Boeken / Fictie

Berichten uit een laatste kamer

recensie: Frans Pointl - De laatste kamer

.

Oud zijn is een chronische kwaal. Elke avond voor het slapen gaan hoop ik dat ik weg mag schuiven in de eeuwigheid. Een grafsteentekst heb ik al vastgelegd: Van mensen eindelijk verlost.

Deze zinnen, afkomstig uit de nieuwe verhalenbundel van Frans Pointl (1933), vatten in de essentie samen waar het in dit boek om draait: ouderdom, aftakeling en afscheid nemen. De auteur debuteerde in 1989 en sluit nu op zijn oude dag (hij is 80 jaar oud) zijn schrijfcarrière af met deze wonderlijke reeks verhalen. Wat de verhalen zo wonderlijk maakt, is niet alleen de inhoud van de teksten, maar is ook mede veroorzaakt door de plek waar ze geproduceerd zijn. Pointl schreef deze bundel in het Amsterdamse verzorgingstehuis waar hij sinds een paar jaar woont.

Oude dag
Het werk bestaat voornamelijk uit autobiografisch materiaal dat verdeeld is over drie delen. Verhalen uit zijn jeugd en adolescentie wisselen af met beschrijvingen van gebeurtenissen uit zijn huidige leven in het tehuis en zijn medebewoners.

Net als Pointls debuut ademt De laatste kamer de sfeer van de Nederlandse jaren vijftig. De soberheid vloeit naadloos over in de sombere, behoudende wereld waarin bruine meubels de overhand hadden. Tegelijk blikt Pointl terug op deze tijd met een nostalgische blik. Als lezer bespeur je het verdriet van de auteur dat deze periode, verbonden met zijn jeugd, voorbij is.

Naoorlogse setting
Naast de autobiografische stukken in het eerste deel van de bundel, bevat De laatste kamer ook enkele verhalen die enigszins op zichzelf staan. Zo’n verhaal is ‘De kostganger’. In dit verhaal woont de hoofdpersoon tijdens de periode van wederopbouw in bij de familie Feltstra.

In dit gezin, met zijn onsympathieke gezinsleden, vormt de naamloze kostganger een belangrijke spil. Vader gebruikt het geld voor de kamer voor zijn gokverslaving, moeder projecteert haar liefde niet op haar man maar op de logé en de zoon van het stel ziet in de kostganger zijn grote voorbeeld. Maar dan krijgt meneer Feltstra een ongeluk, raakt verlamd en elk gezinslid moet zich herdefiniëren. De kostganger belandt in een benarde positie.

Prachtig uitzicht
Het tweede deel van de bundel komt echter minder goed uit de verf. Zo is het verhaal van het nichtje van Adolf Hitler, die een erotische relatie heeft met haar oom, erg voorspelbaar en kan het de lezer hierdoor weinig boeien. Het derde deel van de bundel daarentegen is met het autobiografische titelverhaal ‘De laatste kamer’ een pure schoonheid. De beschrijving van het uitzichtloze leven in het verzorgingstehuis vol oude en zieke mensen doet geregeld naar adem happen.

Dit kleine vertrek is mijn laatste kamer […] Het is een monnikscel maar ik hoef tenminste niet langdurig in de ‘huiskamer’ te verblijven. Iedereen daar is me wezensvreemd. Je zult wel begrijpen dat ik me hier vaak ongelukkig voel.

Zijn eigen ongeluk steekt Pointl niet onder stoelen en banken. Hij heeft al verschillende malen in interviews aangegeven zijn leven in het verzorgingstehuis niet meer te zien zitten. Aangegrepen door de situatie van de auteur heeft de VPRO onlangs een boekenactie op poten gezet om de dagen van Pointl in zijn laatste kamer wat dragelijker te maken. Boekhandels, particulieren en schrijvers stelden een doos boeken beschikbaar aan Pointl.

Maar deze enigszins uitzichtloze situatie van de auteur is ook de kracht van de verhalen in de bundel. De terugkerende thema’s van aftakeling en ouderdom komen recht uit het hart. Het zijn de gevoelens die de auteur zelf ervaart en die hij prachtig kan tonen. Pointl vertoont nog een laatste maal zijn kunsten in deze gebundelde verhalen getiteld De Laatste Kamer.

