Tag Archief van: recensie

Theater / Voorstelling

Van Hove’s Spel der Tronen

recensie: Toneelgroep Amsterdam - Kings of War

Ongeveer twee jaar geleden begon Ivo van Hove aan een bizarre onderneming: van drie Shakespeare-stukken een 4,5 uur durende voorstelling maken; 14 acteurs, 35 verschillende rollen en dat alles in drie maanden repetitietijd. Ik was aanwezig bij zo’n repetitie in een grote loods in Amsterdam-West. Die loods was doordrenkt van het soort focus en spanning waar je spontaan een burn-out van zou krijgen

Inmiddels is Kings of War twee succesvolle jaren later begonnen aan de herneming. Van Hove vermaakte Henry V, Henry VI en Richard III vakkundig tot één chronologisch verhaal. We starten in de vijftiende eeuw, maar verwacht niets oubolligs. Lijken liggen op herkenbare ziekenhuistrolleys, zwaarden zijn vervangen door dodelijke injecties en oorlogsspeeches worden live in de camera gehouden.

Waar Henry V (Ramsey Nasr) bij aanvang nog kinderlijk met de kroon speelt, ontpopt hij zich al gauw tot een waanzinnig leider midden in de strijd met Frankrijk. De speech van Nasr vlak voor het gevecht schalt door de zaal. Terwijl de drums een mars slaan, bezorgt zijn stem mij kippenvel. Op animaties zien we hoe het Engelse leger het Franse, dat zes keer zo groot is, op onwaarschijnlijke wijze verslaat. Des te frustrerender om even later te zien dat zijn zoon Henry VI (Eelco Smits) het gewonnen grondgebied voor haast niets teruggeeft. Door de verschillende Shakespearetragedies achter elkaar te plaatsen, creëert Van Hove in korte tijd een historisch besef van een wereld die zo ver van ons af staat.

Ondanks de vele dubbelrollen en het duizelingwekkende aantal personages – zoals we gewend zijn van Shakespeare (en dan nog keer drie) – blijft zelfs zonder programmaboekje de rolverdeling overzichtelijk. Bij iedere kroning wordt deze gemakkelijk visueel gemaakt door de rolverdeling op het scherm te tonen. Het is een feest om te zien hoe de acteurs transformeren in hun dubbelrollen. Met name Aus Greidanus jr. verandert compleet van de opvliegende Gloucester in een geniepige Buckingham.

Het is duidelijk; dit is de elite van het Nederlandse acteursgilde. Met ernst speelt eenieder zijn vele rollen. Haast als een schaakspel met vaste zetten bewegen de acteurs over het toneel. Ze kijken op precies de juiste momenten in of langs de camera en je gaat haast hopen op een misser; het is soms wel erg gelikt. Het is dan ook een verademing als na het serieuze machtsspel in de eerste helft, het publiek mag grinniken bij het geklungel van Henry V tegenover een beeldschone vrouw. We mogen de imperfectie even omarmen.

 

Door de lens

In Van Hove’s strakke regie zijn film en theater vervlochten. Naast het ruime toneel is er een complex van gangen rondom en achter het toneel dat het publiek vanaf de zaal niet direct kan zien. In deze gangen wordt live gefilmd en deze beelden worden op een scherm getoond. De achterkamertjespolitiek en intriges vinden niet op het grote toneel plaats, maar in de coulissen. Dat is waar de plannen worden gesmeed en waar de lijken worden geborgen.

Niet alleen de achterkant van het toneel komt in beeld, ook het voortoneel wordt met behulp van camera’s flink uitvergroot. Zo zitten we door de camera’s als publiek opeens dicht op de huid van de acteurs, maar gek genoeg creëert dit juist een afstand. Uiteraard zijn de acteurs fantastisch en door de lens van de camera raak ik daar meer van overtuigd. Toch merk ik dat het me begint te storen dat ik de helft van de tijd naar een scherm zit te kijken.

Door af en toe het beeld te manipuleren, houdt Van Hove zijn publiek voor de gek.  De lijken zijn akelig realistisch en we maken sprongen in de tijd. Soms worden film en theater één, terwijl het Franse leger zich in een roes van alcohol verzuipt, knielt op de voorgrond een biddende Henry V.

 

Overdonderend eind

Na de pauze klinkt loungemuziek, de bloemen bloeien en de taart is aangesneden. Het is even vrede, maar niet voor lang, want Richard de Derde (Hans Kesting) betreedt het toneel. Door de zaal voel ik een hernieuwde energie binnenstromen, ik zit op het puntje van mijn stoel. Niet vreemd dat Kesting de Louis d’Or gewonnen heeft voor deze rol. In elke vezel van het lichaam is Kesting Richard de Derde. Terwijl hij zijn plannen niet in de hal smeedt maar en plein public merk ik dat ik hem ook geloof wanneer hij ze al veinzend uitvoert.

In het laatste deel gaat de camera voorbij aan de vorm. Terwijl Richard in de camera “Koning Richard” roept, wordt zijn projectie als een optische illusie gedubbeld in een Droste-effect. Ook Richard richt zich niet rechtstreeks tot het publiek maar tot zijn spiegelbeeld, want ondanks zijn wijnvlek blijft hij een ijdele man. Vanuit de hermetisch gesloten bunker maakt Kings of War een sprong naar het heden. Richard belt met Trump, Poetin en Merkel.

In Kings of War wordt het publiek, net zo vakkundig genegeerd als de machthebbers hun volk negeren: er wordt enkel gecommuniceerd via de camera. We zien koninkrijken vallen en opstaan met degene die ze bestuurt. Maar dan vlak na zijn “democratische verkiezing” richt Richard zich eindelijk rechtstreeks tot het publiek; “De verantwoordelijkheid ligt bij u.” Om vervolgens zijn koninkrijk definitief ten gronde te richten. Zo blijft zo’n 400 jaar later, Shakespeare verassend actueel.

Theater / Voorstelling

Van Hove’s Spel der Tronen

recensie: Toneelgroep Amsterdam - Kings of War

Ongeveer twee jaar geleden begon Ivo van Hove aan een bizarre onderneming: van drie Shakespeare-stukken een 4,5 uur durende voorstelling maken; 14 acteurs, 35 verschillende rollen en dat alles in drie maanden repetitietijd. Ik was aanwezig bij zo’n repetitie in een grote loods in Amsterdam-West. Die loods was doordrenkt van het soort focus en spanning waar je spontaan een burn-out van zou krijgen

Inmiddels is Kings of War twee succesvolle jaren later begonnen aan de herneming. Van Hove vermaakte Henry V, Henry VI en Richard III vakkundig tot één chronologisch verhaal. We starten in de vijftiende eeuw, maar verwacht niets oubolligs. Lijken liggen op herkenbare ziekenhuistrolleys, zwaarden zijn vervangen door dodelijke injecties en oorlogsspeeches worden live in de camera gehouden.

