De leidraad binnen Het Wijde Land is de trouw en ontrouw binnen het huwelijk van Frederik en Genia Hofreiter. De egocentrische en notoire vreemdganger Frederik komt er achter dat zijn vrouw Genia een minnaar heeft afgewezen uit trouw aan haar echtgenoot. Na haar afwijzing heeft de jonge man, een vriend van het echtpaar, zelfmoord gepleegd. Frederik verwijt haar indirect de dood van hun vriend.
Morele grenzen
~
Echtelieden hebben volgens Frederik ‘recht op ontrouw’. Dit tekent een goed huwelijk en daarom heeft hij ook doorlopend affaires. Terwijl Frederik tijdens een vakantie achter een jong meisje aanzit, maakt Genia ook ‘gebruik’ van dit recht. Ze krijgt een relatie met Otto, de zoon van een vriendin. Dit blijkt toch niet helemaal zoals Frederik het voor zich zag. Als hij oog in oog staat met de minnaar van zijn vrouw, ziet hij de brutaliteit van de jeugd in de blik van de jongeman. Geconfronteerd met de jeugd, die hij nooit meer zal bezitten, komt hij erachter dat hij een leeg bestaan leidt en dat het onmogelijk is om te vluchten voor de dood en eigen sterfelijkheid.
De thematiek van Het Wijde Land – het verschuiven van de seksuele moraal – blijkt ook na ongeveer 100 jaar nog steeds herkenbaar. De beste vriend van Frederik, Dokter Mauer, vertegenwoordigt het conservatieve, behoudende standpunt terwijl Frederik er op los leeft en de grenzen opzoekt. Morele grenzen die ook van de dag nog worden verkend.
Het Wijde Land portretteert in regie van Theu Boermans het leven van de rijken op een groot landgoed met veel vrije tijd, partijtjes tennis, oppervlakkige conversaties, dinerpartijtjes en reizen in binnen- en buitenland. Vrienden komen met de regelmaat van de klok binnenvallen en Hofreiter, directeur van een gloeilampenfabriek in Wenen, is het middelpunt van alle activiteiten.
De kleding en de aankleding zijn hedendaags met een vleugje van vroeger. Zo ziet het tennistenue van een van de heren eruit alsof hij net uit een Wimledon-finale van ongeveer 60 jaar geleden is gelopen, terwijl Genia een moderne linnen broek aanheeft. De tennisrackets zijn uit de 21ste eeuw, terwijl de tas waarin het racket wordt geborgen van een tijd geleden is. Een pakje sigaretten lijkt net voor de voorstelling uit de automaat te zijn gehaald. Een prettige mengeling van stijlen waarin te lezen valt dat de tijd van handeling zowel toen als nu is.
Deuren
~
Het decor van
Het Wijde Land bestaat vooral uit veel deuren. De voorstelling begint met een witte deur, een kamer in het huis van de Hofreiters bevat meer deuren en ook het hotel waar men op vakantie gaat, zit vol met dezelfde witte deuren. Af en toe brengt het gebruik van de deuren door de personages iets van een klucht met zich mee, een welkome afwisseling voor alle tragiek op het podium.
Binnen de uitgesponnen dialogen – de voorstelling duurt bijna vier uur – zegt niemand wat hij echt vindt of echt wil zeggen. In het begin van de voorstelling versterkt dit de spanning en is het wachten op de uitbarsting. Het voelt alsof het hele gezelschap danst op dun ijs, dat ieder moment kan breken. Maar deze uitbarstingen in de lange voorstelling laten te lang op zich wachten en verliezen hierdoor aan impact.
De voorstelling wordt gedragen door Rietman in de rol van Hofreiter. Hij excelleert in de rol van deze aan de ene kant innemend en aan de andere kant manipulerende man. Ook Anneke Blok in de rol van Genia en Mike Reus als Dokter Mauer overtuigen in hun rollen. Vooral de scènes die zij gedrieën dragen, maken indruk vanwege de goed geoliede dialogen en zijn daardoor plezierig om naar te kijken.
Kleine, maar zeer vermakelijke rollen zijn weggelegd voor Leny Breederveld en Myranda Jongeling. Breederveld overtuigt als lastige en controlerende moeder van Hofreiters jonge minnares Erna. Met goed getimede, bijtende opmerkingen, cynisch commentaar en krachtige gezichtsuitdrukkingen weet ze haar karakter neer te zetten. De moeder van Otto wordt vertolkt door Jongeling. Haar personage, dat regelmatig langskomt bij Genia, houdt niet van gezelschappen en dat is onmiskenbaar af te lezen aan haar voorkomen.
Tijn Docter en Katja Herbers spelen overtuigend en geloofwaardig hun rollen als respectievelijk de innemende Otto en de naïeve Erna. Dit in tegenstelling tot sommige andere, wat kleinere rollen. Op het vervelende af worden deze personages voortdurend weer opgevoerd. Ze leiden zelfs meer af dan dat ze een toevoeging voor het stuk kunnen worden genoemd.
Actualiteit
~
Het gedraai en de intriges van mensen als het om liefde en seksualiteit gaat is boeiend om te zien in
Het Wijde Land. Toch zakt het stuk, vanwege de lengte en de aanwezigheid van een aantal overbodige karakters, op verschillende momenten in. Het lijkt wel een trend geworden; avondvullende voorstellingen van bijna vier uur waarin de gedachte lijkt te zijn dat kwantiteit automatisch kwaliteit betekent. Waar in
De geschiedenis van de familie Avenier van Maria Goos nog voldoende verschillende verhaallijnen door elkaar heeft lopen om scherpte te behouden, verliest
Het Wijde Land het op dit punt. Met de verbale kwaliteit van het stuk zit het goed. Het minpunt zit ‘m in de wat langdradige verhaallijn.
