Waar anders dan in de Hermitage in Amsterdam zou een tentoonstelling ter afsluiting van het Nederland – Ruslandjaar moeten plaatsvinden? Na de vele incidenten van het afgelopen jaar is er de hoop dat het meest degelijke museum van Amsterdam, tevens dependance van de Hermitage in St. Petersburg, de uitgelezen plek is het Ruslandjaar nog enige glans te verschaffen.
Lopend door de tentoonstelling blijkt niets minder waar. ‘Russisch atelier aan de Amstel – 10 hedendaagse kunstenaars’ is niets anders dan een nieuwe misvatting in het al zo rumoerige Nederland – Ruslandjaar dat nu (gelukkig) bijna ten einde raakt.
Van de Hermitage zijn we mooie, goed verzorgde tentoonstellingen gewend van voornamelijk avant-gardekunstenaars. Hoe schrijnend is het contrast met de hedendaagse kunstenaars die in deze rommelige tentoonstelling te zien zijn. Het is jammer dat het museum in de eerste handreiking naar hedendaagse kunst zo erg de mist in gaat. Het budget voor de tentoonstelling was duidelijk aan de lage kant, letters van zaalteksten lijken hergebruikt van eerdere tentoonstellingen en beschrijvingen bij kunstwerken zijn in A4-vorm op een plankje hout geplakt naast het werk. Een charmante oplossing, ware het niet dat in de A4’tjes-op-plank spelfouten te ontdekken zijn. Een bezoeker kon de fout ‘oevre’ niet aanzien en plaatste een ‘u’ ertussen met pen. Omdat het contrast zo groot is met de gebruikelijke norm van de Hermitage, merk je direct dat ze hedendaagse kunst niet zo serieus nemen.
In een tentoonstelling ter ere van een vriendschapsjaar in een dependance van het desbetreffende land verwacht je geen sterke maatschappijkritische kunst. Dat is erg jammer, omdat het uitgangspunt van de tentoonstelling zich juist erg goed leent voor maatschappijkritiek: kunstenaars die in Nederland wonen en hun wortels in Russische grond hebben, tonen hun werk. Ze richten zich echter meer op hun leven als kunstenaar zonder vaste woonplaats dan op hun eigen Russische identiteit. Dat terwijl in de afgelopen jaren de situatie in Rusland op het gebied van mensenrechten enorm achteruit is gegaan. Met als dieptepunt de anti-homowet die verbiedt dat personen van hetzelfde geslacht in het openbaar hun liefde mogen uiten. Daarnaast wordt het journalisten steeds lastiger gemaakt om kritisch te zijn en ook censuur wordt steeds sterker.
Het is verder opmerkelijk dat er in een tentoonstelling met hedendaagse kunst totaal geen aandacht wordt gegeven aan de huidige relatie tussen Nederland en Rusland. Vooral aan het einde van een vriendschapsjaar, rijk aan incidenten waarin Rusland en met name Poetin het nieuws maandelijks bepaalden; de NOS maakte zelfs een overzichtslijstje waarin alle verschillende incidenten tussen Nederland en Rusland van 2013 terug te vinden zijn. Juist de afwezigheid van kritiek op Rusland maakt dat de tentoonstelling leeg aanvoelt en geen goede weergave is van de hedendaagse cultuur. Je zou bijna denken dat er in het Nederlandse museum censuur is toegepast om de politieke banden goed te houden. De werken die te zien zijn gaan meer over universele kwesties als verbondenheid en identiteit, ook laten verschillende kunstenaars een visie op sociale media en privacy zien, maar echt Russisch is het allemaal niet.
