Voorgaande jaren prees Noorderzon zichzelf aan als een “theater & crossover festival”. Dat crossover deel is dit jaar voor het eerst uit de naam verwijderd. Een verandering in programmering lijkt dat echter niet met zich mee te brengen; evenals vorig jaar is er weer veel dans, circus en beeldend theater in Groningen te zien – gegroepeerd in een wirwar aan thema’s dit keer: een “special focus” (U.S. And them: cultuur in de V.S.), een “extra focus” (Dance Without Dancers) en de normale focus (NNT en… Partners). Het resultaat: acht Amerikaanse voorstellingen, vijf alternatieve / experimentele dansvoorstellingen, vijf samenwerkingen van het Noord Nederlands Toneel met filmmakers, muzikanten en toneelmakers – en heel veel andere kunstwerken, voorstellingen, bands en films, zonder welke overkoepelende focus dan ook.

Woensdag 23 augustus

Wie hoort dat deze film gaat over godsdienstwaanzin en duiveluitdrijving, heeft gelijk. Wie hierbij verwacht dat er veel doden zullen vallen en er talloze blikken erwtensoep in de rondte gespuugd zullen worden, wordt helaas teleurgesteld. In tegenstelling tot de Hollywoodgewoonte om een visueel spektakel te maken van rituele uitdrijvingen en duivelse bezetenheid, is de Duitse filmhuisfilm Requiem van Hans-Christian Schmid een kalme, bijna lieflijke film over het strenggelovig opgevoede meisje Michaële.
Ondanks haar epilepsie besluit Michaële zich op haar 21ste te ontdoen van het juk van haar ouders en gaat ze studeren en op zichzelf wonen in Tübingen. In deze nieuwe omgeving past ze zich met plezier aan en krijgt dan ook te maken met de vele dingen die door de bijbel verboden zijn; drank, seks en wilde feesten. Al gauw slaat het noodlot toe. Ze hoort steeds vaker stemmen en krijgt waanideeën. In eerste instantie wijt ze dit aan haar medicijnen en aan haar ziekte. Maar wanneer de innerlijke demonen haar verbieden nog langer te bidden, zoekt ze niet langer naar antwoorden in de medische wetenschap, maar in haar verwaarlozing van het geloof. Meer en meer raakt ze geobsedeerd door de gedachte dat ze –net als de heilige Catharina van Siëna- voorbestemd is om te lijden voor een hoger doel. Door haar gedrag raakt Michaële steeds verder haar grip op de realiteit kwijt en ze vervreemdt langzaam van familie en vrienden. Uiteindelijk zoekt ze haar heil bij een priester die gespecialiseerd is in duivelsuitdrijvingen.
Requiem is een aangrijpende film, waarin religie, wetenschap en waanzin in een scherpe driehoeksverhouding tegenover elkaar komen te staan. Hoofdrolspeelster Sandra Hüller heeft dan ook zeer terecht de prijs voor ‘Beste Actrice’ gewonnen in Berlijn. (Petra Winkes)

Dinsdag 22 augustus

In het kader van de focus van dit jaar, U.S. and them,is er een videoprogramma georganiseerd: U.S. and us. In de houten kist, bij de Leliesingel, is een verzameling videowerken te zien, samengesteld door Eric Fredicksen, directeur van kunstinstelling Western Bridge in Seattle. Elke avond staat een andere videokunstenaar centraal. Er komen bekende namen voorbij, zoals Anri Sala en Daniel Pflumm. 8WEEKLY ging kijken naar een video van de Zweedse kunstenares Johanna Billing: Magical World (2005). Deze was eerder dit jaar te zien op de expositie Don Quichote in Witte de With. Het is een prachtige video. Een groep kinderen studeert een liedje in, Magical World van Sidney Barnes. Er is geen publiek, alleen de pianolerares, twee gitaristen en de kinderen, die elk hun eigen taak hebben, het couplet zingen, dwarsfluit spelen of klein slagwerk. Afgeschermd, los van de wereld om hen heen, die soms in shots wordt getoond, klinkt het lied, af en toe prachtig gebroken, omdat het niet perfect gezongen is. Het hele werk ademt een melancholische sfeer. Billing nam deze video op in Dubrava, een buitenwijk van Zagreb. De dromerige woorden van Magical World zijn hierdoor niet alleen die van een liedje dat wordt geoefend, maar ook het verwoorden van de wens om je (nog) niet met de buitenwereld bezig te hoeven houden, met de veranderingen in het land. In het muzieklokaal dat in het gebouw verstopt is -het lijkt wel een beetje op een fort- droomt de kijker weg met de kinderen, die de tekst misschien niet eens verstaan: ‘I live in a Magical World’. (Wytske Visser)

