Met LED-boxen naar het oude Egypte

Het bijzondere aan deze voorstelling is vooral het decor. De Studio’s in Aalsmeer zijn omgevormd tot het eerste LED-box theater ter wereld. Overal zijn LED-schermen: aan de zijkanten van de zaal, op het plafond en er zijn grote schermen op het toneel. Zo reizen we in het begin met de echte wind in onze haren over de Nijl naar Egypte, de techniek spreekt tot de verbeelding. Hoe indrukwekkend het LED-theater ook is, soms werkt het vervreemdend: de moderne techniek brengt ons naar het verleden.

Tekstueel drama

De makers van One hebben hun aandacht dus volledig op dit visuele spektakel gericht en op de tekstuele kant lijkt bezuinigd. Hier had een professionele tekstschrijver zich nog wel over mogen buigen. Emoties worden in de liedteksten benoemd, maar niet opgeroepen of getoond door poëtische teksten. Hoe vaak kun je ‘Ik mis hem’ zingen? De liedteksten bevatten teveel simpele eindrijm en de dialogen zijn ook niet erg sterk. De tekst leidt af van het verhaal dat soms moeilijk te volgen is. De musical vertelt een simpel liefdesverhaal à la Romeo en Julia, maar de rode draad lijkt soms kwijt te zijn door de vele uitstappen die worden gemaakt Zo is er het personage Dr. North dat op zoek is naar ‘alle antwoorden’ en is er een hongersnood gevolgd door een opstand door piramidebouwers die meer voedsel willen.

Nienkes stem redt de show

Soms wordt een musical met een flinterdun verhaal gered door vocaal geweld, maar dat is helaas bij One niet het geval. De zang valt vaak tegen, alleen Mira (Nienke Latten) steekt er met kop en schouders bovenuit. In Nederland is ze relatief onbekend, maar ze speelde in Duitsland al Jasmin in Aladdin de musical. Dit is zeker te zien aan haar acteerwerk en te horen aan haar zangkunsten. De eerste helft van de show is qua zang mager en het verhaal komt langzaam op gang. In de tweede helft van de show zitten veel dramatische nummers, waarin Nienke Latten vocaal los kan gaan. In duet met Nienke klinkt elke stem goed. Zo zingt ze samen met Soy Kroon een goed duet, terwijl Soy in solonummers weinig indrukwekkend is.

Vocaal gezien ligt er echt een gemiste kans bij Cheops (Robbert Besselaar) en Hemioenoe (Jasper van de Kerkhof). Zij moeten  regelmatig tegen elkaar in zingen  en zeker Hemioenoe heeft veel krachtige nummers als slechterik. Helaas komt daarbij weinig vocaal spektakel bij kijken. Misschien dat Jeroen Pfaff als Cheops (wij zagen alternate Besselaar) beter uit de verf komt.

Groots project

Producent Roel Peters is nieuw in de musicalwereld, maar hij is niet nieuw in de showbizz. Zo was hij redacteur bij meerdere tv-shows. Hij werkte meer dan 20 jaar aan deze musical. Peters is dan ook niet alleen producent, maar ook schrijver van de liedteksten en het script. Deze musical is een gedurfd project, zeker in een tijd waarin de meeste musicalproducenten kiezen voor heropvoeringen van eerdere succesvolle musicals of musicalsucces uit het buitenland. One is niet alleen een nieuwe musical, maar gebruikt ook nog eens bijzondere technologie. Deze combinatie is zeker de nodige lof waard.

Een musical produceren is lastig en er spelen veel factoren mee: script, zang, acteren, decor en meer. Het idee van One klinkt goed, de uitvoering is minder. Een weinig spannend verhaal dat niet altijd goed te volgen is, liedteksten met eindrijm in sinterklaas stijl en vocaal weinig indrukwekkend. Gelukkig wel visueel spektakel en Nienke Latten zingt de sterren van de hemel.

Luistertip: de musical One wordt ook besproken in aflevering 5 van de 8WEEKLY podcast.

