De Britse Vlaming James Ensor (1860-1949) maakte ongeveer tweehonderd stillevens, een genre dat hij ooit omschreef als ‘de triomf van de kleur en van het leven’. Een kwart van deze werken is in Mu.ZEE in de badplaats Oostende te zien, waaronder enkele bijzondere bruiklenen uit Europese musea en privéverzamelingen. Bij de entree geven een klein stilleven met rozen en andere bloemen in warme kleuren en een gedicht de naam Rose, Rose, Rose à mes yeux! aan de tentoonstelling:
Noble Rose entre toutes les Roses, Rose des heures, Rose des vents, Rose altière des guerriers d’Angleterre, Rose diamantée, Rose nostalgique des pays ardents, Rose lunaire, Rose capitale, Rose songeuse des nuits d’été, Rose des poètes, soyez toujours Rose, Rose, Rose à mes yeux – James Ensor, 1923
Thuis bij de meester
Ensor was een pionier van het symbolisme. In het James Ensorhuis in Oostende, de plek waar hij vanaf 1917 tot aan zijn dood woonde en werkte, kun je interactief ontdekken hoe hij zijn artistieke visie ontwikkelde. Zijn geboorteplaats Oostende, ‘Koningin der Badsteden’, speelde hierbij een essentiële rol. Hij vond inspiratie in de stad, op het strand en in de cultuur, maar hij voelde zich er vaak ook een buitenstaander. Zijn vernieuwende stijl en gedurfde, vaak satirische onderwerpen werden niet altijd begrepen of gewaardeerd. Toch was Ensor geen kluizenaar en deed hij er ook buiten het atelier alles aan om zich als de grote ‘Maestro’ te manifesteren. In de stijlkamers met originele meubelen en reproducties waan je je even terug in die tijd. Ook is er een souvenirwinkeltje van de familie te zien, met exotische schelpen, opgezette vissen, Chinese souvenirs en griezelige carnavalsmaskers. Deze elementen keren terug in de stillevens van Ensor, die even verderop worden geëxposeerd in Mu.ZEE.
Pionier
James trok op zijn zeventiende naar de Academie van Brussel, maar na drie jaar keerde hij teleurgesteld en zonder diploma terug. Thuis in zijn atelier op zolder creëerde de Vlaming zijn eigen kunst, zowel in stijl als iconografie. De eigenzinnige meester hoort volgens de tentoonstellingsmakers van Mu.ZEE thuis in het rijtje Edvard Munch, Claude Monet en Odilon Redon. Het werk van deze Europese avantgardisten markeert de beginfase van het modernisme. Om de kwaliteit en moderniteit van Ensors oeuvre te kunnen tonen, wordt in de tentoonstelling echter een andere vergelijking gemaakt, namelijk met andere Belgische kunstenaars uit de negentiende en twintigste eeuw. Om voor deze 120 extra stillevens ruimte te creëren, zijn er pop-upachtige wanden van ruw hout geïnstalleerd, die hier en daar een doorkijkje mogelijk maken. Het in een oud warenhuis gevestigde museum is in afwachting van een langdurige renovatie die na het Ensorjaar van start zal gaan.
Academische perfectie
Hubert Bellis, Daags na carnaval. Collectie M Leuven, inv. S/14/B. Foto: Dominique Provost
De tentoonstelling begint met een vrij lange reeks schilderijen van kunstenaars die in in de stijl van de academie werkten. Tal van trucjes werden bedacht om composities virtuositeit en levendigheid te geven. Door een gezicht toe te voegen trek je de aandacht, zo demonstreert Hubert Bellis met zijn grote doek. Veel meesters tonen technische perfectie in rijp fruit en groenten, dode vissen met hele grote ogen, geschoten wild en weelderige bloemboeketten, naast oosterse waaiers en porselein. Veel creaties blijven echter vrij statisch en decoratief. Dit gebrek aan artistieke ambitie kan niet iedereen worden aangerekend. Vrouwelijke kunstenaars werden immers buiten de academies gehouden en moesten hun onderwerpen maar in huiselijke sfeer zien te vinden. De melancholie van hun lot wordt treffend weerspiegeld in het schilderij met dodenmasker van Berthe Art uit 1885.
James Ensor, De rog (La raie), 1892. Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel, inv. 4489. Foto: J. Geleyns
Een eigen koers
Een vrolijke ommekeer vindt plaats in het centrale deel, dat het intrigerende stilleven van James Ensor laat zien. Met name de jaren 1880 en ‘90 markeren zijn meest creatieve periode. Waar hij in het begin vooral bezig is met materie, licht en reflectie in vrij brave composities, neemt kleur het in zijn latere werk over. Door parelmoer aan het wit toe te voegen, verdoezelt hij de hardheid van zijn kleuren. Het resultaat is daar: zijn stillevens zijn fris van kleur en lijken bijna licht te geven. Het zijn zelfstandige kunstwerken waarin naast huisraad, bloemen, vruchten en schelpen, meer exotische en theatrale motieven figureren. De maskers verbeelden voor de veelal onbegrepen en bespotte kunstenaar de ware aard van de mens. In plaats van het gelaat te verbergen, tonen ze de gezichten van zijn kwelgeesten. Experimenten met beeldtaal vallen ook op in de ruimte met Ensors prachtige tekeningen vol raadselachtige duivels, monsters en doodshoofden, in de geest van Bosch en Bruegel. Hij schuwt provocatie niet, zo is te zien in De rog uit 1892. Hij schildert een rechtop zittende dode rog met dikke staart, die de toeschouwer lijkt aan te kijken. De erotische sfeer van de voorstelling wordt versterkt door een grote schelp met vleeskleurige binnenkant.
Voorbij het stilleven
In de laatste zalen wordt weer context gecreëerd met werk van andere Belgische meesters. Gevestigde moderne meesters die zich ook hebben toegelegd op het stilleven gaan net als Ensor het experiment aan. Louis Thevenet en Albert Saverys zijn present, maar ook Rik Wouters, Gustave Van de Woestyne en Walter Vaes die nog meer een eigen richting zoeken, passeren de revue. Ensors stadsgenoot Louis Spilliaert is geen stillevenschilder maar hij maakt ze wel. Zijn objecten lijken individuen die worden geportretteerd. Het stilleven wordt vormelijker en gaat over representatie, de essentie, en ook met het traditionele perspectief wordt druk geëxperimenteerd. In de epiloog pakt Jean Brusselmans uit met zijn stapeling van allerlei verschillende vormen. Kunstenaars René Magritte, Marthe Donas en Frits Van den Berghe spelen in hun composities eveneens met de grenzen van het concept, waardoor het stilleven haast lijkt op te houden te bestaan.
