Regisseur Esther Prader volgt twee transseksuelen die op het punt staan een ingrijpende beslissing te nemen. De geadopteerde Cilla weet al sinds haar jeugd dat ze in het verkeerde lichaam is geboren. Het duurt niet lang of ze (dan nog een ‘hij’) loopt op tienjarige leeftijd met vrouwenkleren over straat. Nu, vele jaren later, is ze 33, heeft ze een hormoonkuur ondergaan en een borstvergroting. Het enige dat haar nog in de weg zit is haar penis. Maar of ze die laatste ingrijpende stap moet zetten weet ze niet.

~

Ilona’s verhaal is totaal anders. Pas op haar 53e komt de advocate erachter dat ze een vrouw is. Voor Ilona is publiekelijk een vrouw zijn nieuw, geeft het spanningen op het werk en is het confronterend. Ilona gaat echter wél all the way door ook de laatste operatie te ondergaan, waardoor haar penis een vagina zal worden.

Gezelligheid en depressiviteit
Ilona en Cilla wonen samen. Dat is eerst erg gezellig, maar al snel ontstaan er problemen. Cedrick, zoals Cilla eerst heette, verandert niet alleen in een vrouw, maar ook in een feeks. In het begin zorgt het voor veel grappige momenten, maar de maanden vorderen en Cilla’s gedrag wordt onhebbelijk. Veel vrouwelijker dan de manier waarop ze roddelt over Ilona krijg je het niet. Tel daar geen vast inkomen en drugsgebruik bij op en de chaos is compleet.

Esther Prader legt af en toe de link tussen depressie en transseksualiteit. Identiteitsproblemen kunnen leiden tot ernstige depressies en het is een gegeven dat er veel zelfmoorden voorkomen na de operatieve geslachtsverandering. Toch komt de parallel tussen de depressie die de filmmaker heeft overwonnen en het proces van transseksualiteit niet goed tot zijn recht. De vergelijking moet expliciet worden vermeld, en dan nog gaat het niet echt op.

Tijdens zijn werk bij de VN merkte Daan dat er aan de daadwerkelijke problemen niets werd gedaan. Het geld dat werd ingezameld kwam niet bij de juiste mensen en de VN was vooral bezig de investeerders tevreden te houden. Een treffend voorbeeld: In de Congolese hoofdstad Kinshasa is een voedseltekort, terwijl 200 km verderop voedsel ligt weg te rotten, omdat het niet kan worden vervoerd. Dat probleem wil Daan oplossen, zodat er duurzame landbouw ontstaat, de bossen (die nu constant worden afgebrand voor landbouwgrond) behouden blijven en boeren leren te produceren om zo meer mensen te kunnen voeden dan slechts hun eigen gezin. Een win-win-win situatie dus. Maar ook een die bijzonder lastig te realiseren valt.

Bijzondere samenwerking

~

Andere problemen ontstaan door zeer gebrekkige infrastructuur in het bergachtige gebied, moeite om de financiering rond te krijgen en cultuurverschillen. Een totaal gebrek aan efficiëntie binnen de landbouw, het feit dat de bevolking overal mee instemt (al zou je ze vragen een satelliet te lanceren) en sabotage door lokale handelaren tonen aan dat Daans missie eigenlijk onbegonnen werk is. De bevolking mag dan naar Daan verwijzen als ‘de Messias’, het geloof van de Messias zelf brokkelt langzaam af. Het levert in ieder geval wel een prachtige, informatieve documentaire op.

Dagboeken van een Olifant is een Duitse documentaire over een thema dat Pigaht niet kon slijten aan een Duits filmfestival. Kleinkinderen die ontdekken dat hun opa een SS-er was zijn er genoeg, en films erover ook, aldus het festivalbestuur. Desondanks blijven documentaires als Dagboeken van een Olifant fascinerend.

~

Boeiende facetten
De ongedwongen manier van documenteren is prettig, mede doordat Pigaht een cameraman heeft ingezet. De gesprekken zijn zo een stuk rustgevender gefilmd dan bij de home-made documentaires waarbij de makers zo opgaan in hun eigen verhaal – hoe interessant ook – dat ze vergeten dat er statieven bestaan. 

Pigaht’s wat naïve houding, niet zo bewust aangenomen als Louis Theroux dat lijkt te doen, weerhoudt haar van een zwartwit oordeel. Ja, haar opa heeft oorlogsmisdaden begaan, maar hij was ook een lieve opa, een zorgzame echtgenoot en een empathisch persoon. De innerlijke tweestrijd wordt niet opgelost, maar is mede daardoor boeiend om te zien.