Keith Mabbut was ooit een onderzoeksjournalist. Hij won zelfs een prijs voor een artikel over illegale lozingen in een rivier, die ziekte onder de bevolking van een Engels dorp veroorzaakten. Helaas voor hem zorgde die prijs niet alleen voor erkenning en bekendheid, maar ook voor een reputatie. Deuren die eerder voor hem opengingen bleven gesloten. Mabbut kon niet langer goed onderzoek doen en moest zijn carrière opgeven.

Broodschrijver in de marge
Na zijn journalistieke loopbaan wordt Mabbut schrijver. Niet van fictie, maar van monografieën zoals Succes in tegenspoed, de officiële geschiedenis van de Sullom Voe-olieterminal. Een viering van het dertigjarig bestaan van de terminal: een milieunachtmerrie die de Shetlands veel welvaart heeft gebracht. Mabbut heeft twee jaar aan het boek gewerkt en vele gevechten over de inhoud gestreden als De waarheid begint.

Ook in Mabbuts privéleven gaat het niet lekker. Hij is vervreemd van zijn vrouw, die een scheiding heeft aangevraagd, en kan niet goed omgaan met het feit dat zij een nieuwe vriend heeft. Daarnaast heeft hij geen contact meer met zijn zoon. Alleen de relatie met zijn dochter is nog niet verloren. Tegelijkertijd twijfelt hij aan zijn loopbaan, heeft hij het gevoel dat hij zichzelf verloochent. Net als hij daar iets aan wil gaan doen – hij is van plan een groots verhaal over het begin van de mensheid te schrijven – krijgt hij een nieuwe opdracht: de biografie van Hamish Mellville schrijven.

Man met een missie
Mellville is een invloedrijk figuur in de wereld van grote concerns. Hij organiseert de protesten die ervoor zorgen dat grootschalige projecten ten koste van natuur en lokale bevolking vaak niet door kunnen gaan. Mellville heeft een reputatie opgebouwd als een man die dingen gedaan krijgt, die zich voor de goede zaak inzet. Én als een man die nauwelijks te vinden is. Uiteraard praat hij nooit met journalisten. Over hem moet Mabbut, zelf ook begaan met het welzijn van de aarde, een biografie gaan schrijven. Daar heeft uitgever Urgent belachelijk veel geld voor over.

De hoogte van zijn gage maakt Mabbut wantrouwend. Niet alleen blijft hij voortdurend op zoek naar de waarheid achter de man Mellville, hij zoekt ook steeds naar de redenen van de opdracht. Welke verborgen agenda heeft zijn uitgever? Waarom pusht zijn agent hem zo om het boek te schrijven? Waarom moet alles zo snel? En waarom krijgt hij bijna onbeperkte middelen om zijn werk te doen? De journalist in Mabbut komt naar boven, hij vertrouwt het zaakje van geen kant.

Relaties en reizen
Over het geheel gezien handelt De waarheid vooral over relaties. De verbindingen in het gezin Mabbut die verslechteren en verbeteren, vriendschappen en liefdes die opbloeien, vertrouwen en verraad. Niet alleen binnen de persoonlijke sfeer van Mabbuts gezin, ook in zijn professionele relaties rommelt het. En ook de relaties tussen verschillende grote bedrijven spelen een belangrijke rol; de samenhang in beleid, beslissingen en belangen tussen wereldwijde conglomeraten.

Wat potentieel een sentimenteel en dertien-in-een-dozijnverhaal is, wordt interessant door de schrijfstijl van Palin. Hij schrijft geen onnodig woord, hoewel de sprongen in de tijd het boek af en toe een beetje verwarrend maken. Palin schrijft eigenlijk zoals je hem op tv ziet: op en top Brits, ingetogen met ingehouden humor, bij tijd en wijle bevlogen. De waarheid is uiteindelijk een soort roadnovel, een coming-of-middle-ageroman, waarin Mabbut niet alleen Melville, maar ook de wereld en zichzelf leert kennen. Het is een uitnodigend geheel, vol interessante personages – dat vooral.

Het is natuurlijk een doodzonde om in een recensie het leven van de auteur te vermengen met dat van zijn personage. Bij Kinderen van het ruige land is het echter moeilijk om dat niet te doen. Net als zijn personage Kai verloor ook auteur Auke Hulst heel vroeg zijn vader. Ook Hulst groeide op in een afgelegen huis met zijn broer en twee zusjes en ook zíjn moeder ging er ooit vandoor met een man, haar vier kinderen achterlatend. Maar Hulst schrijft niet uit rancune. Zijn roman is een wonderbaarlijke variant op een ode aan de jeugd.

Eigen kleine wereldje
Hulst schrijft over de puber Kai, zijn oudere broer en zijn twee jongere zusjes. De vier kinderen zijn op elkaar aangewezen als hun vader overlijdt en hun moeder zich niet langer over haar kroost ontfermt. Ze betaalt geen rekeningen meer, flirt met deurwaarders en verdwijnt soms dagenlang. Maar net als bij Pippi maak je je geen zorgen; je bent alleen maar nieuwsgierig naar het volgende spannende avontuur. De kinderen redden zich, al komen ze er niet zonder kleerscheuren vanaf. Ze voelen op school dat ze anders zijn, met hun kapotte en vieze kleding, maar in hun eigen kleine wereldje voelen de kinderen zich onoverwinnelijk.