Sara Juli – The Money Conversation

Foto: Rachelle Roberts

Geld: wat is het, wat doet het met je en wat is het waard? In The Money Conversation praat de Amerikaanse performer Sara Juli met het publiek over de waarde van geld. Wat is twintig dollar waard? En honderdzestig? Twaalfhonderdvijftig? Hoe hoger de bedragen worden, hoe moeilijker het blijkt iets zinnigs te bedenken. Van een paar schoenen gaan we naar een nieuwe iPod, een vakantie ergens in de zon, een zestiende-eeuwse Staten Bijbel, totdat echt niemand meer weet wat je kunt met de niet-alledaagse bedragen. Deze gesprekken wisselt ze af met dansjes, nonsens-teksten en stiltes. En: ze deelt geld uit. Vijfduizend dollar heeft ze bij zich, haar volledige spaartegoed. Zomaar krijgen doe je het geld echter niet; er moet een schaamtegrens worden overschreden. Hoe raarder de opdracht, hoe meer mensen lacherig weigeren: niemand wil als graaier te boek staan, als iemand die alles voor geld doet. Het levert interessante momenten op, zoals wanneer festival directeur Mark Yeoman na een rij van weigeraars wordt verzocht het biljet van een wel heel intieme plaats bij Juli te verwijderen. Na de voorstelling kan het uitgedeelde geld worden teruggegeven middels een bij de uitgang staande deposit box. De keuze is aan de bezoeker: als die de show waardeerde, kan het zelfs met rente worden terugbetaald. Maar het geld is gegeven, dus kun je er ook voor kiezen het bedrag mee naar huis te nemen. Zo was Sara Juli na de voorstelling van gisteren ruim tweeduizend dollar armer. Haar reactie: het is schrikken, maar het hoort wel bij het project – het is een van de risico’s. De nieuwe eigenaar kwam echter tot inkeer, en bracht het bedrag vandaag terug. Vooraf heeft de organisatie getwijfeld of de grote bedragen niet aan bekenden moesten worden uitgedeeld, zodat ze zeker terugkwamen. Er is bewust voor gekozen dat niet te doen. Dat maakt de voorstelling des te intrigerender. (Jan Auke Brink)

Metal: A Headbanger’s Journey
(Sam Dunn et.al., 2006)

Metalfanaat en antropologiestudent Sam Dunn onderneemt in zijn regiedebuut een zoektocht door Europa en Amerika naar het fenomeen heavy metal, het wereldwijd even geliefde als verafschuwde genre van de ronkende gitaren en de hoofdrollende langharigen. Helaas kan de sympathieke Dunn niet kiezen tussen een serieus onderzoek en een enthousiaste geschiedenisles in het genre: hij laat zich leiden door zijn passie en presenteert zichzelf zozeer als een airhead dat hij geen kritische vragen stelt of serieuze antwoorden zoekt. Inzicht in het metalfenomeen wordt dus nauwelijks verschaft, ook omdat Dunn wel erg veel hooi op zijn vork neemt: niet alleen de origine en de ontwikkeling van heavy metal komen aan bod, maar ook incidenten en excessen (van de controverse en censuur in Amerika tot de brandstichtingen en moorden in Noorwegen). Dunns eigen onvoorwaardelijke en kritiekloze liefde voor het genre zorgen er bovendien voor dat deze documentaire waarschijnlijk een veel groter publiek zal vinden onder genrefans dan onder neutrale (of vijandige) toeschouwers. Voor de liefhebbers valt er dan ook genoeg te genieten: een veelvoud aan concertopnames en gesprekken met oprechte fans en archetypisch leeghoofdige muzikanten, maar evenzeer met verrassend welbespraakte genrehelden (Dio, Dee Snider) en verklaringen van bloedserieuze Noorse satanisten. (Paul Caspers)

