Ja, op een bepaalde manier kun je zeggen dat ik hem voor westerlingen heb gemaakt. Ik wilde voor het publiek iemand hebben die niet uit het Westen kwam, ik was doodmoe van kijken naar Azië en Afrika door onze ogen. Met een hoofdpersoon die niet uit het Westen komt, die niet arm is en die intelligent is, misschien nog wel intelligenter dan wij! En dat is wat ik leuk vind aan Vandana [Shiva], ze is slim en intelligent, komt niet uit een arm milieu en gaat dit gevecht aan terwijl ze uit een andere cultuur komt. We hebben haar leren kennen in 2001 in Seattle toen mijn vrouw en ik bezig waren met een totaal andere film. Het onderwerp, genetische manipulatie, is erg ingewikkeld. Je hebt het dan over beïnvloeding van het leven en de natuur en dat is te abstract als je geen echte hoofdpersoon hebt.
Had u door te kiezen voor Vandana Shiva ook de manier waarop vrouwen in deze periode worden voorgesteld in het achterhoofd?
|
Vandana Shiva |
De meeste van onze films gaan over vrouwen, wij zijn als man en vrouw ook een team. We werken al zeventien jaren samen en zijn daarbij nog eens getrouwd ook. Maar ook lang daarvoor heb ik al tegen mezelf gezegd dat het niet klopt om alleen maar mannen in een filmcrew te hebben, omdat de wereld toch al zo om mannen draait. Meestal zijn vrouwen onze hoofdfiguren. Alleen mannen, dat is saai en voorspelbaar. Bovendien, bijvoorbeeld, als ze in deze film naar Straatsburg gaat naar het European Patent Office om die man te ontmoeten, dan zie je hem denken “wat moet ik met die vrouw?”. Hij krijgt het gewoon niet over zijn lippen haar binnen te vragen voor een kopje koffie, hij weet gewoon niet wat hij met haar moet doen. Je ziet hem denken. Voor mij is dat een uitdaging, een stuk spanning. Shiva noemen wij in Zweden een eco-provocateur. En ze weet dat, ze vind het ook niet erg als mensen haar zo zien. Dat is een goeie zaak. Het goede van provocateurs is dat ze de anderen lamleggen, ze worden kwaad omdat ze niet vanuit hun hart kunnen spreken. Ze moeten de façade van “laten we aardig spreken” hoog houden, dat is het stuk spanning waar ik van hou.
Shiva spreekt over globalisering en zegt daarover dat ze daar op een creatieve manier mee om wil gaan. Heeft u dat als een filmer ook?
Er zitten zoveel verschillende kanten aan globalisering. Wij nemen bijvoorbeeld voor lief dat de koffie van de andere kant van de wereld komt en taperecorders van weer een andere kant, terwijl daar tegenover staat dat er grote dingen gaan gebeuren aan die kanten van de wereld. Neem bijvoorbeeld het watertekort in Noord-China. Met dat tekort in zo’n groot land in je achterhoofd kun je verwachten dat binnen tien jaar grote groepen mensen moeten verhuizen naar het zuiden. Je ziet gewoon dat de natuur zijn eigen weg gaat en dat we het daarvan als mensen niet kunnen winnen. Een ander voorbeeld is de tsunami, dat is met alle natuurlijke zaken zo: met voorspellingen hadden mensen vanzelfsprekend weg kunnen gaan, maar de natuur blijft hoe we het ook wenden of keren van nature onvoorspelbaar.
Voor een hele lange tijd hebben we slechts vanuit een economisch perspectief naar globalisering gekeken. Wat Shiva probeert te doen is daar van een andere kant naar te kijken. Wat gebeurt er met ons voedsel, hoe verandert het door die globalisatie. Omdat die enorme ondernemingen het doen zoals zij het willen doen, is (ook hier) het enige alternatief voor ons op zoek te gaan naar alternatieve, locale markten en die helpen op te bouwen.
Noch genetische manipulatie, noch globalisatie was een gedachte, we waren met iets heel anders bezig. Het beginpunt waren de demonstraties in Seattle en Geneva, we waren verwonderd en benieuwd naar waar de jongeren over praten, mee bezig waren. Ze denken anders over de wereld, niet op een manier zoals wij ooit deden. Ze praten over voedsel en wat er morgen met de wereld staat te gebeuren. We waren bij enkele demonstraties bij conferenties, niet om die te filmen maar om erachter te komen wat er allemaal achter zat, waar de jongeren mee bezig waren. En zo is het idee van de film ontstaan en de connectie met GM-technologie, Vandana Shiva en globalisering.
Bent u altijd betrokken bij de onderwerpen van uw films?
|
Scène uit Bullshit |
Als je een documentaire maakt op de manier waarop wij werken kost dat veel tijd. Vandana Shiva dacht bijvoorbeeld dat we twee weken zouden blijven, we zijn twee jaar in India geweest. Ze heeft wel vaker meegewerkt aan documentaires maar kende ook deze manier van werken niet. Toen we na de derde week terugkwamen begreep ze dat we naar iets anders zochten. Ik heb een hardwerkende politica gevonden. Zo zetten we haar ook neer in de film. We zijn goede vrienden geworden, maar zoals het hoort bij goede vrienden, heb je discussies en good fights.
Bent U net als Shiva ook bang voor “de Petri-planet”?
Ik hoop dat er nog genoeg tijd is, de alternatieve markten groeien. Als je naar Marks & Spencer in London gaat hebben ze organic food en produkten (o.a. kleren) die gemaakt zijn in een milieuvriendelijke omgeving. Dat bestond vijf of tien jaar geleden nog niet, en is belangrijk. Dat is natuurlijk schamel als je het vergelijkt met de ‘Grote Superbedrijven’, maar het is een begin. Ik kan niets voorspellen.
Ziet U zichzelf als een activist ?
De films die wij maken… ik kan geen film maken over een theelepeltje. Ik moet er op de een of andere wijze geïnteresseerd in zijn, of boos over zijn, en dat geldt ook voor mijn vrouw. Maar het is niet zo dat we een film maken en de volgende dag staan te demonstreren, het is niet hetzelfde. Zo hebben we in deze film voor het eerst de directeur van multinational Monsanto aan het woord, dat was belangrijk om te horen, en daar zijn we ook hard mee bezig geweest. Als ik een activist was geweest dan had hij daar waarschijnlijk niet gestaan. Ik ben een actieve filmmaker, maar activist, nee. Ik ben ook geen lid van een politieke partij. Woede is een motor voor creativiteit, Every concern about the world tomorrow is important, van de Oorlog in Bosnië tot de Armeense Kwestie.