~
Vergelijking
Een verrassend element in de tentoonstelling is de ruimte met telefoons en videoschermen waar je naar interviews met de deelnemende kunstenaars kunt kijken. Ook hier hoef je geen kritiek op het politieke beleid van Rusland te verwachten, alhoewel er wel over vergelijkingen tussen het kunstenaarschap in Rusland en Nederland wordt gesproken. Andrei Roiter vertelt hoe in Nederland de kunst erg geïnstitutionaliseerd is, overal zijn theorieën voor, er zijn scholen voor curatoren, Masteropleidingen voor kunsteducatie, bijna alles in de Nederlandse kunstwereld is overdacht en afgebakend tot een professie. In Rusland is dat veel minder. Hij noemt het land meer naïef en romantisch. Bij deze vergelijking laat hij het, hij geeft niet aan wat hij beter of slechter vindt.
Deze zekere mate van oppervlakkigheid geldt voor alle interviews. Toch zijn ze interessant om te bekijken, al is het maar omdat in tentoonstellingen niet vaak zoveel ruimte wordt gegeven aan de filosofie van de kunstenaar.
Verwarring
Er zijn een aantal ruimtes gecreëerd waarin visueel werk en enkele audio-installaties worden tentoongesteld. Het probleem in die ruimtes is dat het licht te sterk is afgesteld waardoor je de projectie niet goed kunt zien en het geluid zo zacht is dat je veel inspanning moet leveren om te verstaan wat er gezegd wordt. Deze ruimtes hadden even goed niet in de tentoonstelling kunnen zitten.
~
Aan het einde van de tentoonstelling raak je in de war, omdat je fotocollages uit de serie ‘dubbelportretten’ van Julia Winter voor een tweede keer tegenkomt. Het zijn mooie esthetisch bewerkte foto’s waarin steeds twee gezichten te herkennen zijn. Winter speelt met verschillen tussen man en vrouw, geschiedenis en heden, jong en oud en door middel van allerlei toegevoegde attributen ontstaat er een dialoog tussen de werken. De keuze voor een tweede ruimte vol met foto’s uit dezelfde serie op een relatief grote afstand van de eerste ruimte brengt je aan het twijfelen of ze er misschien alleen hangen ter opvulling.
Desillusie
Met de wetenschap dat de Hermitage normaal gesproken tentoonstellingen maakt die tot in de puntjes verzorgd zijn, verlaat je ‘Russisch atelier aan de Amstel – 10 hedendaagse kunstenaars’ totaal gedesillusioneerd. Mocht je twijfelen of het ooit nog goed komt, ga dan nog even langs de hoofdtentoonstelling ‘Gauguin, Bonnard, Denis’; daar hoef je niet met de pen in de aanslag heen om beschrijvingen te corrigeren.
Ondermeer Andrei Roiter, Gluklya en Julia Winter - Russisch atelier aan de Amstel – 10 hedendaagse kunstenaars
Gezien in:De Hermitage,Amsterdam Nog te zien tot:zondag 05 januari 2014
Steven Wilson is waarschijnlijk de artiest in de progrock met de grootste productie. Zowel onder zijn eigen naam als met anderen is de stroom bijna niet te stuiten. Drive Home is een tussendoortje.
In februari van dit jaar bracht Wilson nog The Raven That Refused To Sing (And Other Stories) uit; een niet te versmaden album. Het mini-album Drive Home bevat zowel een dvd als cd, waarbij de dvd wordt gepresenteerd als hoofd-item en de cd het extraatje is, en is een aanvulling op zijn vorige album.
Muziek is zowel op de dvd als de cd het hoofdbestanddeel. Op de cd wordt de liefhebber getrakteerd op vier live-opnames van een concert dat gegeven is in Frankfurt. Deze dubbelen dan exact met de dvd waarop het beeld staat.’The Holy Drinker’, ‘Insurgentes’, ‘The Watchmaker’ en ‘The Raven that Refused to Sing’ vormen samen een dik halfuur live progrock-plezier. Een mooi document voor wie erbij was, maar ook voor de fans die het met deze registratie moeten stellen.