#Ensor2024
James Ensor, Masker en schaaldieren (Masque regardant des crustacés), 1891. Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, inv. 1958. Foto: Rik Klein Gotink
Oostende en Antwerpen bundelen hun krachten met een complementair Ensorjaar. Tot en met augustus 2024 brengt Oostende een museaal programma en een gevarieerd stadsfestival ter ere van Ensor. Er zijn theateropvoeringen, concerten, exposities, buitenactiviteiten en zelfs de restauranthouders en pralinemakers maken van je bezoek aan de historische badplaats een feest. In september 2024 neemt Antwerpen de fakkel over met vier uiteenlopende tentoonstellingen van internationale allure over Ensors blijvende relevantie door de kruisbestuiving met hedendaagse kunst, mode en fotografie, met als grootste klapper Ensors stoutste dromen. Het impressionisme voorbij in KMSKA. Brussel haakt aan met James Ensor. Inspired by Brussels, een tentoonstelling die in februari zal plaatsvinden in De Koninklijke Bibliotheek van België.
De tentoonstelling in Mu.ZEE is nog geopend tot en met 14 april 2024. Informatie: www.muzee.be
Alle tentoonstellingen, activiteiten, events die plaatsvinden in Oostende en Antwerpen zijn te vinden op https://www.ensor2024.be
De kunst van ongemak
De badscène, de grafscène, wellicht zijn deze spraakmakende stukken uit Emerald Fennells nieuwste romantische drama al voorbijgekomen op social media. De seksuele spanning in deze film is om te snijden, wat het des te grappiger maakt dat hij in de kerstvakantie uitkwam op Prime video. Vele families hebben de film nietsvermoedend aangezet vanwege het kerstige font van de titel, maar Saltburn is misschien wel een anti-familiefilm te noemen.
Saltburn is het verhaal van de gereserveerde Oliver (Barry Keoghan) die geobsedeerd raakt door zijn charismatische klasgenoot Felix (Jacob Elordi). Hoewel het moeilijk lijkt om dichterbij Felix te komen, die altijd omringd is door vrouwen en zijn familievriend Farleigh (Archie Madekwe), weet Oliver een plekje te vinden in Felix’ grote hart. Nadat de twee meer te weten komen over elkaars thuissituatie, nodigt Felix Oliver uit om de zomer in Saltburn door te brengen. Op het landgoed van Felix’ ouders groeit Olivers liefde voor Felix en zijn families levensstijl, al lijkt niemand in het kasteel het achterste van zijn of haar tong te laten zien.
Een andere tijd
De film start in Oxford in 2006, waar regisseur Emerald Fennell zelf studeerde in dat jaar. Het houten interieur van de Britse school zorgt op zichzelf al voor een verplaatsing naar een andere tijd. Dit effect wordt versterkt doordat de film vierkant (4:3) gefilmd is, alsof je hem op een oude CRT-TV kijkt. Dat het beeld kleiner is dan we vandaag de dag gewend zijn, doet niets af aan de prachtige beelden die de film te bieden heeft. De landschappen, intense zoom-ins, mistige avonden en felverlichte feesten zorgen dat de film geen moment saai wordt.
Inzoomen of wegkijken?
Fennell vertelt dat de film vertrekt vanuit een zeer herkenbare maar ongemakkelijke emotie: lust. Waar het begin van de film vrij normaal lijkt, neemt het verhaal al snel onconventionele wendingen. De lust van Oliver blijft de rode draad in al zijn acties, maar hij weet zijn gevoelens niet altijd te bedwingen. Dit leidt tot taferelen waar je het liefst van wegkijkt, maar juist op die momenten deinst de camera niet weg en wordt de kijker geforceerd om onplezierig lang in het ongemak te blijven hangen. Het einde van de film is een meesterlijke combinatie van triomf en afschuw, die ongetwijfeld een sterke indruk op alle kijkers zal maken.
Intrigerend acteerwerk
Keoghan spat van het scherm. Zijn speech aan het begin van de film geeft de kijker al meteen het idee dat er iets niet klopt aan Oliver, al is er niet goed te duiden wat dit precies is. Elke keer dat hij onverwachts zelfvertrouwen toont in zijn interactie met andere personages vergroot dit alleen maar de spanning. Keoghans tegenspeler Elordi is verfrissend vriendelijk in zijn rol. De manier waarop Felix als lustobject in camera wordt gebracht maakt het bijna logisch dat Oliver zo geobsedeerd is. De rondleiding in Saltburn is hiervan de kers op de taart: Felix loopt door de kamers van het enorme kasteel en benoemt alle bezienswaardigheden en interessante geschiedenis, maar de camera wijkt geen moment af van deze aantrekkelijke gids.
Saltburn lijkt op momenten een uit de hand gelopen stunt, een film die puur gefixeerd lijkt te zijn op provoceren. Hier zit een kern van waarheid in. Fennell beschrijft Saltburn als een experiment waarin lust de vrije loop wordt gelaten, terwijl het normaliter een gevoel is dat we liever bedekken. Mocht je het verlangen om Saltburn te kijken niet kunnen onderdrukken, de film is te zien op Prime Video.
Saltburn
Regie: Emerald FennellDistributeur: Warner Bros. Pictures
imdb: https://www.imdb.com/title/tt17351924/
Misschien ook iets voor u
Liefde als ultieme placebo
Het nadeel van een spetterend debuut als De Nix is dat het lastig te evenaren is. Amerikaan Nathan Hill lijkt het niet te deren, hij levert met Welzijn opnieuw een baksteenvormige roman waar het schrijfplezier van afspat.
Als overburen met inkijk in elkaars appartement lijken studenten Jack en Elizabeth voorbestemd voor elkaar. De twee fantaseren al over samenzijn nog voor ze ook maar een woord met elkaar hebben gewisseld. Fast forward naar twintig jaar later en we treffen het stel met hun achtjarige zoontje Toby midden in de ontwerpfase van hun huis-voor-het-leven. Tijdens een heuse VR-rondleiding door hun nieuwe woning ontdekt Jack tot zijn verbijstering dat Elizabeth het niet op één, maar twee ouderlijke slaapkamers heeft voorzien. Die scène zet de toon voor wat volgt; ruim 500 pagina’s waarin we zowel Jacks als Elizabeths worsteling met het moderne (gezins)leven volgen.
Kindertijd
Gaandeweg komen we meer te weten (spoiler!) over de niet zo onbekommerde jeugd die de twee gehad hebben. Net als in het echte leven, legt hun jeugd de fundering voor hun gedrag naar elkaar en richting hun zoontje. Dat leidt tot even aandoenlijke als hilarische scènes, zoals wanneer Elizabeth het peuter-experiment met snoepjes (nu direct één snoepje, of een kwartier wachten voor twee snoepjes) probeert na te bootsen met een verwarde Toby.
Net als De Nix, is ook Welzijn grotendeels in Chicago gesitueerd. Hoewel Hill hier zelf nooit heeft gewoond, is het wel de stad waar hij het meest vertrouwd mee is. Ditmaal maken we kennis met de suburbs en in die zin is de setting universeel; de gentrificatie en de daarmee niet zelden gepaard gaande burgerlijkheid en saaiheid zijn helaas niet enkel aan Chicago voorbehouden.