Meindert Talma & Jan Klug – Tamango

Ontwerp: Jan Klug

Via de intercom klinkt de zingende stem van Jurgen Veenstra (ex- Moonlizards), met op de achtergrond Meindert Talma’s pianospel, versterkt door een klein strijkersensemble. De voorstelling is binnen, boven aan de trap van Wall House – een klein half uurtje fietsen van het Noorderplantsoen. Het publiek staat buiten, één nummer lang. Daarna verschuift de menigte zich naar binnen en verplaatst de band zich naar een andere ruimte. Binnen zingt Talma over The Tourist (Veenstra) die zijn vriendin Jacky Hall (Alicia Ziff) heeft verloren. Het blijkt het hoofdthema van de avond; een man die steeds verder wegzakt in zijn liefdesverdriet. Voor elk nummer is een andere setting gekozen, steeds weer ondersteund met mooie projecties van Jan Klug. Talma leidt het publiek middels zijn muziek door het Wall House. De intieme sfeer in de bijna serene ruimtes van dit bijzondere huis, wordt gecreëerd door de somtijds Nick Drake-achtige muziek. Het maakt het publiek stil. Met het intrigerende I Do Not Crack breekt de The Tourist, die zich aan het einde van de voorstelling van het leven lijkt te beroven. De auto met Jacky en The Tourist rijdt buiten weg, terwijl het publiek vanaf de woonkamer het schouwspel aanziet. Het is het einde van een voorstelling waarin in tien nummers tijd het publiek op een schitterende en donkere wijze wordt gegrepen door de setting, de muziek en de performance. Talma verrast opnieuw, heel aangenaam. (Niek Hofstetter)

Maandag 21 augustus

“Dag Jan Auke, ontspan u”, klinkt een mysterieuze vrouwenstem in mijn oor. “U kunt mij vertrouwen. Sluit uw ogen en onspan u”. Ik heb mijn ogen gesloten, met een koptelefoon op mijn hoofd leun ik tegen een deur – of is het een opstaande tafel? Wat het ook is: het beweegt, ik kantel – of voelt dat alleen maar zo? -, de vrouw vervolgt haar verhaal: ze heeft mij nodig, ik heb mij nodig.

Crew is het collectief rond de Belg Eric Joris, die vorig jaar voor het eerst in Groningen te zien was met zijn virtuele voorstellingen. Joris is echter al langer bezig: sinds 1996 speelt hij met het grensgebied tussen technologie en theater. Dat gebeurt in samenwerking met wetenschappers: wat aan de universiteiten van Groningen en Antwerpen wordt bedacht, haalt de kunstenaar uit de beschermde wetenschappelijke omgeving en ‘misbruikt’ die nieuwste technologieën voor theaterexperimenten. Zo is ‘U’ – Razende stilstand geen vervolg op CRASH van vorig jaar, maar gaat de voorstelling wel verder met dezelfde technieken: met koptelefoon en videobril word ik geleid in een virtueel sprookje, waarin ikzelf de hoofdpersoon ben. Een hoofdpersoon volledig afhankelijk van de vrouwenstem, dat wel: op een tocht door de stadsschouwburg leidt zij mij, waarschuwend voor mensen die me volgen en verwarring stichtend, met mijn bewustzijn spelend. Dat is de bedoeling: ik moet op het verkeerde been worden gezet, niet meer weten wat realiteit en wat fictie is. Dat lukt deels, maar vaak ben ik bewust van wat er gebeurt, denk ik: “denk daar nou niet aan, geef je er aan over” – dat blijkt echter moeilijk. U kan dagelijks worden beleefd, van twee uur ’s middags tot zes uur in de ochtend. Op die nachtelijke uren schijnen de deelnemers er het ontvankelijkst voor te zijn. We spreken af dat ik later deze week een nacht mee loop – wordt dus vervolgd. (Jan Auke Brink)

C.R.A.Z.Y. (Jean-Marc Vallée, 2006)

C.R.A.Z.Y. wordt met puntjes geschreven omdat de letters de initialen zijn van de hoofdpersonen van de film, vijf broers die in de jaren zeventig opgroeien in Franstalig Canada. Ook is Crazy de titel van een plaat (en een liedje) van Patsy Cline, die in de film een grote rol speelt. En tot slot is crazy de beste beschrijving van de gemoedstoestand van één van de broers, Zac, die we zijn jeugd lang volgen in zijn worsteling met zijn sexuele geaardheid.

