Matthew McIntosh combineert in zijn lijvige debuut het leven van de ‘workingclass’ en de stad Seattle. Het boek is opgedeeld in hoofdstukken, waarvan in de inhoudsopgave bij elk hoofdstuk een kleine passage is opgenomen. Dit blijkt een fragment te zijn uit het hoofdstuk. McIntosh gebruikt afwisselend verschillende verteltechnieken, waardoor het levendig lijkt te worden.

Los zand

Er worden verschillende personen opgevoerd in het boek. Ze hebben niet echt een relatie met elkaar behalve dat ze in hetzelfde gedeelte van Seattle wonen. Ze gaan misschien wel naar dezelfde kroeg, maar onderling contact is er niet, waardoor de personen erg op zich zelf komen te staan. Het boek wordt daardoor los zand, er is geen logisch verband tussen verschillende hoofdstukken. Het boek had meer indruk gemaakt als het een coherenter verhaal was geweest.

Overgetikt

Een ander aspect van het boek dat me niet aanspreekt is dat het lijkt of de schrijver een jaar lang in cafés is gaan zitten en daar allerlei tapes heeft opgenomen. Hij heeft mensen gewoon laten praten en praten, terwijl ze zichzelf maar herhaalden en niets nieuws meer zeiden, Deze bandjes hoefde hij niet eens uit te werken, want hij kon alles zo van tape overtikken. Daardoor zit er veel herhaling in.

En toen was er niets. Een kiestoon. Ze had opgehangen. De eerst keer dat ik haar terugbelde, werd ik doorgeschakeld naar de voicemail. Dus hing ik op. Toen belde ik meteen terug en eerste begon hij over te gaan, maar daarna niks – ik dacht dat ze had opgenomen maar gewoon niet van plan was iets te zeggen – je weet wel, doodzwijgen. Ik zie: ik hoor je wel. Ik weet dat je er bent. Maar dat was niet zo. Uiteindelijk duurde het te lang, dus ik dacht dat er iets mis was, en ik hing op en belde terug. Ik kreeg haar voicemail weer.Ik sprak een boodschap in: ‘Schatje, het spijt me dat ik heb opgehangen. Ik probeer je te bereiken.’ Ik hing op. Ik belde terug.

De algemene sfeer die uit het boek spreekt, is verstikking en teleurstelling, aangevuld met kleine pleziertjes en opleveningen. McIntosh beschrijft de wereld van de werkende man en vrouw, die rond moeten komen van een klein bedrag. Het zijn de kleine levensvragen waarmee de schrijver ons confronteert. Het is een sociaal-realistisch portret geworden, maar McIntosh weet niet echt te ontroeren. Door de snelle wisseling van personen blijft het grote medeleven meestal uit. Alleen in het laatste hoofdstuk brengt de schrijver verschillende personen bij elkaar, die allemaal met hun eigen problemen en vragen de bruiloft van een vriend, broer enzovoort bijwonen. Doordat die mensen een tijdje zijn gevolgd en meer uitgewerkt, komt McIntosh aan het einde tot een climax. Al is het wel een treurige climax; iedereen komt er slechter uit dan ze waren en er verandert niets.

Bill draaide zijn raampje omhoog, trapte op het gaspedaal en al gauw was hij weer aan de andere kant, op weg naar het zuiden, steeds sneller. Elk bord en elke wegwijzer was een bevestiging dat hij nooit weg was geweest.

~

Elk van de negen verhalen die in Hemelstof gebundeld zijn, gaat over verlies van het een of het ander. Het verlies van een echtgenoot, een vader, een dochter, hoop, liefde of een ballon. Groot en klein verlies doen hun opwachting. En ook het daarmee gepaard gaande verdriet, de twijfels en de hoop van degene die het verlies geleden heeft.

Subtiel verweven

In elk verhaal komt een persoon aan bod die in een voorgaand verhaal ook al ergens vermeld is. Zolang dat een buurman is of iemand die ook op een bepaald vakantiekamp geweest is, kan de term subtiel nog wel gehanteerd worden. Maar zodra het een familielid van voorgaande karakters is of als een hoofdpersoon in een ander verhaal wederom als leidraad optreedt is er nauwelijks sprake van subtiliteit. Hoe subtiel is een familieband?

Kleurrijk

Kleurrijk is van de drie genoemde begrippen de meest subjectieve term. Wat maakt een tekst kleurrijk en wat niet? Het eerste en tevens titelverhaal roept bij mij inderdaad een kleurrijk gevoel op. De kracht die de auteur toedicht aan verhalen en de hoop die daarin ligt opgesloten geeft Hemelstof een fris en stralend uiterlijk, ondanks – of misschien juist wel door – het verlies dat de hoofdpersoon ondervindt. Maar met dit eerste verhaal heeft de auteur meteen zijn kruit verschoten. De overige verhalen zijn steeds varianten op dit pronkstukje. Er volgt meer van hetzelfde, zonder de kracht van het nieuwe. Er wordt voortgeborduurd op wat er zo subliem gestart is, maar zonder dat hetzelfde niveau nog een keer bereikt wordt. En dat maakt het boekje eigenlijk acht verhalen te lang.

Klasse

Dat is jammer omdat Gie Bogaert wel degelijk een getalenteerd schrijver is. Menigmaal werd ik aangenaam verrast door een mooie zin, een prachtige zinsnede of treffende symboliek. Maar een goed verhaal is meer dan de som van de delen. En hier is de som helaas minder dan de delen. Dat geldt voor de verhalen zelf, die ondanks prachtige stukjes proza geen geweldige indruk op me maakten. Maar dat geldt zeker voor het boek, dat niets toevoegt aan de negen afzonderlijke verhalen. Integendeel: het titelverhaal boet juist door de overige verhalen danig in kracht in.

Hoop

Net als de personen in Hemelstof houd ik hoop. Hoop op betere verhalen, hoop op betere boeken. Want ik ben overtuigd dat Bogaert me die kan leveren. De potentie is alom vertegenwoordigd. Maar helaas komt die er in dit boekwerk niet uit. Op de omslag van Hemelstof zegt Bogaert: “Verhalen kunnen ons redden”. Laten we hopen dat ze hem de volgende keer ook inderdaad redden. Deze keer hebben ze hem behoorlijk in de steek gelaten.