Hoe is het filmklimaat in Zweden?
Ik denk dat er meer mogelijkheden in Holland zijn dan in Zweden. Als wij aan een project buiten Zweden werken moeten we daar zeker meer dan tien financiers voor hebben. Voor deze film hadden we er dertien. Ik heb hier in Nederland films gezien die gemaakt zijn met slechts twee of drie. Heel veel tijd gaat zitten in financiering en research. Wij doen tussen de drie en zes projecten in vijf jaar. Het hangt er wel eens van af, soms doen we twee kleine, een groot project en twee ertussenin. We werken al zeventien jaar samen. Ik heb ruim vijftig filmproducties gemaakt en mijn vrouw een twintigtal. Deze film was een van de moeilijkste om te maken. Het Coca-Cola gebeuren aan het einde, daar hadden we niet van verwacht dat het in de film zou zitten, omdat de rest van de film over voedsel gaat. Maar het materiaal was te goed, we konden het niet laten liggen, en van Shiva is het zo goed dat ze over tien, twintig onderwerpen in dezelfde zin kan praten, dat kan gewoon niet allemaal in de film. We hebben ongeveer honderdvijftig uur aan materiaal geschoten. Maar het was heel zwaar, zelfs zonder alle details te weten over de onderwerpen hebben we vreselijk veel moeten lezen om ons erin te verdiepen.
Werkt U altijd met dezelfde crew?
|
PeÅ Holmquist en Suzanne Khardalian |
Niet altijd, maar we zijn met een vaste groep. Een cameraman, een geluidsman, ik doe de tweede camera en dan is er nog mijn vrouw. We zijn dus niet met veel. Ik ben meerdere keren in India geweest. De eerste keer in 1967, toen ik twintig was. Ik ben een India Lover. Dat was overigens niet de reden om Vandana Shiva te kiezen, maar natuurlijk viel het wel mooi samen. Vier jaar geleden was ik op het IDFA en daar zag ik vier films over India. Alles ging over bedelaars, guru’s, mannen die kinderen slaan en andere ellende, alsof er niets anders over te vertellen is. Toen dacht ik nee, nee, nee, dit is teveel en toen ik Shiva vond viel ik op mijn knieën, het viel allemaal op zijn plaats.
Kunt U zich voorstellen dat de dingen, met name de situatie van de boeren, hier ook kunnen gebeuren?
Ja, dat kan ik me goed voorstellen. De zelfmoorden bijvoorbeeld, er zijn veel boeren in de V.S. die zelfmoord plegen. In ons systeem, binnen de EU, hebben boeren een goed leven door de subsidies. Er gebeurt nú nog niets, maar als we ze willen laten overleven, als zijzelf willen overleven dan moeten ze gaan boeren op een andere manier dan nu, met het hele systeem van dumpen van voedsel en subsidiëren van de boeren hier. Als het zo doorgaat, of als ze dat blijven denken dan ben ik bang dat hier hetzelfde gaat gebeuren.
Zou u dan een film maken over het onderwerp in Zweden?
Jazeker, ik bedoel, we kennen Azië en het Midden-Oosten erg goed, maar ik zou nooit een film over de guerrilla’s in Colombia kunnen maken. Ik wil de omstandigheden kennen. We spreken de taal en voelen ons er in zekere zin thuis. Heel lang geleden heb ik de oorlog in Vietnam gefotografeerd [Holmquist was vroeger mode-fotograaf] maar ik kan me niet voorstellen een verhaal over de Colombiaanse drugsoorlog te maken. Ik ken het daar niet en er zijn anderen die dat beter kunnen. Natuurlijk zijn we wereldburgers, maar als filmaker heb je een bepaalde focus nodig. Dat was ook moeilijk aan deze film, je hebt die focus en bij het maken van deze film kon dat in een paar dagen verschuiven, bijvoorbeeld toen we plotseling naar Mexico moesten. Dat was lastig.
Hoeveel tijd bent U bezig geweest met de research?
Zes à zeven maanden, in India en in Europa. Dat is nu weer het mooie van de videotechnologie, je kunt je research doen terwijl je aan het werk bent, overal ter wereld. We zijn dan met het hele huishouden op stap, we hebben een dochter van twaalf. Soms vindt ze het okay en soms protesteert ze. Nu zit ze bij Kids & Docs.
Superaap met humor
“If the audience is not weeping by the time Kong tumbles from the Empire State Building, I will have failed”, zegt regisseur Peter Jackson in filmblad Empire. Daarmee maakt hij meteen duidelijk wat het grootste verschil is tussen zijn remake van King Kong en het origineel uit 1933. Was de reusachtige aap aanvankelijk een kil, hebberig monster, Jacksons versie is lief en dapper en heeft zelfs gevoel voor humor.
Terecht koos Jackson ervoor het verhaal te situeren in hetzelfde jaar dat het origineel uitkwam – 1933. Ann Darrow (Naomi Watts) is een mooie maar werkloze actrice en Carl Denham (Jack Black) een arrogante maar wanhopige regisseur. Per toeval treffen de twee elkaar en voor ze het weet zit Ann op een boot naar Skull Island, het mysterieuze oord waar Denham zijn film wil opnemen. En daar treffen ze ‘het achtste wereldwonder’: King Kong.
Te riskant
~
King Kong leeft
Jackson gooit het met zijn versie van King Kong vooral op gevoel. Nooit eerder werd de tragedie achter deze Beauty and the Beast zo duidelijk. King Kong is dapper en grappig, maar ook eenzaam. Je kunt de mega-aap dan ook niet eens haten als hij het grootste deel van de personages uitmoordt. Dat is niet in de laatste plaats te danken aan de fantastische CGI waarmee het monster tot leven is gewekt. Net als bij Gollum was het acteur Andy Serkis die in de digitale huid van het computergestuurde personage kroop. En het resultaat mag er weer zijn: King Kong leeft.
