Het Groninger Museum heeft een ambitieuze educatieafdeling die veel werk verzet krijgt. Hierbij gingen wij ons afvragen: hoe gaat deze afdeling dan te werk? Vroeger werd educatie niet als een belangrijke focus beschouwd binnen musea, hoe worden die rollen nu verdeeld? De rolverdeling van de verschillende afdelingen wordt op de website al duidelijk. Deze is zeer overzichtelijk en heeft als derde hoofdkopje ‘leren’. Wanneer je hierop klikt, worden er onmiddellijk allerlei leerzame mogelijkheden zichtbaar die het museum biedt.

Het Kinderatelier

De opvallendste hiervan is het ArtPlus Project waarbij uiteenlopende cursussen worden gegeven betreffende het museum zelf, zijn collecties en de algemene kunstgeschiedenis. Dit kan door zowel jong als oud worden gevolgd aangezien de informatie op een speelse, activerende wijze wordt overgebracht. Een paar klikken verder is er ook op de site te vinden dat het museum speciale educatieve programma’s ontwerpt voor het basis- en speciaal onderwijs en wordt er veel nadruk gelegd op verschillende kinderactiviteiten. Er is zelfs een JuniorClub en een Kinderopvang programma beschikbaar. Overige noemenswaardige facetten die op het internet kunnen worden gevonden betreffende de educatieafdeling zijn een archief van de jaarlijkse Fashion Ontwerpwedstrijd, workshops voor ouderen en de muziek playlist van het Groninger Museum.

Een ervaring
Het internet imago is veelbelovend en nodigt de lezer uit tot een museumbezoek. Bij het begin van het bezoek meldde ik mij eerst aan bij de GM collector; een educatief hoogstandje waarmee je als het ware bepaalde geëxposeerde kunstwerken kunt ‘downloaden’ om ze vervolgens thuis op je laptop uitgebreid te kunnen bekijken. Met extra informatie en een interactief systeem kan feedback gegeven worden. Naast de gebruikelijke educatieve teksten die bij de kunstwerken hangen, krijgt de bezoeker ook de mogelijkheid om een museummagazine te kopen met verdiepende informatie betreffende de exposities.

Op het moment zijn er vijf tentoonstellingen te bewonderen in het Groninger Museum, waarvan er drie uit de eigen collectie zijn samengesteld (Chinees porselein, Gronings zilver en De Ploeg). De twee tijdelijke exposities zijn de solovoorstelling van Yin Xiuzhen en Painting Canada. Voor beiden heeft de educatieafdeling een programma ontworpen. Bij Yin Xiuzhen wordt er inspiratie gehaald uit haar collectie en gaat de toeschouwer in de vorm van een workshop aan de slag met eenzelfde principe als Xiuzhen bij haar kunst. Deze workshop is zodanig ontworpen dat het toegankelijk is voor zowel jongeren als volwassenen. Bij Painting Canada is er de mogelijkheid om een muzikale audiotour te volgen, waardoor er een interdisciplinaire ervaring ontstaat.

Een belangrijk algemeen element voor de educatieafdeling is het Info Center, waarin een interessant gevormde tafel met geïntegreerde computers centraal staat. Hier kan de bezoeker extra informatie over de collecties en het museum opzoeken. Daarnaast zijn er loungestoelen te vinden waar kunsttijdschriften kunnen worden gelezen en is er zelfs een klein ’theater’ waar documentaires over kunst (met name van de huidige collecties) worden afgespeeld. De educatieve mogelijkheden zijn zeer uiteenlopend en veelzijdig, waardoor het voor de bezoeker interessant blijft om terug te komen.