Prachtig, zo’n filmtitel die verschillende betekenissen met zich meedraagt en zo de ‘cirkel rondmaakt’. De hele film geeft zo’n ‘kloppend’ gevoel. Alles in dit coming-of-age drama wordt wel ergens verklaard of heeft wel ergens een betekenis. Aan de ene kant is dat leuk, omdat het uitnodigt tot puzzelen, aan de andere kant liggen veel dingen in C.R.A.Z.Y. er zo dik bovenop dat het de film voorspelbaar maakt.
Zo kun je het verhaal van Zac uittekenen vanaf het moment dat hij een sportspel krijgt voor zijn verjaardag, maar eigenlijk een ‘meisjescadeau’ wil: Zac is een homosexuele jongen, die van zijn vader niet mag zijn wie hij is, wat zijn coming out alleen maar zal bemoeilijken.

Toch overtuigt C.R.A.Z.Y. wel: niet alleen als portret van een opgroeiende jongeman (in veel opzichten herkenbaar voor alle mannen), maar ook als tijdsbeeld. Muziek, kleding, decors – in alles zijn de jaren zeventig perfect vervat. De stijl van regisseur Jean-Marc Vallée is uitbundig; hij schuwt vette effecten niet. Dat werkt aanstekelijk, en zorgt ervoor dat je je overgeeft aan de personages. En zo hoort het in een coming-of-age film. (Niels Bakker)

DJ Spooky – Rhythm Science en Rebirth of a nation

Foto: Tobin Poppenberg

DJ Spooky kan meer dan alleen plaatjes draaien en mixen, zoveel maakt de New Yorker wel duidelijk tijdens Noorderzon. Zaterdag gaf hij een lezing over zijn boek Rhythm Science en zondag en maandag remixte hij live de nationalistische Ku Klux Klan-film Birth of a Nation (1915) tot Rebirth of a Nation. Dat dit meer dan gewoon Spielerei is, maakt Paul D. Miller, zoals de DJ eigenlijk heet, zowel in de lezing als bij aanvang van de filmvertoning duidelijk: de pijlen van Miller richten zich op Bush en de neoconservatieve kliek rond de Amerikaanse president. Venijnig grappend toont Miller dat het hem ernst is: “President Wilson steunde de KKK. Bush misschien ook wel”. En: “Birth of a Nation was de eerste film die in het Witte Huis werd gedraaid. Het is mogelijk dat Bush hem ook draait”. Rebirth of a Nation is dus een actueel, geëngageerd project – voor Spooky zelf althans. Kijkend naar de live door elkaar gehusselde film, ondersteund met moderne muziek, wordt echter niet duidelijk wát Spooky wil zeggen. Intrigerend is het project wel: het is sowieso spannend om te kijken hoe Spooky de film live remixt en ook de beelden uit de racistische propagandafilm grijpen aan. Het blijft echter een vraag wat de toegevoegde waarde is van Spooky’s werk: qua beeldgebruik beperkt hij zich bijna volledig tot beelden uit de oorspronkelijke film en ook de muziek geeft slechts incidenteel een extra lading. Aardig is wel dat de DJ vooraf vertelde dat hiphoppioniers als Grandmaster Flash en Grandwizard Theodore hun namen ontleenden aan titels voor hoge functies binnen de KKK: de keuze voor kale hiphopbeats bij de KKK-film is daardoor een interessante. Het is wellicht typerend dat Millers informatie het project extra diepgang geeft: misschien weten wij Europeanen gewoon te weinig van de Amerikaanse geschiedenis en samenleving om de geremixte film goed te kunnen plaatsen. Ik miste bij de filmvertoning in ieder geval de Miller van de lezing, twee dagen eerder. Hij is een vriendelijk en intelligent prater, met heldere ideeën over kunst, cultuur en maatschappij – met de filmvertoning wist hij die bevlogenheid en betrokkenheid nauwelijks op het publiek over te brengen. (Jan Auke Brink)