Bonte verzameling
Jackson ziet blijkbaar iets in mensen dat anderen missen. Althans, dat zou je zeggen bij het zien van de cast. Zo neemt niemand minder dan druktemaker Jack Black de rol van Carl Denham op zich. Wonderlijk genoeg weet hij zich in te houden en brengt hij het er goed van af. Verder zien we onder andere Colin Hanks, Jamie ‘Billy Elliot’ Bell en Kyle Chandler. Deze laatste, vooral bekend van de televisieserie Early Edition, zet een verrassend leuke rol neer als zelfingenomen acteur Bruce Baxter. Met Naomi Watts en Adrien Brody erbij kun je wel spreken van een bonte cast.
Spektakel
~
Van de fantastische landschappen en wezens op Skull Island tot het New York van de jaren dertig: Jackson roept ze op spectaculaire wijze tot leven. Sommige scènes zijn bijna precies hetzelfde als in het origineel, maar Jackson slaagt er in een eigen draai aan het verhaal te geven. Meer aandacht voor de personages, meer aandacht voor de aap. Hij maakt Kong sympathiek: een eenzaam wild dier dat het slachtoffer wordt van de hebberigheid van de mens. Of dat zo ontroerend is dat je ervan moet huilen… dat mag je zelf bepalen.
King Kong
Regie: Peter JacksonJaar: 2024
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
Nieuwe dvd’s
.
A Sound of Thunder
(Peter Hyams, 2005 • Dutch Filmworks)
Tijdens het interview moet actrice Catherine MacCormack haar best doen niet in slaap te vallen. Of dat ligt aan de saaie en totaal niet boeiende extra’s op de dubbel-dvd van A Sound of Thunder of aan de film zelf is niet helemaal duidelijk. Het zou makkelijk aan allebei kunnen liggen. A Sound of Thunder is gebaseerd op een kort verhaal van sciencefictionschrijver Ray Bradbury en laat zien hoe tijdreizigers per ongeluk de gehele loop van de evolutie veranderen.
~
Lees hier onze uitgebreide biscooprecensie van deze film.
The Original Godzilla Collection
(Diverse regisseurs • Paradiso)
Hoewel allesbehalve compleet, is dit een onverwacht fraaie dvd-verzameling. Deze tiendelige reeks Japanse monsterfilms wordt uitgebracht in de originele taal, met meestal de correcte beeldverhouding en is voorzien van fraai hoesontwerp met triviale feitjes – die de distributeur van IMDB geplukt heeft. De eerste Godzilla-film (Ishiro Honda, 1954) is een atoombomoorlog-allegorie en daarmee ook de enige die serieus genomen kan worden.
~
Breaking News (Dai si gein)
(Johnnie To, 2004 • Total Film)
Hij is inmiddels vaste gast in Cannes, maar Johnnnie To is in feite niet meer dan een routinefilmer die clichématig vakwerk aflevert. Waarom wordt Breaking News bij een arthousedistributeur uitgebracht? Was men onder de indruk van een paar willekeurig toegepaste technische foefjes? De sporadische splitscreen en een zeer uitvoerig tracking-shot in de openingsscène (pure krachtpatserij – de opname is allesbehalve vloeiend) voegen niets toe aan deze plotloze politiethriller.
~
The Last Seduction
(John Dahl, 1994 • A-Film)
John Dahl toonde zich al in zijn eerste speelfilm (Kill Me Again, 1989) een fervent liefhebber van film noir, maar The Last Seduction is een onverwacht perverse variant op het genre. Het is opnieuw een speelse thriller met een aan de oppervlakte conventioneel verhaal, maar de regisseur grijpt zijn kans om er een ingenieus schouwspel van de maken met veel duivels zwarte humor.
~
Tempus Fugit
(Enrich Folch, 2003 • De Filmfreak)
Tempus Fugit werd overladen met prijzen op minder prestigieuze filmfestivals. Dat kan een teken zijn van een miskend meesterwerk, maar in het geval van Tempus Fugit is het misschien teveel eer. De charme van deze Catalaanse productie is wel duidelijk: het is een slimme film met een boeiend verhaal
~
A Sound of Thunder // The Original Godzilla Collection // Breaking News // The Last Seduction // Tempus Fugit
Regie: DiverseJaar: 2024
Misschien ook iets voor u
Liefde en de hoop op een beter bestaan
In het inmiddels behoorlijk omvangrijke oeuvre van Willem van Toorn speelt het voorbijgaan van alles wat is een belangrijke rol. Dat gaat helemaal op voor zijn historische roman Stoom, die zich afspeelt rond de voorgaande eeuwwisseling. Het is een indrukwekkend epos geworden.
Held is de in 1881 geboren Maarten Corbelijn. Echt een geweldige start heeft hij niet, want een jaar later al wordt zijn vader overreden door zijn eigen rangeerlocomotief. Moeder knoopt de eindjes aan elkaar in hun plattelandsdorpje aan de rivier, en bij het spoor in de buurt komen mag hij niet. Daarom wordt het de binnenvaart, en als hij die vaarwel heeft gezegd een stuwadoorsbedrijf in Amsterdam, waar hij zich in rap tempo ontwikkelt tot ijkmeester – dat is iemand die controleert of de ladingen van schepen kloppen met de opgegeven getallen.
Vrije liefde en de ‘nieuwe mens’
~
De twee grote, historische spoorwegstakingen vormen een mooie apotheose van de ontwikkelingen die Corbelijn en zijn twee jeugdvrienden Jacob en Henk doormaken. Jacob is het prototype van de ‘nieuwe mens’, die de socialisten al aan de horizon zagen opdoemen. Hij heeft de kans gekregen om zich middels zijn studie boven zijn eigen stand te verheffen, en is gegrepen door het perspectief van een betere wereld – zoals in die tijd honderden onderwijzers in ons land rondliepen, als volksintellectuelen die het allemaal wel eens even helemaal anders zouden gaan doen. Daar komt uiteraard weer eens niets van terecht. Met Henk gaat het al niet veel beter. Hij komt net als zijn vader wel bij het spoor terecht, weert zich kranig tijdens de stakingen, en moet vervolgens uitwijken naar Duitsland omdat hij in Nederland nergens meer aan de bak komt.