De kracht van de voorstelling is vooral de actualiteit van het stuk. Het is fascinerend hoe toepasbaar dit stuk, dat zijn wereldpremière kende in 1911, is op de huidige samenleving. Dit geeft stof tot nadenken. We denken allemaal dat de maatschappij zo hard aan het veranderen is, maar nu blijkt toch ook weer dat er in sommige gevallen niets is veranderd ten opzichte van honderd jaar geleden.
De voorstelling is nog tot en met 26 april 2007 te zien. Klik
hier voor meer informatie.
Als trio nog altijd overduidelijk Deerhoof
Naast talloze singles en EP’s is Friend Opportunity alweer het negende studioalbum van Deerhoof uit San Francisco. Het Amerikaanse indierockgeluid van de band wordt gekenmerkt door hectisch spel en het stemgeluid van de Japanse Satomi Matsuzaki. Een recente tour met Radiohead liet een groter publiek contact maken met deze excentriekelingen.
~
Elektronica
Na het bejubelde album Runners Four uit 2005 streefde Deerhoof ernaar elk bandlid gelijke input te geven. Ieder bandlid schreef dus een aantal nummers. Het is opmerkelijk dat dit schrijfproces resulteert in een coherent album.
Met The Perfect Me schiet de band uit de startblokken met furieus en hectisch drumwerk. In gebroken Engels zingt Matsuzaki het ene moment kinderlijk, het andere moment ronduit theatraal. In Choco Fight nemen de keyboards de overhand en maakt Matsuzaki meer gebruik van haar zangstem, in plaats van korte oneliners. Met dit soort nummers zijn er ook rustmomenten op de plaat, die een contract vormen met de gebruikelijke Deerhoof-hectiek.
Naast de toetsen speelt elektronica een grote rol op de laatste plaat van Deerhoof. Wither the Invisible Birds? laat hierdoor een geheel nieuwe kant van Deerhoof horen. De ballade met dromerige strijkarrangementen doet nog het meest denken aan Mercury Rev. Na dit rustige nummer barst de band weer los in hyperactiviteit en springt van de hak op de tak, om uit te monden in de elf minuten durende experimentele afsluiter Look Away.
Love-it-or-hate-it-band
Uiteindelijk blijft Deerhoof een love-it-or-hate-it-band. De soms structuurloos klinkende muziek en kinderlijke zang kan voor een flinke dosis afkeer zorgen. Exemplarisch hiervan was de verdeeldheid binnen het publiek na het voorprogramma bij Radiohead in de Heineken Music Hall. Voor potentiële lovers is Friend Opportunity een divers en avontuurlijk album geworden. Deerhoof laat horen ook als trio perfect uit de voeten te kunnen. Samen met het oudere album Apple O’ is het de beste plaat in het oeuvre van Deerhoof.
Deerhoof live:
13-04 Rotterdam, Motel Mozaique
17-04 Brussel, AB
Deerhoof
Album: Friend OpportunityLink: My Space site Deerhoof
Link: Deerhoof
Link: Deerhoof in de pers
Misschien ook iets voor u
Seminar: Webcultuur
Decennialang golden papieren tijdschriften en kranten als de meest betrouwbare journalistieke media in de culturele sector. Sinds enkele jaren heeft het internet zich daarbij gevoegd. Verschillende online magazines, culturele organisaties en platforms zijn uitgegroeid tot gezaghebbende, signalerende en trendsettende kwaliteitsmedia met duizenden trouwe bezoekers. Hun rol is echter nog onduidelijk en hun betrouwbaarheid staat nog vaak ter discussie. 8WEEKLY en Kletter houden op 21 maart, in samenwerking met Tweetakt, een seminar rondom deze thematiek.
Keynote speech:
De keynote speech wordt verzorgd door Henk Blanken. Blanken is adjunct-hoofdredacteur van het Dagblad van het Noorden, internetdeskundige en schrijver. Begin maart verscheen van zijn hand het boek PopUp dat hij samen schreef met Mark Deuze, hoogleraar journalistiek en media in Leiden. Het boek gaat over de botsing tussen oude en nieuwe media en vloeit voort uit de weblog van Blanken.
Panelleden zijn: Theo Ploeg (Cut-up media/Oor),Eef Grob (Projectleider VPRO Digitaal), Robbert van Heuven (De Nieuwe Reporter/Theatermaker/8WEEKLY), Matthieu Van Steenkiste (Hoofdredacteur Goddeau.com), Sonja van der Valk (Domein voor Kunstkritiek/TIN), Floortje Bakkeren (oprichter en redacteur Moose) en Mark Hospers (Hoofdredacteur 8WEEKLY).
De presentatie is in handen van Peter Bijl van Kletter en 3VOOR12/Utrecht
De entreekosten voor het seminar bedragen 10 euro, inclusief twee gratis drankjes na afloop.
Lokatie: ’t Hoogt
Datum: woensdag 21 maart 2007
Start: 15:00
Einde: 18:00
Inschrijven: Tel: 030-7990084 of via de website van Tweetakt (klik op reserveren rechts onderaan, je moet eerst een Tweetakt-account aanmaken)
Achtergrond
Internet is ongetwijfeld een van de mooiste technologische en sociologische ontwikkelingen sinds de uitvinding van het wiel. Het biedt een ruime bron aan informatie die op elke moment van de dag voor iedereen toegankelijk is. In theorie vormt het een van de meest democratische en vrij toegankelijke media die er zijn. Iedereen kan zijn of haar zegje doen op het internet. Of het waar, relevant, interessant en actueel is doet er daarbij niet altijd evenveel toe.
Interactie
Lange tijd was het internet vooral eenrichtingsverkeer maar tegenwoordig is interactie het toverwoord.
Consumeren alleen is niet meer genoeg; de mondige internetter
wil zelf aan de slag kunnen, zijn indruk, zijn stempel
achterlaten in de online wereld. Tagging, Wiki’s, zelf online historie schrijven; Web 2.0
grijpt overal op het internet razendsnel om zich heen.