Zondag 20 augustus

Gogol Bordello

Foto: Douwe Oppewal

Gogol Bordello had het er maar druk mee. Na een week gevuld met festivals als Sziget, Pukkelpop en Lowlands, sloot het de zondagavond van Noorderzon af. En ondanks dit drukke schema bleef dit New Yorkse zigeunercombo alles geven. Met luide uithalen, wilde dansen en al dijenkletsend bracht zanger en voorman Eugene Hutz zijn show alsof zijn leven er van af hing. Hij kreeg daarbij regelmatig hulp van twee uiterst theatrale assistentes. Daaromheen bewoog zich een rockformatie die was uitgebreid met viool en accordeon en samen bracht het gezelschap opzwepende balkanrock en heerlijke perestroika-punk, wat nog het meest deed denken aan een op hol geslagen bruiloftsband uit een film van Emir Kusturica. En het publiek vond het prachtig. Al dan niet gewapend met paraplu’s stonden mensen te dansen en te hossen op de stampers van dit enigszins vreemde gezelschap. Vreemd in de zin van niet alledaags, vreemd in de zin van onverstaanbaar en ook vreemd binnen het thema; maar dat leek allemaal niet te deren. Als Gogol Bordello zo blijft spelen, zal de zegetocht, die eerder dit jaar ook langs Vera in Groningen ging, nog wel even doorgaan. En terecht, want Gogol Bordello maakte de verwachtingen gisteren meer dan waar. (Niek Hofstetter)

Terwijl Lowlands veranderde in een modderpoel en het Haagse Pure Jazzfest het hoofdpodium moest sluiten, viel zondag de regen op Noorderzon nog wel mee. Droog bleef het niet – zeker niet – maar paden bleven goed begaanbaar en tenten weerstonden de regen zonder lekkage. In de bomvolle Spiegeltent stonden de weergoden Zita Swoon soms zelfs terzijde als extra ritmesectie. Maar dat was alleen te horen tijdens de echt rustige momenten, die maar weinig aanwezig waren. Op de plaat behorend bij het A band in a box-project herinterpreteren de Belgen hun eigen songs op een rustige, soulvolle manier. Live in de Spiegeltent gaat het er echter wilder aan toe dan de plaat doet vermoeden. Het is weliswaar een zitconcert, maar handen, hoofden en voeten van de bezoekers bewegen veelvuldig. Niet onbegrijpelijk: ook in deze intieme setting swingen de zanger Stef Kamil Carlens en vrienden – mede dankzij de heerlijke ondersteuning van twee fantastische achtergrondzangeressen. Waar ik op de plaat een discoklassieker als My Bond with You and Your Planet: Disco! tegen vond vallen, is dit nummer live zelfs een van de hoogtepunten van A band in a box. Zita Swoon overtuigt met een formidabel optreden, en laat alle getuigen dolgelukkig achter.(Jan Auke Brink)

Zie ook onze recensie van de cd /dvd A band in a box en ons interview met Stef Kamil Carlens

Zaterdag 19 augustus

De gelikte tabaksfabrikantenlobbyist Nick Naylor (“I speak on behalf of cigarettes“) heeft plannen: hij wil Hollywoodsterren weer op het witte doek laten roken, net als vroeger. Ondertussen wordt hij tegengewerkt door een rechtschapen senator en een verleidelijke journaliste en probeert hij zijn zoontje normen en waarden bij te brengen- niet gemakkelijk, gezien zijn huichelachtige beroep. Thank You for Smoking is een gevatte politieke satire, maar ook een lief pleidooi voor liberalisme. Zulke films zie je in Hollywood vaker, maar meestal hebben een overdreven moraal en een klef romantische subplot de overhand. In Thank You for Smoking gelukkig niet, en dat blijkt een verademing.
Dit niemendalletje werkt om drie redenen: ten eerste maken een flamboyante visuele stijl en een vlot tempo hem vermakelijk; ten tweede zet de charismatische hoofdrolspeler Aaron Eckhart een boeiend personage neer en tenslotte neemt regisseur Reitman (de zoon van Ivan, de man achter Ghostbusters) zijn film nooit te serieus, waardoor je een aantal overbodige elementen als een flauwe minirol van Rob Lowe en een volstrekt ongeloofwaardige ontvoering voor lief neemt. Prima, pretentieloos vermaak. (Paul Caspers)