In gesprek met de afdeling educatie

Achter de schermen
Tijdens mijn museumbezoek ben ik ook langs gegaan bij Steven Kolsteren, hoofd educatie. Hiermee hoopte ik een completer beeld te krijgen van hoe het eraan toegaat bij de afdeling en hoe deze in relatie staat tot de rest van het museum. Tijdens het gesprek blijkt al snel dat Kolsterens taken zeer uiteenlopend zijn; als leidinggevende begeleidt hij niet alleen zijn collega’s, hij bepaalt ook veel praktische en inhoudelijke educatiezaken. Het hoofd educatie blijft echter niet in zijn ivoren toren zitten en houdt zich ook bezig met de uitvoering. Zo schrijft hij educatieteksten, ontwikkelt educatieprogramma’s en lesontwerpen, beheert de GM collector, geeft hij rondleidingen of verstrekt hier instructies voor. Hierbij stelt Kolsteren nadrukkelijk dat meningsvorming het belangrijkste doel is dat men hoopt te bereiken met het museum- en educatiebeleid. Het publiek moet aan het denken worden gezet en hun mening kunnen onderbouwen. Hierbij is voornamelijk de collectiekeuze, de variatie van de tentoonstellingen en de opstelling cruciaal. De kunstwerken moeten niet te gemakkelijk te lezen zijn, de bezoeker moet zich afvragen waarom het is zoals het is en hoe dit in verband staat met de rest van de kunstwerken. Daarnaast is het voor het museum – en daarmee de educatiedienst – van belang om innovatief te blijven, inspelend op onder andere multimediale ontwikkelingen en grensverleggende tentoonstellingen. Het Groninger Museum onderscheidt zich van andere musea door deze diversiteit en originaliteit (denk hierbij aan de GM-collector, de vele educatieve activiteiten en het Info Center). Bij het bereiken van deze doelen speelt de educatieve dienst dus een belangrijke rol binnen het museum.

Samenwerking en ambitie
Het algemene beleid wordt ingedeeld in drie kernafdelingen: de presentatie-, de collectie- en de educatieafdeling. Ondanks de duidelijke indeling, zo stelt Kolsteren, bestaat er toch een zekere dynamiek tussen de afdelingen. Wanneer de educatieafdeling een goed idee zou hebben voor de collectie, kan dit altijd worden overlegd en uitgevoerd. De voornaamste taak van de educatieafdeling is het aanvullen van de presentatieafdeling, maar komt zelf ook met initiatieven. Deze manier van werken kan snel chaotisch worden, maar volgens Kolsteren valt dit erg mee. Alle afdelingen hebben hetzelfde doel voor ogen en iedereen denkt dus in dezelfde richting. Steven Kolsteren licht toe: ‘Soms is er een collega van de PR-afdeling met precies dezelfde collectie bezig, dan is het veel effectiever om samen te werken. Juist door deze diverse stimulatie en communicatie wordt het museumbeleid versterkt.’

De educatieafdeling is zeer ambitieus betreffende de presentatie van de collecties. Deze heeft namelijk als streven om bij zoveel mogelijk collecties een educatieve activiteit te organiseren. En het liefst ook voor elke doelgroep. Vanwege een tekort aan mankracht en tijd is dit streven echter niet realistisch waardoor er ook verschillende ‘algemene’ activiteiten en educatiemiddelen worden ontworpen die toepasbaar zijn op meerdere doelgroepen. Goede voorbeelden hiervan zijn de audiotour en het museummagazine. Vaak worden er wel speciale activiteiten georganiseerd voor kleine kinderen, scholieren en studenten. Deze zijn dan meestal gekoppeld aan een bepaalde collectie. Het is voor de educatieafdeling mogelijk om op verschillende collecties in te blijven spelen aangezien het museum vrijwel enkel bestaat uit tijdelijke, zeer uiteenlopende tentoonstellingen en deze tegelijkertijd vanuit specifieke doelgroepen kunnen worden benaderd. Hiermee speelt de educatieafdeling dus op uiteenlopende manieren in op het museumbeleid, dat staat voor diversiteit en innovatie.

Hoog niveau
Doordat alle drie de kernafdelingen van het museum dezelfde doelen nastreven ontstaat er een inspirerende wisselwerking waardoor ze elkaar beïnvloeden. De educatieafdeling speelt in het Groninger Museum ongetwijfeld een essentiële rol aangezien publieksgerichtheid als zeer belangrijk wordt beschouwd en het simpelweg nodig is om alle afwisselende tentoonstellingen interessant te maken voor het publiek. Doordat er voor verschillende doelgroepen en verschillende exposities educatieontwerpen worden gecreëerd blijft de afdeling creatief, innovatief en van een hoog niveau.