De
machtsbalans die voorheen bij de makers, redacties en artiesten
lag, verschuift langzamerhand in de richting van de consument, de
eindgebruiker, de fan en de actieveling. Geen wonder dat TIME
Magazine deze mondige, actief deelnemende internetter
afgelopen jaar tot ‘Person of the Year’ uitriep.
Onontwarbare kluwen
Internet wordt echter ook geplaagd door een aantal grote nadelen. Door de overdaad aan gegevens is er ondertussen een onontwarbare kluwen van zinnige maar vooral ook onzinnige informatie ontstaan. Je kunt op MySpace gehoord worden, maar hoe zorg je
ervoor dat je profiel ook gevonden wordt tussen duizenden andere?
Het kan best zijn dat er een fraaie documentaire over Pierre Boulez op YouTube
staat, maar als je de beste man toevalligerwijs niet kent dan zul je dit filmpje niet snel vinden. Zonder de juiste trefwoorden blijk je al gauw eindeloos heen en weer te klikken tussen filmpjes die het niveau van ‘Funniest Home Videos’ nauwelijks overstijgen.
Je kunt als consument ingrijpen, filmpjes van extra trefwoorden
voorzien, Wiki’s aanpassen en verbeteren, bands toevoegen
aan je vriendenlijst en voor een virtueel netwerk zorgen. Maar
doe je dat bij alles wat je tegenkomt? Of leer je leven met de
wetenschap dat voor elk blok correcte informatie, voor elke
gevonden hitband, voor elke toevallig langs gekomen clip,
miljoenen bytes aan online ‘kennis’ niet betrouwbaar
of simpelweg onvindbaar zijn?
Poortwachter
In de online wereld ontstaan steeds meer nieuwe wegen, nieuwe
magazines, die van de grond af autoriteit en vertrouwen proberen
op te bouwen. Maar wie bepaalt wat
betrouwbaar en waardevol is, wanneer iedereen voor recensent,
muziekjournalist en cultuurredacteur kan spelen, via blogs,
forums, en profielsites?
Hoe moet online informatie beoordeeld worden? Wat is wel en wat is niet betrouwbaar en hoe kom je daar achter? Wie heeft er in de virtuele wereld autoriteit en
waarop is die gestoeld? Hoe kan het dat Pitchfork Media
een invloedrijk medium is geworden van internationale allure? Is dat een kwestie van lange adem en constante kwaliteit? Of juist van snelheid? Zijn internetmedia de gedrukte media simpelweg te snel af als het gaat om het signaleren van de laatste ontwikkelingen?
In de papieren journalistiek staat het begrip
‘onafhankelijkheid’ in hoog aanzien. Geldt een
dergelijke norm ook voor online media? Maalt de
internetconsument überhaupt om onafhankelijkheid? Of is het
wel prima als er een nauwe band bestaat tussen producent en criticus? Gelden de referentiepunten van de traditionele journalistiek nog wel in
het online domein? Of schrijft de virtuele wereld zijn eigen
regels, normen, waarden en wetten? En als dat het geval is, wie
schrijft dan die wetten? Wie heeft de sleutel tot succes in
handen, tot betrouwbaarheid, tot autoriteit? En hoeveel macht
heeft de consument eigenlijk?
De avond van… 8WEEKLY
Na het seminar is het mogelijk een borrel te drinken en voor
een goede prijs te eten in het restaurant in het festivalcentrum
van Tweetakt op de Neude. Daar zal vervolgens ook De avond van…
8WEEKLY plaatsvinden met optredens van Roosbeef en Adept. Deze
avond is gratis toegankelijk! Klik
hier voor meer informatie.
Referenties en links
isopeda.nl/thefifthestate.pdf
denieuwereporter.nl
nu.nl
noorderlink.nl
mimblog.nl
cut-up.com
3VOOR12
Kindamuzik
8WEEKLY
Geregeerd door wantrouwen
Over het dagelijks leven in de DDR zijn nog relatief weinig films gemaakt. Goodbye Lenin speelde op een luchtige manier in op de heimwee naar de tijd dat iedereen in Oost-Duitsland werk had en lelijke kleren droeg, maar voor het serieuze werk moesten we wachten op Das Leben der Anderen. De film geeft een realistisch beeld van een samenleving die geregeerd wordt door wantrouwen.
Das Leben der Anderen doet sterk aan een roman van Milan Kundera denken. Alle ingrediënten zijn aanwezig: een Grote Liefde, getroubleerde kunstenaars, fatale misverstanden, banaliteiten versus idealen, en natuurlijk De Staat die alles in de gaten houdt.
Niet verdacht
~
Agent Wiesler, codenaam ‘HGW XX/7’, neemt zijn intrek in de zolder van het huis waar Georg en Christa-Maria wonen en luistert dag en nacht hun leven af. Wat begint als een bureaucratische opdracht voor de oude rot in het vak van spioneren en sadistisch verhoren, verandert in een onmogelijke taak. Wiesler wordt in het leven van de kunstenaars gezogen en langzamerhand verandert zijn perspectief op de Heilstaat.
~
Ontzetting
Das Leben der Anderen had ook een verfilmd toneelstuk kunnen zijn. Het scenario van regisseur Florian Henckel von Donnersmarck staat bol van de intelligente dialogen, maar op cinematografisch gebied gebeurt er niet zoveel. De film wordt gedragen door de acteurs, die hun taak gelukkig uitstekend vervullen. Als de inwoners van de voormalige DDR na de val van de muur in hun dossiers mogen kijken, komt Georg erachter welke drama’s zich om hem heen hebben afgespeeld, zonder dat hij er zelfs maar een vermoeden van had dat hij afgeluisterd werd. De ontzetting als hij de stapels met dikke dossiers over hem ziet, is voelbaar. Als hij de verslagen van agent ‘HGW XX/7’ doorleest, houd je als kijker je adem in, zo goed maakt Sebastian Koch duidelijk wat er door Georg heen gaat.