Vrijdag 18 augustus

De tweede dag van het Noorderzonfestival werd afgesloten met een gratis concert van de hype van dit moment:Guillemots. Eerder deze maand al door 8WEEKLY collega Koen Ter Heegde gespot op het Duitse Haldern Festival. Voordat het zover was, had de organisatie eerst nog een huishoudelijke mededeling: komende week zijn er namelijk twee wijzigingen in het muziekprogramma. Eén daarvan betreft aankomende maandag. Alsof de Noorderzonorganisatie zojuist de hoofdprijs had binnengesleept, werd vol trots medegedeeld dat alsnog LPG was gecontracteerd. Wie dan precies was/waren verhinderd vertelde de presentator er begrijpelijkerwijs niet bij: The Pipettes. Inderdaad, de hippe meidenband waar iedereen nou juist zo naar had uitgekeken. Blijkbaar was het dan toch te mooi om waar te zijn.
Er was behoorlijk wat publiek afgekomen op het optreden van het internationale gezelschap dat luistert naar de naam Guillemots.
In het programmaboekje van Noorderzon staat dat de vrolijke indie-artrockers het in zich hebben om stevig door te knallen, maar dat de band ook dynamisch en jazzy uit de hoek kan komen. Guillemots zou onder meer zijn beïnvloed door Chinese Folk –dat zullen de freaky achtergrondgeluiden wel zijn- en pure jazz. Als je goed luistert hoor je er ook bands als Supertramp, Radiohead,The Cure en U2 in terug. Terwijl de dromerige sfeer op sommige momenten duidelijk memoreert aan de Amerikaanse rootsrockers van My Morning Jacket. Stevig doorknallen deden ze vanavond helaas niet. Sterker nog, het was een beetje een gezapig optreden waar weinig overtuiging van uit ging en waarbij al snel duidelijk werd dat Guillemots in feite geen band is maar het soloproject van de Engelse zanger/keyboardspeler/gitarist/songwriter Fyfe Dangerfield. De Canadese bassiste, Schotse drummer en Braziliaanse gitarist – die overigens bijna niet te horen was – hebben helaas weinig eigen inbreng. In een iets minimalere, akoestische setting komen de liedjes van Guillemots dan ook beduidend beter tot hun recht. Zoals bijvoorbeeld te zien was in de erg mooie, intieme “Behind Closed Doors” sessie die ze nog niet zo lang geleden deden voor Bazar Curieux.
(Lennard Dost)

Donderdag 17 augustus

Officiële opening

Foto: Aglaé Bory

Het is bal in de ‘Big tent’ voor aanvang van de officiële openingsvoorstelling Plan B. Eerst is er een hilarische Amerikaanse ranger op uitwisselingsprogramma die nu het Noorderplantsoen leert kennen – zijn Groningse collega beheert onderwijl zijn Yellowstone-park -en daarna is het de beurt aan ‘historicus en Amerikadeskundige’ Maarten van Rossem. Want Amerika, dat is het hoofdthema van deze Noorderzon. Waarom Van Rossem het festival mag openen is hemzelf echter ook een vraag: hij houdt niet van theater en is vooral politiek in Amerika geïnteresseerd, maar daar mag hij het hier dan weer niet over hebben. Festivaldirecteur Mark Yeoman heeft politiek namelijk verbannen en wil juist laten zien dat er ook goede Amerikanen bestaan. Van Rossem oogst echter makkelijk applaus door het toch te hebben over ‘die malloot in het Witte Huis’. Maar ook verklapt hij een haat/liefde verhouding te hebben met de Verenigde Staten. Zo denken wij Nederlanders bij Amerikaanse cultuur vaak aan McDonalds, Hollywood en Oprah en dat domheid regeert aan de andere kant van de oceaan, dat ziet Van Rossem ook. Maar, onderwijst hij, tegelijkertijd wordt daar meer naar klassieke muziek geluisterd dan er naar Hollywoodfilms wordt gekeken. En als Noorderzon er in slaagt de bezoekers ook maar iets positiever naar de Verenigde Staten te laten kijken, dan is het festival zijn subsidiegeld waard geweest, aldus Van Rossem. Waarom het festival dan toch opent met een Franse voorstelling is hem echter ook een raadsel; hij kan het niet anders verklaren dan met een grap over een grote zak geld afkomstig van de Franse president Chirac.