Technisch vernuft
~
Het verteltalent dat van zijn vorige roman De rivier ook al zo’n succes maakte, heeft zich nog verder ontwikkeld waardoor Stoom bovenal een ‘leesboek’ is geworden, zoals dat vroeger heette. Maar dan wel een leesboek dat veel meer te bieden heeft dan aangenaam tijdverdrijf, en wel op zo’n manier dat je niet tegen een hinderlijk literair staketsel aanloopt, zoals in veel andere boeken die in navolging van Mulisch het letterkundige vaderland teisteren.
Condition humaine
Op weergaloze wijze geeft Van Toorn de condition humaine gestalte. Dat hij voor een historische roman kiest om een eeuwig en onveranderlijk onderwerp te behandelen, is bijvoorbeeld al een gouden greep. Het lijkt wel alsof er vanalles verandert, het zijn gistende tijden zo aan het einde van de negentiende eeuw. Maar op een ander niveau ligt alles vast, zoals je in een trein wel de indruk hebt van snelheid en onbegrensde mogelijkheden, maar je toch de rails niet kunt verlaten en je uiteindelijk onvermijdelijk op je bestemming aankomt – waar je niet verder kunt, alleen maar terug.
Zo gebruikt hij tussen neus en lippen door veel elkaar spiegelende beelden die het thema verder benadrukken, van verschillende zijden belichten en illustreren. De wisselwerking tussen de verschillende karakters die de roman bevolken, allemaal gevangen in hun eigen noodlot, maakt dat de spanning gedurende het hele verhaal voelbaar blijft. En doordat Van Toorn zich uitvoerig heeft gedocumenteerd, is ook het decor volkomen geloofwaardig. Een centrale figuur daarin – die overigens maar heel even ook daadwerkelijk in beeld komt – is de dichter en revolutionair Herman Gorter. Hij bergt in zich ook de twee grote motieven die telkens weer opduiken: seks en geld – of iets idealistischer: de liefde en de hoop op een beter bestaan.
Prijs: 17,95 (paperback)
Bladzijden: 256
ISBN: 9021484757
Misschien ook iets voor u
Grimmige zussenreünie
De zussen Lieke en Vivian wachten samen op de komst van zus nummer drie, Dana. Zij wordt van het vliegveld opgehaald door Sophie, die het zussental compleet maakt. Terwijl hun moeder op haar sterfbed lag en vervolgens overleed, vertrok Dana naar het andere eind van de wereld. Nu heeft het lot hen weer bij elkaar gebracht, want mogelijk zijn ze alle vier belast met een erfelijk gen wat de dood tot gevolg heeft. Preventief opereren of niet, dat is de keuze die ze voor hun kiezen krijgen en waar ze ieder voor zich op hun eigen wijze mee omgaan.
~
Libelle-praat
~
Even abrupt als het leven kan eindigen, komt er ook een einde aan het stuk. Na ruim anderhalf uur is het klaar en heb je enkele seconden nodig om te beseffen dat het afgelopen is. Het gevoel dat je hierdoor aan de voorstelling overhoudt, is waarschijnlijk precies wat de schrijver ermee bedoelt heeft: ongemakkelijkheid, onwetendheid en onzekerheid zonder dat er een goed of een fout antwoord is. Of zoals in dit geval een goede of een foute keuze.
De voorstelling is nog te zien tot en met 18 februari 2006. Kijk hier voor een uitgebreide speellijst.
De Nimfen (Toneelgroep Oostpool)
Artiest: Toneelgroep OostpoolGezien op dinsdag 13 december 2005 in Huis Oostpool, Arnhem
Misschien ook iets voor u
No Gimmicks
.
In het kort: Deze man is Matisyahu (geboren als Matthew Miller) en komt oorspronkelijk uit West Chester, Pennsylvania. En met Live at Stubb’s komt, na het studiodebuut uit 2004, nu zijn eerste livealbum uit.
Relireggae
~
Nieuwtjes
Reggae die bij Bob Marley-fans ook zeker in de smaak zal vallen. Soms relaxed, soms opzwepend, maar te allen tijden met een vrolijke weerklank. Voor zij die bekend zijn met het materiaal van Matis staan er op deze cd vier nog niet eerder uitgebrachte nummers, waarvan één instrumentaaltje (Fire and Heights, een lang uitgesponnen nummer waarin de muzikanten ook even laten horen wat ze kunnen en een mooie aanvulling op de set). Opener Sea to Sea trapt af met een rustig baslijntje waar langzaam een echoënd gitaartje overheen komt. Mijn hoofd knikt al voordat de zang überhaupt begint, een heerlijk begin waar Matis met lange uithalen overheen begint te zingen. Lord Raise Me Up begint alsof het de soundtrack is van een Jamaicaanse showdown in het wilde westen. Continu aanzwellende gitaartjes, die uitmonden in wederom een heel relaxed nummer. Van de nieuwe nummers is eigenlijk alleen Heights wat meer mid-tempo. Gelukkig horen we hier ook meteen wat Matis aan raps in zijn mars heeft.
Kortom, ondanks het nog kleine oeuvre van deze artiest toch een livealbum dat iets nieuws te bieden heeft en een positieve voorzet geeft voor het volgende album, dat in het begin van 2006 moet gaan uitkomen.
Matisyahu
Album: Live at Stubb'sLink: Matisyahu's eigen site
Misschien ook iets voor u
Nieuwe dvd’s
.
Somnambuul
(Sulev Keedus, 2002 • Filmfreak)
Met Somnambuul ontrukt de Estische regisseur Sulev Keedus het Estland van de Tweede Wereldoorlog aan de vergetelheid. Op een ingetogen en poëtische wijze weet hij de uitzichtloosheid en de grimmigheid van de oorlog op microniveau op te roepen. De weidsheid en verlatenheid van het landschap accentueren het tragische lot van Eetla en haar vader die vrijwel alleen zijn achtergebleven. De titel van de film duidt op de toestand waarin de personages zich bevinden.
~
Hoop Dreams
(Steve James, Frederick Marx en Peter Gilbert, 1994 • A-Film)
Vijf jaar lang volgden de makers van Hoop Dreams de twee jonge basketballers William Gates en Arthur Agee, die beiden niets liever willen dan ooit in de NBA te mogen spelen. Ondanks het onderwerp is Hoop Dreams – door sommigen wel een van de beste documentaires van de jaren negentig genoemd – veel meer dan een sportfilm.