Das Leben der Anderen ging al een mooie toekomst in de filmschuren en arthouse-bioscopen tegemoet. Met het winnen van de Oscar voor beste niet-Engelstalige film èn de publieksprijs op het IFFR kan het niet anders of de film gaat het succes van de Duitse kaskraker Goodbye Lenin! overtreffen.
Das Leben der Anderen
Regie: Florian Henckel von DonnersmarckJaar: 2024
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
Taalmuziek in zeven bewegingen
Peter Theunynck (1960) begon pas begin jaren negentig met het schrijven van gedichten. In 1997 verscheen bij Manteau, op aanbeveling van zijn vriend Hans Vandevoorde die toen nog redacteur was bij Manteau, zijn debuutbundel Berichten van de Panamerican Airlines & Co. In 1999 publiceerde hij de dichtbundels De bomen zijn paars en de hemel (1999) en Man in Manhattan (2003). In het najaar van 2005 kreeg hij voor Man in Manhattan de Gerard Michiels Poëzieprijs. Voor diezelfde bundel werd hij ook genomineerd voor de vijfjaarlijkse prijs voor poëzie van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde (KANTL) in Gent. “Peter Theunynck weet met zijn gedichten ervaarbaar te maken wat achter de façades van clichébeelden schuilgaat. Zijn hecht gecomponeerde bundel bevat alles wat goede poëzie zo aantrekkelijk maakt: taalmuziek, schitterende beelden, precieze observaties. Het is de poëzie die zichtbaar maakt wat we niet kunnen verklaren,” lezen wij in het juryverslag.
Bij de Wereldbibliotheek verscheen onlangs zijn nieuwe bundel Traangasmaatschappij (2006). Het bevat aangrijpende gedichten over leven en dood, waarmee hij zelfs het niveau van Man in Manhattan overstijgt. Deze gedichten zijn de beste die ik tot op heden heb gelezen van jonge dichters uit de lage landen bij de zee.
~
Achteloos
Peter Theunynck is een expressionist, maar gelouterd, niet verkrampt. Het landschap dat hij nauwlettend observeert en waar hij door wordt ontroerd, gebruikt hij om zijn herinneringen en zijn gevoelens kleur en invulling te geven. Hij strooit bijna achteloos – en dit maakt hem zo aangrijpend als dichter – met originele sfeer- en kleurrijke beelden, vergelijkingen en associaties. In de ingetogen klank van zijn stem – de plaats van de woorden en de wijze waarop je ze uitspreekt – hoor je de muziek weerklinken. Vormtechnisch en in toon en sfeer zijn er in Traangasmaatschappij inderdaad heel wat bewegingen waar te nemen.
Zijn versregels lopen soms uit, maar in het verlengen legt Theunynck structuur en vernieuwing. Vernieuwend is de wijze waarop hij deze structuur opbouwt: met herhalingen, met overeenkomsten in woord, klank en syntaxis. Hoewel je soms de indruk krijgt dat sommige associaties haastig zijn tot stand gekomen, – ze zijn zo voor de hand liggend, – blijft zijn kritische controle intact.
Zijn gedichten zijn met een meesterhand geschreven. Het lijkt wel of het slechts vingeroefeningen zijn, maar het resultaat is elke keer een subtiel uitgewerkte compositie. De woorden hebben een substantie gekregen, de beelden jagen elkaar op in imposante dichtheid. De dichter rijgt woord aan woord, vers aan vers, beeld aan beeld, met verbluffend gemak, met virtuoos vernuft.
Ook in zijn “Liefdesverklaringen” hanteert hij het woord als een fysieke stilte waarvan de impact oorverdovend is en de gevoelens die ze losmaakt zo subtiel onschuldig, de dunne grens overschrijdend van wat mag en niet zou mogen. Van geen enkele andere dichter van zijn generatie las ik zulke prachtige liefdespoëzie. Metrum, metafoor, beelden, in een soms abstract metafysische wereld, komen met een onrustwekkende spontaniteit – geen clichés – synchroon tot een gepolijst geheel.
Prijs: 15,90
Bladzijden: 63
ISBN: 978 90 468 0201 4
Misschien ook iets voor u
Wil de nieuwe multiculturele Nederlandse film opstaan?
Nordin zingt onvervalste Amsterdamse levensliederen als geen ander en zijn droom is om Idols te winnen. En als zijn zusje van twintig niet binnen een half uur na school thuis is, zwaait er wat. Marokkaanse Nederlander Nordin (Mimoun Ouled Radi) zorgt voor menig vrolijke noot in het verder tamelijk serieuze en soms zelfs grimmige Kicks, de tweede film van Albert ter Heerdt.
In 2004 regisseerde Ter Heerdt natuurlijk Shouf Shouf Habibi, een goed geslaagde multicultikomedie met als motto ‘samen lachen om elkaar en vooral om onszelf’. Martin Koolhoven volgde in zijn kielzog met Het Schnitzelparadijs (2005) en ‘N Beetje Verliefd (2006), ook vol met stereotype Hollanders en Marokkanen. Met Kicks slaat het genre, voor zover we daarvan kunnen spreken, een nieuwe richting in. De komedie is in Kicks gereduceerd tot een komisch randje, want het Multiculturele Drama staat voorop.
Grotestadsproblematiek
~
Andere personages worden minder expliciet bepaald door de Nederlandse multiculturele problematiek. Het leukst, want schrijnendst, is de verhaallijn van de egocentrische reclamemaker-met-ambitie Wouter (een overtuigende Roeland Fernhout). Wouter vat het tamelijk waanzinnige plan op een film te maken over illegale vrouwen die in een schuur gedwongen werden tot sex met herdershonden. Plaatsvervangende schaamte gegarandeerd.