Cie. 111 & Phil Soltanoff – Plan B.

De eerste festivaldag toont meteen hoe weinig serieus het festival zijn hoofdthema lijkt te nemen. De openingsvoorstelling is een Franse en ¡El Conquistador! – één van de acht ‘Amerikaanse’ voorstellingen – blijkt niets te zeggen over de Amerikaanse cultuur of samenleving. Maar goed, hoewel de keuze voor Plan B. van Cie. 111 & Phil Soltanoff in dat licht een vreemde is, is het wel een spectaculaire en sprankelende voorstelling. Vier mannen, strak in het pak, spelen een uur lang op een ‘magische wand’. Of beter: ze spelen magisch spel op een wand. Op een kantelende vloer verbazen de vier Fransen met acrobatische trucs, surrealistische dans en (soms flauwe) visuele grappen. Bewegend en kruipend over de wal lijkt het alsof ze zweven, als figuren in een computergame. Later, liggend op de wand, van boven gefilmd, maken ze de ene filmscène na de andere: een ninjagevecht, een maanwandeling of een simpel blokje om; plat liggend, van boven gefilmd en geprojecteerd op een groot scherm lijkt het allemaal echt, alsof het gefilmd is met staande acteurs en bewerkt is met de computer om de animaties te verkrijgen. De sketches volgen elkaar in hoog tempo op en zonder dat er ook maar een woord wordt gesproken weten de Fransen het publiek een uur lang te vermaken. Applaus- en lachsalvo’s wisselen elkaar rap af. Het vermaak is goed en valt zeker na de opwarmingsspeeches door de ranger en de historicus in goede aarde.
(Jan Auke Brink)

Volver is een bij vlagen zeer ontroerende film met meesterlijke scènes, geweldige actrices en echte emoties. Met name als oud-Almodóvarmuze Carmen Maura de overleden moeder speelt, die terugkeert om haar dochters bij te staan.
Maar vaker zien we Penélope Cruz als Raimunda, een volkse vrouw, vol volkse levenslust, in een volksbuurt. Dan is Volver een onevenwichtige, kleinburgerlijke, hakkelende draak, waarin sleehakjes en decolletés valse gevoelens van vrouwelijke onafhankelijkheid en durf moeten oproepen.

Moeizaam verteld, behandelt Volver een veelvoud aan thema’s: incest, moederschap, naastenliefde, sterfelijkheid, verlies, het verlangen naar de eenvoud van het platteland (ja, echt) en ga zo maar door. Toch zijn er pareltjes van momenten, bijvoorbeeld als Cruz een tango voor haar overleden moeder ‘zingt’ maar wat moeten we daarmee?
Vroeger deed Almodóvar niet alsof z’n sterren konden zingen. Het was duidelijk dat ze playbackten en de mensen stonden juichend op de stoelen. Nu horen we dat Penélope Cruz wel drie maanden oefende op het lipsyncen van dat vreselijk moeilijke nummer.

Waar is de tijd dat nonnen heroïne zetten, zeventienjarige meisjes op huisvrouwen piesten en kinderen paranormaal begaafd waren? Toen mannen en vrouwen met wat geluk één passionele nacht kenden en verkrachtingen voor het publiek verborgen werden achter de façade van de stomme film? Toen deze regisseur, kortom, een krankzinnig relaas aannemelijk wist te maken?
Dat is verleden tijd. Almodóvar is volwassen geworden, heet het. Zijn films worden er in ieder geval niet beter op.(Paul Boon)

Lucidity Suitcase Intercontinental – ¡El Conquistador!