 

Film / Films

Kruistocht tegen SeaWorld

recensie: Blackfish

Lange tijd werden orka’s gezien als verschrikkelijke zeemonsters, totdat Free Willy de orka een grote aaibaarheidsfactor gaf. Wie vond Willy nou niet zielig, met z’n kromme vin? Blackfish probeert echter het oude standpunt weer in ere te herstellen.

Orka’s worden in het Engels ook wel liefkozend killer whales genoemd. Ze killen over het algemeen geen mensen, zeker niet in het wild, maar ook een orka in het nauw maakt rare sprongen. Op dat moment doen de orka’s hun koosnaam eer aan en kan er met recht gesproken worden van een gevaarlijk beest. Eentje die, net als Willy, niet opgesloten dient te worden.

In Blackfish is er geen Willy, maar een soortgenoot genaamd Tilikum. Woonachtig in een opgewaardeerd aquarium heeft Tilikum het formaat en gewicht van een zwarte, geblindeerde limousine met witte strepen, zwemt hij door het bassin, gooit hij zo nu en dan op commando een trainer in de lucht en héél af en toe verorbert Tilikum een trainer. Zo eens in de tien jaar. Risico van het vak, toch? De voorvallen vormen echter ook de aanleiding om Blackfish te maken.

Menselijke emotie

~

In feite is Blackfish een kruistocht tegen SeaWorld. Met voormalige orkatrainers van SeaWorld in de gelederen probeert Blackfish het dierenpark in een kwaad daglicht te zetten. Daar is niet bijzonder veel voor nodig, want mensen hebben de neiging om dieren zieliger te vinden naarmate ze zelf meer gelijkenis vertonen met het dier. Platgeslagen vliegen worden alleen herdacht door de meest fanatieke dierenliefhebbers. Eenzelfde soort documentaire over stokstaartjes zou net zo gerechtvaardigd zijn, maar zal toch niet snel verschijnen.

Blackfish speelt in op de menselijke emotie en doet er alles aan om de orka’s zo menselijk mogelijk te laten overkomen. Moeilijk is dat niet, gezien de grote mate van sociaal gedrag tussen de dieren en de intelligentie waarover orka’s beschikken. Fans van BBC Earth konden zien hoe jagende orka’s een zeeleeuw van een ijsschots kregen en kunnen de intelligentie beamen. Het zijn sympathieke dieren, die orka’s.

De documentaire slaat echter nogal door wanneer een ‘wetenschapper’ claimt dat Tilikum psychotisch is geworden door langdurige opsluiting en voedseltekort. Menselijke psychische aandoeningen toekennen aan dieren, hoe intelligent ook, kent geen enkele wetenschappelijke onderbouwing. Sterker nog, de oorzaak voor een psychose bij mensen is nog niet eens bekend, laat staan dat je orka’s vragen kan laten beantwoorden in de trant van: ‘Heeft u de afgelopen 4 weken last gehad van waanbeelden?’

Subjectief drama

~

Naast de totale vermenselijking van orka’s toont Blackfish huilende voormalige trainers, huilende orka’s, dramatische muziek en suggestief gemonteerde beelden. De documentaire is ongelooflijk subjectief met als toppunt de naïeve trainers die toentertijd hun mond niet open durfde te doen en nu voluit ageren tegen hun voormalige werkgever. Dat is niet chique, doet ontzettend overdreven aan en vereist dezelfde naïviteit bij het publiek om in goede aarde te vallen.

De indruk kan ondertussen zijn gewekt dat SeaWorld zo slecht nog niet is. Dat is onjuist. Hoe SeaWorld omgaat met orka’s is onethisch. Maar geldt dat niet voor elk circus, elke dierentuin, elke kinderboerderij en elk kind met een cavia in een klein hokje? Alsof een konijn het niet rot vindt dat hij nooit eens zijn topsnelheid kan behalen. Intelligentie van dieren is een vreemd criterium voor empathie en louter inspelen op de emotie om een punt te bewerkstelligen is een teken van zwakte. Elk dier hoort thuis in de natuur. Waarom dat specifiek voor orka’s zou gelden maakt Blackfish niet duidelijk, afgezien van het feit dat orka’s in gevangenschap levensgevaarlijk kunnen zijn.

Een Amerikaanse rechter oordeelde recentelijk dat SeaWorld geen trainers meer in direct contact met orka’s mag laten komen. Een groot deel van de orkashow – het paradepaardje van SeaWorld – vervalt daarmee. Blackfish brengt deze uitspraak als een overwinning, maar op welke wijze is de orka bij deze uitspraak gebaat? 