Doorgedraaide Hollanders
~
Kicks
Regie: Albert ter HeerdtJaar: 2024
Misschien ook iets voor u
Gefrustreerd verlangen naar ware liefde
Romans waarin nog serieus wordt nagedacht, ze lijken zeldzaam te worden. Maar Désanne van Brederode schrijft niets anders dan overvolle ideeënromans. Hart in hart is haar vierde boek, met als belangrijkste thema’s overspel en vergeving. Helaas weet ze, net als in eerder werk, het geheel niet tot een goede afronding te brengen.
De romans van Désanne van Brederode worden, kort gezegd, gekenmerkt door te weinig verhaal en te veel filosofische overpeinzingen. Dat gold misschien nog het minst voor haar debuut Ave verum corpus (Gegroet waarlijk lichaam), maar die indruk kan het gevolg zijn van de frisse dadendrang waarmee Van Brederode haar literaire eigenheid presenteerde. Kenmerkend voor haar proza is bijvoorbeeld een verbinding tussen religie en seksualiteit, wat een tamelijk expliciet beschreven zinnelijke mystiek oplevert. Ze schrijft wat je ideeënromans kunt noemen, met de nadruk op het meervoud, want haar boeken zitten boordevol gedachten en overwegingen. Dat diepe gepeins komt vrijwel altijd voor rekening van de vrouwen; mannen denken aanzienlijk minder in het wereldje van Van Brederode. Het meest opvallend is echter de wijdlopigheid in de presentatie van al die ideeën en grote thema’s die de schrijfster aansnijdt en de onbeheerste vorm die elk boek daardoor krijgt. De auteur schiet daarbij niet alleen kwantitatief, maar ook kwalitatief door. Zo werd in Het Opstaan de zelfmoordgedachte op groteske wijze verbonden met de holocaust. Nu is er de vierde roman, Hart in hart, en jawel, ook dit boek is van dezelfde ingrediënten weer een te gekruide maaltijd.
Verveeldheid
~
Dit verhaal is, zoals te verwachten, vooral bijzaak. De achterflap vermeldt terecht dat Hart in hart een roman is over ‘liefde in tijden van overspel’, waarbij het in de eerste plaats om die ’tijden’ gaat, of meer specifiek: het moderne, westerse leven. Dat wordt door Van Brederode gekarakteriseerd met het woord verveeldheid. Zoals Lot mijmert: “Het leven verveelt me al jaren. De wereld verveelt me. Orgasmes, ja. Die vervelen nooit”. Haar verlangen naar zelfmoord beschouwt Lot als een luxewens, en voor overspel geldt hetzelfde. Maar in een passage waaruit de titel van het boek ontleend is, blijken deze ‘luxewensen’ slechts symptomen van een veel diepere existentiële crisis die de westerse mens zou kenmerken. In een van haar tobberijen zet Lot Freud op zijn kop: alles wat de mens doet is niet een sublimatie van de seksuele drift, maar “ons libido is een sublimatie, of liever materialisatie, incarnatie, vleeswording, van een verlangen gekend te worden en te kennen. Van hart tot hart. Nog liever: hart in hart”.
Mystiek verlangen
Tussen de overdaad aan terloopse gedachtevorming over al dan niet actuele of interessante thema’s zou dit de kern, het hart, van de roman kunnen zijn. Dit haast mystieke verlangen om niet alleen ’tot één vlees’ te zijn, maar ook tot één ziel en vooral het onvermogen tot vervulling, dat nog wezenlijker is. De personages in Hart in hart blijven er ook alleen voor staan, het verlangen te kennen en gekend te worden kan niet bevredigd worden. Dit onvermogen mondt bij hen echter uit in seksuele frustratie, door Van Brederode tot in het extreme doorgetrokken. Absoluut dieptepunt is Donalds vlucht in gedownloade kinderporno. Hiermee overschrijdt Van Brederode de grens tussen een geëngageerde, filosofische zoektocht naar de condition humaine en ongeloofwaardige, onbeheerste schuimklopperij.
De kaart die het wankele kaartenhuis enige vastheid had moeten geven, blijkt de kaart die het geheel ineen doet storten. Wat overblijft is een fascinerende kluwen, een grabbelton met evenveel prachtige scènes en scherpe observaties als stroeve dialogen en gratuite meninkjes. Een roman van een schrijfster die evenzeer zoekende is naar structuur en coherente ideeëninhoud als naar antwoorden op en verklaringen voor de belangrijkste vraagstukken die het leven met zich meebrengt.
Prijs: 18,95
Bladzijden: 324
ISBN: 9021454289
Misschien ook iets voor u
Randverschijnselen van een fenomenale happening
Sinds 1970 trekken er hordes muziekliefhebbers naar Glastonbury, in de vallei van Avalon. Die plek, die een hoofdrol speelt in de mystieke geschiedenis van Engeland, is elk jaar drie dagen lang het epicentrum voor de muziekliefhebber. De liefhebber die komt voor zowel de grote namen in de popmuziek als voor de sfeer. Die combinatie heeft Julien Temple gepoogd vast te leggen op beeld.
Op de plek waar King Arthur zijn dagen scheen te slijten, is het, met enkele onderbrekingen daar gelaten, elke juni raak. Drie lange zomerdagen per jaar trekken vele duizenden muziekliefhebbers richting Glastonbury. Tijdens die drie dagen verandert een vredige plek in een dorp vol rondwandelende hippies, muziekliefhebbers en Travellers. Temple gaat in op juist deze mensen, op het publiek dat het festival tot een groot succes maakt.