~
Stormy Weather
(Sólveig Anspach, 2003 • Total Film)
Fraai dat er weer eens een IJslandse film op dvd verschijnt, jammer dat het zo’n onbeduidende moest zijn als dit lauwe drama, een Frans-Belgisch-IJslandse co-productie. Stormy Weather vertelt het verhaal van een arrogante psychiater (de Franse ster Élodie Bouchez)
~
Love is the Devil
(John Maybury, 1998 • Homescreen)
De meeste biopics zijn vergeven van de clichés en doen te hard hun best om een politiek correct beeld van hun onderwerp te geven. Dit intrigerende portret van de Britse schilder Francis Bacon (1909–1992 – zijn macabere Paralytic Child Walking on All Fours hangt nog altijd in het Gemeentemuseum in Den Haag) heeft daar geen last van: het is een duister en beklemmend kunstwerk op zich. Hoe levendig het beeld van de schilder is is des te opmerkelijker als je weet dat Maybury geen toestemming kreeg om Bacons schilderijen te gebruiken.
~
Somnambuul // Hoop Dreams // Stormy Weather // Love is the Devil
Regie: DiverseJaar: 2024
Misschien ook iets voor u
126 dingen om te onderzoeken
Er zijn altijd wel dingen die je ooit nog eens zou willen doen. Of je zit met alledaagse of minder alledaagse problemen, waarvan je jezelf afvraagt of er niet een simpele of goedkope oplossing voor te vinden is. Twee boekjes bieden uitkomst. Ze bevatten handige antwoorden op (on)zinnige doelstellingen en de kleine en grotere levensvragen.
101 dingen
~
101 dingen die je gedaan moet hebben is een leuke gadget met hier en daar zelfs erg leuke suggesties. Zo is het misschien inderdaad een leuk idee om de aurora borealis (het noorderlicht) eens te zien. Maar daarnaast staan er ook doelstellingen in als Zorg dat je gearresteerd word, Rij zo hard je auto kan en Word persona non grata in een kroeg op de lijst. En deze zijn misschien iets minder lovenswaardig. Maar ook met die enkele minder leuke doelen blijft 101 dingen die je gedaan moet hebben een ideale verjaar- of feestdagtip.
25 experimenten
~
Het zijn niet meteen de makkelijkste experimenten die in dit boekje worden behandeld, en ook niet altijd de smakelijkste. Zo zijn de beschreven methodes om botten en schedels schoon te maken niet allemaal even proper. Je moet dus wel van uitzoeken, knutselen, proberen, falen en opnieuw proberen houden. Heb je geen onderzoekende geest, maar zet je liever gewoon je tv met de bijgeleverde afstandsbediening op RTL Boulevard, dan kun je dit boekje beter links laten liggen.
Lijstje
Twee boeken met elk een lijstje van dingen die misschien de moeite waard zijn om te doen. Voor de ondernemende mens zijn ze zeker de moeite waard, maar ook als je wat minder actief in het leven staat is het leuk om ze door te bladeren en je volop te verbazen over dingen die andere mensen blijkbaar bezighouden. En terwijl je lekker lui op de bank ligt te lezen, zie je de experimenterende, doelgerichte medemens al flink ploeteren. Het valt namelijk niet mee Koolstofeieren van kippengaas te maken terwijl je De hoogste gebouwen van de wereld bezoekt.
Anne Schulp & Jos van den Broek • 25 Nieuwe Wetenschappelijke experimenten voor huis, tuin en keuken • Uitgever: Veen Magazines • Prijs: € 14,95 (paperback) • Pagina’s: 96 • ISBN: 9085710030
Richard Horne (vertaling: Martine Jellema) • 101 dingen die je gedaan moet hebben • Uitgever: Prometheus • Prijs € 12,50 (paperback) • ISBN 9044606999
Misschien ook iets voor u
‘Het leven is ons vreemd en vertrouwd tegelijk’
/ 0 Reactiesdoor: Jasper Vervaeke0 SterrenLiteratuur is op de een of andere manier altijd wel aanwezig geweest in het werk van de Belgische acteur Tom Van Bauwel (40). Zo stak hij als jonge twintiger een gedurfde voorstelling rond een aantal gedichten van Paul Van Ostaijen in elkaar. Voor de monoloog De Schipbreukeling werkte hij dan weer samen met de Nederlandse schrijver Benno Barnard. Hoewel zijn rollen in de film Ad Fundum en de serie Windkracht 10 nog altijd voor herkenning zorgen, oogst Van Bauwel vooral in de theaterwereld steeds meer erkenning. Opvallend is dat hij in zijn werk meer en meer op zoek gaat naar een smaakvolle synthese van (voor)lezen, schrijven en acteren.
Op de Antwerpse Boekenbeurs werd Tom Van Bauwel door uitgeverij Van Halewijck gevraagd om enkele korte verhalen van de negentiende-eeuwse Russische auteur Anton Tsjechov voor te lezen. “Hoewel zijn verhalen op het eerste gezicht soms wat verouderd aandoen, blijken ze bij een tweede lezing toch echt pareltjes van vertelkunst te zijn, vaak ontroerend en grappig tegelijk. Bovendien haalt Tsjechov het cliché dat zegt dat Russen allemaal zwaarmoedige mensen zouden zijn, onderuit.” Om de welbekende drukte van het Bouwcentrum [waar de Boekenbeurs plaatsvindt – J.V.] te ontlopen, spreken we enkele dagen later af in Borgerhout. “Ik heb een beetje een dubbel gevoel bij de Boekenbeurs. Als het niet hoeft, begeef ik me liever niet tussen die menigte. Aan de andere kant trekt de beurs natuurlijk mensen aan die anders nooit in een boekhandel komen. Als ze op die manier toch in contact kunnen komen met literatuur, dan is dat uiteraard alleen maar goed.”