‘The Raven that Refused to Sing’ vinden we op de cd nog eens terug in een orkestrale benadering. Op de dvd wordt de liefhebber met een ‘5.1 surround audio’ versie naast deze orkestversie ook nog verrast met een nooit eerder verschenen nummer ‘The Birthday Party’. Steven Wilson maakt het zijn fans niet makkelijk om alles van hem te verzamelen. Maar het is kwalitatief altijd wel helemaal in orde wat de oren als voer krijgen aangereikt door deze ijverige rasmuzikant.
Sinds twee jaar woont de Faeröerse zangeres Eivør in Denemarken. Al sinds haar debuutalbum, dat ze maakte op haar zestiende, staat ze in de lokale belangstelling. Ze slaat nu haar vleugels uit buiten de Scandinavische landen.
~
Het concert van Eivør in Hamburg vindt plaats in een straat achter de beroemde Reeperbahn in een oude bioscoop. Dat is een goede plek om die stad te veroveren: het is op een paar honderd meter van het stamcafé van The Beatles, de plek waar vier jongens uit Liverpool besloten om een bandje te beginnen. De Prinzenbar laat aan de buitenkant geen pracht en praal zien, maar is van binnen prachtig met oude ornamenten in gips en met engeltjes. Een hele intieme plaats om een eerste concert van Eivør te beleven met zo’n tachtig toegestroomde muziekliefhebbers, die hun waardering niet onder stoelen of banken steken.
Hamburgs concert Eivør start haar concert met een liedje in haar moedertaal om vervolgens het openingsnummer van Room te spelen. ‘Green Garden’ voelt als een warm bad dat de luisteraars omarmt. Samen met toetsenist Michael Black zet Eivør het geluid van een complete band neer. Percussie speelt ze deels met de voet en deels gebruikt ze een inheemse trom: een op een raamwerk gespannen doek waarmee ze opzwepende klanken en ritmes speelt. De nadruk ligt op het nieuwste album. Zo horen we natuurlijk de jongste single ‘Rain’. Maar ook het titelnummer ‘Room’ ontbreekt niet op de setlist.
Het (op het album) Engelse nummer ‘I Know’ krijgt een Faeröerse benadering onder de titel ‘Eg Veit’. Tussen de liedjes klapt het publiek uitzinnig zodat ze bijna niet kan starten met het volgende nummer. Het publiek roept de artieste tot tweemaal toe terug voor toegiften. Iedereen verlaat opgetogen de kleine zaal. De kwaliteit van Eivør is neergedaald in Duitsland.
Napraten over de show Na de show en de enorme hoos aan concertbezoekers die de muziek van Eivør willen aanschaffen spreken we met haar in de dan lege concertzaal.
Wat een prachtige jurk draag je. “Dank je. Mijn vriend heeft hem gemaakt van tafelkleedjes met macramé van mijn oma.”
Wat dacht je toen mijn eerste artikel op mijn blog verscheen? “Ik dacht wat gebeurt hier? Ik moest het meteen delen! Leven van de muziek was altijd mijn droom. Toen ik zestien was dacht ik: ik ga nu een album opnemen en sinds die tijd leef ik van de muziek. Mijn albums zijn allemaal nogal verschillend. Ik houd ervan om steeds nieuwe dingen te ontdekken.”
Inmiddels ben je naast de Faeröer eilanden bekend op IJsland, in Denemarken en begint Noorwegen te komen. Wanneer werd je bekend in IJsland? “Ik verhuisde viereneenhalf jaar geleden naar IJsland om klassieke zangtechniek te leren. Ik had daar een band Krakan. IJslanders hebben een voorliefde voor muziek van de Faeröer eilanden. Vanaf toen is het succes daar begonnen en ik kom er nog steeds vaak.”
Je leeft nu in Denemarken? “Ja, in Kopenhagen nu al zo’n zes jaar.”
Mis je de eilanden? “Ja, heel erg en ik ga dan ook zo’n zes tot acht keer per jaar naar huis. Het is er zo bijzonder, de uitzichten en het feit dat je vier seizoenen kan beleven in één dag.”