~
Woodstocktaferelen
Ook in die documentaire werd het wel en wee rondom het festival getoond. De beelden van regendansen, de liefde tussen de festivalgangers en van het gebruik van het te gevaarlijke LSD zijn alom bekend, net als die van de vele bezoekers die over de hekken klommen om binnen te komen. Ook Glastonbury kent deze taferelen en heeft dezelfde problemen, maar dan op zijn eigen manier. Bijvoorbeeld het probleem rondom de Travellers, dat in de periode van Margareth Thatcher ontstond. Een grote groep mensen, deels voortgekomen uit de krakende Punk-beweging, besloot het vaste bestaan op te geven om hun leven vorm te geven als een zwervende groep, een in campers wonende tegenbeweging. Na problemen met de overheid en de mede daardoor veroorzaakte sluiting van het concurrerende Stonehenge-festival vonden ze onderdak op het land van Micheal Eavis, de organisator van Glastonbury.
~
De muziek
Tussen de beelden door is er – zij het te sporadisch – aandacht voor muziek. Nick Cave, Björk en Pulp komen voorbij, net als Primal Scream, Morrissey en The Prodigy. Ze krijgen echter niet de volledige aandacht van Temple. De muziek staat op de achtergrond, om het beeld van Glastonbury als happening wat extra kracht bij te zetten. Ook hierbij wordt er weer een mooie link naar Woodstock gemaakt, met beelden van Richie Havens, die ook op Glastonbury het nummer Freedom speelde. Wat Temple goed weet over te brengen is de cultuur van het festival. Tijden en muziek veranderen, maar de happening blijft hetzelfde.
Julien Temple
Album: GlastonburyMisschien ook iets voor u
Ontrouw is een recht
‘Ontrouw is het recht binnen het huwelijk waar zowel de echtgenoot als echtgenote gebruik van moeten maken. Dan pas functioneert een huwelijk goed.’ De uitspraak van hoofdpersoon Frederik Hofreiter (Mark Rietman) illustreert het belangrijkste thema binnen Arthur Schnitzlers toneelstuk Het Wijde Land (1911) van Theatercompagnie: de seksuele moraal.
De leidraad binnen Het Wijde Land is de trouw en ontrouw binnen het huwelijk van Frederik en Genia Hofreiter. De egocentrische en notoire vreemdganger Frederik komt er achter dat zijn vrouw Genia een minnaar heeft afgewezen uit trouw aan haar echtgenoot. Na haar afwijzing heeft de jonge man, een vriend van het echtpaar, zelfmoord gepleegd. Frederik verwijt haar indirect de dood van hun vriend.
Morele grenzen
~
De thematiek van Het Wijde Land – het verschuiven van de seksuele moraal – blijkt ook na ongeveer 100 jaar nog steeds herkenbaar. De beste vriend van Frederik, Dokter Mauer, vertegenwoordigt het conservatieve, behoudende standpunt terwijl Frederik er op los leeft en de grenzen opzoekt. Morele grenzen die ook van de dag nog worden verkend.
Het Wijde Land portretteert in regie van Theu Boermans het leven van de rijken op een groot landgoed met veel vrije tijd, partijtjes tennis, oppervlakkige conversaties, dinerpartijtjes en reizen in binnen- en buitenland. Vrienden komen met de regelmaat van de klok binnenvallen en Hofreiter, directeur van een gloeilampenfabriek in Wenen, is het middelpunt van alle activiteiten.
De kleding en de aankleding zijn hedendaags met een vleugje van vroeger. Zo ziet het tennistenue van een van de heren eruit alsof hij net uit een Wimledon-finale van ongeveer 60 jaar geleden is gelopen, terwijl Genia een moderne linnen broek aanheeft. De tennisrackets zijn uit de 21ste eeuw, terwijl de tas waarin het racket wordt geborgen van een tijd geleden is. Een pakje sigaretten lijkt net voor de voorstelling uit de automaat te zijn gehaald. Een prettige mengeling van stijlen waarin te lezen valt dat de tijd van handeling zowel toen als nu is.
Deuren
~
Het decor van Het Wijde Land bestaat vooral uit veel deuren. De voorstelling begint met een witte deur, een kamer in het huis van de Hofreiters bevat meer deuren en ook het hotel waar men op vakantie gaat, zit vol met dezelfde witte deuren. Af en toe brengt het gebruik van de deuren door de personages iets van een klucht met zich mee, een welkome afwisseling voor alle tragiek op het podium.
Binnen de uitgesponnen dialogen – de voorstelling duurt bijna vier uur – zegt niemand wat hij echt vindt of echt wil zeggen. In het begin van de voorstelling versterkt dit de spanning en is het wachten op de uitbarsting. Het voelt alsof het hele gezelschap danst op dun ijs, dat ieder moment kan breken. Maar deze uitbarstingen in de lange voorstelling laten te lang op zich wachten en verliezen hierdoor aan impact.
De voorstelling wordt gedragen door Rietman in de rol van Hofreiter. Hij excelleert in de rol van deze aan de ene kant innemend en aan de andere kant manipulerende man. Ook Anneke Blok in de rol van Genia en Mike Reus als Dokter Mauer overtuigen in hun rollen. Vooral de scènes die zij gedrieën dragen, maken indruk vanwege de goed geoliede dialogen en zijn daardoor plezierig om naar te kijken.
Kleine, maar zeer vermakelijke rollen zijn weggelegd voor Leny Breederveld en Myranda Jongeling. Breederveld overtuigt als lastige en controlerende moeder van Hofreiters jonge minnares Erna. Met goed getimede, bijtende opmerkingen, cynisch commentaar en krachtige gezichtsuitdrukkingen weet ze haar karakter neer te zetten. De moeder van Otto wordt vertolkt door Jongeling. Haar personage, dat regelmatig langskomt bij Genia, houdt niet van gezelschappen en dat is onmiskenbaar af te lezen aan haar voorkomen.