Waar Henry V (Ramsey Nasr) bij aanvang nog kinderlijk met de kroon speelt, ontpopt hij zich al gauw tot een waanzinnig leider midden in de strijd met Frankrijk. De speech van Nasr vlak voor het gevecht schalt door de zaal. Terwijl de drums een mars slaan, bezorgt zijn stem mij kippenvel. Op animaties zien we hoe het Engelse leger het Franse, dat zes keer zo groot is, op onwaarschijnlijke wijze verslaat. Des te frustrerender om even later te zien dat zijn zoon Henry VI (Eelco Smits) het gewonnen grondgebied voor haast niets teruggeeft. Door de verschillende Shakespearetragedies achter elkaar te plaatsen, creëert Van Hove in korte tijd een historisch besef van een wereld die zo ver van ons af staat.

Ondanks de vele dubbelrollen en het duizelingwekkende aantal personages – zoals we gewend zijn van Shakespeare (en dan nog keer drie) – blijft zelfs zonder programmaboekje de rolverdeling overzichtelijk. Bij iedere kroning wordt deze gemakkelijk visueel gemaakt door de rolverdeling op het scherm te tonen. Het is een feest om te zien hoe de acteurs transformeren in hun dubbelrollen. Met name Aus Greidanus jr. verandert compleet van de opvliegende Gloucester in een geniepige Buckingham.

Het is duidelijk; dit is de elite van het Nederlandse acteursgilde. Met ernst speelt eenieder zijn vele rollen. Haast als een schaakspel met vaste zetten bewegen de acteurs over het toneel. Ze kijken op precies de juiste momenten in of langs de camera en je gaat haast hopen op een misser; het is soms wel erg gelikt. Het is dan ook een verademing als na het serieuze machtsspel in de eerste helft, het publiek mag grinniken bij het geklungel van Henry V tegenover een beeldschone vrouw. We mogen de imperfectie even omarmen.

 

Door de lens

In Van Hove’s strakke regie zijn film en theater vervlochten. Naast het ruime toneel is er een complex van gangen rondom en achter het toneel dat het publiek vanaf de zaal niet direct kan zien. In deze gangen wordt live gefilmd en deze beelden worden op een scherm getoond. De achterkamertjespolitiek en intriges vinden niet op het grote toneel plaats, maar in de coulissen. Dat is waar de plannen worden gesmeed en waar de lijken worden geborgen.

Niet alleen de achterkant van het toneel komt in beeld, ook het voortoneel wordt met behulp van camera’s flink uitvergroot. Zo zitten we door de camera’s als publiek opeens dicht op de huid van de acteurs, maar gek genoeg creëert dit juist een afstand. Uiteraard zijn de acteurs fantastisch en door de lens van de camera raak ik daar meer van overtuigd. Toch merk ik dat het me begint te storen dat ik de helft van de tijd naar een scherm zit te kijken.

Door af en toe het beeld te manipuleren, houdt Van Hove zijn publiek voor de gek.  De lijken zijn akelig realistisch en we maken sprongen in de tijd. Soms worden film en theater één, terwijl het Franse leger zich in een roes van alcohol verzuipt, knielt op de voorgrond een biddende Henry V.

 

Overdonderend eind

Na de pauze klinkt loungemuziek, de bloemen bloeien en de taart is aangesneden. Het is even vrede, maar niet voor lang, want Richard de Derde (Hans Kesting) betreedt het toneel. Door de zaal voel ik een hernieuwde energie binnenstromen, ik zit op het puntje van mijn stoel. Niet vreemd dat Kesting de Louis d’Or gewonnen heeft voor deze rol. In elke vezel van het lichaam is Kesting Richard de Derde. Terwijl hij zijn plannen niet in de hal smeedt maar en plein public merk ik dat ik hem ook geloof wanneer hij ze al veinzend uitvoert.

In het laatste deel gaat de camera voorbij aan de vorm. Terwijl Richard in de camera “Koning Richard” roept, wordt zijn projectie als een optische illusie gedubbeld in een Droste-effect. Ook Richard richt zich niet rechtstreeks tot het publiek maar tot zijn spiegelbeeld, want ondanks zijn wijnvlek blijft hij een ijdele man. Vanuit de hermetisch gesloten bunker maakt Kings of War een sprong naar het heden. Richard belt met Trump, Poetin en Merkel.

In Kings of War wordt het publiek, net zo vakkundig genegeerd als de machthebbers hun volk negeren: er wordt enkel gecommuniceerd via de camera. We zien koninkrijken vallen en opstaan met degene die ze bestuurt. Maar dan vlak na zijn “democratische verkiezing” richt Richard zich eindelijk rechtstreeks tot het publiek; “De verantwoordelijkheid ligt bij u.” Om vervolgens zijn koninkrijk definitief ten gronde te richten. Zo blijft zo’n 400 jaar later, Shakespeare verassend actueel.

Weten versus geweten
Boeken / Non-fictie

Weten versus geweten

recensie: Floris Cohen - Het knagende weten
Weten versus geweten

Hoe verhouden wetenschap en geloof zich tot elkaar? Heeft de een de ander overbodig gemaakt? Of hebben ze niets met elkaar te maken? Floris Cohen behandelt deze vragen aan de hand van een elftal mannen wiens religieuze wereldbeeld door nieuwe kennis ingrijpend veranderde.

Tussen weten en geloven bestond lange tijd weinig spanning. Zo ongeveer alle grote geleerden waren diep gelovig. Maar vanaf de zeventiende eeuw begon bij steeds meer wetenschappers het weten te knagen aan het (religieuze) geweten.

Floris Cohen weet dit spanningsveld in zijn nieuwste boek goed in kaart te brengen. Deze hoogleraar in de vergelijkende geschiedenis van de natuurwetenschap is ook goed thuis in de filosofie omtrent dit onderwerp. Deze filosofische reflectie maakt dat het boek veel meer is dan een geschiedenisboek over de natuurwetenschap.

Legendes

De filosofische bril zet Cohen pas halverwege het boek op. Daarvoor is hij vooral de historicus die populaire misvattingen rechtzet. Zo klopt er van de dominante visie van het conflict tussen de Rooms-Katholieke Kerk en Galileo Galilei bar weinig. In eerste instantie zag de Kerk het heliocentrische wereldbeeld dat Galilei uitdroeg namelijk niet als strijdig met Bijbelse passages die een geocentrisch wereldbeeld impliceerden. Die zouden, net als Bijbelse verwijzingen naar een platte aarde, niet letterlijk genomen hoeven worden.

Het gevecht tussen Galilei en het Vaticaan is eigenlijk voor een groot deel een persoonlijke vete tussen de toenmalige paus en Galilei. Cohen beschrijft uitvoerig hoe het allemaal wél verlopen is en weet dat zo te doen dat het ook nog enorm spannend is om te lezen.