Zelfs op je nieuwste album Room zijn veel invloeden te horen van de Faeröer eilanden. “Dat klopt omdat vaak mijn invloeden uitkomen bij mijn wortels die daar liggen. Het gaat ook veel over familie en liefde.”
‘True Love’ gaat over de liefde maar heeft een bijzondere video. Daar zie je De Dood een rol spelen. “Het liedje is gebaseerd op een gedicht dat een vriend van me in Canada schreef. Ik heb daar de muziek bij geschreven en een andere vriend op de Faeröer eilanden maakte die bijzondere video erbij.”
Is het liedje ‘Boxes’, dat je vanavond zong, ontstaan toen je verhuisde naar Denemarken?
~
“Ja, ik heb het zo’n twee jaar geleden geschreven toen ik mijn huis verkocht omdat de man met wie ik nu getrouwd ben in Kopenhagen leefde. We besloten daar iets nieuws op te bouwen. Ik had zo’n fijn opgeruimd gevoel toen ik alles ingepakt had en alles schoon was. Ik voelde me bevrijd en dat gaf de inspiratie voor het lied.”
Zing je het liefste in Faeröer of in het Engels? “Dat is heel moeilijk te zeggen omdat ik altijd ook in het Engels gezonden heb. Ik heb altijd gehouden van Leonard Cohen, Nick Drake en Neil Young, die prachtige liedjes schrijven. Er is een groot verschil om het te mixen met het zingen in Faeröers dat natuurlijk mijn moedertaal is. De twee talen zingen is fijn en ook het publiek wil de mix graag horen.”
De drum die je speelt: is dat een drum van de eilanden? En het instrument waarmee je de show opende? “Nee, het is een Sámi-drum uit Noorwegen en ik startte op een kalimba uit Zuid-Afrika.”
DE INVLOEDEN
Door welke artiesten werd je beïnvloed in je vroege jaren? “Ik heb heel veel geleerd van een folkzangeres Annika Hoydal die nu al in de zestig is. Ze is een groot singer- songwriter en goed artiest. Ze kan goed verhalen vertellen. Daarnaast is ook Hanus G Johansen van grote invloed op me geweest.”
Is de muziekindustrie groot op de Faeröer eilanden? “Ja, er komt veel muziek van de Faeröer eilanden en de scene is de laatste vijftien jaar groeiende. Dat is geweldig. Zo’n tien jaar geleden was er een soort muzikale bel waaruit heel veel muzikanten opkwamen zetten.”
Toen we reisden over de eilanden zagen we niet zoveel plaatsen om op te treden. Zijn ze er wel? Of is alles gecentraliseerd in Torshavn? “Er zijn een paar podia maar we zouden er meer willen hebben. Rock ‘n’ roll-podia missen we op de Faeröer eilanden. Muzikanten klagen daar al vele jaren over. De centrale concertzaal ‘The Nordic House’ is gesitueerd in Tórshavn en die is erg mooi, maar je moet dan wel minimaal vierhonderd tickets verkopen en dat is niets voor opkomende bands. We hebben wel diverse zomerfestivals. Het populairste zijn Summarfestivalurin en het G festival.”
Welke andere muzikanten van de eilanden draag je een warm hart toe?
~
“Er zijn vele grote artiesten om te bewonderen. Maar om er een paar te noemen naast mijn invloeden: Kári P (singer/songwriter) en Teitur (singer/songwriter). Er is ook nog een groot aantal nieuwe en inspirerende bands als Orka, Hamferð, Guðrun and Bartal, Hogni, Knut en ik zou nog veel meer namen kunnen noemen. Er komt momenteel zoveel muziek van de eilanden.”
Is Teitur de enige artiest naast jezelf die het gemaakt heeft buiten de eilandgrenzen? “Ik denk dat er ook andere bands zijn die carrière gemaakt hebben buiten de Faeröer eilanden zoals de metalband Týr. Zij hebben ook een grote fanbasis buiten de eilanden.”