Verwarde levensstijl
“Een definitie geven van Literatuur is niet gemakkelijk. Ik denk vaak aan wat Harold Pinter zei: ‘we read to know we’re not alone‘. Maar het gaat natuurlijk niet alleen om het bestrijden van de eenzaamheid. De laatste tijd lees ik nog veel meer dan vroeger, en literatuur gaat me dan ook steeds meer inspireren, in de eerste plaats als acteur en regisseur, maar zeker ook gewoon in het leven. We lezen natuurlijk ook om onszelf te herkennen. Zo kan ik mezelf nu gedeeltelijk wel terugvinden in het werk van Jeroen Brouwers. Ik meen dat ik, net als hij, op een soort verwarde manier in het leven sta: het gevoel dat het leven ons enerzijds heel vertrouwd is, maar anderzijds dan vaak ook weer heel vreemd.” De liefde voor de letteren trof Van Bauwel dan ook heel vroeg: “Nu herlees ik De donkere kamer van Damokles van Willem Frederik Hermans, een boek dat ik voor het eerst las toen ik op de middelbare school zat. Door een boek later voor een tweede keer te lezen ontdek je toch dat je als scholier op een heel andere wijze leest. Terwijl je nu meer op zoek gaat naar de diepere lagen, liet je je vroeger eerder meeslepen door de spanning.”
Andere klank
~
Maar ook de toneelstukken waarin Tom Van Bauwel acteert of die hij regisseert, zijn niet zelden geïnspireerd door het oeuvre van grote schrijvers: hij speelde onlangs mee in de oogstrelende en bejubelde bewerking van Marcel Proust’s romancyclus Á la recherche du temps perdu, een voorstelling van toekomstig artistiek leider van het Toneelhuis Guy Cassiers. Afgelopen zomer acteerde hij dan weer in Tasso, een Nederlandse productie naar Goethe’s gelijknamige meesterwerk. “Ik denk dat het een beetje een beweging is binnen het theater: misschien wordt deze periode later wel geboekstaafd als de periode waarin de toneelmakers heel veel inspiratie zochten in romans. Sommige mensen in het wereldje hebben daar wat last mee. Ze vinden dan dat een boek geschreven is om te lezen en dat de auteur anders wel voor het theater had geschreven. Ik vind die redenering een beetje belachelijk: boek en voorstelling kunnen perfect complementair zijn. In romans vind je soms een heel andere klank en taal, en het lijkt er ook op dat het toneelpubliek daar meer dan vroeger op ingesteld is.”
Mouwtjetrek
~
Gevecht met Brouwers
Toen Jeroen Brouwers in mei van dit jaar zijn vijfenzestigste verjaardag vierde, viel Tom van Bauwel de eer te beurt om op het feest een tekst voor te dragen. Hij loopt al langer rond met het idee iets te doen rond het werk van de grote Nederlandse schrijver. “Ik heb ook contact met Johan Vandenbroucke, literatuurrecensent van De Morgen, die een prachtig portret van Jeroen Brouwers schreef en dicht bij de auteur staat. In die zin zou Vandenbroucke natuurlijk de gedroomde dramaturg voor het project zijn. Het liefst zou ik eerst een soort try-out doen, om bij een select publiek te zien of het wel aanslaat. Concreet zou ik graag iets doen rond de brieven van Brouwers, die overigens in een nieuwe uitgave zijn verschenen. Ik zou van daaruit een lijn willen trekken naar zijn bekende roman De Zondvloed. Wanneer hij in zijn brieven spreekt over dat boek, komt het gevoel dat schrijven een voortdurende worsteling is steeds naar boven: ‘ik kom er maar niet toe om dat grote boek af te krijgen’. Dat gevecht, dat radarwerk zou ik dolgraag in een toneelvoorstelling blootleggen.”
Misschien ook iets voor u
Mooie boeken, matige selecties
Beste films van de jaren 80 / Beste films van de jaren 90
Uitgeverij Taschen staat erom bekend mooie boeken met prachtige illustraties uit te brengen. Tot deze categorie behoren ook Beste films van de jaren 80 en Beste films van de jaren 90, waarin de beste films van deze twee decennia aan de orde zouden moeten komen. Het valt echter nog te bezien of ze wel een goed en evenwichtig beeld van de jaren tachtig en negentig schetsen.
Beide boeken beginnen met een lange inleiding die de rode draad in de cinema van het desbetreffende decennium probeert aan te geven. In het voorwoord bij Beste films van de jaren 80 schrijft Müller over de opkomst van de blockbuster, groots opgezette spektakelfilms met een meeslepend karakter, zoals Blade Runner en E.T. In Beste films van de jaren 90 laat Müller aan de hand van Silence of the Lambs zien hoe montagetechnieken in de jaren negentig een belangrijke rol speelden. Tevens geeft hij aan dat dit decennium bol stond van films die er niet op uit waren om je mee te slepen maar om je te verrassen en te verwarren. Deze inleidingen zijn goed geschreven, met lange, goed onderbouwde analyses van de films en hun contexten. Als dit een voorbode is van de beschouwingen over de films, zit het wel goed met de kwaliteit van deze boeken.
Klassiekers, cultfilms, wereldcinema
In de beide boeken staan uiteraard vele hoogtepunten uit de twee filmdecennia. Uiteraard worden handenvol klassiekers besproken, zoals Das Boot en Scarface uit de jaren tachtig en Pulp Fiction en The Matrix uit de jaren negentig. Gelukkig heeft Müller echter ook oog voor de iets minder bekende goden. Zo wordt in het deel over de jaren tachtig ook Le Dernier Métro van François Truffaut en Kagemusha van Akira Kurosawa besproken. En in Beste films van de jaren 90 komen Todo Sobre mi Madre en Les Amants de Pont-Neuf ook aan bod. Zo lijkt het er in eerste instantie op dat Müller ons een uitgebalanceerde selectie films voorschotelt met klassiekers, cultfilms en wereldcinema.
Opvallende afwezigen
Helaas zijn er aan deze sterke groep films, die een sterke basis vormt voor en een goede afspiegeling geeft van de cinema in de twee decennia, veel andere films toegevoegd die niet in een boek met de beste films van de jaren tachtig of negentig thuishoren. Dit zijn voornamelijk Hollywoodfilms als Top Gun, Beverly Hills Cop, Men in Black en Apollo 13. Grote producties, gemaakt met veel geld en grote sterren die misschien een beetje kenmerkend zijn voor de decennia, maar absoluut niets laten zien dat vernieuwend of opvallend genoemd kan worden. Kijk, een film als Die Hard is niet echt een goede film, maar het was wel de meest kenmerkende actiefilm van de jaren tachtig, die bovendien een blauwdruk bleek te zijn voor dozijnen soortgelijke films; een reden om hem in het boek op te nemen. Maar de vier bovengenoemde films (en het zijn slechts vier voorbeelden uit een veel grotere groep soortgelijke films) hebben niets kenmerkends, behalve hoge budgetten. De overdaad aan Hollywoodfilms geeft geen getrouw beeld van de Beste films van de jaren…. De meest beroemde, de grootste producties, dat zijn het zeker. Maar de beste? De films van de Chinese regisseurs Kaige Chen en Yimou Zhang worden bijvoorbeeld compleet genegeerd en ook La Haine en de Trois Couleurs-trilogie zijn opvallende afwezigen.