Muziek / Album

Fernows kruistocht

recensie: Vatican Shadow - Remember Your Black Day

.

Vatican Shadow maakt gebruik van grootse symboliek en daarmee rijst het vermoeden met een act te maken te hebben die ook grootse dingen te vertellen heeft. Of dat ook echt zo is, zullen we waarschijnlijk nooit weten. De bedoeling van Remember Your Black Day blijft in nevelen (of in dit geval is ‘rookpluimen’ misschien gepaster) gehuld, maar het geheel is intrigerend en onheilspellend genoeg om te beroeren.

Vatican Shadow maakt meer geluidskunst dan muziek: de acht nummers op Remember Your Black Day staan niet op zichzelf, maar krijgen hun waarde vooral door de verbanden die gelegd worden tussen datgene wat te horen is en alles daaromheen: de songtitels, het artwork en het feit dat Dominick Fernow, man achter Vatican Shadow, zijn lippen stijf op elkaar houdt over de betekenis van zijn muziek. Het is dit geheel van dwarsverbanden waardoor de muziek pas gaat spreken en waardoor het geheel interessant lijkt te worden.

9/11
Fernow, beter bekend als het brein achter noise- en power-electronicsact Prurient, lijkt met Vatican Shadow op een kruistocht te zijn die alles te maken heeft met 9/11 en de daarop volgende war on terror. Op eerdere tapes en singletjes ‘sierden’ onder andere foto’s van slachtoffers van de aanslag, de kapers van de vliegtuigen, legerofficieren en betrokken politici. Remember Your Black Day, het eerste album van Vatican Shadow dat op cd uitgebracht wordt, moet het doen met een zwarte rookpluim boven Bagdad.

Ook de songtitels op dit album verwijzen naar alles wat met de terroristische aanslagen te maken heeft. ‘Tonight Saddam Walks Amidst Ruins’ en ‘Jet Fumes Above The Reflecting Pool’ laten niet veel aan de verbeelding over, terwijl ‘Circumstances Quickly Became Questioned’ en ‘Contractor Corpses Hang…’ duidelijk verwijzen naar de tot de verbeelding sprekende conspiracy theories die de afgelopen twaalf jaar hun intrede hebben gedaan.

Smakeloos
Omdat Fernow niet wil spreken over de bedoeling van al deze verwijzingen, wordt dit project door velen gezien als smakeloos en een goedkope manier om te shockeren en te provoceren. Als dit zo is, is een belangrijke vraag waarom Fernow ervoor kiest met Vatican Shadow muziek te maken die een stuk toegankelijker is dan de noise die hij onder de naam Prurient maakt, een genre dat toch ook vaak geassocieerd wordt met provocatie en shock-effect.

Vatican Shadow combineert een industriële technobeat met ambient en is daarmee veel te melodieus en te ritmisch om ontoegankelijk te zijn. Dit in tegenstelling tot noise, waarbij ritme en melodie volledig afwezig zijn. Remember Your Black Dayis door de interessante combinatie van industrial, techno en ambient spannend en ongrijpbaar. Net zo spannend en ongrijpbaar als de conspiracy theories waar Fernowzo graag aan refereert.

Fernows fascinatie voor deze complottheorieën is meer dan duidelijk. Het geheel van verwijzingen dat Vatican Shadow is, doet bovendien een geloof in deze theorieën en een kritische houding ten opzichte van Amerika vermoeden. Maar wie weet is het wel niets meer dan een fascinatie en lacht de beste man, die uit een scene komt waar een apolitieke houding veelvoorkomend is, wel om iedereen die er teveel achter probeert te zoeken. Remember Your Black Day prikkelt in ieder geval dusdanig dat het tot één van de interessantere releases van het jaar gerekend mag worden.

Boeken / Fictie

Een gevlochten roman

recensie: Éric-Emmanuel Schmitt (vert. Floor Borsboom) - De vrouw in de spiegel

Het werkte zeer goed bij Michael Cunninghams De Uren. Drie vrouwen, elk levend in een ander tijdvak, die zichzelf en hun rol als vrouw beschouwen door middel van een boek dat hen met elkaar verbindt. In het nieuwe werk van de Franse auteur Éric-Emmanuel Schmitt is een spiegel de bindende factor.