De legende over Galilei’s conflict met de Kerk is symbolisch voor de populaire opvattingen over de relatie tussen wetenschap en geloof. Ook van die visie laat Cohen weinig heel, zonder daarbij te vervallen in makkelijke oplossingen. Zo moet hij zowel weinig hebben van opvattingen dat wetenschap van religie niets over zou hebben gelaten, als van opvattingen dat wetenschap en religie niets met elkaar te maken zouden hebben – en er dus ook geen sprake van spanning zou zijn.

Nuance

Cohen laat aan de hand van historische figuren als Galilei, Newton, Darwin en Kant zien dat wetenschappelijke ontdekkingen wel degelijk voor spanningen zorgden en hun religieuze wereldbeeld aan het wankelen brachten – bij de één meer dan bij de ander – hoewel dit nooit volledig omviel.

Die nuance en finesse is vandaag de dag in het debat over religie en wetenschap vrijwel volledig afwezig. Op YouTube zijn talloze debatten tussen wetenschappers te vinden over het al dan niet bestaan van God. Of het nu atheïsten zijn, zoals Richard Dawkins, of gelovigen, zoals Francis Collins: Cohen moet er weinig van hebben. Hij stoort zich vooral aan het gebrek aan filosofische reflectie op de beperkte reikwijdte die inherent is aan de moderne natuurwetenschap. Hij verbaast zich erover dat zij die zich met zoveel toewijding inzetten om via de wetenschap het (niet) bestaan van God aan te tonen, zich nooit hebben verdiept in wat er in het verleden over dit thema is gezegd.

Wat er in het verleden over is gezegd, valt in aantrekkelijk proza te lezen in Het knagende weten en het boek is daarmee geen overbodige luxe voor de Dawkinsen en Collinsen van deze wereld.

Troost
Boeken / Non-fictie

Troost in het tranendal

recensie: Bert Keizer - Vroeger waren we onsterfelijk
Troost

Sterven speelt in het leven van verpleeghuisarts en filosoof Bert Keizer een prominente rol. Als columnist van Trouw en Filosofie Magazine schrijft hij vaak over ethische kwesties en is hij langzamerhand het geweten van het euthanasiedebat geworden. In Vroeger waren we onsterfelijk, een nieuwe bundel columns, schrijft Keizer over de dood en of we, wachtend op het onvermijdelijke, ergens troost kunnen vinden.

Gerard Reve constateerde al eens dat schrijfsels van optimisten je tot zelfmoord brengen, terwijl van werken van pessimisten altijd een enorme troost uitgaat. Volgens mij heeft dat te maken met het gegeven dat pessimisten – waarschijnlijk uit noodzaak – meer gevoel voor humor hebben.

Humor

Bert Keizer kan een gevoel voor humor niet ontzegd worden en hij is inderdaad niet bepaald het zonnetje in huis. Men wordt, geheel in lijn met Reves bevinding, juist eerder vrolijk dan somber van dit boek. Ook al wijst Keizer ons er regelmatig in alle luchtigheid op dat we allemaal doodgaan en dat die dood vaak ófwel te vroeg komt of pas na vele jaren van aftakeling – en dus te laat.

In Keizers werk lees je veel van Reve terug – zowel wat betreft zijn gevoel voor humor als zijn levensopvatting. De pessimistische grondhouding zorgt voor een zoektocht naar troost. Keizer vindt die – en daarmee komen we bij de kern van het boek – vooral in de filosofie, literatuur en geneeskunde. Daar kan ‘uitzonderlijk goed gedacht, gehuild en gelachen’ worden

Geloof

Keizer verschilt van Reve op één belangrijk punt. Wat Reve vond, verloor Keizer: het geloof. Daar moet hij niets van hebben: ‘Ik was en ben volkomen immuun voor religiositeit en mijn andere idool uit die jaren, G.K. van het Reve, kon ik in religieus opzicht nooit volgen.’

Hoewel Keizer de Rooms-Katholieke Kerk er stevig van langs geeft, is zijn relatie met de kerk niet eenduidig. Zo vindt hij het celibaat achterlijk, maar voor de anglicaanse priesters (die wél mogen trouwen) heeft hij geen goed woord over: ‘als gepensioneerd katholiek vind ik dat een priester zonder neukverbod, nou ja, dat dat geen echte priester is’.

Keizer schrijft met een zekere weemoed over zijn katholieke jeugd. En hoewel hij zelf geen deel meer uitmaakt van die Kerk, verwijt hij de achterblijvers het gemak waarmee zij, in een poging bij de tijd te blijven, de hele katholieke santenkraam (de beelden, rituelen), bij het grofvuil hebben gezet:

‘De kerk in Nederland rent steeds achter de tijdgeest aan, in hun haast al die dingen van zich af gooiend die, als ze eraan vast hadden gehouden, hun kraampje nog redelijk draaiende hadden kunnen houden.’

Schuld

Ten aanzien van lijden en sterven, in dit geval van de kerk die hij in zijn jeugd bezocht, voelt Keizer compassie. En ten opzichte van de pater die hij nog van vroeger kende, schuld:

‘Als ik later met Pater B. naar buiten wandel door de lege kerk, waarin onze stemmen een plechtige echo krijgen, voel ik een zekere schuld tegenover deze mannen die door de wereld verlaten worden voordat zij haar verlaten hebben. Het is alsof we al over hen aan het napraten zijn terwijl ze er nog zijn. Het is wreed en er is geen verdediging tegen van hun kant. Wij van onze kant weten niet goed wat te doen.’

Dood

De dood heeft binnen het katholieke een duidelijke plaats, hetgeen waarschijnlijk ook de dubbelzinnige houding van Keizer tegenover dat geloof verklaart. Met het vraagstuk ‘dood’ is Keizer zich dus heel zijn leven blijven bezighouden. Hij komt alleen met een ander antwoord, of beter gezegd: geen antwoord. Net zomin als hij de antwoorden zoekt in een Goddelijke Plan, heeft hij weinig op met de ‘wij zijn ons brein’-mentaliteit waarin alle antwoorden liggen in het biologische. Darwinitis noemt hij dat.

De onderzoekende Keizer houdt meer van open vragen dan van alles verklarende antwoorden: ‘Als wij helemaal van de Aarde zijn, waar komt dan die on-aardse vlag vandaag die zo hardnekkig in ons hoofd blijft wapperen?’

Boeken / Non-fictie

Wie niet sterk is, moet slim zijn

recensie: Luc Panhuysen - Oranje tegen de Zonnekoning​

Als herdersjongen versloeg koning David, het favoriete Bijbelpersonage van Willem III, de reus Goliath met een steen. Luc Panhuysen (1962) beschrijft in zijn schitterende boek ​Oranje tegen de Zonnekoning​. ​De strijd van Willem III en Lodewijk XIV om Europa, welk wapen Willem zelf gebruikte: coalitievorming.

