De meeste mensen kennen Paul Schrader slechts als schrijver van de klassiekers Taxi Driver en Raging Bull. Als regisseur heeft hij sinds Blue Collar (1978), Cat People (1982) en Mishima (1985) niet veel meer laten zien. Met de uit 1997 afkomstige film Affliction heeft Schrader zeer zeker een van zijn beste films gemaakt. Wonderlijk genoeg wordt Affliction nu pas in de Nederlandse bioscopen uitgebracht – wat mij betreft een goede zaak.

Affliction is de verfilming van Russell Banks’ gelijknamige roman. Affliction is de tweede verfilming van het werk van Banks. Atom Egoyan verfilmde op succesvolle wijze The Sweet Hereafter. Beide films stammen grappig genoeg uit 1997. Ook nog met dezelfde cameraman!

Gezet in een somber winters plaatsje ergens in New Hampshire volgen we het levenspad van Wade Whitehouse (Nick Nolte). Het zit Wade allemaal niet mee: hij is geen goede sheriff, zijn ex-vrouw ziet hem als een pathetisch hoopje afval en zelfs zijn dochtertje ziet hem liever gaan dan komen. Vullen we dit nog aan met een flinke dosis achterdocht, alcohol en sigaretten en het beeld van Wade Whitehouse is compleet. Wade heeft het niet allemaal mee gehad. Onder het tirannieke bewind van zijn vader (James Coburn) groeide hij uit tot een sombere en labiele man.

Wanneer er een jachtongeluk plaatsvindt gaat Wade op eigen onderzoek uit. Affliction gaat met dit subplot jammer genoeg op een thriller lijken. Op deze manier moeten we geconfronteerd worden met de “ware” Wade. Met meer psychologie en minder thriller-elementen was Affliction nog sterker geworden. Het gevolg van zijn pijnlijke jeugd wordt op een zeer mooie manier uitgebeeld. De ontsluiering van Wade’s jeugd met grauwe grofkorrelige beelden van zijn vader, samen met de aftakeling van Wade’s persoonlijkheid zijn indrukwekkend te noemen. De film vertelt op een harde en sombere manier het proces van een eenzame man, die ondanks alle pogingen ten spijt de man wordt die hij altijd heeft verafschuwd.
De combinatie Nick Nolte en James Coburn werkt fantastisch. Coburn kreeg er zelfs de Oscar voor Beste Bijrol voor.

Het “grote filmpubliek” wil tegenwoordig slechts zo primair mogelijk vermaakt worden. De wens van de gemiddelde kijker lijkt niet verder te gaan dan snelle grappen, veel actie en een hoog tempo en het liefst zo oppervlakkig mogelijk. Dit bleek weer eens te meer toen Affliction in de Sneak Preview vertoond werd. De film kwam niet verder dan een 4. Men vond de film saai, somber, traag en niet bevredigend. Wanneer we de filmkunst zo gaan benaderen, dan rest slechts één enkel gevoel: Affliction.

Wanneer er bij de Missverkiezing van Amerika dreigementen binnen komen van de terrorist “Citizen” wordt de FBI opgetrommeld om deze zaak te gaan onderzoeken. Tot grote ontsteltenis van Gracie moet zij undercover, als deelneemster, de zaak onderzoeken. Om Gracie toch nog een beetje fatsoenlijk voor de dag te brengen, wordt de hulp ingeroepen van een uitgerangeerde homofiele mode- en cosmeticakenner genaamd Victor Melling (Michael Caine.) Victor heeft er niet veel vertrouwen dat er van deze “Dirty Harriet” nog iets te maken valt. Maar gelukkig valt er met wat make-up en mooie kleding heel wat te verbergen. Na een flinke metamorfose hebben we onze eigen lieve Sandra weer terug! Althans esthetisch gezien; voor de rest blijft ze zo recalcitrant als de pest. Onder het mom van “jullie kotsen het toch weer uit” leert Gracie de andere meisjes pizza’s eten en de geneugten van de alcohol.

Op het pad naar de finale blijkt Gracie toch meer vrouw te zijn, maar dat was voor ons aan het begin van de film allang duidelijk. Op jacht naar de terrorist gebeuren er hier en daar nog wat grappige dingen, Sandra maakt wat cliché-opmerkingen en dat was het dan wat betreft Miss Congeniality.
Echt slecht kan ik Miss Congeniality niet noemen. De grappen zijn weliswaar zo afgezaagd als het maar kan, maar brengen nog wel een glimlachje teweeg. Dit is zo’n film waar je je prima mee kunt vermaken, maar nooit weer aan terug zult denken. Sandra Bullock is best grappig ofschoon het haar niet goed afgaat een onbeholpen wijf te spelen. Haar knorrende lachje is misschien wel het enige wat mij van deze film zal bijblijven. Michael Caine heeft een leuke rol en had wel wat meer aandacht mogen krijgen.

Sandra Bullock was zelf een van de producers. Jammer genoeg heeft ze in die rol tot nu toe niet meer dan zeer middelmatige dingen laten zien (Hope Floats, Gun Shy). Het lijkt erop dat Bullock gewoon voor de camera moet staan in plaats van zich te bemoeien met andere facetten van de filmindustrie.