(Toneel)schrijver en filmmaker Schmitt (1960) won in 2010 de Prix Goncourt de la Nouvelle voor Concert voor een gestorven engel, een bekroning op zijn al eerder gelauwerde, lange literaire staat van dienst. De vrouw in de spiegel (2011) is zijn zevende roman, waarin de beleving en de verandering van de vrouwelijke identiteit de kern vormen.

Nomen est omen

Anne, Hanna en Anny hebben het gevoel ‘anders’ te zijn. Hoewel zij elkaar niet kennen, in andere eeuwen leven en fundamenteel andere karakters lijken te hebben, maken zij alle drie eenzelfde transformatie door. Langzaamaan worden zij de vrouwen die zij willen zijn nadat hun verhaal aanvangt met een blik in de spiegel. Geleidelijk overwinnen zij hun angst en schudden zij de verstikkende verwachtingen van hun tijd van zich af. Ongeacht de gevolgen.

Brugge ten tijde van de Renaissance. Anne, een meisje nog, rent weg van haar aanstaande huwelijk en belandt in een bos. Haar intense, extatische beleving van de natuur wordt door een monnik gezien als een christenroeping en zorgt ervoor dat zij als begijn wordt opgenomen. Wenen, rond 1900. De getrouwde Hanna leeft in een verstikkend aristocratisch milieu, dat vooral van haar verlangt dat zij een erfgenaam baart. Maar: wil zij wel werkelijk een kind? De opkomst van de gloednieuwe psychoanalyse biedt haar mogelijkheden dit te onderzoeken. Hollywood, anno nu. Anny Lee is tegen wil en dank een wereldberoemde actrice geworden. Zij voelt zich intens verloren en vlucht voortdurend in seks en overvloedig drank- en drugsgebruik.

Zoals een vlecht wordt gemaakt, zo ontstaat langzaam de drie-eenheid tussen de schijnbaar onverenigbare vrouwen. Via tijd en ruimte raken zij langzaam met elkaar verweven door het gegeven dat zij leven in een tijd waarin men te veel van hun ‘vrouw-zijn’ verwacht. Zij kunnen en willen deze verwachting echter niet inlossen, eenvoudigweg vanwege het bloed dat niet in een keurslijf wil stollen.

Taal en seksualiteit

‘Hé, Tom, dat komt goed uit. Ben ik een goeie wip?’
Hij floot alsof ze hem een wiskundig probleem had voorgelegd.
‘Maak het jezelf niet zo moeilijk, Anny.’
‘Je bedoelt?’
‘Je bent een makkelijke wip.’
Hij wreef over zijn wangen: hij had een lastige vergelijking opgelost.
‘Wat voor cijfer geef je me?’ drong ze aan.
‘Een zesje.’
‘Meer niet?’
‘Een zesje is voldoende.’

Hoewel de auteur zeker een mooie grond voor een bildungsroman heeft neergelegd, vormt bovenstaand citaat echter wel het kernprobleem van boek. De roman puilt uit van dit soort dialogen en katzwijmelende uitroepen (‘O, David, je bent zo grappig…’). Het verhaal is overdreven verhalend: elke gedachte en handeling zijn tergend uitgeschreven. Schmitt geeft zijn lezer geen ruimte voor interpretatie. Het boek doet om die reden soms denken aan een young adult-roman, dat soms gêne opwekt vanwege de naïviteit ervan.

Het simplisme van de dialoog is spijtig, juist omdat het verhaal – naast de vlechtcompositie – in potentie veel kracht bezit. Een theorie die bijvoorbeeld in het boek is verwerkt stelt dat het ongeschoolde idioom waarmee Anne haar ‘God’ verwoordt, weer anders kan worden uitgelegd in termen van de psychoanalyse waar Hanna zich eeuwen later mee bezigt, namelijk ‘het onbewuste’ van Freud. Daarnaast is de seksualiteitsbeleving van de vrouwen een relevante spiegel die hun veranderende identiteit weerkaatst. Anne, kuis als ze is, staat bijvoorbeeld haaks op de seksverslaving van Anny. Wat zegt dit? Hanna doet vanuit de psychoanalyse een poging, maar ze blijft lichtzinnig steken. Niets in dit boek lijkt te mogen afwijken van het spannende plot. Wellicht heeft Schmitt het werk te filmisch willen schrijven (tenslotte is hij ook filmmaker). Een verfilming van dit boek zou het verhaal inderdaad meer recht kunnen doen.