Historicus Panhuysen, bekend van zijn klassiekers Rampjaar 1672 (2009) en De Ware Vrijheid (2005), is een rasverteller. Met behulp van omvangrijk bronmateriaal wekt hij de protagonisten op toegankelijke wijze tot leven alsof je er zelf tussen staat. Je voelt bijna de siddering van het Franse publiek tijdens Lodewijks immense vuurwerkshow en je ruikt haast de bezwete paarden wanneer Willem terugkeert van zijn jachtgronden.

Glorie

Tijdens de Fronde van 1649 moest Lodewijk XIV (1638-1715) Parijs ontvluchten. Hij leerde dat een koning nooit in de stad kan wonen, maar alleen daarbuiten machtig en veilig kan zijn. Na zijn kroning in 1654 veranderde Lodewijk in de Zonnekoning, wiens gloire (glorie) afhing van de veiligheid van het koninkrijk én van zijn veroveringen op het slagveld. Voor Lodewijk vormden de Spaanse Nederlanden het perfecte toneel voor de verwerving van glorie en veiligheid.

Ook zijn, tot dan toe onbeduidende tegenstrever Willem III (1649-1702), was door veiligheid geobsedeerd. Willem stelde zich de fortificatie van de Spaanse Nederlanden ten doel. Hoewel Willem na 1672 machtiger was dan alle stadhouders voor hem, kon hij zich nooit aan de diepgewortelde Nederlandse overlegcultuur onttrekken. Toen Amsterdam in 1683 weigerde tegen Frankrijk te vechten haalde de prins bakzeil.

Pragmatisch politicus

Daarin schuilt volgens Panhuysen het grote verschil tussen de beide kemphanen. Terwijl Lodewijk als absoluut vorst telkens zijn zin kon doordrijven, was Willem afhankelijk van (inter)nationale coalities om Frankrijk te kunnen weerstaan. Die coalities legden hem overigens geen windeieren. Door de Haagse Alliantie van 1673 en de Grote Alliantie van 1689, werd de macht van Lodewijk op beslissende momenten ingeperkt.

Na het overlijden van Karel II van Engeland in 1685, kwam zijn kinderloze broer Jacobus op de troon. Als katholiek bevoordeelde Jacobus echter schaamteloos zijn geloofsgenoten, waardoor zijn populariteit in het anglicaanse Engeland rap afnam. Willem begon een openlijke propaganda campagne om samen met zijn Engelse vrouw Mary de troon over te nemen. Panhuysen laat goed zien hoe de pragmatische politicus Willem daarin slaagde.

Historische concessie

Allereerst beloofde hij volledige vrijheid van geweten, ook voor katholieken. Hieruit bleek Willems streven naar een brede machtsbasis, zo stelt Panhuysen. Maar Willem deed nog iets bijzonders. Hij liet het Engelse parlement meedenken over staatszaken, waardoor het medeplichtig werd. Het klapstuk vormde de Triennial Act. De koning was voortaan verplicht om ten minste één keer in de drie jaar het parlement voor minimaal vijftig dagen bijeen te brengen. Door nieuwe belastingwetten kwam het economische potentieel van Engeland tot bloei én nam de slagkracht van het leger toe. De Act of Settlement (protestantse troonopvolging), die nog steeds geldt, en de Bill of Rights zorgden voor een duurzame ontwikkeling van de constitutionele monarchie.

In zijn kenmerkende frivole stijl, beschrijft Panhuysen hoe Frankrijk ondertussen steeds verder in verval raakte. Tussen 1693-1694 stierven twee miljoen mensen van de honger. De verkoop van openbare ambten om zijn legers te financieren werkte averechts. De belastingopbrengsten liepen sterk terug. Na de dood van Willem in 1702, leed Lodewijk op het slagveld een aantal gevoelige nederlagen, waarvan hij God de schuld gaf. Vlak voor zijn dood drukte hij zijn kleinzoon zelfs op het hart ‘in vrede met de buren te leven.’ Een opmerkelijke uitspraak van een man die zichzelf als Zonnekoning ooit als het stralende middelpunt van de wereld waande.

Theater / Voorstelling

The Family continues

recensie: Theater Utrecht - The Family deel 1 en 2

Van maart tot en met juni van dit jaar wordt in Theater De Paardenkathedraal door Theater Utrecht onder leiding van regisseur Casper Vandeputte de vierdelige reeks The Family gespeeld. In maart hebben we al verslag gedaan van deel 1, nu is het tijd voor deel 2. Omdat er erg weinig afzonderlijke voorstellingen van deel 2 zijn, zien we vanavond een double bill. Dat heeft zowel voor- als nadelen.

Tijdens de première was het potentieel van de voorstelling goed zichtbaar, maar het kwam er nog niet helemaal uit. Dat is nu wel zo. Deel 1 staat als een huis en is veel strakker en helderder. Met name Sanne den Hartogh als Kil is heel sterk. Hij heeft veel meer grip op zijn personage en zijn spel is meeslepend. Als hij kwaad uitvalt, hetzij met woorden hetzij met een zwaard, komt er onmiddellijk een lachje achteraan. Dat maakt hem zowel onbetrouwbaar als schattig. Later als hij onrustig wordt omdat Doc misschien vertrekt om bij zijn nieuwe vriendin te gaan wonen wordt hij zelfs gevaarlijk. Ook de andere spelers zijn veel duidelijker in hun keuzes, op Isabelle Houdtzagers als Gina na, die was gewoon al heel erg goed.

Bijna gezellig

Het gevolg van dat sterke deel 1 is wel dat deel 2, dat immers nog maar kort gespeeld wordt, lang zo spannend niet is, al heeft ook deze aflevering veel potentie. Het decor wordt evenals de kostumering ingrijpend veranderd, alles wordt wat meer “sociaal aangepast” en is bijna gezellig te noemen.

Ieder deel heeft een andere gastacteur, in deel 2 is dat René van ’t Hof. Van ’t Hof speelt de vader van Doc, Kil en Gina en maakt daar een prachtig nummer van. Zijn spelplezier en geestige improvisaties maken hem, ondanks het feit dat de vader een verschrikkelijke man is, heerlijk om naar te kijken. Ook biedt zijn komst meer inzicht in wat er vroeger met iedereen is gebeurd.

Sadettin Kirmiziyüz als Doc, die in deel 1 goed werk verricht maar eigenlijk nog steeds niet zo spannend is als we hem kennen uit zijn eigen voorstellingen, moet niets van de vader hebben. Maar om Docs woede en afkeer echt te zien ontvlammen, moet deel 2 waarschijnlijk nog vaker gespeeld worden.