Bingewaardig
Hill verweeft universele thema’s als liefde en ouder-kindrelaties naadloos met ogenschijnlijk willekeurige onderwerpen als placebo’s, kunst, porno, gecondenseerde melk, fotografie, complottheorieën en prairiebranden. Werkelijk alles valt op ingenieuze wijze samen; geen gebeurtenis of referentie zonder dat Hill daar een hoger plan mee heeft. Perfectionistisch misschien, maar ook satisfying, zoals dat heet.
Als geen ander weet Hill hoe hij de eenentwintigste-eeuwse lezer geboeid moet houden. Met de steeds korter wordende aandachtsspanne, die we allemaal in meer of mindere mate wel ervaren, is het een verademing om af en toe een roman tegen te komen die net zo bingebaar is als een goede HBO-serie. Grappig, intellectueel én aangrijpend tegelijk. Het is een boek als Welzijn dat je eraan herinnert waarom je ook alweer zo van lezen houdt.
Welzijn
Schrijver: Nathan Hill (vertaald door Dennis Keesmaat en Joris Vermeulen)Uitgever: De Bezige Bij
Prijs: € 21,-
Bladzijden: 656
ISBN: 9789403114927
Misschien ook iets voor u
De meester van Japanse animatie levert wederom een bijzondere film
Een film die zonder enige aankondiging van release twee weken lang op de eerste plaats staat in de Japanse Box-Office. Hier moet iets wel heel speciaals aan de hand zijn. Hayao Miyazaki levert op 82-jarige leeftijd een bijzonder (laatste?) werk af: The Boy and the Heron.
Miyazaki zou eigenlijk al in 2013, na zijn semi-autobiografische film The Wind Rises, met pensioen gaan. Toch lukt het hem maar niet, en dat is eigenlijk maar goed ook, want zijn nieuwste film The Boy and the Heron laat zien dat er nog veel onontdekte werelden in zijn geest zitten.
De nieuwste film werd in juli 2023 in Japan uitgebracht zonder grootschalige bekendmaking. De filmposter was een simpele tekening van een reiger. Er waren geen beelden, trailers of marketingcampagnes. Desondanks was de film een fenomenaal succes. Nu, zeven maanden later, is hij dan eindelijk te zien in Europese theaters. Het is echter moeilijk om er even blind in te gaan als bij de Japanse release: trailers draaien al weken voorafgaand aan de release en overal duiken synopsissen en beelden op van de nieuwe film. Door bewust te kiezen voor een stille release toont Miyazaki aan hoe verslaafd we eigenlijk zijn aan deze synopsissen, trailers en ook recensies. We weten al exact waar we naar gaan kijken voor de film begint, met als gevolg dat een film zijn verrassingselement verliest.
Het eerste geluid in de film, het luchtalarm, situeert direct de tijdsgeest: de Tweede Wereldoorlog. Het jonge hoofdpersonage Mahito Mako verliest zijn moeder door een brand in het ziekenhuis waar ze opgenomen is. Twee jaar na haar dood verhuist Mahito naar de woning van zijn tante, die ondertussen getrouwd is met zijn vader en in verwachting is. Mahito is een stille, teruggetrokken jongen, die niet veel praat of zijn gevoelens blootgeeft. Het wordt snel duidelijk dat de dood van zijn moeder nog altijd als groot trauma in het hoofd van de jongen huist. In de woning van zijn tante, gelegen in de prachtige natuur van Japan, wordt Mahito lastiggevallen door een pratende reiger die het op hem gemunt heeft. Deze pratende reiger is pas het begin van Mahito’s bizarre reis naar een andere wereld.
Ongelofelijk mooie animaties in een onduidelijk narratief
Dat Studio Ghibli films aflevert die een spektakel zijn voor het oog is algemeen bekend. De werelden worden gekenmerkt door een extreem gevoel voor detail, heerlijk eten, schattige wezens, parallelle werelden en ontmoetingen met vreemde en bijzondere figuren. De opening van The Boy and the Heron is echter van een heel ander kaliber. Waar Studio Ghibli zaken vaak curieus maar luchtig houdt, is het eerste gedeelte van deze film ronduit duister te noemen. Mahito’s moeder gaat letterlijk in vlammen op en terwijl hij naar het ziekenhuis rent om haar nog proberen te redden, moet hij door een zee van mensen die zelf al haast tot lijken zijn vergaan. Ook de raspende, schelle stem en de bizarre animatie van de reiger (waar een vreemd wezen in zit, die af en toe in zijn bek verschijnt en dan weer ingeslikt wordt) zorgen voor rillingen over de rug. De filmanimatie is zonder twijfel een tour de force, maar zeer macaber.
Bijzondere personages in een prachtig gedetailleerde animatie in The Boy and the Heron, 2023 Studio Ghibli
Zoals het meer films van Miyazaki betaamt, is een duidelijke verhaalstructuur in een evenmatig tempo jammer genoeg ver te zoeken. Zodra Mahito de andere wereld betreedt, komt de film met een noodstop tot stilstand en duurt het lang voor deze het tempo weer oppakt. We vallen van de ene wonderbaarlijke scène in de andere en hoewel deze ervaringen bijdragen aan Mahito’s emotionele volwassenwording, lijkt niks direct bij te dragen aan de reden dat hij in de andere wereld is. Met een film van iets meer dan twee uur is het dus een lange opeenvolging van gebeurtenissen die op het eerste gezicht niet direct te plaatsen zijn in de voortgang van het verhaal.
Toch hoeft de narratieve ongeregeldheid geen probleem te geven. Waar Miyazaki namelijk ongelofelijk goed in is, is het overbrengen van een bepaalde vibe in een film. Het is moeilijk deze unieke emotie die zijn films oproept exact te vertalen. Maar het is veelal het warme gevoel van geromantiseerde nostalgie naar kinderlijke verwondering, van fantasie verpakt in extreem realisme. Ook The Boy and the Heron brengt dit gevoel over. Mede hierdoor wordt Miyazaki als ware auteur gezien, naast andere legendarische auteur-regisseurs zoals Hitchcock, Godard en Pasolini.
The End?
Op het internet wordt gespeculeerd dat The Boy and the Heron een autobiografisch verhaal is over Miyazaki zelf, die zich zorgen maakt om de toekomst van Studio Ghibli. Als maker van zijn eigen animatiewereld moet hij het stokje overdragen aan een opvolger, maar hij is onzeker of er wel een geschikte opvolger zal zijn. Het is een interessante interpretatie die de film, die al bol staat van symbolisme, nog een extra laag geeft. Of Miyazaki de film ook echt zo bedoeld heeft, is maar de vraag. Het is in ieder geval een prachtig werk om een succesvolle carrière mee af te sluiten.
The Boy and the Heron
Regie: Hayao MiyazakiJaar: 2024
Distributeur: Paradiso films
imdb: https://www.imdb.com/title/tt6587046/
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
Western in ruig Iers landschap
In een rustig kustplaatsje in Ierland leidt Finbar Murphy een teruggetrokken bestaan. Hij wil zijn verleden achter zich laten. Voor zijn dorpsgenoten is hij een vriendelijke, behulpzame, rustige man, maar zijn verleden haalt hem in wanneer een groep IRA-terroristen zich in het dorpje schuilhoudt na een aanslag in Belfast.