Muziek / Album

Razend interessant, euforisch en intelligent

recensie: Arcade Fire - Reflektor

Reflektor is de naam van de nieuwe plaat van Arcade Fire. Een dubbelaar met een dik uur aan krachtige, vooruitstrevende songs. Het behoort tot de beste muziek van het jaar.

~

De indieband Arcade Fire (Montreal, Canada) is zo’n band waarbij altijd veel gebeurt als er weer iets nieuws uitkomt. Zo gingen ze ter promotie van Reflektor aan de slag met niemand minder dan Anton Corbijn, die voor de titelsong een vervreemdende zwart-wit videoclip maakte met maskers, discobollen en desolate landschappen. Dan lanceerden ze ook nog de website www.justareflektor.com, een interactieve video die verbinding maakt met je smartphone zodat je met je camera je eigen visuele effecten van de clip kunt creëren. Hier is, kortom, een band aan het werk die niet zomaar wat aanklungelt.

En dat is het knappe en het aantrekkelijke aan Arcade Fire: ze weten zichzelf iedere keer, met hun muziek en daarbuiten, te vernieuwen, vallen niet in herhaling en zo houden ze de machine in gang. Ze staan, met andere woorden, nooit stil. Iets wat ook in de teksten zeer sterk naar voren komt, denk bijvoorbeeld aan ‘Keep The Car Running’ van Neon Bible of neem het liedje ‘Afterlife’ van dit nieuwe album, waar de regel ‘Where do we go?’ telkens wordt herhaald. Steeds weer wordt beweging benadrukt.

Opwindende tempowisselingen
Dat vernieuwende en de beweging in de muziek vindt Arcade Fire op Reflektor vooral in het doorkruisen van de genres, het vermengen van stijlen. Op The Suburbs merkten we dit al. Het palet van stevige rock-‘n-roll en ballads werd uitgebreid met synthpopelementen. Het geluid van Reflektor is nog breder, ritmischer en bevat veel opwindende tempowisselingen, zoals in ‘Normal Person’ en ‘You Already Know’.

Onconventioneel ook is de lengte van de dertien nummers, die bijna allemaal zo’n vijf à zes minuten bestrijken, met een uitschieter naar elf. Risicovol, maar wonderwel verzanden de nummers niet in saai- of eentonigheid. Juist in die gelaagde instrumentatie en de rijkdom aan variërende klanken waarmee de nummers zijn gecomponeerd, schuilt de kracht van het nieuwe Arcade Fire-album. Het maakt Reflektor muzikaal razend interessant.

Euforisch
Wat bovenal opvalt: de toon die Arcade Fire in zijn geheel laat horen is lichter. Opgewekter ook. In een interview zegt zangeres/multi-instrumentalist Régine Chassagne, die samen met haar man Win Butler het creatieve hart vormt van de band, dat ze soms al te ernstig waren en het daardoor weleens ontbrak aan luchtig- en vrolijkheid.

Voor de nieuwe liedjes moest daarom ruimte worden opgelaten voor meer opgetogenheid, wat goed te horen is in bijvoorbeeld ‘Reflektor’, ‘We Exist’ en ‘Here Comes The Night Time’, nummers die ieder afzonderlijk vrolijker klinken dan de vorige drie albums bij elkaar. Reflektor is een euforische en intelligente plaat, die weinig mindere momenten kent. Misschien wel de beste plaat van dit jaar.

 

 

Boeken / Achtergrond
special: De staat van de hedendaagse Russische literatuur

Hoelang houdt Poetin de literatuur monddood?

.

Ook slaviste Ellen Rutten en Ruslandcorrespondent Arnout Brouwers schoven aan. Natuurlijk was Sjisjkin het meest aan het woord. De vraag was allereerst of er tegenwoordig minder uitstekende schrijvers in Rusland zijn dan in voorgaande generaties. Dat er bijvoorbeeld in Duitsland veel meer dan bij ons uit het Russisch vertaald wordt, hoeft op zich niet alles te zeggen over kwaliteit. Sjisjkin ontweek de vraag door over één auteur de loftrompet te blazen: Alexander Goldstein (1957-2006), die volgens Sjisjkin mogelijk te gecompliceerd schreef om vertaald te worden. Had die dan wel een groot Russisch lezerspubliek? Teken aan de wand toch dat geen slavist in de zaal van hem gehoord had. Kort nadat hij de laatste punt in zijn laatste werk had gezet, stierf hij in Israël.