Verder zitten er in deel 2, naast een fraaie persiflage op Britney Spears, ook een aantal minder geslaagde acties. Sommige daarvan zijn voor de acteurs misschien grappig om te doen, zoals het met zijn allen op een gigantisch springkussen in de weer zijn, maar als publiek zit je je er eigenlijk bij te vervelen.

Vragen

Deze hele enscenering van The Family roept vragen op. Waarom doet Vandeputte dit? Zoals in onze eerdere recensie al opgemerkt werd: qua tekst en verloop van het verhaal zal de impact op het huidige theaterpubliek het niet halen bij die van de oorspronkelijk serie in de jaren zeventig. De beelden en de spelwijze doen vaak cartoonesk aan, dat is amusant. Maar krachtig wordt de voorstelling pas als de acteurs zelf geloven in wat ze staan te doen, zoals duidelijk blijkt uit het huidige deel 1.

De korte, en deels openbare, repetitietijd maakt het de spelers niet makkelijk. Er zullen weinig toeschouwers zijn die, zoals ik, nogmaals een bepaalde aflevering komen bekijken om te kunnen concluderen dat het nu veel beter is. En het vermoeden dat een volgende dubbele aflevering waarschijnlijk weer een sterk en een minder sterk deel heeft bekoelt het enthousiasme aanzienlijk.

Desalniettemin, het hele gebeuren rond The Family is dusdanig buitenissig en onconventioneel, net als de familieleden zelf, dat de nieuwsgierigheid naar wat er verder met ze gebeurt het ongetwijfeld gaat winnen van de praktische bezwaren. Het is mooi dat Vandeputte dat met spelers en medewerkers voor elkaar krijgt.

Wij zeggen hier niet halfbroer
Boeken / Non-fictie

Goed verhaal, weergaloze uitwerking

recensie: Henk van Straten - Wij zeggen hier niet halfbroer
Wij zeggen hier niet halfbroer

Als eerste: de schoonheid van de titel en de cover. Een jongen kijkt ons aan. Moeilijk te beschrijven blik. Iets tussen ernstig, onverschillig en vermoeid in. Een blik alsof hij zojuist door de moeder van een vriendje is terechtgewezen: ‘Wij zeggen hier niet halfbroer.’

Wij zeggen hier niet halfbroerHenk van Straten schreef een open en bloot boek over zijn jeugd. Wij zeggen hier niet halfbroer heeft een niet-standaard gezinsconstructie als basis, een moeder die drie zonen kreeg bij haar eerste man, en toen nog eentje bij haar tweede. Dat vierde kind is Henk. Henkie. Doordeweeks woont hij met zijn moeder en zijn broers (getiteld B1, B2 en B3) bij de vader van die broers in Eersel (laat dit even tot je doordringen), in het weekend met zijn moeder bij zijn vader in Rotterdam.

Een jeugd

De opzet van het boek is ogenschijnlijk eenvoudig: fragmenten van het opgroeien, veelal nuchter en eerlijk opgeschreven, zonder te polijsten. Soms voorzien van een voorzichtige analyse, of van enig voorbehoud. Bijvoorbeeld: nadat hij zijn moeder in de eerste hoofdstukken als een tamelijk tragische vrouw heeft geschetst, haast hij zich te zeggen dat ze ‘heus niet aan één stuk door neerslachtig was’ en volgen enkele liefdevolle fragmenten. ‘Ze was alles voor me. Dat komt op dit punt misschien als een verrassing voor je, maar het was zo.’

Dus zo eenvoudig is het niet. Het is een jeugd die weliswaar ‘goed materiaal’ vormt, maar die tegelijkertijd nog levend is. Dat levert een verhaal op dat aan de ene kant de eenzame troosteloosheid in zich heeft die je vaker voelt in een roman, maar aan de andere kant iets nieuws. Een soort liefdevolle vertwijfeling over hoe en wat te vertellen. Een spannende tweespalt die het verhaal ontzettend echt maakt, en dichtbij laat komen.

De schrijver en de lezer

Het zo nu en dan aanspreken van de lezer maakt het boek nog intiemer. Eerst: ‘De nachten of ochtenden in bed na de gabberfeesten behoren tot de eenzaamste en meest trieste van mijn leven.’ En dan, over zijn vader: ‘Die hele drugsperiode ging aan hem voorbij. Nog steeds weet hij er het fijne niet van. Ik vertel er weinig over. Maar hij leest dit ook hoor.’ Die ‘hoor’ op het eind. Er spreekt een klein jongetje en een tot rust gekomen man ineen.

Gabberfeesten en drugs dus, ze vormen een aanzienlijk deel van het boek. Zo opgeschreven dat het je beeld doet kantelen, van die kale jongens in hun opvallende trainingspakken, van dat nachtleven, van de ochtenden die er op volgden. Dat is knap als een boek dat kan: het oordeel dat je uit gewoonte zo snel paraat hebt, langzaam uitvagen. Er blijft alleen nog mededogen over, het vertrouwelijke van het samen mens-zijn.

Te waar om mooi te zijn

Tijdens het lezen – dat heel snel en soepel gaat, je blijft zelden ergens aan haken, heel soms aan wat te veel herhaling – komt de vraag op of dit een knapper, ander boek was geweest als alles wat er stond was verzonnen. Of het nu niet soms, zoals door Frank Westerman geïntroduceerd, te waar is om mooi te zijn. Als in: prima dat de schrijver zijn eigen jeugd tot materiaal maakt, maar dan wordt hij wel geacht er een bepaalde slag op te maken.

Maar nee. Het is juist het ware wat Wij zeggen hier niet halfbroer zo mooi maakt. Juist het feit dat Van Straten er geen enkele slag op maakt, dat hij het laat zijn. In alle oprechtheid en genadeloze openheid, met een wonderlijk evenwicht tussen schaamte en schaamteloosheid. Dat klinkt zo alles bij elkaar misschien wat soft. Maar dat zegt meer over de lezer dan het boek, want soft is het absoluut niet. Het is rauw. Een boek als een akoestische versie van een hardrocknummer – en hoe je dan pas echt de tekst verstaat.

Muziek / Concert

Te gekke en gevarieerde editie

recensie: Motel Mozaïque 2017 - de zaterdag

In tegenstelling tot de vrijdag is de zaterdag van Motel Mozaïque volledig uitverkocht. Dat moeten de weergoden hebben geweten: met een lekker zonnetje en een graad of zestien beginnen we deze muzikale dag op Plaza Mozaïque, dat tegen het middaguur al redelijk gevuld is met festivalgangers, muziekliefhebbers en dagjesmensen.