Het boek leest aanvankelijk als een schelmenroman. Natuurlijk; Kai en zijn broer en zussen lopen tegen kleine problemen aan. Maar daar tegenover staat de vrijheid, de bijzondere onderlinge band van de kinderen en het  spannende dagelijkse leven. Kai en zijn broer slapen iedere dag op een andere kamer in de oude, reusachtige villa waarin ze wonen. Ze eten iedere dag pizza en spelen in de grote tuin met de vele kittens van hun vele katten. Een kinderdroom.

Kritiekloos
Ieder weldenkend mens zal echter bezwaren hebben tegen de opvoedmethode – of het gebrek daaraan – van de moeder van Kai. Toch krijgt Hulst het voor elkaar dat je haar als lezer niets kwalijk neemt. Ook krijg je geen medelijden met de kinderen, ondanks dat zij vrijwel ouderloos in een ver afgelegen landhuis zijn achtergelaten. Kinderen van het ruige land is echter niet kinderlijk geschreven; Hulst heeft zich onthouden van ieder oordeel over de situatie. Bewonderenswaardig, aangezien hij zelf in die situatie heeft verkeerd.

Pas aan het einde van het boek heb je plotseling het gevoel dat je kritiekloos bent meegegaan in de gebeurtenissen. Pas dan lukt het om een goed beeld te vormen van de situatie. Toch heeft  Hulst geen informatie achtergehouden om te voorkomen dat je vroegtijdig een mening vormt. Misschien is het zijn onorthodoxe jeugd die hem heeft geleerd niet te snel te oordelen. Kinderen van het ruige land heeft het levensverhaal van zijn auteur echter niet nodig om in het oog te springen. Het is een prachtig boek over jeugd, ouderschap en volwassen worden, dat prima op eigen benen kan staan.

Zonne is een extravagante artieste van het kaliber Karin Bloemen. Alles wat ze doet wordt breed uitgemeten in de pers. Ze lijkt zielsgelukkig, maar haar levensverhaal drukt zwaar op haar schouders. Haar leven op het podium heeft haar echte leven op de achtergrond geplaatst. Totdat ze in de rechtszaal in een voogdijzaak moet getuigen tegen de man die haar jeugd heeft afgenomen. De inzet: haar nichtje.

Strak als een thriller
Er gebeurt iets wonderlijks in Maar buiten is het feest. Het plot wekt het vermoeden van een melodramatisch werk over wéér een zware jeugd. Japin weet de clichés rondom dat genre echter te omzeilen door het boek een zeer sterke opbouw mee te geven. Het verhaal heeft de strakke opzet van een thriller en blijft daardoor spannend tot de laatste pagina. Met een niet bijzonder originele verhaallijn is dat een bijzondere prestatie, die niet veel auteurs zouden kunnen leveren. 

Ondanks een goede start verliest Japin zijn voorsprong al snel door een stijl te hanteren die wenkbrauwen doet fronzen. Al op de eerste pagina wordt iedere twijfel rondom de motieven van het boek weggenomen. Donkere ruimten, schijnwerpers, verbergen en tevoorschijn komen; de thematiek van het verhaal wordt onmiddellijk breed uitgesponnen:

Helemaal veilig ben je óf weggeborgen in het donker, zodat geen mens je kan zien, óf in het volle licht van de schijnwerpers, waar niemand je kan missen. 

Dik bovenop
Het verhaal wordt afwisselend verteld door Weijntje en door Zonne. Weijntje ís Zonne; sinds het eerste moment op een podium – in de schijnwerpers – heeft Weijntje zich de naam Zonne aangemeten. What’s in a name? Weijntje wordt misbruikt door haar stiefvader en ziet haar optredens en haar alter ego als een ontsnapping aan de werkelijkheid. Wanneer Zonne jaren later haar zus verliest, dreigt Zonne’s stiefvader de voogdij over haar nichtje te krijgen. Zonne wordt gedwongen om haar pijnlijke levensverhaal te delen in de rechtszaal, waarbij ze het gevaar loopt dat de pers er weet van krijgt. 

De motieven die er behoorlijk dik bovenop liggen, maken dat het boek niet licht – zeg maar gerust: moeilijk – te verteren is. Niet iedereen houdt immers van de gezwollen taal die Japin hanteert:

Opgetuigd als het prachtstuk dat zij is, komt zij de bühne opgezeild, haar eigen veilige haven, een burcht van aandacht, die paar vierkante meter waar niets ongezien blijft, en toch geen mens haar iets kan maken, dat bastion van licht.  

Japin weet op wonderbaarlijke wijze een niet bijster origineel verhaal tot het einde spannend te houden, maar verliest de aandacht van de lezer juist door zijn bombastische stijl en overdosis aan motieven. Zonde, want Japin heeft in het verleden bewezen wel degelijk erg goede boeken te kunnen schrijven. Maar buiten is het feest is helaas niet het hoogtepunt van zijn oeuvre geworden.