Tanden
Sjisjkin opperde dat de repressie in zijn vaderland niet meer zoals vroeger totalitair is, maar als het ware situaties en personen selecteert om de tanden van het regime te laten zien. De brainwashing door de staatstelevisie doet de rest. Russen zijn geen slaven meer, want de regering kiest ervoor aan olie en gas verslaafd te zijn. Poetin blijft mede in het zadel dankzij de landen die olie en gas afnemen, spreekt Sjisjkin zijn gehoor bestraffend toe. Wij stelen die producten van het Russische volk. Bovendien is onze verontwaardiging veilig selectief: we nemen het op voor de homo’s, maar maken ons veel minder druk om martelingen op de politiebureaus.

Hoewel er met name online een alternatief wereldje figureert, is dit een digitaal ghetto zolang niet offline de straat wordt bereikt. Iets wat ook geldt voor de satire die wel degelijk een plaats heeft in kranten die niet door de staat worden beheerst. De protestpotentie wordt ook beperkt doordat veel jong talent in het buitenland studeert en Rusland verder laat voor wat het is.

Sjisjkin woont weliswaar in Zwitserland, met zijn Zwitserse vrouw, maar is met zijn Russisch paspoort vrij om te gaan en staan waar hij wil. Hij neemt deel aan protestbijeenkomsten, maar niet als schrijver, bang als hij is om aan wat voor paal ook genageld te worden. Hij schrijft ook niet regelrecht over politiek, maar over human dignity. De betoging van schrijvers in mei tegen de derde termijn van Poetin verliep probleemloos. Er was geen toestemming voor verleend, maar er werden geen spandoeken en leuzen gevoerd. De tocht van 10.000 mensen eindigde in het park waar een kamp van Poetincritici was opgeslagen.

Geen drommen mensen
Toch lijkt de president bevreesd voor de drommen mensen die hem níet aan de kant van de weg stonden toe te juichen toen hij in zijn Mercedes langsreed om in het Kremlin als president beëdigd te worden, na zonneklaar vervalste verkiezingen. Ook híj kan op zijn klompen aanvoelen dat hij als sterke man gekielhaald gaat worden via de uiteindelijk onstuitbare wegen van informatie. Pas daarna zal hij opzij worden gezet door de thieves and criminals die nu nog zijn slippendragers schijnen en doemen er wellicht mogelijkheden op voor meer democratie.

Schrijvers in Rusland oefenen weinig invloed uit: ze worden weinig gelezen. Niet omdat er geen lezers zijn, maar die krijgen nu eenmaal te weinig toegang tot drukwerk dat, afgezien van Moskou, goeddeels buiten de boekhandels en bibliotheken wordt gehouden. Hun keuze is en wordt beperkt. De uitgeverijen die vanouds kwaliteit bezorgden, zijn of worden door de commercie opgevreten. Die vult de kanalen van het distributiesysteem. Bovendien zijn boeken gemiddeld te duur in aanschaf.

Misschien is het toch een troostvol teken van langzame vooruitgang dat Sjisjkin een paar uur goedgeluimd en toch ookverbeten van zich af kon praten. Laten ze hem vanwege zijn internationale succes met rust of hebben ze in Rusland toch een ernstig oogje op hem?

Schrijvers onder Poetin. De staat van de hedendaagse Russische literatuur • De Balie i.s.m. SLAA • 29 oktober 2013

Film / Achtergrond
special: Fjällbacka Murders

Persoonlijke misdaad

.

Camilla Läckberg Eriksson wordt wel de Zweedse Saskia Noort genoemd. Ze was vroeger een econoom, maar schrijft sinds 29-jarige leeftijd vele misdaadboeken. Deze verhalen spelen zich af in haar geboorteplaats Fjällbacka aan de westkust van Zweden, waar in het echt nog nooit een moord gepleegd is. De nieuwe serie Fjällbacka Murders is gebaseerd op haar romans.

De boeken van Läckberg zijn zo populair dat dat er reizen worden georganiseerd naar het vissersdorpje. Een gepensioneerde politieman leidt toeristen rond langs alle plekken die ook bezocht worden door de hoofdpersonages in de serie: misdaadauteur Erica Falck – deels gebaseerd op Camilla zelf – en inspecteur Patrik Hedstrom. De twee zijn bovendien een koppel, waardoor Erica nog wel eens iets meer informatie krijgt dan ze eigenlijk mag hebben.