Lust voor het oog
Over de keuzes valt dus te twisten, inhoudelijk zijn de stukken over de verschillende films wel van een vrij hoog niveau. De analyses en vergelijkingen zijn goed en je merkt dat de schrijvers verstand van zaken hebben. De stukken zijn alleen net te kort om er diep op in te gaan. Dat is jammer: regelmatig wordt er een interessant punt aangeboord maar niet verder uitgediept. In het vervolg zou Taschen er beter aan doen besprekingen bij films als Top Gun gewoon weg te laten, zodat er voor andere, betere films meer ruimte is. De boeken worden – zoals veel boeken van Taschen – verfraaid met een groot aantal mooie ‘movie stills’. Deze illustraties zorgen ervoor dat de twee boeken een lust voor het oog zijn.
Prijs: 9,99
Bladzijden: 352
ISBN: 3822847860 ('80) / ISBN: 382284134X ('90)
Misschien ook iets voor u
IDFA: een eco-provocateur
/ 0 Reactiesdoor: Antoinette van Oort0 Sterren.
Ja, op een bepaalde manier kun je zeggen dat ik hem voor westerlingen heb gemaakt. Ik wilde voor het publiek iemand hebben die niet uit het Westen kwam, ik was doodmoe van kijken naar Azië en Afrika door onze ogen. Met een hoofdpersoon die niet uit het Westen komt, die niet arm is en die intelligent is, misschien nog wel intelligenter dan wij! En dat is wat ik leuk vind aan Vandana [Shiva], ze is slim en intelligent, komt niet uit een arm milieu en gaat dit gevecht aan terwijl ze uit een andere cultuur komt. We hebben haar leren kennen in 2001 in Seattle toen mijn vrouw en ik bezig waren met een totaal andere film. Het onderwerp, genetische manipulatie, is erg ingewikkeld. Je hebt het dan over beïnvloeding van het leven en de natuur en dat is te abstract als je geen echte hoofdpersoon hebt.
Had u door te kiezen voor Vandana Shiva ook de manier waarop vrouwen in deze periode worden voorgesteld in het achterhoofd?
De meeste van onze films gaan over vrouwen, wij zijn als man en vrouw ook een team. We werken al zeventien jaren samen en zijn daarbij nog eens getrouwd ook. Maar ook lang daarvoor heb ik al tegen mezelf gezegd dat het niet klopt om alleen maar mannen in een filmcrew te hebben, omdat de wereld toch al zo om mannen draait. Meestal zijn vrouwen onze hoofdfiguren. Alleen mannen, dat is saai en voorspelbaar. Bovendien, bijvoorbeeld, als ze in deze film naar Straatsburg gaat naar het European Patent Office om die man te ontmoeten, dan zie je hem denken “wat moet ik met die vrouw?”. Hij krijgt het gewoon niet over zijn lippen haar binnen te vragen voor een kopje koffie, hij weet gewoon niet wat hij met haar moet doen. Je ziet hem denken. Voor mij is dat een uitdaging, een stuk spanning. Shiva noemen wij in Zweden een eco-provocateur. En ze weet dat, ze vind het ook niet erg als mensen haar zo zien. Dat is een goeie zaak. Het goede van provocateurs is dat ze de anderen lamleggen, ze worden kwaad omdat ze niet vanuit hun hart kunnen spreken. Ze moeten de façade van “laten we aardig spreken” hoog houden, dat is het stuk spanning waar ik van hou.
Shiva spreekt over globalisering en zegt daarover dat ze daar op een creatieve manier mee om wil gaan. Heeft u dat als een filmer ook?
Er zitten zoveel verschillende kanten aan globalisering. Wij nemen bijvoorbeeld voor lief dat de koffie van de andere kant van de wereld komt en taperecorders van weer een andere kant, terwijl daar tegenover staat dat er grote dingen gaan gebeuren aan die kanten van de wereld. Neem bijvoorbeeld het watertekort in Noord-China. Met dat tekort in zo’n groot land in je achterhoofd kun je verwachten dat binnen tien jaar grote groepen mensen moeten verhuizen naar het zuiden. Je ziet gewoon dat de natuur zijn eigen weg gaat en dat we het daarvan als mensen niet kunnen winnen. Een ander voorbeeld is de tsunami, dat is met alle natuurlijke zaken zo: met voorspellingen hadden mensen vanzelfsprekend weg kunnen gaan, maar de natuur blijft hoe we het ook wenden of keren van nature onvoorspelbaar.
Voor een hele lange tijd hebben we slechts vanuit een economisch perspectief naar globalisering gekeken. Wat Shiva probeert te doen is daar van een andere kant naar te kijken. Wat gebeurt er met ons voedsel, hoe verandert het door die globalisatie. Omdat die enorme ondernemingen het doen zoals zij het willen doen, is (ook hier) het enige alternatief voor ons op zoek te gaan naar alternatieve, locale markten en die helpen op te bouwen.
Noch genetische manipulatie, noch globalisatie was een gedachte, we waren met iets heel anders bezig. Het beginpunt waren de demonstraties in Seattle en Geneva, we waren verwonderd en benieuwd naar waar de jongeren over praten, mee bezig waren. Ze denken anders over de wereld, niet op een manier zoals wij ooit deden. Ze praten over voedsel en wat er morgen met de wereld staat te gebeuren. We waren bij enkele demonstraties bij conferenties, niet om die te filmen maar om erachter te komen wat er allemaal achter zat, waar de jongeren mee bezig waren. En zo is het idee van de film ontstaan en de connectie met GM-technologie, Vandana Shiva en globalisering.
Bent u altijd betrokken bij de onderwerpen van uw films?