De toegang tot Plaza Mozaïque is gratis waardoor het aanwezige publiek heel de dag gemêleerd is. Het is een hele leuke manier om dagjesmensen en Rotterdammers kennis te laten maken met het festival zonder dat ze daar geld voor neer hoeven te leggen. Plaza Mozaïque is dit jaar gevestigd rondom de beruchte Kabouter Buttplug op het Eendrachtsplein, vlakbij diverse venues van het festival. Zo liggen Rotown en de Paradijskerk om de hoek, is de Schouwburg slechts een paar minuutjes lopen en sta je binnen no time in de prachtige Arminiuskerk.

Het zaterdagprogramma begint in de Arminiuskerk waar 3voor12 wederom diverse sessies op het programma heeft staan. De kerk is de ideale plek voor sessies met onder andere singer-songwriters Lisa Hannigan en Isaac Gracie. Het is vandaag heerlijk warm, maar kippenvel krijgen van deze twee artiesten is onvermijdelijk. In de hal van de Schouwburg staat even later Spinvis met Amos Ben-Tal | OFFprojects met een heuse talkshow waarbij diverse gasten en dansers worden uitnodigt voor een bijzonder spektakel. Tussendoor zingt hij nummers, speelt gitaar en pakt hij het publiek in met interessante vraagstukken en humoristische uitspraken. Het is de perfecte opwarming voor de indrukwekkende show van Joep Beving, even later in de Grote Zaal van de Schouwburg.

Joep Beving is inmiddels een graag geziene muzikant op de Nederlandse festivals. Eerder dit jaar stond hij nog in een kerk op Eurosonic Noorderslag en afgelopen jaar speelde hij op Into The Great Wide Open. Dat is te zien aan het aantal mensen dat aanwezig is in de Grote Zaal: hoewel zijn magische pianomuziek juist heel goed uit de verf zou komen in een van de twee kerken van het festival, is het direct duidelijk dat die twee venues te klein zouden zijn. Aan de ene kant jammer, want de intieme pianomuziek van Beving zou wellicht nog intenser zijn geweest in een dergelijke setting. In de Schouwburg is het een uur lang genieten: het publiek wordt betoverd door de fraaie muziekstukken van de Nederlandse pianist. Van tevoren vraagt hij het publiek om niet na ieder stuk te applaudisseren, wat ontzettend goed blijkt te werken. Stukken als ‘Sleeping Lotus’ (over zijn dochter Lotus) en ‘Etude’ zijn nog overweldigender wanneer ze vrijwel aaneen worden gespeeld. Mensen genieten met hun ogen
dicht, hier en daar gaan zelfs aanwezigen op de grond liggen met gesloten ogen en overal is het muisstil. Een hele bijzondere show op deze MOMO-zaterdag.

De toegankelijkheid van de diverse locaties is een stuk beter benaderbaar dan een aantal jaren geleden. Het gebeurt dan ook een aantal keren dat we diverse artiesten ergens in de zon zien zitten of zien genieten van shows van andere muzikanten van de line-up. Terwijl we vlak voor de show van Novo Amor nog even van de zon genieten zien we bijvoorbeeld de leden van mauno hetzelfde doen. Groot gelijk: het is heerlijk toeven aan het water in de stad. In de Arminiuskerk staat de Britse singer-songwriter Novo Amor met kornuiten om 19:00 uur, een absolute must-see voor fans van Bon Iver, Haux en James Vincent McMorrow. Novo Amor is het project van Ali John Meredith-Lacey, een talentvolle jonge muzikant. Met zijn opvallende falsetto stem en magische tracks neemt hij het aanwezige publiek mee naar hogere sferen. Hierbij krijgt hij vocale steun van Ed Tullett die een wat sterkere sound heeft en continu loepzuiver zingt. Bij Meredith-Lacey zijn hier en daar wat valse noten te ontdekken, hoewel dat nergens écht storend is. ‘Alps’ is, samen met de prachtige stem van Tullet, een absoluut hoogtepunt en de Guns ‘n Roses cover ‘Welcome To The Jungle’ een aangename verrassing. Een mooie rustige show in een fijne setting om de avond mee in te luiden.

Van de Arminiuskerk lopen we met een korte stop op Plaza Mozaïque naar de Paradijskerk waar mauno reeds aan het spelen is. De hardere indierock van de band uit Halifax is totaal niet in een hokje te plaatsen en heeft oncontroleerbare uitspattingen. Voor de Paradijskerk is de band ietwat te hard en vooral te tomeloos om er een mooi klinkend geheel van te maken. mauno had beter op een plek als Rotown of Worm kunnen staan, hoewel het dan alsnog afvragen is of het echt heel goed zou zijn geweest.

De jonge Isaac Gracie is alles wat juist wél past in de Paradijskerk. Even na het vertrek van mauno staat de goedlachse singer-songwriter met zijn dijk van een stem in de kerk. Hij vertelt hoe opvallend vaak hij in kerken zingt en dat dat ook weer niet heel vreemd is: hij is ooit begonnen met zingen in de kerk. Zijn stem is dan ook volledig aangepast op de goede akoestiek wat tot verbaasde gezichten leidt. Gracie heeft een aantal nummers online staan, die in het niet vallen bij wat hij live kan. Zijn stem is zo krachtig dat het bij sommige tracks niet eens uitmaakt dat ze ietwat eenvoudig in elkaar zitten. ‘Terrified’ en ‘Last Words’ zijn, samen met de sarcastische grapjes, het hoogtepunt van de avond en misschien zelfs wel van het hele festival. De Paradijskerk is dit weekend nog niet zó magisch geweest als nu.

We sluiten MOMO17 af met de mannen van The Slow Show in de Grote Zaal van de Schouwburg. The Slow Show is zo’n band met van die prachtige nummers waar je kippenvel van krijgt. De donkere stem van frontman Rob Goodwin doet denken aan die van Matt Berninger, zanger van The National. Een beetje fan weet dan ook al gauw waar de bandnaam The Slow Show van afgeleid is. Het optreden staat als een huis en verveelt nergens: van het doordringende ‘Ordinary Lives’ tot het steengoede ‘Brawling Tonight’. The Slow Show is een waardige afsluiter van de Schouwburg én van deze editie van Motel Mozaïque.

Ook al heeft het festival de afgelopen jaren minder ‘grote’ headliners, met deze te gekke en gevarieerde editie bewijzen ze dat je dergelijke namen niet nodig hebt om een succesvol festival neer te zetten. Nieuwe locaties zoals de magische Arminiuskerk en de nieuwe plek voor Plaza de Mozaïque bleken meer dan welkom te zijn: je hebt het idee dat alles net wat dichter bij elkaar ligt en het daardoor toegankelijker is geworden dan voorheen. De data voor de volgende editie in 2018 zijn al bekend: markeer 19, 20 en 21 april 2018 in je agenda, want Motel Mozaïque mag je niet missen!

Boeken / Fictie

Geen trotse Oostenrijker

recensie: Thomas Bernhard - Op de boomgrens

Thomas Bernhard (1931-1989) was een veelschrijver. Hij publiceerde romans, toneelstukken, poëzie en brieven en werd daarvoor in het Duitse taalgebied regelmatig bekroond. In Op de boomgrens zijn drie korte verhalen van de Oostenrijker verzameld.