~

Deze koppigheid van Erica en de eigenwijze instelling van het paar is leuk om te zien. Fjällbacka is maar klein en dat keert ook terug in de sfeer die de serie uitstraalt: iedereen kent iedereen en mensen weten graag wat er aan de hand is, maar iedereen heeft ook zo zijn eigen lijken in de kast. Erica voelt zich betrokken en wilt er daarom alles aan doen om te helpen – ook als dit betekent dat ze dingen moet doen die eigenlijk niet mogen. De misdaadserie richt zich voornamelijk op de menselijkheid: de verhoudingen tussen mensen en de psychologie achter de misdaad. Er zijn geen gestoorde seriemoordenaars die doden ter vermaak, maar echte mensen die complexe redenen hebben waarom ze overgaan op hun daad – van jaloezie en wraak tot afgunst en hebzucht.

Zoals het een serie van Scandinavische oorsprong betaamd, is er in Fjällbacka Murders geen sprake van wilde actiescènes, maar dit past ook niet in deze serie. De regisseur neemt zijn tijd om de verhalen van Camilla op het scherm uit te beelden, waardoor er meer licht geworpen wordt op de personages en de omgeving dan op effecten om het geheel spectaculairder te maken. Een aflevering duurt dan ook negentig minuten, dus kijk deze serie alleen als je het fijn vindt om er goed voor te gaan zitten. Fijne serie om lekker mee te speuren naar de dader en het motief!

Muziek / Album

Hokjesangst

recensie: Grainne Duffy - Test of Time

Het is nooit te laat om kennis te maken met mooie muziek. In 2010 nam Grainne Duffy het album Test of Time op dat vorig jaar verscheen in de UK. Nu kunnen we in Nederland kennismaken met Duffy.

~

Een paar draaibeurten van Test of Time maken duidelijk dat de muziek van Grainne Duffy niet in één hokje te vangen is. De mengeling van pop, (power-)blues, rock en zelfs een vleugje reggae maken het luisteren van dit album tot een fijn avontuur. Het meest voor de hand ligt de vergelijking met bluescollega Bonnie Raitt. Dat komt door de kleur van het stemgeluid van Duffy.

Smeltkroes
In 2007 debuteerde Grainne Duffy al met Out of the Dark dat geheel onder de radar van vele muziekliefhebbers is gebleven. Het heeft dus vele jaren geduurd voordat haar tweede album Test of Time het levenslicht mocht zien. Voor velen is het een eerste kennismaking met deze dame. Er zijn liedjes op dit album die alles in zich verenigen, zoals het fijne ‘Let Me In’; een ware smeltkroes van powerblues, rock en pop komt aan de luisteraar voorbij. Het daarop volgende ‘Rock’Rollin Stone’ vermengt het gedachtegoed van Joan Jett & The Blackhearts met dat van The Pretenders tot een nieuw amalgaam.

Van Popovic tot Rod Stewart
Duffy gaat op ‘Falling For You’ zo tekeer dat, als ze even door zou pakken, in de buurt van Ana Popovic komt. In de wat rustigere nummers schuurt ze echter dichter tegen Rod Stewart aan. De albumafsluiter ‘In My Arms’ raakt de gevoelige snaar nog even.

Het album Test of Time zal de tand des tijds goed kunnen doorstaan. Met alle invloeden en vergelijkingen voelt de gebrachte mix als van alle tijden aan. Bovendien is Grainne Duffy een dame die de gitaar goed kan bespelen. Het legioen goede vrouwelijke gitaristen is zo klein dat we blij mogen zijn met deze aanwinst. Hopelijk gaat Duffy net zo’n lange carrière als Bonnie Raitt tegemoet. Dit nieuwe album is een heel fraai statement om haar kwaliteit aan de wereld kenbaar te maken.

 

Boeken / Fictie

Orlando’s huis bestaat!

recensie: Diverse auteurs - De Parelduiker 2013/4, Louis Couperus

.

Boeken / Non-fictie

Openhartig over verleden, heden en toekomst

recensie: Neil Young - Waging Heavy Peace

Dat Neil Young een icoon is van de popmuziek, hoeft aan niemand uitgelegd te worden: Young is aan zijn zesde decennium bezig. Onlangs schreef hij zijn autobiografie, maar hij is nog lang niet uitgespeeld.

