heeft ze van haar eigen verzameling boeddhabeeldjes mansgrote foto’s gemaakt. De portretten zijn tot trillen gebracht waardoor er heftig bewegende beelden ontstaan. Er gaat een hypnotiserende werking van uit.

Esther Tielemans

Esther Tielemans (1972)is de enige schilderes tussen de vier finalisten. In De Appel is van Tielemans een installatie van schilderijen te zien. De schilderijen zijn niet opgehangen, maar staan in de ruimte opgesteld, waardoor je bewust wordt van het houten frame. De illusie van ruimtelijkheid wordt hier doorbroken. Het zijn sferische surrealistische landschappen; kleurig, maar tegelijk ook glanzend en onnatuurlijk. Tielemans blijkt veel met lakverf en epoxyhars te werken. We zien onder andere een schilderij – een groot zwart glanzend vlak – waar de toeschouwer zichzelf in weerspiegeld ziet als stond hij midden tussen het landschap.

Longlist

Esther Tielemans, Billboard. 2005, acryl en epoxy, 240 x 300 cm. Onderdeel van de installatie Mise en scene, 2005

In tegenstelling tot andere jaren wordt dit keer ook werk getoond van kunstenaars wier namen op de longlist stonden. Het werk van bijvoorbeeld Mark Bijl en Joost Conijn geeft een goed inzicht in wat voor kunst er de afgelopen jaren door in Nederland werkzame kunstenaars is gemaakt. Feit is wel dat het slechts ingezonden werken betreft. De kunstenaars hebben dus geen nieuw werk gemaakt, waardoor een vergelijking met de finalisten niet opgaat.

De winnaar?

De expositie is erg boeiend. Door de afgesloten ruimtes krijgen de werken allemaal de aandacht die ze verdienen. Zelf tijdens de drukke opening is er in de expositieruimte beneden een soort sereniteit. De kwaliteit is hoog, wat de keuze voor de jury des te moeilijker zal maken. Van Brummelen lijkt veel kans te hebben. Haar werk kreeg de laatste tijd behoorlijk wat aandacht, zoals de recente tentoonstelling in Stedelijk Museum Bureau Amsterdam. Het werk van Tielemans en Xuan is ook interessant, al vallen de bewegende boeddha’s van Xuan wat in het niet bij de meer visueel uitdagende werken van Van Brummelen en Tielemans. Mijn voorkeur gaat uit naar Bartana. Haar werk maakte het meest indruk: de tegenstelling tussen de vrolijkheid van het decor en de strijd tussen de jongeren. Subtiel en esthetisch.

De prijsuitreiking van de Prix de Rome vindt plaats op 30 juni in De Appel; de tentoonstelling is nog te zien tot 7 augustus 2005