Tijn Docter en Katja Herbers spelen overtuigend en geloofwaardig hun rollen als respectievelijk de innemende Otto en de naïeve Erna. Dit in tegenstelling tot sommige andere, wat kleinere rollen. Op het vervelende af worden deze personages voortdurend weer opgevoerd. Ze leiden zelfs meer af dan dat ze een toevoeging voor het stuk kunnen worden genoemd.
Actualiteit
~
Het gedraai en de intriges van mensen als het om liefde en seksualiteit gaat is boeiend om te zien in Het Wijde Land. Toch zakt het stuk, vanwege de lengte en de aanwezigheid van een aantal overbodige karakters, op verschillende momenten in. Het lijkt wel een trend geworden; avondvullende voorstellingen van bijna vier uur waarin de gedachte lijkt te zijn dat kwantiteit automatisch kwaliteit betekent. Waar in De geschiedenis van de familie Avenier van Maria Goos nog voldoende verschillende verhaallijnen door elkaar heeft lopen om scherpte te behouden, verliest Het Wijde Land het op dit punt. Met de verbale kwaliteit van het stuk zit het goed. Het minpunt zit ‘m in de wat langdradige verhaallijn.
De kracht van de voorstelling is vooral de actualiteit van het stuk. Het is fascinerend hoe toepasbaar dit stuk, dat zijn wereldpremière kende in 1911, is op de huidige samenleving. Dit geeft stof tot nadenken. We denken allemaal dat de maatschappij zo hard aan het veranderen is, maar nu blijkt toch ook weer dat er in sommige gevallen niets is veranderd ten opzichte van honderd jaar geleden.
De voorstelling is nog tot en met 26 april 2007 te zien. Klik
hier voor meer informatie.
De Theatercompagnie - Het Wijde Land
Artiest: De TheatercompagnieGezien op vrijdag 23 februari 2007 in Stadsschouwburg, Amsterdam
Misschien ook iets voor u
Klaar voor de verfilming
Je hoeft geen literatuurliefhebber of –kenner te zijn om een belletje te horen rinkelen als iemand de naam Elmore Leonard laat vallen. De man publiceerde weliswaar talrijke romans en verhalen, maar bij de meeste mensen zal er een ‘aha!’ ontsnappen als ze vernemen dat hij als schrijver/scenarist (in)direct verantwoordelijk was voor de uitgekookte crimifilms Jackie Brown, Get Shorty en Out Of Sight – overigens zijn meer dan de helft van zijn veertig boeken intussen verfilmd. Die titels dekken meteen ook de lading van zijn nieuwste boek Hot Kid: kluwen van prettig gestoorde personages, een plot als een roetsjbaan en meer geweerknallen dan tijdens de opendeurdagen van de schietclub.
De inmiddels 82-jarige Elmore Leonard is voorlopig nog niet van plan om er de brui aan te geven, want na wat minder goed onthaalde romans slaat hij de lezer met Hot Kid volledig knockout. In de meesterlijk geschetste achtergrond van Oklahoma tijdens de Grote Depressie – de jaren na de beurscrash van 1929 – laat hij ons kennis maken met Carlos Webster, een gedreven, keiharde dienaar van de wet die reeds op de frisse leeftijd van vijftien zijn eerste schurk neerknalt die het vee van de familie aan het stelen was. Meteen wordt dus duidelijk dat aan Webster geen zachte kantjes verloren zijn gegaan: tegen volwassenen zet hij een grote bek op, hij toont geen medelijden voor zijn slachtoffer en hij is, ondanks zijn jonge leeftijd, al even groot en hard als een volwassene. Een protagonist waar je geen ruzie mee wil, zoveel is zeker.
Verdient Webster dan minachting? Helemaal niet, want in het amorele milieu waarin hij ons wordt getoond, blijkt hij niets meer dan een product van zijn omgeving: in een periode van armoede en niet goed weten van welk hout pijlen te maken, droomt iedere boerenzoon ervan om schurk te worden en rijk te worden door banken te overvallen of oude vrouwen van hun centen te ontlasten. Zijn vader doet niet voor hem onder,want die heeft in het verleden gevochten in de Spaans-Amerikaanse oorlog en er ooit “drie man neergeschoten in minder dan tien seconden”. Op een bepaald moment vond die echter olie en besloot zich in Oklahoma te settelen. Zijn zoon toont echter meer ambitie: op de leeftijd van 21 wordt hij marshall, met slechts één doel, het tuig van de richel naar de andere wereld helpen. Zijn eerste daad: een bankovervaller in de rug schieten, niet in de eerste plaats omwille van de daad die hij aan het voltrekken was, maar omdat hij Webster ooit had beledigd omwille van een ijsje. Hoe bikkelhard en wraaklustig en vooral fris van geheugen kan je wezen?
Bad to the bone
Zijn grootste uitdaging verschijnt later in de vorm van Jack Bellmont, de zoon van een miljonair en bad to the bone. Hij heeft het tot zijn doel gemaakt om de geschiedenis in te gaan als de grootste gangster aller tijden, daarbij kosten, moeite noch mensenlevens sparend. De hele roman door volgen we dan ook het brutale, bij wijlen groteske kat-en-muisspel tussen de ultieme rechtvaardigheid en het uitgesproken kwaad. Maar Leonard zou Leonard niet zijn als hij zijn basisplot niet doorspekte met allerlei heerlijke nevenpersonages: de love intrest Louly bijvoorbeeld, die eertijds met een bankovervaller trouwde maar hem uiteindelijk neerknalt omdat ze toch meer ziet in een wetsdienaar. Ook Tony Antonelli is een heerlijke attractie: hij heeft het als journalist tot zijn doel gesteld om de daden van Webster te vereeuwigen en hem tot een levende mythe te boetseren. Webster helpt een flink handje: “Als ik mijn revolver trek, is het om iemand te doden.”
