De titellocatie, een karakterloze kaai in een wereldhavenstad, is geen locatie. Of althans: geen bestemming. Iedereen is er op doorreis. De Westkaai is een schemergebied waar men niet komt met de intentie er lang te blijven, al lijkt velen dit lot wel toebedeeld.

Schaduwsamenleving

Sommigen wachten er om de sprong te maken naar de ‘beschaving’, anderen willen diezelfde beschaving juist ontvluchten. Een voorbeeld van die laatste categorie is zakenman Koch (Joep van der Geest), die miljoenen aan liefdadigheidsgeld heeft weggesluisd en, om de verantwoordelijkheid te ontlopen én uit angst voor de geldschieters en zijn geweten, de hand aan zichzelf wil slaan. Daartegenover staan bijvoorbeeld Claire (José Kuipers) en haar man Rodolphe (Titus Muizelaar), die van een ver land komen en wie het nog niet gelukt is de overstap te maken. Ondanks het op het eerste gezicht tijdelijke karakter, ontstaat er op de Westkaai een microkosmos. Er wordt  al voorzichtig geroken aan de vermeende rijkdommen van de kapitalistische samenleving en men probeert voorzichtig de gebruiken van deze wereld na te bootsen. In de kilte van de Westkaai is het echter niet mogelijk om geloofwaardig een masker voor te houden, hoezeer men dit ook probeert.

Een gevoelige balans

Net als in eerdere voorstellingen kiest Delpeut voor onbestemde oorden, los van het feit of deze  aan de onzichtbare randen van de samenleving zitten of juist diep in de mens. Ook in Westkaai wordt duidelijk dat deze oorden en ‘de gewone wereld’ communicerende vaten zijn: rommelt het aan de randen, dan heeft dat onweerlegbaar gevolgen voor de geborgenheid van alledag. Tevens kiest Delpeut weer uitdrukkelijk voor een poëtische en muzikale tekst, waarin een wereld wordt gecreëerd vol personages die denken volgens een volledig eigen logica, die voor de buitenwereld onnavolgbaar is. Op sommige momenten neemt het taalspel in Koltès’ tekst echter de overhand en boet  daardoor aan zeggingskracht in. Het middenstuk van Westkaai wordt hierdoor wat slepend. Sommige personages zijn in hun gedragingen iets te karikaturaal: hierdoor blijven zij wezentjes in de marge, koddig en onschuldig, want ver van ons verwijderd. Pas als Titus Muizelaar zijn intrede doet in het stuk, komt de urgentie van het begin terug en komt het stuk dichterbij.

Vanuit de diepten

Hoewel het spel niet over de gehele linie consistent is, is het audiovisuele aspect, zoals gebruikelijk bij Delpeut, steeds stijlvol en effectief. Zo barok als de klavecimbelmuziek van Händel is, die als een rode draad door de voorstelling klinkt, zo sober lijkt het decor: een vierkanten, ijzeren raster met een verhoging in het midden. Dit biedt  ruimte voor een doeltreffend spel met licht en vooral de afwezigheid hiervan: om het raster kijken de personages toe, naar de handelingen in het midden, of wellicht naar ons. In de tussentijd klinkt het zuchten van de haven – het tikken van het staal, de golven, auto’s in de verte.

Het is een bijzondere gewaarwording om bij het begin van The Sunshine Boys André van Duin het toneel op te zien schuifelen en in een stoel te zien gaan zitten om een personage te spelen en niet, zoals je gewend bent, een typetje in een sketch. Van Duin is de oude komiek Willie Boogaard, een lastige, enigszins aan lager wal geraakte kankeraar die de hele dag in zijn pyjama rondloopt en nooit buitenkomt. Op woensdag krijgt hij bezoek van een neef die eten, tijdschriften en een paar sigaren komt brengen en daar bepaald niet voor wordt gewaardeerd. Boogaards appartement hangt van oude kapotte spullen aan elkaar, wel zijn er nog souvenirs te zien van zijn glorietijd als komiek.

Magisch

Het is magisch om Van Duin als ‘gewoon’ mens op het toneel te zien bewegen. Vanaf het eerste moment is duidelijk wat een goed acteur hij is. Van het even stilstaan met hoofd omhoog om zich een telefoonnummer te herinneren tot het met een hand over een stoelleuning vegen om zijn ongemak te uiten. En natuurlijk is daar zijn ongeëvenaarde manier van teksten plaatsen. Bijna alles wat hij zegt levert een lach op.

Willie Boogaard vormde samen met Louis van Os het legendarische komische duo The Sunshine Boys. Drieënveertig jaar lang hebben ze grote successen gevierd, maar elf jaar geleden maakte Louis plotseling een einde aan hun samenwerking. Nu gaan ze, heftig tegenstribbelend, een eenmalig optreden verzorgen voor een grote televisieshow. In de loop van het stuk komt er natuurlijk veel oud zeer boven, maar ook het besef dat ze misschien op het toneel weliswaar samenwerkten en succesvol waren, maar in hun persoonlijke relatie tekort schoten. De titel The Sunshine Boys is briljant gevonden door Neil Simon, want zonnig waren ze allesbehalve.

Middelpunt

Van Duin is het middelpunt van de voorstelling. Louis van Os wordt mooi gespeeld door Kees Hulst, die ook erg grappig kan zijn, maar toch vooral in dienst lijkt te staan van Van Duin. Behalve tegen het einde van de voorstelling als hij even in een geestige improvisatie met iemand uit het publiek verzeild raakt. De andere drie acteurs zijn hoofdzakelijk aangevers.

The Sunshine Boys is vierenveertig jaar geleden geschreven door Neil Simon en hier en daar is dat merkbaar. Sommige gedeeltes zijn te traag en de scène met de zuster meteen na de pauze bijvoorbeeld is, op het einde na, oubollig en weinig interessant. Maar over het algemeen is dit een geslaagde voorstelling die alleen al bijzonder is omdat Van Duin er zijn eerste echte acteursrol in heeft en daar iets heel moois van maakt.