Een heel gewoon gezin op een heel gewone vakantie. Plotseling stort de man zich in halsbrekende automobilistentoeren en veroorzaakt bijna een dodelijk ongeluk. Wanneer na een medisch onderzoek ter plekke de diagnose ‘hersentumor’ wordt gesteld verandert het leven van Frederik, Mia en hun zoon Niklas in een nachtmerrie. Frederik is ontoerekeningsvatbaar. Hij praat anders, hij beweegt zich anders, hij ruikt anders. In afwachting van een operatie leeft hij min af meer afgesloten van de buitenwereld. Terwijl zijn vrouw Mia informatie verslindt over neurologische ziektebeelden en steun zoekt in een partnergroep, dient zich een nieuwe catastrofe aan.

Getrouwd met een ziektebeeld?
Jungersen schildert heel knap de wijze waarop alles in het licht van ‘brain damage’ komt te staan. Mia kauwt en herkauwt hun gezamenlijke verleden. Wanneer is de tumor begonnen te groeien? Tot wanneer had ze nog te maken met de echte Frederik? Vanaf welk tijdstip was ze eigenlijk getrouwd met een ziektebeeld? En nu – praat ze met Frederik of met zijn frontaalkwab? In flashbacks passeert hun gezamenlijke verleden de revue, terwijl ondertussen de communicatie in het hier en nu tot een minimum is teruggebracht. Niklas trekt zich terug in zijn vriendschappen en zijn eerste pogingen op het liefdespad. Mia ontwikkelt zich tot een bijna lachwekkende controlfreak en slaagt er nauwelijks in haar wanhoop te verbergen, zodat haar zoon zich steeds verder van haar afkeert.

Wie verdwijnt hier eigenlijk?
Op de operatie volgt ogenschijnlijk een langzaam herstel, maar is de nieuwe Frederik wel de ware? Hoe betrouwbaar is de informatie die hij afgeeft? En was hij verantwoordelijk voor zijn daden? Koos zijn brein voor hem, had hij wel een vrije wil? Onder deze vraag schuilt de filosofische gedachte dat wij elkaar nooit helemaal ten volle kunnen kennen. De persoonsveranderingen treffen het hele gezin; de neurologische stoornis veroorzaakt zo veel ruis in de communicatie en gedragsveranderingen bij de betrokkenen rondom Frederik dat oorzaak en gevolg een kip-of-ei-kwestie zijn geworden. Wie verliest er eigenlijk wie en wie verdwijnt er ten slotte?

‘Je verdwijnt’ luidt de oorspronkelijke titel van de roman. De onvoltooid tegenwoordige tijd geeft beter dan de omslachtige vertaling ‘Ik heb je zien verdwijne’ aan dat de personages deel zijn van een destructief proces. Door middel van een ingenieuze plot en niet in het minst door een beeldend taalgebruik weet Jungersen de lezer bij dat proces te betrekken. De roman is wel wat lang geworden voor deze ene verhaallijn: met honderd bladzijden minder had het ook gekund. Desondanks is het een geslaagd boek over een actueel thema.

De aanleiding voor de bundel is de dood van een hartsvriend. Het werk staat echter op zichzelf; je hoeft die aanleiding niet te weten als je de bundel leest.

Met een eenheid van meccano
Aanleidingen (of het leven) gaan altijd vooraf aan een kunstzinnig werk, dat je als eenheid in zichzelf kan beschouwen. Ook Rouw met diertjes is een eenheid en bovendien ontbreken verwijzingen naar concrete geschiedenissen. Om Lampes eenheid zit overigens geen harde schil. Eerder is het een bal van meccano: een van verbindingen vergeven associatieve eenheid met veel ruimte tot interpretatie ertussen.

Dat beeld geldt vooral voor de laatste twee afdelingen van de bundel, getiteld: ‘Dronken jol / een requiem van stills’ en ‘Maar geen kunstje gaat zo ver / stills’. Beide zijn ‘gesampelde bloemlezingen’ en zijn respectievelijk ontstaan uit Geboorten van het vers (1994) in de reeks Franse poëzie en Iets dat te groot is om te zien: Moderne Amerikaanse dichters (1991).

Sample
Onduidelijk is wat Lampe precies bedoelt met ‘gesampeld’. Heeft ze stukken tekst uit die werken gesampeld, vergelijkbaar met hoe een dj te werk gaat?  Is het flarf, een procedurele manier van dichten op basis van zoekcriteria? Is dit een nieuwe methode van schrijven van Lampe? De vergelijking met muziek is  niet vergezocht: samples zijn bestaande stukken muziek die op in een nieuwe samenstelling worden gecombineerd, en als je kijkt naar de opbouw van Lampes gedichten keren woorden en thema’s terug, ook uit haar eerdere bundels.

Heeft Lampe daarmee een van haar vorige bundels afwijkende bundel schreven? Of de ‘methode’ nu verschilt of niet, het werk is kalmer, ingetogener dan eerder werk. Hoewel nog steeds speels, maar wel minder, is het ook minder onnavolgbaar. Om een wat rustiger gedicht van Lampe uit Rouw met diertjes ten gehore te brengen:

De lamp is taal
En heldere waanzin.
de bloemen, ook in het donker
Komen de dingen naar voren
fluisteren

            De afstanden
Een dromerige streling of een mij onbekend wiegelied.
Je zou er nog je hoofd op kunnen laten rusten

Het kwartje dat wel moest
De hierboven vertoonde ‘still’ komt uit de afdeling ‘Dronken Jol (…)’. Het is een van de minder hermetische gedichten uit de bundel, al blijft het associatieve karakter van haar werk (ook zichtbaar in het gebruik van hoofdletters en abrupte enjambementen) erin behouden. Lees je er een zelfportretje in, dan ziet Lampe (lamp) zich als een wezen van taal en heldere waanzin, waarin ze de wijze waarop de taal tot haar komt beschrijft.

Als ‘lamp’ een talig wezen is, dan moet de ook rouw worden verwoord. In de eerste afdeling, die dezelfde titel draagt als de bundel, begint het afscheid nemen, en daarmee het rouwen, al voor de dood. Je staat in het ziekenhuis als het slechte nieuws wordt bezorgd en je blijft met verlies achter. De diertjes uit de titel overigens, komen met grote regelmaat voor in de afdeling, ze lijken de dood te contrasteren. De meeste van de op anachronistische wijze geordende gedichten zijn kort, fragmenten bijna, en strijden tegen de nietszeggende gemeenplaatsen.

Neem het onderstaande, treffende gedicht waarin de vertwijfeling haast tastbaar is. De handeling lijkt vlak na het overlijden plaats te vinden, mogelijk in een gang of wachtruimte van de zorginstantie. Geen dier hierin te bekennen, alleen dood en om uiteenlopende redenen overrompelde achterblijvers.

kan het verpozen in strakke architectonische restruimten
een nieuw licht werpen op de zaak

‘Het hakt er wel in!’

zoals het door elkaar geschud worden
in de open laadbak van Jose’s pick-up
dit nevelwoud ooit had doen opschrikken
ik bedoel zo dat het kwartje wel moest