Is het moeilijker om een carrière op te bouwen in de muziek als je van de eilanden komt? “Dat is moeilijk te zeggen. Dat was twintig jaar geleden zeker het geval maar het is in 2013 veel makkelijker omdat de wereld veel kleiner is geworden. Je moet er alleen op voorbereid zijn dat je veel moet reizen. Maar waar een wil en de passie er is, is er ook een weg.”
Ik hoor heel veel invloeden van Afrikaanse en Native Amerikaanse muziek. Of is dat Faeröers? “De traditionele muziek van Faeröer licht dicht tegen Native Amerikaanse muziek aan en ik ben aardig beïnvloed door keelklank-zangers.”
DE TOEKOMST
Het nieuwe liedje ‘Remember Me’ is heel mooi. Werk je aan een nieuw album? “Ja, ik hoop in de zomer een nieuw album op te nemen. Ik werk eraan in mijn huiskamer als ik tijd heb.”
Als je optreedt doe je dat op blote voeten. Waarom doe je dat? “Ik treed al zolang ik me kan herinneren blootvoets op. Ik voel me niet klaar om met schoenen aan het podium te betreden en ik voel me meer verbonden met de aarde, denk ik.”
Recent speelde je in Canada de rol van Marilyn Monroe. Gaan we daar ook hier wat van zien of was het een eenmalige gebeurtenis? “Het was een geweldige ervaring. Ik houd van het werk van Gavin Gryars en de rol was een eer voor me. Ik hoop dat hij de wereld gaat overtrekken maar dan heeft hij veel financiële ondersteuning nodig. De tijd zal leren of dat gaat gebeuren.”
Je deed ook een tour met Lennart Ginman. Hebben jullie ook opnames gemaakt die we gaan horen? “Ja, dat was een side project van me en het was interessant om samen te werken. We toerden samen en gingen daarna meteen de studio in. Dat was een heel intens proces en ben heel benieuwd om het eindresultaat te horen.”
Je won vele prijzen. Op welke ben je het meeste trots? “Ik won dit jaar de songwriters-prijs in Denemarken. Ik ben daar momenteel het meeste trots op.”
Je werd dit jaar dertig jaar. Voelt dat als een mijlpaal? “Och, dertig is maar een getal maar het maakt me ook ervan bewust hoe snel dingen gaan.”
Wat zijn de plannen om de rest van de wereld te veroveren? “Volgend voorjaar zal ik opnieuw naar Duitsland komen en in de zomer zal ik op een aantal festivals zijn. Waar ik vooral naar uitkijk is een serie concerten op de Faeröer eilanden en IJsland, waarvan ik een aantal samen met een symfonie-orkest zal optreden.”
Na drie keer door verschillende leden van haar staf gemaand te zijn, is het toch tijd dat Eivør zich terugtrekt. Na omhelzingen en afscheidskussen vertrekt ze naar het overleg met haar manager in Duitsland ons achterlatend met een onvergetelijke ervaring gesproken te hebben met een pareltje uit de hedendaagse muziek.
Vogels zijn interessante wezens die zeer de moeite van het achtervolgen waard zijn. Dat dachten de makers van Earthflight ook. Vandaar dat ze zich kosten noch moeite hebben bespaard met deze bijzondere documentaire.
Alle dieren met vleugels worden in beeld gebracht, variërend van papagaaien in het regenwoud tot eenden die kwetterend door de lucht vliegen. Met behulp van onbemande vliegtuigjes, slowmotioneffecten en stabiele shots vanuit helikopters, zijn de makers erin geslaagd indrukwekkende beelden te schieten van diverse soorten vogels die ofwel vliegen, rusten, jagen en zwemmen.