Bernhard kwam in Heerlen ter wereld; zijn moeder was het Alpenland ontvlucht vanwege haar ongewenste zwangerschap. Hij groeide op bij zijn grootouders. ‘Voor veel geluk was Bernhard niet in de wieg gelegd’, constateren de vertalers Gerard Bes en Philip Grisel in hun nawoord. Bernhards onprettige jeugd en het gevoel van verlating zijn thema’s die in zijn werk een prominente plek innemen. Ook in Op de boomgrens zijn er geen lichte of hoopvolle vertellingen te vinden.

Schrijven in het donker

In ‘Kulterer’, het eerste verhaal van de bundel, ontmoeten we de gelijknamige gevangene die op het punt staat zijn vrijheid terug te krijgen. Dat is echter niet hoe Kulterer het zelf ziet. Stellen dat de opsluiting hem bevalt gaat misschien te ver, maar tegen zijn vrijlating ziet hij op. Zijn baantje in de drukkerij is niet vervelend, met de bewakers heeft hij geen problemen en hij heeft bovendien speciale toestemming om te mogen schrijven. ’s Nachts werkt Kulterer in het donker aan zijn verhalen. Vlak voor zijn vrijlating beginnen zijn celgenoten zich zelfs voor zijn teksten te interesseren. Kulterer vindt het dan ook niet gemakkelijk om de buitenwereld te betreden, maar hij moet toch de gevangenis verlaten:

Zo vlug hij kon verwijderde hij zich van de gevangenis het landschap in, dat, heuvelig, bruin en grauw, dampte van hopeloosheid.

Niets dan de chaos

De tweede bijdrage van de bundel, ‘De Italiaan’, lijkt op het eerste gezicht wat luchtiger te zijn. De naamloze verteller is namelijk al wandelend in gesprek met een Italiaan over toneelvoorstellingen, literatuur en kostuums. Maar schijn bedriegt: de Italiaan is aanwezig vanwege de begrafenis van de vertellers vader, die zelfmoord pleegde. In het paviljoen waar de overledene op eigen verzoek wordt opgebaard, zijn aan het einde van de Tweede Wereldoorlog meer dan twintig Polen doodgeschoten door de Duitsers. Ze zijn ‘in een kuil gekieperd’.

De oorlog is een thema waar Bernhard zich veel mee bezighield. Hij bekritiseerde de omgang van de Oostenrijkers met het oorlogsverleden scherp. Sowieso had hij niet veel op met zijn landgenoten. Tekenend daarbij is de anekdote over de uitreiking van de Oostenrijkse Staatsprijs voor Literatuur aan Bernhard in 1968, een moment dat de literatuurgeschiedenis inging als het Staatspreis-Skandal. Bernhard hekelt in zijn toespraak bij de uitreiking zijn ‘apathische’ landgenoten. ‘We hoeven ons niet te schamen, maar we zijn ook niets en we verdienen niets dan de chaos.’ Het publiek reageert allerminst geamuseerd. De minister van Onderwijs roept hem toe: ‘Toch zijn wij trotse Oostenrijkers.’ Bernhard behoorde daar beslist niet toe.

Meedenken met de agent

Bernhard staat bekend om zijn lange zinnen. Ze dwingen de lezer om de aandacht geen moment te laten verslappen. Dat geldt ook voor het slot van het boek, het titelverhaal ‘Op de boomgrens’. Net als in ‘Kulterer’ draait het om een schrijvende man in een sombere omgeving. De lezer maakt kennis met een jonge politieagent in een pension, die een brief schrijft naar zijn zwangere verloofde. De binnenkomst van een jongeman en een meisje maken de speurder in hem wakker; er klopt iets niet. Met zijn lange zinnen trekt Bernhard de lezer binnen de kortste tijd het verhaal in en laat hem meedenken met de agent. Het zal niet verbazen dat er zich daar op de boomgrens inderdaad iets duisters afspeelt.

Geslaagde kennismaking

Op het eerste gezicht lijkt Bernhard afstandelijk te formuleren, maar met zijn nauwkeurige schrijfstijl zit hij zijn personages tegelijkertijd dicht op de huid. Het maakt nieuwsgierig naar meer. Niet alleen naar extra informatie over de karakters en hun achtergronden, maar ook naar de rest van Bernhards oeuvre. Wie met Op de boomgrens kennismaakt met Thomas Bernhard, zal blij zijn dat er nog veel meer te ontdekken valt.

Muziek / Concert

Succesvol met kleine namen

recensie: Motel Mozaïque 2017 - de vrijdag

Vandaag de dag gaan we niet meer naar Motel Mozaïque om de grotere namen zoals Angus and Julia Stone en Mumford and Sons te zien. Dit is geen reden om het festival over te slaan, integendeel: dit jaar is de programmering van Motel Mozaïque wederom om door een ringetje te halen. Met bekende en minder bekende bands en artiesten. Ideaal om nieuwe muziek te ontdekken!

De eerste dag van Motel Mozaïque begint al vroeg in de middag met een aantal sessies in de magische Arminiuskerk: 3voor12 neemt vandaag sessies op met Daymé Arocena, Kim Janssen, Pitou en Ala.ni. Een prima begin van het festival: korte, rustige shows van gevarieerde artiesten. De Nederlandse singer-songwriter Pitou valt met haar bijzondere engelachtige stem op tussen de andere acts in de Arminiuskerk. Morgen opent ze de festival zaterdag in de Paradijskerk, een geschikte locatie voor haar breekbare doch prachtige liedjes. De sessies zijn een goede opwarmer voor de shows van de artiesten zelf. Kim Janssen geeft vast wat weg van zijn nieuwe plaat Cousins en van de show van vanavond, wat veelbelovend klinkt.

Het is dan ook niet heel verrassend dat de Grote Zaal van de Schouwburg om 20 uur goed gevuld is voor de veelzijdige singer-songwriter. Vorige week speelde Kim Janssen nog zijn eigen albumrelease in Tivoli De Helling in Utrecht, vanavond doet hij het dunnetjes over in Rotterdam. Met maar liefst elf man sterk, van blazers tot strijkers, zet Janssen een mooie set neer. Wat het meeste opvalt, is de vernieuwing van zijn algehele sound: zijn eerdere ingetogen liedjes maken plaats voor uitgebreide arrangementen wat hier en daar zelfs een beetje aan Sigur Rós doet denken (niet heel vreemd, gezien zijn samenwerking met Sigur Rós’ Erikur Orri Ólaffson voor deze plaat.) Single ‘Dynasty’ vraagt naar meer en laat je zin hebben in lange zomeravonden, dansen en wijn terwijl je bij ‘Bottle Rockets’ de muziek wordt ingezogen en alleen maar kunt luisteren en genieten. Janssen gaat dit jaar op clubtour met Cousins, ga dit zeker checken als je de mogelijkheid hebt.