Eigenlijk hoeft er niks toegevoegd te worden aan bovenstaande intro. Finbar Murphy wil zijn huurmoordenaarschap aan de wilgen hangen en wellicht een tuintje aan gaan leggen, inclusief wortels. Kortom, hij wil met pensioen. Natuurlijk komt daar niets van terecht, want als een groep IRA-terroristen zich na een aanslag in Belfast in het dorpje verschuilt, wordt Murphy gedwongen in actie te komen. Wat volgt is een westernachtige situatie waarbij beide partijen elkaar aftasten en uiteindelijk tot een shoot-out komen.
Clint Eastwood
Deze film doet in alles denken aan Clint Eastwood. Niet verrassend dus om te ontdekken dat regisseur Robert Lorenz al vele projecten samen met Eastwood heeft gedaan. De stijl van de film heeft alle kenmerken van een klassieke western: een ruwe bolster, blanke pit in de hoofdrol, weinig dialogen, gewelddadig, geen uitgesproken onderscheid tussen goed en kwaad en veel close-ups van de acteurs.
Ook Liam Neeson, die de hoofdrol van Finbar Murphy vertolkt, lijkt de troonopvolger van Eastwood te worden. Hij speelt een man die geweld achter zich wil laten, maar er niet aan ontkomt. Met weinig tekst rekent hij uiteindelijk af met de tegenstander en blijkt hij toch een groot hart te hebben.
Voorspelbaar verhaal, maar toch spannend
In The Land of Saints and Sinners zitten genoeg interessant geschoten actiescènes om alle voorspelbaarheid spannend te houden. Vooral het spel tussen Neeson en de jonge, onstuimige Kevin Lynch (voortreffelijk gespeeld door Jack Gleeson) draagt de film. De dynamiek tussen Finbar en Lynch geeft de film zijn diepgang. Als een reflecterende oudere huurmoordenaar probeert hij zijn veel jongere collega Lynch een ander pad te wijzen.
Regisseur Robert Lorenz herhaalt in zijn derde film hetzelfde stramien als in zijn tweede: The Marksman uit 2021. Het is een actiethriller die niet blaakt van originaliteit en waarbij het verhaal een vrij standaard verloop heeft. Hoewel er wat betreft diepgang veel te verbeteren valt, is het een mooie film met prachtige shots van de ruige natuur in Ierland.
Ierland als setting voor een western
Meer gelaagdheid, ook in de andere personages, had de film goedgedaan. Liam Neeson, Jack Gleeson en Kerry Condon (zij speelt de IRA-terroriste die het gemunt heeft op Finbar) spelen hun rollen echt goed, maar meer diepgang had de film naar een hoger niveau getild.
Al met al is het een mooie film van een prima lengte, met veel actie waardoor je je niet verveelt. Is hij dan geslaagd? Het antwoord is ja.
In the Land of Saints and Sinners
Regie: Robert LorenzDistributeur: Dutch Filmworks
imdb: https://www.imdb.com/title/tt15782690/
Misschien ook iets voor u
Het is maar één moment, en je hele leven is voorbij
Stel je man pleegt in het geniep een gruwelijke misdaad en zwijgt erover, ook tegen jou. Heb je die gruwel als vrouw dan onvermijdelijk door? Of niet? Wat doet die misdaad met je leven, hoe ga je daarmee om? Daarover gaat de fascinerende voorstelling De kant van Ada van Mevrouw Ogterop Producties.
Op 1 mei 1999 werd de zestienjarige Marianne Vaatstra verkracht en vermoord, in een veld in het Friese dorp Veenklooster. Beschuldigende vingers wezen naar het aanpalende asielzoekerscentrum: dáár moest de dader worden gezocht, want wie anders was tot zo’n afgrijselijke daad in staat?
De moord werd niet opgelost, totdat de mannelijke bevolking van het gebied dertien jaar na dato werd gevraagd DNA-materiaal af te staan. Zo werd eindelijk de dader gevonden: de onopvallende Jasper S., een melkveehouder die nog geen vier kilometer van de plek van de moord woonde.
Roman
Over dit gegeven schreef Peter Middendorp de gefictionaliseerde roman Je bent van mij (2018), waarin hij zich verplaatst in de hoofden en drijfveren van de betrokkenen. Jasper S. heet bij Middendorp Tille Storkema, echtgenoot van Ada en vader van twee kinderen. Deze roman is de basis van Middendorps toneelstuk De kant van Ada, dat Mevrouw Ogterop Producties nu brengt in de regie van Ria Marks.
Uitgangspunt van De kant van Ada is de vraag of de echtgenote al die jaren wel degelijk op de hoogte was van de daad van haar man. Het stuk gaat in op de vraag wie die zwijgende vrouw is.
Lotte Dunselman speelt Ada. Musicus, gerauschmacher en acteur Isa Zwart zorgt live voor een vrijwel doorlopende muzikale achtergrond met muziek, liedjes en geluiden. En ze zet Suze neer, de dochter van Ada en Tille.
Venster op de wereld
Het even eenvoudige als effectieve decor (scenografie: Julian Maiwald) stelt het huiskamerraam voor van de flat waarin Ada woont; haar venster op de wereld die zich in de loop van de tijd van haar heeft afgewend. Was ze aanvankelijk nog medeslachtoffer van haar zwijgende, botte man, gaandeweg is de gemeenschap zich tegen haar gaan keren. Wíst zij niet gewoon al die tijd al wat haar man had gedaan? Het kán toch niet dat ze het niet dóór had? En ze zei niks?!
Mededader
Lotte Dunselman levert als Ada een topprestatie. Regisseur Marks laat haar de vrouw onzeker spelen, bang, gekwetst, sukkelig. Verontschuldigend bijna. Met opgetrokken schouders, de handen platliggend tegen de dijbenen. Maar ook wanhopig, verscheurd door verdriet: ‘Het is maar één moment, en je hele leven is voorbij.’ Haar gekrijs gaat door merg en been. Ze is slachtoffer, maar laat verwanten ook wegkomen met wangedrag, wat haar indirect tot mededader maakt.
Ada is in elke functie in familieverband vooral erg alleen: ze is de eenzame dochter van een egocentrische, liefdeloze moeder. De uitgekafferde echtgenote van een hork van een man. De onmachtige moeder van een gefrustreerde dochter die vindt dat Ada stelling moet kiezen tegen haar echtgenoot: ‘Als je bij hem blijft, dan keur je zijn daden goed.’
Dunselman zet alle personages die de revue passeren neer, zonder zich te verliezen in stemmetjes, zonder dat het karikaturaal wordt.