Maar niet alleen de vliegende dieren krijgen aandacht. Als hun paden kruizen met andere dieren, zoals bijvoorbeeld een dolfijn, wordt de camera ook op dat andere dier gericht. Soms lijken de vogels daardoor meer een excuus om stiekem andere dieren te filmen. Erg storend is het niet, maar toch blijft de camera bijvoorbeeld net wat te lang aan die haai kleven die net een lekker hapje te pakken heeft gekregen.
Een natuurdocumentaire is uiteraard meer dan alleen mooie plaatjes schieten. De beelden zijn dan ook voorzien van leerzame teksten die zijn ingesproken door acteur David Tennant. Met een rustige en prettig dictie vertelt hij over de gewoontes van de vogels en weet hij de kijker op deze manier mee te nemen op een bijzondere reis.
Toch weet het nooit helemaal uit te stijgen boven de gemiddelde natuurdocumentaire. Hoe speciaal de filmtechnieken ook geweest mogen zijn, het enige bijzondere is dat de focus op de vogels ligt. En dat niet eens de hele film door.
Ze doen dit niet alleen. Het duo krijgt hulp van een ervaren natuurdocumentaire filmmaker en een aantal gidsen die hen door het dichte bos moeten leiden en kennis laten maken met wat er zoal rondkruipt.
~
De opzet wordt groots gebracht. Immers, zo worden we er steeds aan herinnerd door de voice-over, niemand is erin geslaagd zo dicht bij deze soort apen te komen of zelfs zo diep deze jungle door te dringen. Het enthousiasme van Anderson doet hier nog een schepje bovenop wanneer ze weer eens een nieuwe manier heeft gevonden om haar geliefde aapjes te bestuderen. In de tussentijd maakt Grieve zijn eigen ontdekkingstocht en komt hij onder andere in aanvaring met een groep olifanten.
Erg leuk allemaal, maar de documentaire blijft wel ietwat op de vlakte. Liever wordt de aandacht gericht op een voorbij kruipende giftige duizendpoot, of hoe Grieve de ‘Jane’ begint te worden en Anderson de ‘Tarzan’. De dieren komen nog wel voorbij en zijn indrukwekkend om te zien, maar meer ook niet. Als na de derde aflevering zowel Anderson als Grieve verzuchtten dat de tijd voorbij is gevlogen en ze hun geliefde boomhut moeten verlaten, lijkt het avontuur voor de kijker juist nog te moeten beginnen.
De Tsjechische Patrik Ouøedník schrijft ambitieuze boeken. Eerder verscheen bij uitgeverij IJzer Europeana, en zojuist is een tweede roman verschenen: Het geschikte moment, 1855. Met dit boek gaat Ouøedník opnieuw op hoogst eigenwijze en geestige manier de strijd met het Europese intellectuele gedachtengoed aan.
‘Vrijheid is een vrucht van hartstocht, niet van verstand’ schrijft de anonieme briefschrijver waarmee Het geschikte moment, 1855 opent. ‘Hartstocht is een geschenk van de natuur, niet van de beschaving.’ Daarmee is geschetst wat de personages in deze roman zoeken. Zij verlangen vrij te zijn; vrij van de gecorrumpeerde Europese samenleving, vooral. Deze man blikt in 1902 terug op de vrije, anarchistische kolonie Fraternitas in Brazilië. In Fraternitas zal de roep van de Franse revolutie bewaarheid worden. Er zal vrijheid en harmonie zijn.
Na zijn brief, aan een niet nader geïdentificeerde vrouw en vroegere liefde, volgt het fragmentarische dagboek dat één van de Italianen tijdens de bootreis naar Brazilië heeft bijgehouden. Uit zijn aantekeningen blijkt hoe het mislukken waar de briefschrijver over schreef al tijdens de boot zichtbaar was. Aan boord zijn Italianen, Fransen, Duitsers, Oostenrijkers en ‘Slaven’: een heuse toren van Babel op een klein schip. Moedwil en misverstand heerst, zou je kunnen zeggen.