Foto: Evan Kafka

¡El Conquistador! is een soapopera, of liever een pastiche waarin de
soapopera tot in al zijn absurde verhaallijnen wordt nagevolgd. Tegelijkertijd is het een one-man show Hoe dat kan? Via een ingenieuze
interactie tussen theater, film en video die bij elkaar gehouden wordt door Thaddeus Phillips, de enige fysiek aanwezige acteur. Hij speelt
Polonio, een Clolombiaanse boer die in de grote stad Bogotá zijn geluk als soapacteur gaat beproeven. In afwachting van zijn succes vindt hij werk als portier van een appartementencomplex waar hij niet alleen als bewaker en boodschappenjongen fungeert maar tevens als de belangrijkste afleiding voor de verveelde bewoners.
De bewoners zelf, die worden gespeeld door bekende Colombiaanse tv-acteurs, krijgen we uitsluitend via het video-phone systeem te zien. Er ontrafelt zich en bizar verhaal vol soap-elementen. Via de herrijzenis van Christopher Columbus wordt er ook nog gepoogd commentaar te geven op de Amerikaanse geschiedenis en het onrecht dat de oorspronkelijk bewoners van Latijns-Amerika is aangedaan. Dit kritische geluid past echter niet goed bij de rest van het stuk en word ook te weinig uitgewerkt om werkelijk sporen na te laten. ¡El Conquistador! is wat het is: een scherp, vlot geacteerd en ingenieus theaterspektakel dat zijn charme niet ontleend aan de briljante verhaallijnen of de kritische reflectie, maar aan de vindingrijke vermenging van life-acting en bestaand videomateriaal.(Martijn Boven)

In het Spaans met Nederlandse boventitels. ¡El Conquistador! speelt nog tot en met dinsdag 22 augustus

Woensdag 16 Augustus

Do the RoofTopHop

Al voor het festival vanavond van start gaat, was er te proeven van Noorderzon: in het project Do the RoofTopHop kon op vier verschillende Groningse daken van kunst en panorama’s worden genoten. Althans, dat was de bedoeling, maar onder meer door het slechte weer van de afgelopen dagen werd nog nijver op hoogte gebouwd, geklust en geknutseld. Vooral het middagprogramma met een dorp op cultuurcentrum de Puddingfabriek en een interactief panorama bij het Cascadeplein had er onder te lijden. Bij de laatste was de geluidsinstallatie van kunstenaars Nika Offenbac en Devan Simunovich buiten bedoeld, maar moest door de regen gedwongen binnen opgebouwd. De software was niet op deze kleinere ruimte berekend, waardoor het interactieve element volledig verdween. Ook het dorp op de Puddingfabriek toonde nog niet wat we in de toekomst allemaal kunnen op daken: nog geen enkel prototype van de prefab-dakbebouwing was klaar. Het avondprogramma was gelukkig beter geregeld. Bij het concert boven het Zuiderdiep leken er alleen kleine problemen met het geluid, maar die waren overkomelijk: met een orkest, een gitarist, een zangeres en een laptop-muzikant op de ons omringende daken was het de bedoeling dat alle geluiden van verschillende kanten kwamen. Dat gebeurde soms ook, maar de helft van de tijd werden alle elementen samengeperst en kwamen ze uit de boxen op ons dak. Wel leuk overigens: in het donker naar ver weg verlichte muzikanten luisteren, en over de stad uitkijken. Het hoogtepunt volgens alle RoofTopHoppers was echter de wandeling over de gebouwen aan de Vismarkt. Via steigerbouw, trap op trap af, langs studentenkamers, over binnenplaatsen was hier de dakwandeling zelf de belangrijkste gebeurtenis. Lichtprojecties vormden samen met samplecomposities een boeiende gids, die met het uitzicht en de klimactiviteiten streden om aandacht.(Jan Auke Brink)

De RoofTopHop is nog tot en met zaterdag 19 augustus te doen. De kunstenaars werken nog aan het middagprogramma, en beloven dat dat komende dagen steeds beter wordt.