Het is beter om het daarbij te houden, want veel meer over het verhaal vertellen heeft geen zin. Het gaat over mensen als van elk gevoel ontdane wezens die in een ontredderde tijd trachten te roeien en schieten met de riemen en geweren die ze hebben. Er valt flink wat af te lachen om de wreedheden en het minste spatje emotie ontbreekt, maar wie Leonard ter hand neemt, weet dat hij dat kan verwachten. Naast luidkeels roepen dat dit een aanrader van formaat is, willen we nog dit even kwijt: een verfilming, en snel!
Prijs: 17,90
Bladzijden: 320
ISBN: 9789049970239
Misschien ook iets voor u
De kopvoeter
‘Ik heb niets tegen optimisme. Hoe kan ik daar nu op tegen zijn?’ Lena maakt in het begin van de voorstelling De Kopvoeter duidelijk hoe het leven volgens haar in elkaar zit. Het cynisme voert de boventoon als ze er direct aan toevoegt dat er alleen niet openlijk over optimisme gepraat moet worden. Het is volgens haar net zoals het seksleven van vrienden; daar hoef je niets over te horen.
~
In het toneelstuk De Kopvoeter van Esther Gerritsen in de regie van Daniëlle Wagenaar, vult Lena haar dagen met het schilderen van ‘kleine microkosmossen’ zoals een groene jaren ’80 pennenbak of een vensterbank. Ook commandeert ze haar jongere zus Rosa (Eva Zwart), die haar financiële zaken regelt, en haar verpleger Christoph (Niek van der Horst). Ondanks het feit dat Lena niets anders doet dan hard en verbitterd van zich afbijten, schikken zus en verpleger zich in hun rol als verzorger. De dagelijkse gang van zaken wordt verstoord als een ‘gestoorde adhd-postbezorger’ (Gerold Guthman) zijn intrede doet. De balans in het huis wordt in de war geschopt en de verhoudingen verschuiven in een moordend tempo. Er ontstaat een machtsspel met de vraag wie nu afhankelijk is van wie.
Adhd-postbode
~
Van de drie personages die een plek hebben buiten de huiskamer waar Lena hangt, is het vooral de adhd-postbode die fysiek zeer aanwezig is. Hij rent flink wat meters af voordat hij de kamer betreedt. Het zijn de uitspattingen van de postbode die voor vaart in het stuk zorgen. Het karakter zorgt ervoor dat de balans van tekst en beweging in de voorstelling meer in evenwicht komt, waardoor de soms filosofische en ontregelende teksten van Gerritsen meer indruk maken.
Voor de komst van Aldrik, de adhd-postbode, moet Nieuweboer er vooral in haar beginmonoloog hard aan trekken om de aandacht van het publiek te krijgen en te behouden. Het af en toe abstracte niveau van de tekst in het begin van de jongerenvoorstelling, gecombineerd met het statische beeld van een verlamde vrouw, vraagt veel geduld van de bezoekers.
Tijd nodig
Naarmate het stuk vordert groeit Nieuweboer in haar rol van verbitterde vrouw met een lichamelijke gebrek, die zich afzet tegen het idee dat gehandicapten altijd optimistisch door het leven moeten gaan. Immers: ‘niets is zo afstotelijk als een zieke die klaagt.’ Met de nodige zwartgallige humor weet Nieuweboer, zonder in clichés te vervallen, dit complexe personage gestalte te geven. Ook Zwart en Van der Horst hebben tijd nodig om zich comfortabel te voelen in hun rol als respectievelijk de zus en de verpleger. Nogal stroefjes wordt de tekst uitgesproken. En het lijkt voor de acteurs in deze eerste try-out lastig om hun draai te vinden in het kale decor, dat alleen bestaat uit de draaiende wasmolen waar Lena in hangt. Waar verpleger Christoph nog kan putten uit een reeks van verzorgingsproducten, kan de zus zich op een gegeven moment alleen maar vastklampen aan een stapeltje post.
Guthman weet met zijn fysieke, maar ook zeker verbale, aanwezigheid in één klap een grote dosis broodnodige energie in de voorstelling te brengen. Een zenuwtik met het hoofd, het oranje uniform met de veel te grote handschoenen en het agressieve bewegen maken de postbode een genot om naar te kijken. Door zijn manier van spreken en zijn taalgebruik is hij ook verbaal sterk aanwezig. En omdat iedereen hem altijd verkeerd begrijpt en hem aanvalt, eindigt een conversatie met hem vaak in plotsklapse woede-uitbarstingen.
Verschoven verhoudingen
~
De verhoudingen zijn door de komst van de postbode voorgoed verschoven. Zo is de relatie tussen Lena en Christoph aan het wankelen gebracht. Christoph is wat voor Lena gaan voelen, waarop Lena op haar beurt de verpleger heeft ontslagen omdat ze te emotioneel afhankelijk van hem is geworden. Maar uiteindelijk komt het toch goed met Lena als blijkt dat uiteindelijk verpleger Christoph (what’s in a name?) haar eigen ‘superman’ blijkt te zijn.
De zus wisselt haar, voornamelijk financiële, afhankelijkheid van Lena in voor een emotioneel afhankelijke relatie met de instabiele en agressieve Aldrik. Aan het eind van de voorstelling stipt Gerritsen hiermee de problematiek aan rond een fysiek gewelddadige relatie; geestelijke misbruik is hiervoor al ruim aan bod geweest. De tegenpolen Rosa en Aldrik gaan helemaal in elkaar op en overtuigend en beklemmend realistisch weten Guthman en Zwart dit weer te geven. Het is vooral deze verontrustende relatie die beklijft aan het eind van de voorstelling.
Nog te zien tot 28 april 2007. Zie: www.hetsyndicaat.com
Niets tegen optimisme
Artiest: Het SyndicaatGezien op dinsdag 20 februari 2007 in Rozentheater, Amsterdam
Misschien ook iets voor u