Een tirade
Het mooie is dat deze roman net zo historisch is als hij actueel is. De briefschrijver heeft tabak van de literaire mode van zijn tijd, die net zo goed de onze kan zijn: zo is hij bijvoorbeeld ‘geenszins voornemens me aan de canons van de huidige literatuur te onderwerpen die van auteurs vermakelijke perversiteiten uit hun privéleven eisen.’ Na ’te onderwerpen’ had hier een komma kunnen staan, maar het ontbreken daarvan versterkt het sentiment van deze in één vlaag op het papier gesmeten tirade.
De hele notie literatuur moet van hem het onderspit delven: ‘in schrijven zit de waarheid, in literatuur de leugen.’ En hij streeft juist zo naar waarachtigheid, naar een leven zonder beperkingen en eisen, ook niet die van de taal en haar metaforen. En liefde, hij wil pure liefde, zonder enige beknotting. Hij droomt over de meest verregaande versie van dit streven:
…dat ooit op een dag de mensen het helemaal zonder woorden kunnen stellen en louter met de blik van hun ogen in eindeloze liefde en genade, in de wederzijdse verstandhouding van vrije wezens, met elkaar zullen praten.
Uiteenrafelen
Na deze brief, die leest als een goed geschreven en doordacht essay, volgt het dagboek of journaal van een van de mensen die ook in deze utopie geloofde. De vaart is hoog, en terwijl de boot met kolonisten de Atlantische Oceaan oversteekt, gaat de utopie ten onder. Er doen zich onenigheden tussen de verschillende nationaliteiten voor. Taalbarrières beperken de makkelijke uitwisselingen van informatie en ideeën. Het lijkt de Europese Unie wel, zij het omgekeerd: de Duitsers aan boord zijn arm en lenen geld van de Fransen en Italianen.
In Brazilië aangekomen stopt het dagboek, om zes maanden later weer de draad op te pakken. Viermaal nog wel. Viermaal begint het dagboek opnieuw, met telkens ongeveer dezelfde onderdelen, maar telkens zijn die in een andere volgorde geplaatst. De totale anarchie en verwarring in de kolonie worden zo perfect tot uiting gebracht: met het uit elkaar vallen van de samenleving valt de romanvertelling uit elkaar.
Dromen van vrijheid
De vrije kolonie mislukt. Door de verschillende versies is moeilijk te zeggen wat er precies gebeurd is. De laatste versie van het dagboek begint zo:
15 oktober. Ik ben er niet helemaal zeker van of het vandaag 15 oktober is. Op die dag is mijn moeder geboren. Toen we in de kolonie aankwamen, ben ik met mijn dagboek gestopt. Ik weet eigenlijk niet waar ik moet beginnen. Ze is geboren in Casalvieri, in de buurt van Rome.
De verteller is verward, de zinnen vormen geen logisch en coherent geheel. De wereld is door elkaar gehusseld, en daarmee ook de roman over die wereld.
Kortom: het leven is niet makkelijk te vangen. ‘Mijn leven, madame, is geen roman die u tussen kaften kunt persen’, schreef de briefschrijver al. Er zijn rafelrandjes, een leven loopt over de kaften van de roman heen. Daarom heeft de briefschrijver niks op met de ideologieën van zijn tijd: ze doen een poging een raster op de wereld te drukken en pretenderen vervolgens dat dit past. Het zal niet zo zijn. Utopieën vergaan, zonder uitzondering. Maar we mogen dromen van die dag, ooit, dat we zonder woorden kunnen liefhebben.
Het schrijven van een tweede roman is nooit makkelijk. Zeker niet na een succesvol debuut als PAAZ, de ‘psychiatrische roman’ waarmee Myrthe van der Meer (1983) doorbrak. Met Kalf slaat ze een nieuwe weg in.
waarmee Myrthe van der Meer (1983) doorbrak. Met Kalf slaat ze een nieuwe weg in.