Al aan het begin doen zich enkele verwarrende zaken voor. Met stupide danspasjes toont het gehele gezelschap zich aan het publiek. Deze openingsdans zou niet het predicaat ‘stupide’ krijgen, als alle acteurs de danspasjes synchroon hadden uitgevoerd. Nu is het een nogal rommelig startpunt. Ook zijn er aan het begin zeer zachte doch opmerkelijke geluiden te horen, waardoor je je afvraagt of de geluidsman de volumeknop niet kan vinden (of de muziek zachtjes wegdraait, omdat hij/zij te laat is met het geluidsfragment). Gelukkig overschaduwen de prachtige teksten deze discutabele details.

Marcel Otten bewerkte de briefroman (1782) van wijlen Choderlos de Laclos zodanig dat alle archaïsche woorden zijn behouden en evenzo alle omslachtige formuleringen en dubbelzinnigheden. Deze bewerking houdt de luisteraars in zijn greep, aangezien je constant een luisterend oor moet bieden om te kunnen volgen wat de acteurs – na al die min of meer ongrammaticaal klinkende zinnen – indirect willen zeggen. Vooral in de scènes waarin de emoties hoog oplopen, is het knap hoe zulke lastige zinnen heen en weer gekaatst worden. Naar het einde van de voorstelling toe, lijken de acteurs zelf ook steeds meer grip op de tekst te krijgen.

Mannelijk overwicht

Reidinga en Rietman zijn degenen die dit toneelstuk dragen. Hanna van Vliet als Cécile de Volanges heeft een miniem aandeel binnen het grotere geheel, Marisa van Eyle pareert zo nu en dan een grappige uitspraak, Sander Plukaard is onwetend en schattig als Le Chevalier Raphael Danceny (en nogal nietszeggend in zijn dubbelrol als de oma van Cécile) en Judith Noyens als Madame Marie de Tourvel lijkt zich nooit helemaal van haar beste kant te kunnen laten zien. Madame de Tourvel is het belangrijkste slachtoffer in het spel tussen Merteuil en Valmont, wiens kuisheid zwaar wordt geschonden door Valmont.

In de eerdergenoemde verfilming uit 1988 en ook in de opera-uitvoering van Opera2day (2019) was Marquise Isabelle de Merteuil een bikkelharde en nogal angstaanjagende vrouw, die de teugels strak in handen hield. In deze voorstelling is het echter Mark Rietman die de broek aanheeft en ver boven zijn vrouwelijke – en één mannelijke – medespelers staat. Al is het laatste woord over Rietmans broek nog niet gezegd. Aan het begin draagt Rietman zo’n jolige broek, dat hij overkomt als een onschuldige schooljongen of een rafelig type uit een van Charles Dickens romans. Qua spel mag Rietman er dan wel uitspringen; het is Reidinga die de show steelt met haar vernuftige pakjes. Haar kostuums bestaan uit losse delen die gemakkelijk uit elkaar kunnen worden gehaald en kunnen worden samengevoegd met andere kledingstukken.

Wisselvallige indrukken

De styling van het decor roept echter vragen op. Wat op het eerste gezicht een over-de-top meisjesachtige slaapkamer lijkt (lees: knalroze), blijkt een nogal stugge achtergrond. Het decor heeft zo weinig attributen om handen, dat het vrijwel nutteloos oogt. Het is grappig om te zien hoe Rietman kan verdwijnen achter een gordijn met kettingen, hoe andere personages zich aankondigen via een groot rond raam en hoe Reidinga zo nu en dan zetelt op een bank met pilaren van knalroze, naakte mannen, maar het is ook een decor dat gedurende de voorstelling nogal eentonig dreigt te worden. De weinige attributen die worden ingezet, ontwaren zich op het ene moment als een prachtig symbool (een nogal #metoo-achtige pijpbeurt) en op het andere moment (tijdens de slotscène met Valmont) érg knullig.

Door alle wisselvallige indrukken is het moeilijk om vast te stellen of je hier te maken hebt met een vernieuwende theatervoorstelling vol gekke, modernistische en feministische trekjes of dat je hier te maken hebt met acteurs met enorm veel talent die in een verkeerd jasje zijn gestoken. Het is voornamelijk een voorstelling voor taalliefhebbers, voor mensen die smullen van de gepolijste zinnen die voorbijkomen in menig kostuumdrama. Aan hen de taak om dwars door alle gekke danspasjes, broeken en roze geverfde muren heen te kijken en het genot van taalkunstige vondsten over zich heen te laten komen.