Vrouwelijk perspectief
Sterk aan Middendorps tekst is onder andere dat hij overtuigend vertelt vanuit vrouwelijk perspectief. Zo laat hij Ada de verkrampte oma zijn van de kleinkinderen die ze nauwelijks mag zien; hij laat haar de liefdeloze seks met haar Tille ondergaan, inclusief bijpassende geluiden, opdat het maar gauw over mag zijn.
Transparant
Isa Zwart vormt met haar muziek, liedjes, geluiden, en met haar rol als de verwijtende dochter van Ada de uitmuntende aanvulling en spiegel van de moeder. Zwart heeft een loepzuivere zangstem en bespeelt snaarinstrumenten en toetsen.
De vrouwen zijn gekleed in aardetinten en ossenbloedrood (kostuums: Freja Roelofs). Dunselman draagt een geruit vestje en verstandige schoenen. Zwart is blootsvoets, gehuld in een transparante jurk tot op de grond.
De gesloten moeder tegenover de open dochter. Wat een ijzersterke voorstelling. Om kippenvel van te krijgen.
Tekst: Peter Middendorp
Concept en spel: Lotte Dunselman
Live Muziek: Isa zwart (ISZA)
Scenografie: Julian Maiwald
Kostuums: Freja Roelofs
Geluid: Peter Zwart en Robert Siroen
Lichtontwerp: Scott Robin Jun
Techniek: Bas Kasten en Nick Dunsbergen
De kant van Ada – Mevrouw Ogterop Producties
Regie: Ria MarksGezien op vrijdag 12 januari 2024 in Schouwburg Ogterop, Meppel
Nog te zien tot vrijdag 05 april 2024
Misschien ook iets voor u
De eigenaardige nasmaak van La Dolce Vita
The White Lotus, geregisseerd door Mike White, debuteerde in 2021 en was meteen een daverend succes. De tragikomische serie trok aanzienlijke kijkcijfers en oogstte lof van kijkers en critici die de reeks van begin tot eind enthousiast hebben gevolgd. Is het tweede seizoen van The White Lotus, met zijn nieuwe vakantiebestemming en volledig nieuwe cast, weer zo’n succes?
Ja! Het tweede seizoen van de veelgeprezen serie stelt wederom niet teleur; het blijft trouw aan zijn kenmerkende satirische stijl en biedt een nóg diepere verkenning van thema’s als klassenongelijkheid, privilege en de tekortkomingen van de kapitalistische samenleving. The White Lotus is een artistiek meesterwerk dat kijkers uitdaagt om te reflecteren op maatschappelijke ongelijkheid.
Doordrenkt van oncomfortabele ongelijkheid
Wat The White Lotus zo’n krachtige serie maakt, is de manier waarop het machtsverhoudingen binnen de samenleving zorgvuldig ontleedt. De reeks ontrafelt hoe gasten en personeel gedwongen worden om nauw met elkaar in contact te komen binnen een luxueus Caribisch resort doordrenkt van oncomfortabele ongelijkheid. Het toegewijde, hardwerkende personeel van het resort, vaak afkomstig uit lagere klassen, staat in schril contrast met de verwende, rijke gasten die van ver komen om te genieten van hun vakantie. Het verschil in sociale status leidt tot talloze emotionele confrontaties, die de spanningen binnen onze maatschappij aan het licht brengen. Opvallend is hoe de cinematografie naadloos aansluit op de verbloemde dramatiek in de serie. De heldere kleuren van het exotische landschap, het vloeiende camerawerk en de natuurlijke belichting staan haaks op de duistere interacties tussen de personages van uiteenlopende sociaal-economische achtergronden.
Geld maakt gelukkig. Of toch niet?
De kijker zal beslist opgetogen zijn om Tanya McQuoid, gespeeld door Jennifer Coolidge, opnieuw te zien in seizoen 2. Tanya is een intrigerend personage dat op zelfontdekkingsreis gaat en worstelt met existentiële vraagstukken in het weelderige resort waar de serie zich afspeelt, vaak met een komische twist. Jennifer Coolidge slaagt erin een authentieke vertolking neer te zetten: hoe Tanya, ondanks haar overvloedige rijkdom, er maar niet in streeft écht geluk te vinden. De kijker bevindt zich gedurende het hele seizoen in een emotioneel spanningsveld, balancerend tussen ergernis en mededogen voor dit boeiende personage. Tanya is absoluut een van de meest gedenkwaardige personages van de show, en voegt met haar uitmuntende acteerprestaties een nieuwe dimensie toe aan de ensemblecast die met zorg en diepgang is uitgewerkt door de productie.
Een antropologische spiegel
De serie confronteert kijkers met ethische dilemma’s en dwingt hen tot kritische zelfreflectie. Is het moreel aanvaardbaar om te genieten van een luxueuze vakantie in een omgeving waar anderen dit voorrecht niet hebben? In hoeverre zijn degenen in een bevoorrechte positie verantwoordelijk voor het oplossen van sociaal-economische ongelijkheid? Dit soort vragen wordt subtiel maar krachtig naar voren gebracht in The White Lotus. De serie fungeert als een antropologische spiegel die kijkers prikkelt om hun eigen vooroordelen onder de loep te nemen: een waardevolle toevoeging aan het hedendaagse televisielandschap dat een cruciale rol speelt in het vormgeven van ons ideologische gedachtegoed. The White Lotus zal ongetwijfeld de sluimerende discussie over maatschappelijke ongelijkheid weer aanwakkeren.
The White Lotus
Regie: Mike WhiteDistributeur: HBO
imdb: https://www.imdb.com/title/tt13406094/
Misschien ook iets voor u
Het stilleven van Ensor: eigenzinnig en grotesk
/ door: Denise Hermanns / beeld: James Ensor, Rozen (Roses), 1892. Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel. Foto : J. Geleyns 0 SterrenIn 2024 wordt de 75ste sterfdag van James Ensor herdacht met een speciaal Ensorjaar in België. Verschillende tentoonstellingen worden georganiseerd om zijn kunstenaarschap te vieren. Rose, Rose, Rose à mes yeux! James Ensor en het stilleven in België, 1830-1930 in Mu.ZEE in de historische badplaats Oostende is de eerste tentoonstelling die volledig gewijd is aan het stilleven van Ensor, een genre dat hij radicaal vernieuwde. Het laat zien hoe de Belgische meester afscheid nam van de academische traditie, en zijn eigen weg koos door de kunst.