Als sinds de late jaren zestig ben ik fan van Neil Young. Mijn eerste single ‘Expecting to Fly’ kreeg ik van mijn vader, in een winkel vol bladmuziek in Tilburg: Spiero. Het duurde zo’n tien jaar voordat een soloalbum van Young de verzameling kwam versterken: Comes A Time uit 1978. In zijn boek Waging Heavy Peace schrijft Young dat dat zijn best gelukte album in zijn eentje is. Wat een toeval om bij zo’n album in te stappen. Het is nu een mooi moment om zijn biografie te lezen.

Spulletjes-man
Vanaf de eerste pagina’s neemt Neil Young je mee op sleeptouw in de wereld van zijn verleden en heden. Al in de eerste hoofdstukken schrijft hij over zijn behoefte om weer met Crazy Horse te gaan opnemen. Dat die honger zal uitmonden in Psychedelic Pill, is inmiddels historie. Dit album kan gerekend worden tot een van de beste van de meester met zijn band.

Young schrijft openhartig over het feit dat hij “spulletjesman” is, ofwel een verzamelaar. Modeltreinen en auto’s uit de jaren vijftig zijn gewilde verzamelobjecten, maar ook manuscripten, foto’s, bandopnamen, platen en kleren, zo schrijft hij in het boek dat hij op Hawaï schreef. Zijn innige vriendschap met Stephen Stills duikt al vroeg in zijn carrière op en duurt voort tot op de dag vandaag. Ook verhaalt Young over zijn liefdesleven, zijn kinderen en zijn gezondheid. Beide laatste onderwerpen zijn niet zonder zorgen en hebben hun weerslag op zijn leven. Natuurlijk is de rode draad zijn immer voortdurende muzikale carrière. Ook zijn vriendschap met een collega als Bruce Springsteen komt aan bod en de verwantschap die ze voelen bij het overlijden van hun muzikale maatjes; Young verloor Ben Keith ongeveer op hetzelfde moment dat Springsteen zijn ‘brother’ Clarence Clemons moest afgeven. Het raakte beiden mannen tot in hun ziel.

Sommige feiten komen op meerdere plaatsen in het boek terug. De ene keer als een kijkje vooruit, de andere keer op de chronologische plaats en soms als een flashback. Young speelt haasje over met de tijd: de tijd in zijn geheugen, de tijdlijn van het boek en de tijd waarin hij leeft als hij schrijft. Het maakt deze biografie tot een aangenaam boek omgeven door een moment in het leven van de meester zelf.

Tal van projecten
Dat Young een grootverbruiker van wiet was is geen geheim. Maar in sommige periodes was het ook cocaïne, zoals tijdens het legendarische Woodstock, dat zelfs het spel van Crosby, Stills, Nash & Young negatief beïnvloedde tot een van hun slechtste optredens ooit, volgens Young. Als hij start met het schrijven van dit boek is hij net clean en moet hij nog ontdekken of hij ook zonder wiet liedjes kan componeren. Dat het uiteindelijk meer dan meesterlijk lukt moet voor hem een enorme overwinning zijn in de nieuwe cleane fase van zijn leven.

Young is naast de muziek betrokken bij tal van projecten, zoals Lincvolt om een elektrische auto te ontwikkelen en het Pure Tone project  – dat inmiddels de naam Pono heeft (Hawaïs voor rechtvaardig en goed) –  om muziek op studiokwaliteit in een streamingdienst beschikbaar te stellen binnen een verdienmodel voor de artiesten. Young staat geduldig stil bij de drijfveren achter deze projecten en zijn persoonlijke motivatie om eraan mee te doen. Zijn zakelijk maatje Elliott Roberts staat hem hierbij altijd met raad ter zijde.

De muziek blijft centraal staan, inclusief de samenwerking met collega-artiesten. Zijn muzikale zus, zoals Young haar noemt, Linda Ronstadt, komt geregeld terug in zijn carrière, net als Nicolette Larsson en Emmylou Harris. Naar het einde van het boek buitelen de tijdlijnen over elkaar heen. Het biografiewerk leest daarbij af en toe als een echt spannend boek. Young verklapt er meer over te vertellen in een volgend schrijven. Wie zijn muzikale oeuvre kent, zal veel plezier beleven aan het lezen van dit boek dat zeker niet zijn laatste zal zijn.