Boeken / Fictie

De wenteling van het Rad

recensie: Robert Jordan - Mes van dromen

In zijn genre is Robert Jordan een van de meest gelezen schrijvers, hoewel zijn naam daarbuiten veel minder bekend zal zijn. Al meer dan vijftien jaar is hij bezig aan de fantasy-serie Het Rad des Tijds, waarvan al vele miljoenen exemplaren over de toonbank vlogen. Recentelijk verscheen het elfde deel: Mes van Dromen.

Het Rad des Tijds draait rond en rond. Eeuwen komen en gaan en laten herinneringen na die sagen worden. Dan vervagen die sagen tot mythen, tot ook die allang vergeten zijn bij de wederkomst van de Eeuw die deze verhalen schiep. In een Eeuw – door sommigen de Derde Eeuw genoemd, een Eeuw die nog zal komen, een Eeuw die al voorbij is – stak een wind op vanuit de Rhannonheuvels. De wind was niet het begin. Het Rad kent geen begin en de wenteling van het Rad kent geen einde. Maar het was een begin.

Dit zijn de woorden waarmee Jordan iedere keer opnieuw zijn verhalen begint. In de wereld die hij voor zijn personages geschapen heeft, bestaan twee soorten mensen: mensen die in staat zijn elementenmagie te putten uit de Bron, en zij die dat niet kunnen. Vrouwen, die deze magie veilig kunnen gebruiken, worden Aes Sedai genoemd, de groep die de feitelijke politieke macht stevig in handen heeft. De mannelijke variant van de magie is echter besmet door de Duistere, het equivalent van de duivel, zodat mannen die magie willen putten gedoemd zijn langzaam krankzinnig te worden, waarna ze alles vernietigen wat ze op hun weg tegenkomen.

Robert Jordan begint de serie met een vaker gebruikt gegeven; de macht van de Duistere neemt toe, zodat het tijd is dat de profetie die tot een beslissende strijd zal leiden wordt vervuld. Er zou echter geen Rad des Tijds-serie zijn zonder dat de jongeman die geboren is onder die profetie opstaat en erachter komt wie hij is. Het moge duidelijk zijn dat hij zonder een fikse portie magie niet ver zal komen, de vraag is slechts of hij lang genoeg bij zijn volle verstand zal blijven om te redden wat er te redden valt.

Kaart van Jordans Fantasy-wereld
Kaart van Jordans Fantasy-wereld

Van drie naar twaalf delen

Het Rad des Tijds begon als een trilogie, tot de schrijver besloot dat hij toch zes boeken nodig had. Inmiddels is de reeks uitgegroeid tot elf delen, maar het einde is in zicht. Jordan is van plan om deel twaalf het laatste te laten zijn: “zelfs al moet de uitgever een nieuwe manier uitvinden om boeken te binden”. Met die uitspraak geeft Robert Jordan zijn grootste zwakte aan: teveel oog voor detail. Het zijn de uitgebreide achtergronden, de verdieping die hij niet alleen zijn hoofdpersonages, maar ook de bijfiguren geeft, die niet alleen voor een schrijfstijl zorgen die de naam literair waardig is, maar ook bij veel lezers de moed in de schoenen doet zinken. Waar in het begin van de serie het tempo nog vrij hoog ligt, gebruikt Robert Jordan later in de serie steeds meer pagina’s voor dezelfde tijdsspanne, hoewel hij ervoor zorgt in vrijwel ieder boek een van de verhaallijnen te laten eindigen.

Het is echter jammer om af te knappen op de lengte van Jordans verhalen. Wie daar voorbij kijkt, kan niet anders dan bewondering hebben voor de taak waaraan de auteur begonnen is. Ieder afzonderlijk volk in de serie heeft een eigen cultuur, eigen gebruiken en een eigen geschiedenis. Alle belangrijke personages worden uitgediept. Ook al heeft Jordan een ietwat té geëmancipeerd denkbeeld van vrouwen, iedereen is menselijk, met eigen beweegredenen, elk hun kracht en hun zwakheden. Robert Jordan slaagt erin een wereld die fundamenteel anders is dan de onze geloofwaardig te maken, en dat is een grote verdienste.

Logo Robert Jordan
Logo Robert Jordan

Ziekte

Mes van Dromen beschikt over alle bovengenoemde kenmerken. Veel detail, veel politiek gekonkel, veel ontwikkeling en ontplooiing, maar bovenal veel heldendaden. In dit elfde deel blijkt duidelijk dat Rad niet stilstaat en de tijd brengt om kleinere verhaallijnen te voltooien; steeds meer losse eindjes worden afgewerkt, een duidelijke verbetering ten opzichte van het voorgaande boek. Robert Jordan werkt naar het einde toe, verschuift de pionnen zorgvuldig tot ze klaarstaan voor het eindspel. Hoe hij dit echter zal spelen is moeilijk te voorspellen. Mes van Dromen is de meest bevredigende recente toevoeging aan de serie.

In maart 2006 maakte Robert Jordan bekend dat hij lijdt aan amyloïdosis, een ziekte die verdikking van de hartwand ten gevolge heeft. Mensen die behandeld worden voor deze aandoening, zien hun levensverwachting slinken tot een jaar of vier. Gezien het feit dat de schrijver momenteel vooral bezig is met de behandeling en hij steeds langer de tijd neemt voor zijn boeken sinds hij zich verzekerd heeft van een flinke schare trouwe fans – zo vertelde hij in een interview dat hij de proloog van deel negen zo’n 97 keer herschreven had – rijst de angst dat Het Rad des Tijds zijn einde niet zal bereiken. Overigens hoeft men zich daar volgens Robert Jordan zelf geen zorgen over te maken, hij is van plan “nog minstens dertig jaar te leven, om alle boeken die nog in mijn hoofd zitten op te schrijven.”