De Britse Vlaming James Ensor (1860-1949) maakte ongeveer tweehonderd stillevens, een genre dat hij ooit omschreef als ‘de triomf van de kleur en van het leven’. Een kwart van deze werken is in Mu.ZEE in de badplaats Oostende te zien, waaronder enkele bijzondere bruiklenen uit Europese musea en privéverzamelingen. Bij de entree geven een klein stilleven met rozen en andere bloemen in warme kleuren en een gedicht de naam Rose, Rose, Rose à mes yeux! aan de tentoonstelling:
Noble Rose entre toutes les Roses, Rose des heures, Rose des vents, Rose altière des guerriers d’Angleterre, Rose diamantée, Rose nostalgique des pays ardents, Rose lunaire, Rose capitale, Rose songeuse des nuits d’été, Rose des poètes, soyez toujours Rose, Rose, Rose à mes yeux – James Ensor, 1923
Thuis bij de meester
Ensor was een pionier van het symbolisme. In het James Ensorhuis in Oostende, de plek waar hij vanaf 1917 tot aan zijn dood woonde en werkte, kun je interactief ontdekken hoe hij zijn artistieke visie ontwikkelde. Zijn geboorteplaats Oostende, ‘Koningin der Badsteden’, speelde hierbij een essentiële rol. Hij vond inspiratie in de stad, op het strand en in de cultuur, maar hij voelde zich er vaak ook een buitenstaander. Zijn vernieuwende stijl en gedurfde, vaak satirische onderwerpen werden niet altijd begrepen of gewaardeerd. Toch was Ensor geen kluizenaar en deed hij er ook buiten het atelier alles aan om zich als de grote ‘Maestro’ te manifesteren. In de stijlkamers met originele meubelen en reproducties waan je je even terug in die tijd. Ook is er een souvenirwinkeltje van de familie te zien, met exotische schelpen, opgezette vissen, Chinese souvenirs en griezelige carnavalsmaskers. Deze elementen keren terug in de stillevens van Ensor, die even verderop worden geëxposeerd in Mu.ZEE.
Pionier
James trok op zijn zeventiende naar de Academie van Brussel, maar na drie jaar keerde hij teleurgesteld en zonder diploma terug. Thuis in zijn atelier op zolder creëerde de Vlaming zijn eigen kunst, zowel in stijl als iconografie. De eigenzinnige meester hoort volgens de tentoonstellingsmakers van Mu.ZEE thuis in het rijtje Edvard Munch, Claude Monet en Odilon Redon. Het werk van deze Europese avantgardisten markeert de beginfase van het modernisme. Om de kwaliteit en moderniteit van Ensors oeuvre te kunnen tonen, wordt in de tentoonstelling echter een andere vergelijking gemaakt, namelijk met andere Belgische kunstenaars uit de negentiende en twintigste eeuw. Om voor deze 120 extra stillevens ruimte te creëren, zijn er pop-upachtige wanden van ruw hout geïnstalleerd, die hier en daar een doorkijkje mogelijk maken. Het in een oud warenhuis gevestigde museum is in afwachting van een langdurige renovatie die na het Ensorjaar van start zal gaan.
Academische perfectie
Hubert Bellis, Daags na carnaval. Collectie M Leuven, inv. S/14/B. Foto: Dominique Provost
De tentoonstelling begint met een vrij lange reeks schilderijen van kunstenaars die in in de stijl van de academie werkten. Tal van trucjes werden bedacht om composities virtuositeit en levendigheid te geven. Door een gezicht toe te voegen trek je de aandacht, zo demonstreert Hubert Bellis met zijn grote doek. Veel meesters tonen technische perfectie in rijp fruit en groenten, dode vissen met hele grote ogen, geschoten wild en weelderige bloemboeketten, naast oosterse waaiers en porselein. Veel creaties blijven echter vrij statisch en decoratief. Dit gebrek aan artistieke ambitie kan niet iedereen worden aangerekend. Vrouwelijke kunstenaars werden immers buiten de academies gehouden en moesten hun onderwerpen maar in huiselijke sfeer zien te vinden. De melancholie van hun lot wordt treffend weerspiegeld in het schilderij met dodenmasker van Berthe Art uit 1885.
James Ensor, De rog (La raie), 1892. Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel, inv. 4489. Foto: J. Geleyns
Een eigen koers
Een vrolijke ommekeer vindt plaats in het centrale deel, dat het intrigerende stilleven van James Ensor laat zien. Met name de jaren 1880 en ‘90 markeren zijn meest creatieve periode. Waar hij in het begin vooral bezig is met materie, licht en reflectie in vrij brave composities, neemt kleur het in zijn latere werk over. Door parelmoer aan het wit toe te voegen, verdoezelt hij de hardheid van zijn kleuren. Het resultaat is daar: zijn stillevens zijn fris van kleur en lijken bijna licht te geven. Het zijn zelfstandige kunstwerken waarin naast huisraad, bloemen, vruchten en schelpen, meer exotische en theatrale motieven figureren. De maskers verbeelden voor de veelal onbegrepen en bespotte kunstenaar de ware aard van de mens. In plaats van het gelaat te verbergen, tonen ze de gezichten van zijn kwelgeesten. Experimenten met beeldtaal vallen ook op in de ruimte met Ensors prachtige tekeningen vol raadselachtige duivels, monsters en doodshoofden, in de geest van Bosch en Bruegel. Hij schuwt provocatie niet, zo is te zien in De rog uit 1892. Hij schildert een rechtop zittende dode rog met dikke staart, die de toeschouwer lijkt aan te kijken. De erotische sfeer van de voorstelling wordt versterkt door een grote schelp met vleeskleurige binnenkant.
Voorbij het stilleven
In de laatste zalen wordt weer context gecreëerd met werk van andere Belgische meesters. Gevestigde moderne meesters die zich ook hebben toegelegd op het stilleven gaan net als Ensor het experiment aan. Louis Thevenet en Albert Saverys zijn present, maar ook Rik Wouters, Gustave Van de Woestyne en Walter Vaes die nog meer een eigen richting zoeken, passeren de revue. Ensors stadsgenoot Louis Spilliaert is geen stillevenschilder maar hij maakt ze wel. Zijn objecten lijken individuen die worden geportretteerd. Het stilleven wordt vormelijker en gaat over representatie, de essentie, en ook met het traditionele perspectief wordt druk geëxperimenteerd. In de epiloog pakt Jean Brusselmans uit met zijn stapeling van allerlei verschillende vormen. Kunstenaars René Magritte, Marthe Donas en Frits Van den Berghe spelen in hun composities eveneens met de grenzen van het concept, waardoor het stilleven haast lijkt op te houden te bestaan.
#Ensor2024
James Ensor, Masker en schaaldieren (Masque regardant des crustacés), 1891. Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, inv. 1958. Foto: Rik Klein Gotink
Oostende en Antwerpen bundelen hun krachten met een complementair Ensorjaar. Tot en met augustus 2024 brengt Oostende een museaal programma en een gevarieerd stadsfestival ter ere van Ensor. Er zijn theateropvoeringen, concerten, exposities, buitenactiviteiten en zelfs de restauranthouders en pralinemakers maken van je bezoek aan de historische badplaats een feest. In september 2024 neemt Antwerpen de fakkel over met vier uiteenlopende tentoonstellingen van internationale allure over Ensors blijvende relevantie door de kruisbestuiving met hedendaagse kunst, mode en fotografie, met als grootste klapper Ensors stoutste dromen. Het impressionisme voorbij in KMSKA. Brussel haakt aan met James Ensor. Inspired by Brussels, een tentoonstelling die in februari zal plaatsvinden in De Koninklijke Bibliotheek van België.