Als je een documentaire maakt op de manier waarop wij werken kost dat veel tijd. Vandana Shiva dacht bijvoorbeeld dat we twee weken zouden blijven, we zijn twee jaar in India geweest. Ze heeft wel vaker meegewerkt aan documentaires maar kende ook deze manier van werken niet. Toen we na de derde week terugkwamen begreep ze dat we naar iets anders zochten. Ik heb een hardwerkende politica gevonden. Zo zetten we haar ook neer in de film. We zijn goede vrienden geworden, maar zoals het hoort bij goede vrienden, heb je discussies en good fights.
Bent U net als Shiva ook bang voor “de Petri-planet”?
Ik hoop dat er nog genoeg tijd is, de alternatieve markten groeien. Als je naar Marks & Spencer in London gaat hebben ze organic food en produkten (o.a. kleren) die gemaakt zijn in een milieuvriendelijke omgeving. Dat bestond vijf of tien jaar geleden nog niet, en is belangrijk. Dat is natuurlijk schamel als je het vergelijkt met de ‘Grote Superbedrijven’, maar het is een begin. Ik kan niets voorspellen.
Ziet U zichzelf als een activist ?
De films die wij maken… ik kan geen film maken over een theelepeltje. Ik moet er op de een of andere wijze geïnteresseerd in zijn, of boos over zijn, en dat geldt ook voor mijn vrouw. Maar het is niet zo dat we een film maken en de volgende dag staan te demonstreren, het is niet hetzelfde. Zo hebben we in deze film voor het eerst de directeur van multinational Monsanto aan het woord, dat was belangrijk om te horen, en daar zijn we ook hard mee bezig geweest. Als ik een activist was geweest dan had hij daar waarschijnlijk niet gestaan. Ik ben een actieve filmmaker, maar activist, nee. Ik ben ook geen lid van een politieke partij. Woede is een motor voor creativiteit, Every concern about the world tomorrow is important, van de Oorlog in Bosnië tot de Armeense Kwestie.
Hoe is het filmklimaat in Zweden?
Ik denk dat er meer mogelijkheden in Holland zijn dan in Zweden. Als wij aan een project buiten Zweden werken moeten we daar zeker meer dan tien financiers voor hebben. Voor deze film hadden we er dertien. Ik heb hier in Nederland films gezien die gemaakt zijn met slechts twee of drie. Heel veel tijd gaat zitten in financiering en research. Wij doen tussen de drie en zes projecten in vijf jaar. Het hangt er wel eens van af, soms doen we twee kleine, een groot project en twee ertussenin. We werken al zeventien jaar samen. Ik heb ruim vijftig filmproducties gemaakt en mijn vrouw een twintigtal. Deze film was een van de moeilijkste om te maken. Het Coca-Cola gebeuren aan het einde, daar hadden we niet van verwacht dat het in de film zou zitten, omdat de rest van de film over voedsel gaat. Maar het materiaal was te goed, we konden het niet laten liggen, en van Shiva is het zo goed dat ze over tien, twintig onderwerpen in dezelfde zin kan praten, dat kan gewoon niet allemaal in de film. We hebben ongeveer honderdvijftig uur aan materiaal geschoten. Maar het was heel zwaar, zelfs zonder alle details te weten over de onderwerpen hebben we vreselijk veel moeten lezen om ons erin te verdiepen.
Werkt U altijd met dezelfde crew?
Niet altijd, maar we zijn met een vaste groep. Een cameraman, een geluidsman, ik doe de tweede camera en dan is er nog mijn vrouw. We zijn dus niet met veel. Ik ben meerdere keren in India geweest. De eerste keer in 1967, toen ik twintig was. Ik ben een India Lover. Dat was overigens niet de reden om Vandana Shiva te kiezen, maar natuurlijk viel het wel mooi samen. Vier jaar geleden was ik op het IDFA en daar zag ik vier films over India. Alles ging over bedelaars, guru’s, mannen die kinderen slaan en andere ellende, alsof er niets anders over te vertellen is. Toen dacht ik nee, nee, nee, dit is teveel en toen ik Shiva vond viel ik op mijn knieën, het viel allemaal op zijn plaats.
Kunt U zich voorstellen dat de dingen, met name de situatie van de boeren, hier ook kunnen gebeuren?
Ja, dat kan ik me goed voorstellen. De zelfmoorden bijvoorbeeld, er zijn veel boeren in de V.S. die zelfmoord plegen. In ons systeem, binnen de EU, hebben boeren een goed leven door de subsidies. Er gebeurt nú nog niets, maar als we ze willen laten overleven, als zijzelf willen overleven dan moeten ze gaan boeren op een andere manier dan nu, met het hele systeem van dumpen van voedsel en subsidiëren van de boeren hier. Als het zo doorgaat, of als ze dat blijven denken dan ben ik bang dat hier hetzelfde gaat gebeuren.
Zou u dan een film maken over het onderwerp in Zweden?
Jazeker, ik bedoel, we kennen Azië en het Midden-Oosten erg goed, maar ik zou nooit een film over de guerrilla’s in Colombia kunnen maken. Ik wil de omstandigheden kennen. We spreken de taal en voelen ons er in zekere zin thuis. Heel lang geleden heb ik de oorlog in Vietnam gefotografeerd [Holmquist was vroeger mode-fotograaf] maar ik kan me niet voorstellen een verhaal over de Colombiaanse drugsoorlog te maken. Ik ken het daar niet en er zijn anderen die dat beter kunnen. Natuurlijk zijn we wereldburgers, maar als filmaker heb je een bepaalde focus nodig. Dat was ook moeilijk aan deze film, je hebt die focus en bij het maken van deze film kon dat in een paar dagen verschuiven, bijvoorbeeld toen we plotseling naar Mexico moesten. Dat was lastig.
Hoeveel tijd bent U bezig geweest met de research?
Zes à zeven maanden, in India en in Europa. Dat is nu weer het mooie van de videotechnologie, je kunt je research doen terwijl je aan het werk bent, overal ter wereld. We zijn dan met het hele huishouden op stap, we hebben een dochter van twaalf. Soms vindt ze het okay en soms protesteert ze. Nu zit ze bij Kids & Docs.
IDFA: een eco-provocateur
Regie: PeÅ HolmquistJaar: 2024
Misschien ook iets voor u