We zagen de Britse Ala.ni eerder vandaag bij een sessie van 3voor12, vanavond staat ze in de fraaie Paradijskerk wat misschien wel de mooiste locatie van het festival is. Al lachend geeft ze toe dat ze wellicht iets te veel van de Nederlandse joints heeft geproefd, hoewel dat totaal niet afdoet aan haar krachtige performance. De show van Ala.ni is niet alleen een genot voor het oor, ook het oog wordt flink verwend. De driemansformatie, allen gehuld in zwart, zijn goed op elkaar ingespeeld waarbij de harpiste de grootste eyecatcher is. De stem van Ala.ni is loep zuiver en galmt tot ver achter in de Paradijskerk door. Het publiek luistert aandachtig: de bijzondere zangeres weet iedere aanwezige te betoveren.

Van de kerk gaan we richting Rotown voor een totaal andere show: de band Shame uit Londen staat om 23:30 uur op het programma. De jonge honden uit Londen zijn nog niet eens heel lang bezig maar hebben nu al een behoorlijke reputatie wat betreft hun liveshows. Het is hard, het is wild, het is alles wat je even nodig hebt om wakker te worden voor de eerste MOMO-nacht. Er wordt flink gedanst en vooraan vlakbij het podium ontstaat een moshpit. Het mooiste van alles: de zanger van Shame doet gewoon net zo hard mee. Zonder twijfel een gevalletje bijzijn is meemaken. Na Shame is het tijd voor een paar danspasjes bij Vera en haar mannen in de hal van de Schouwburg. De band heeft ons flink wat energie gegeven om nog even door te knallen. Met een paar te gekke hitjes bereiden we ons vast een beetje voor op de tweede dag van Motel Mozaïque. De eerste dag van het festival is gevarieerd en heeft met onder andere Ala.ni en Shame flink wat verrassingen te pakken. Op naar de zaterdag!

Barry Hay
Boeken / Non-fictie

Sprankelend kwajongensboek

recensie: Sander Donkers - HAY
Barry Hay

HAY heet het boek dat Sander Donkers schreef over het leven van Barry Hay, de zanger van Golden Earring. Als ondertitel kreeg het boek Biografie van de grootste rockster van Nederland. Daar is geen speld tussen te krijgen.

In zo’n honderd uur vertelde Barry Hay zijn levensverhaal aan Sander Donkers. Grotendeels werden die gesprekken gevoerd op Curaçao waar de familie Hay tegenwoordig woont. Alleen voor een goed geplande set van optredens keert Barry Hay een aantal keer per jaar terug naar Nederland. Dit is niet helemaal uniek want George Kooymans, zijn maatje in de band, woont een groot deel van het jaar in Italië.

Kwajongensboek

Laten we maar met de deur in huis vallen: het boek van Donkers leest als een kwajongensboek! Het is vlot geschreven en houdt je als lezer nauw betrokken bij het wel en wee van Hay tijdens alle fases van zijn leven. Hay lijkt nergens terughoudend over te zijn. Hij vertelt in detail over zowel zijn bestaan in de band als zijn privéleven. Alle hoogtepunten en dieptepunten komen aan bod.

We lezen over de geboorte van Barry in Bangalore als zoon van Philip en Sophia Hay. Lang zal hij echter niet een vader én een moeder hebben. Sophia keerde al snel terug naar Nederland en voedde daar Barry op. Zijn vader werd door zijn moeder afgeschilderd als een boeman – een beeld dat voor hem vele jaren standhield, totdat hij erachter kwam dat zijn vader hem in werkelijkheid maandelijks schreef. Toen Barry met behulp van het programma Opsporing Verzocht de zoektocht naar zijn vader wilde inzetten, bleek dat die al in 1980 was overleden. Een hereniging heeft er dus niet meer ingezeten. Het tekent allemaal wel het leven van Hay.

De relaxte sfeer waarin Hay zijn verhaal heeft gedaan aan Donkers loopt als een rode draad door het boek. Even wanen we ons in de wereld van het huidige leven van Hay om vervolgens weer ergens terug in de tijd te gaan. Een groot deel van het boek is natuurlijk ook gewijd aan de historie van de band Golden Earring. Van de start tot aan het grote succes, en van de escapades in Amerika naar het doorbraakalbum The Naked Truth, dat de band uit de schulden wist te halen.

Ook kun je in HAY lezen over de zakelijke beslommeringen met Freddie Haayen en Willem van Kooten en de nuchtere benadering van Rinus Gerritsen, die de boekhouder van de band genoemd kan worden. Laatstgenoemde wist de successen uiteindelijk ook om te zetten in geldelijke geneugten voor de bandleden zelf, in plaats van alleen voor alle mensen om hen heen.

Openhartig sprankelend verhaal

Bovenal is HAY een boek geworden over de mens Barry Hay. De ruwe rock-‘n-rollster blijkt in werkelijkheid een zachtaardig mens te zijn met een groot hart. Zo kunnen we lezen over zijn vriendschappen met Alfred Lagarde, Herman Brood, Thé Lau en Harry Muskee. En over zijn enorme zorg voor dieren, die soms het idiote vormen kan aannemen als bijvoorbeeld een vogeltje tegen een raam is gevlogen.

Maar het boek gaat ook over het liefdesleven van deze rockster. Van alle vriendinnetjes, liefdes en vrouwen voor één nacht naar zijn standvastige relatie met de liefde van zijn leven, waar hij heden ten dage nog steeds mee is: Sandra. Zijn twee dochters komen uitgebreid aan de orde, maar ook een afgebroken zwangerschap van Sandra als gevolg van een te laat onderkende ziekte, waarvan ze negen maanden zal moeten herstellen.

Hay praat tevens openhartig over zijn drank- en drugsgebruik. Over zijn uitspattingen en over de getemde leeuw die hij op de dag van vandaag is. Over zijn angst voor het ouder worden en de zorg om zijn gezondheid.

Het boek eindigt met het moment dat Golden Earring een jubileumconcert geeft in de Ziggo Dome: een drie uur durende rockshow, zonder grote opsmuk en met alleen maar geweldige muziek, zoals het de band betaamt. Dit is de vooravond van een periode waarin George Kooymans met Boudewijn de Groot en Henny Vrienten als Vreemde Kostgangers door het land zal trekken.

Lees dit geweldige boek terwijl je luistert naar de verzamelbox met 29 cd’s, waarop het levenswerk van Golden Earring dit jaar werd verzameld. Een waardige combinatie, en een onvergetelijke leeservaring over werkelijk de grootste rockster van ons land. Knap werk van Donkers om er zo’n sprankelend verhaal van te maken!