De tentoonstelling in Mu.ZEE is nog geopend tot en met 14 april 2024. Informatie: www.muzee.be
Alle tentoonstellingen, activiteiten, events die plaatsvinden in Oostende en Antwerpen zijn te vinden op https://www.ensor2024.be
Ensorjaar in België
Misschien ook iets voor u
Zelfliefde overwint trots en vooroordelen
Bij het horen van de naam ‘Mr. Darcy’ uit Pride & Prejudice van Jane Austen gaat er bij de meeste mensen wel een belletje rinkelen. Deze roman uit 1813 is een echte klassieker, met verschillende bewerkingen van film tot een zombieversie, toneelbewerkingen en nu ook een Nederlandse musical. Morssinkhof Terra Theaterpoducties brengt dit seizoen namelijk een nieuwe moderne Nederlandse musicalversie van dit Engelse kostuumdrama naar de Nederlandse theaters.
Elizabeths verhaal
Elizabeth (Anouk Maas) is een sterke vrouw die eigenlijk te trots is om zich te laten uithuwelijken aan een man en over iedere persoon allerlei vooroordelen heeft. Toch is het noodzaak dat zij, net als haar zussen, gaat trouwen en met haar gezin een eigen onderdak krijgt. Ondanks haar vele vooroordelen wordt ook Elisabeth verliefd, maar dan wel op iemand die in haar ogen al veel verkeerd heeft gedaan.
De musical opent met het nummer ‘Elizabeths Engeland’ en zo wordt meteen duidelijk dat het verhaal vanuit Elizabeths perspectief verteld wordt. Het publiek wordt meegenomen in de belevenissen en gedachten van Elizabeth, meer dan in andere bewerkingen van Pride & Prejudice.
Alleen maar vrouwen
Pride & Prejudice is een kleine musical met slechts vijf spelers op het toneel: Anouk Maas, Tessa Sunniva van Tol, Anouk Snel, Kemy Hooimeijer en Iris Verhaak. Alleen maar vrouwen; een ‘all female cast’ zoals de producent het noemt. Een leuke feministische knipoog, aangezien er vroeger alleen maar mannen op het toneel stonden en zij ook de vrouwenrollen speelden. Het past ook bij de thematiek van de voorstelling, die juist verhaalt over sterke vrouwen.
Alle vrouwen spelen de hoofpersoon Elisabeth, ze zijn ook allemaal een zus en ze spelen verschillende potentiële lovers en andere bijrollen. Anouk Maas speelt continu Elisabeth, maar op momenten dat ze aan het piekeren is, komen daar de andere actrices bij. Elk vertolken ze dan één van de vele gedachten van Elisabeth. Het geeft de musical een verrassende dynamiek en laat goed zien dat een sterke vrouw als Elisabeth ook over allerlei zaken twijfelt.
Een moderne versie
Het aloude verhaal van Jane Austen wordt verteld, maar wat maakt deze musicalversie dan zo modern? De casting is dus vrij feministisch en past bij de thematiek van het verhaal: de sterke vrouw. Daarnaast staat het thema ‘zelfliefde’ centraal, een begrip dat jonge vrouwen op sociale media regelmatig om de oren vliegt. Dat is ook wat het publiek ziet in de show: moderne jonge vrouwen in een historisch verhaal. Dit past goed bij de thematiek van deze moderne versie, maar clasht soms ook: want welke moderne jonge zelfstandige vrouw is alleen maar bezig met trouwen?
Het is een nieuwe Nederlandse musical met liedteksten van Jeremy Baker en muziek van Fons Merkies en Laurens Goedhart. De show is muzikaal sterk, al zijn er geen nummers die er, na één keer luisteren, meteen uitspringen. Vooral Anouk Maas en Tessa Sunniva van Tol zijn vocaal sterk, het is duidelijk te merken dat zij beiden veel musicalervaring hebben. Het eerste en laatste nummer van de musical blijven bij, onder andere omdat ze het verhaal goed starten en afsluiten.
Deze versie is ook verfrissend in aankleding, want de kostuums van Kathelijne Monnens zijn geen grote jurken, zoals je zou verwachten bij een historisch kostuumdrama. De actrices lopen rond in negentiende-eeuwse onderkleding en als ze wisselen van personages komt daar net weer een ander attribuut bij (van sjaal tot jas). Ook het decor is functioneel, simpel en laat toch het negentiende-eeuwse Engeland zien.
Deze moderne versie van Pride & Prejudice de musical lijkt bestemd voor een nieuw, modern publiek dat het verhaal niet al uit het hoofd kent. Een publiek dat houdt van romantische verhalen én sterke powervrouwen en dat niet dit verhaal nog gaat vergelijken met alle versies die er al bestaan. Kortom, een mooie nieuwe Nederlandse musical die het bezoeken waard is.
Pride & Prejudice de musical
Gezien op vrijdag 05 januari 2024 in De Meervaart, AmsterdamNog te zien tot zondag 03 maart 2024
Misschien ook iets voor u
Modeluitvoering
Een vraag naar de titel van een oratorium van Felix Mendelssohn Bartholdy haalt onlangs zowaar de televisiequiz Twee voor twaalf. Maar echt bekend is Elias (1846) – waar het hier om gaat – niet. En kijk nu: in de serie GOK & Friends 2 nodigt het Groot Omroepkoor (GOK) dit keer als vrienden koor en orkest Pygmalion van dirigent Raphaël Pichon uit! Mét Elias. Hoe fijn is dat! In beide opzichten.
Felix Mendelssohn Bartholdy voltooit twee oratoria: Paulus en Elias. Hiermee staat hij op twee benen: de joodse en christelijke, conform zijn twee achternamen: Mendelssohn en de naam Bartholdy naar hun familielandgoed. Mendelssohn is in beide werken duidelijk beïnvloed door Bach, Händel en Haydn, maar een goede luisteraar hoort ook flarden Beethoven en ook nog oudere muziek (in het ritme van de koperblazers die de profeten van Baäl begeleiden bijvoorbeeld). Het koor waarin de Bijbeltekst wordt gezongen over God die niet in de storm is, niet in een aardbeving, niet in het vuur maar in een stil, zacht suizen doet denken aan Beethovens Zesde symfonie, de Pastorale.
Samenhang met onze tijd
Waar Mendelssohn duidelijk afstand van neemt, is het tegenover elkaar plaatsen van joden en christenen. Bij Bach worden de eersten vaak voorgesteld in een strenge fuga. Bij Mendelssohn komt een fuga ook wel voor, bijvoorbeeld in het slotkoor: ‘Alsdann wird euer Licht hervorbrechen wie die Morgenröte’. Maar dat is andere koek. Wat sommige bezoekers in de pauze er overigens niet van weerhoudt om nog steeds over het geweld en de wrekende God van het Oude Testament te spreken, alsof geweld in het Nieuwe Testament niet bestaat en God daar een andere God zou zijn …
Dirigent Pichon zei het al in een interview: ‘In deze tijden van toenemend antisemitisme is Elias heel actueel’. En: ‘We moeten op zoek naar de samenhang met onze tijd, en proberen relevante statements te maken’.
Een modeluitvoering
Dat doet Pichon met solisten en zijn in 2006 opgerichte groep Pygmalion tijdens de Advent in een goed gevulde, maar lang niet uitverkochte Grote Zaal van het Amsterdamse Concertgebouw. Een uit meest jonge mensen bestaand koor met een helder en krachtig geluid dat je dan weer omver blaast en dat dan weer tot ontroering toe zacht zingt, omkranst door een zilverachtige stralenkrans van de op authentieke instrumenten spelende violisten. Zoals in het ‘Wird dein Anliegen auf dem Herr’, dat je meestal door het solistenkwartet hoort zingen. Ook op andere momenten wijkt Pichon af van het origineel, door bijvoorbeeld enkele gedeelten te laten vallen. Prachtig is ook de warme klank die de hoboïst tovert uit zijn instrument in de solopartij van een arioso over de vrede van Elia. Of de traditionele drie bazuinen die de dag des oordeels aankondigen.
foto Eduardus Lee
De leidende rol is natuurlijk die van Elia, die hier rechts voor en naast de dirigent staat. Een rol die wordt gezongen door de Franse bariton Stéphane Degout, die daarmee een groot applaus en voetgetrappel verwerft. De andere geweldige solisten (Siobhan Stagg, Ema Nikolovska, Thomas Atkins en Julie Roset) krijgen overigens ook grote bijval. Terecht; dit is een topbezetting. Mooi ook hoe mezzosopraan Nikolovska de zaal rondkijkt en zo bij het verhaal betrekt. Een héél klein vraagteken kan je misschien plaatsen bij de keuze voor de Nieuw-Zeelandse tenor Thomas Atkins, wiens stem iets teveel van een heldentenor wegheeft. Niet zo vreemd, wat dat is zijn stiel maar voor een Mendelssohn die op de affiches doorgaat als ‘authentiek én modern’ misschien net even té.
Ondanks dit is het een uitvoering om door een ringetje te halen. Een modeluitvoering van een werk dat we echt vaker zouden willen horen. Bijvoorbeeld in de Adventstijd. Weer zo’n rake keuze van het onvolprezen NTR ZaterdagMatinee. Actueel bovendien.
Elias - door Pygmalion o.l.v. Raphaël Pichon
Gezien op zaterdag 23 december 2023 in Grote Zaal van het Concertgebouw, AmsterdamMisschien ook iets voor u
Anthony Hopkins ontroert tot tranen toe
Het ongelofelijke verhaal van Sir Nicholas Winton, die 669 kinderen uit de handen van de nazi’s redde, maar zich 50 jaar later nog steeds beschaamd en teleurgesteld voelt over de kinderen die hij niet heeft kunnen redden. Dit mooie verhaal van een bescheiden, maar slagvaardige man is prachtig verbeeld in deze film. Tranen over je wangen.
One Life vertelt het waargebeurde verhaal van Nicholas ‘Nicky’ Winton, die in 1938 als jonge effectenhandelaar uit Londen een week vrijwilligerswerk gaat doen in Praag. Daar bezoekt hij vluchtelingenkampen en ziet hij gezinnen die de opkomst van de nazi’s in Oostenrijk en Duitsland zijn ontvlucht. Deze gezinnen leven in erbarmelijke omstandigheden met weinig of geen onderdak en voedsel en steeds onder dreiging van een nazi-invasie. Jonge Nicky, gespeeld door Johnny Flynn, besluit meteen dat er iets moet gebeuren, met name met de kinderen. Hij beseft echter dat het een race tegen de klok is. Hoeveel kinderen kunnen hij en zijn team, waar zijn moeder deel van uitmaakt, redden voordat de grenzen dichtgaan?
Vijftig jaar later, het is nu 1988, wordt de oudere Nicky achtervolgd door het lot van de kinderen die hij niet in veiligheid heeft kunnen brengen in Engeland. Hij verwijt zichzelf dat hij niet genoeg gedaan heeft om alle kinderen te redden. Totdat de BBC-televisieshow That’s Life hem uitnodigt om in hun programma te verschijnen. Daar lukt het Nicky eindelijk met zijn schuldgevoel en verdriet in het reine te komen.
Geweldige cast
Niet alleen het verhaal zelf, dat op zich al fascinerend en ontroerend is, maar ook hoe het verhaal gespeeld wordt, is fenomenaal. Academy Award-winnaar Anthony Hopkins zet een oudere Nicky neer, die bescheiden is en niet inziet hoeveel hij heeft gedaan, maar alleen maar meer had willen doen. Hij heeft een plakboek bijgehouden over zijn tijd in Praag en alle kinderen die hij heeft willen helpen. Hij beseft dat dat plakboek bewaard moet worden als historisch document, maar als hij aanklopt bij de plaatselijke krant willen ze een artikel over hém schrijven. Nicky, bescheiden als hij is, zegt dan ‘it is not about me’, het gaat voor hem over de kinderen, niet over zijn daden.
Alle acteurs zijn goed, maar Helena Bonham Carter, die de moeder van Nicky, ‘Babi’, speelt, moet echt even genoemd worden. Zij speelt de rol zó goed dat je vergeet dat zij acteert: je ziet alleen het karakter.
1938 en 1988
De film is opgebouwd door steeds tussen de twee jaren te schakelen. In 1938 zie je de hectische, snelle actie die Nicky, zijn moeder en de rest van het team ondernemen om zoveel mogelijk kinderen te redden. De race tegen de klok. Daar volgen de gebeurtenissen elkaar snel op, de beelden zijn snel op elkaar gemonteerd en ook de muziek neemt je mee in de snelheid.
In 1988 ligt het tempo juist laag en gaat het meer over Nicky’s herinneringen, overdenkingen en innerlijke strijd, met name door zijn schuldgevoel. De camera volgt de oudere Nicky, die een laag tempo heeft nu hij ouder is. Dit schakelen geeft je het gevoel dat je midden in het verhaal zit, omdat je oorzaak en gevolg afgewisseld ziet.
Actueel
Helaas sluit deze film aan bij de actualiteit: er zijn enorm veel vluchtelingen door onder andere de oorlog in Oekraïne en het conflict tussen Israël en de Palestijnen. De gebeurtenissen destijds in Engeland zetten aan tot denken. Die 669 kinderen die Nicky naar Engeland haalde, zijn opgevangen en uiteindelijk opgegroeid in Engelse pleeggezinnen. Je hoopt dat er ook nu een Nicky Winton is die de kindervluchtelingen in bescherming neemt.
Een verhaal als dit, zo mooi verbeeld, blijft je bij, zet je aan het denken en geeft je hoop.
One Life draait vanaf 4 januari in de bioscoop.
One Life
Regie: James HawesDistributeur: The Searchers
imdb: https://www.imdb.com/title/tt13097932/
Misschien ook iets voor u