PAAZ (2012) maakte indruk door de nuchtere toon, openheid en humor waarmee Myrthe van der Meer vertelde over haar tijd op de psychiatrische afdeling van een ziekenhuis. Het boek won verschillende prijzen, waaronder de Psyche Mediaprijs (jury- en publieksprijs). Never change a winning team zou je zeggen, en het wachten was op haar volgende boek over de geestelijke gezondheidszorg.
Feit en fictie
Gelukkig koos ze niet voor de makkelijke weg. Kalf gaat over twee (fictieve) mannen die weinig gemeen hebben met de ingestorte twintiger van PAAZ. We volgen acteur Jurgen Kapteijns, die zijn zieke grootvader Onno een laatste dienst bewijst. Onno heeft zich in Amerika opgewerkt tot wereldberoemde maar ook tamelijke arrogante acteur, die nauwelijks met zijn kleinzoon door één deur kan.
Niettemin is hij nu in Nederland om zijn laatste to do–lijstje af te werken. Van een bezoek aan Carré tot een motorritje door het Vondelpark: Onno dwingt Jurgen tot een eclectische road trip door het land. Onderweg lopen de spanningen tussen de twee hoog op. Behalve door de benzine in Jurgens cabrio, wordt het verhaal voortgedreven door de woede en frustratie, verwijten en leugens van de twee bloedverwanten en collega’s.
Achter het masker
Maar hoezeer ze de ander ook verafschuwen, Jurgen en Onno hebben elkaar hard nodig. Voor Jurgen vormt zijn grootvader de laatste krakkemikkige brug naar zijn familieverleden. Omgekeerd is Jurgen voor Onno het enige houvast aan het einde van zijn leven, en een link naar de ongewisse toekomst van de familie Kapteijns. Onder de afgunst van de ruziënde acteurs gaan dan ook heel andere gevoelens schuil.
Om de parallel met PAAZ te trekken: ook in dat boek had de hoofdpersoon jarenlang een toneelstuk opgevoerd, tot haar masker door een crisis afbrokkelde en de wanhoop erachter zichtbaar werd. In Kalf zijn de hoofdpersonen letterlijk acteurs, en ook zij zijn behendig in het maskeren van hun gevoelens. Als ze samen in een leeg Carré staan, stelt Onno zijn kleinzoon (en zichzelf) de vragen:
Maar als je steeds iemand anders wordt, waar laat je dan jezelf? Hoe zorg je ervoor dat je niet leeggezogen wordt, dat je niet versplintert, dat er nog genoeg voor jou overblijft? Dat is de lege zaal. Wie ben je op de plek waar alles mogelijk is?
Het zijn belangrijke vragen, en niet alleen voor beroepsacteurs. Iedereen kan zich in het toneelspel van dit leven verliezen, zeker in een tijd van digitale podia als Facebook, LinkedIn en Twitter. Om niet te versplinteren, lijkt Van der Meer te zeggen, hebben we soms een leeg theater nodig, een “podium zonder publiek” waar we van de blik van de wereld verlost zijn.
Geslaagde koerswijziging Met Kalf bewijst Myrthe van der Meer dat haar verteltalent losstaat van de ervaringen die haar schrijverscarrière in gang gezet hebben. De plotwendingen en grappen zijn goed getimed, en met het hoge verteltempo houdt ze de aandacht moeiteloos vast. Wel speelt Kalf soms iets te makkelijk op de emotie, en is de beeldende stijl hier en daar wat overdone.
Maar deze kanttekeningen doen niets af aan de zeggingskracht van het verhaal, dat de herinnering aan PAAZ moeiteloos overstemt: het samenspel van de twee acteurs levert een boeiend verhaal op over het onderscheid tussen kunst en het leven, schijn en werkelijkheid, gezondheid en ziekte. Kalf is een geslaagde koerswijziging, een dappere eerste stap in de wereld van de ‘gewone’ romans.
Uitgever: House of Books Prijs: 18,95 Bladzijden: 320 ISBN: 9789044342932
In dit derde deel van 8WEEKLY’s verslag van het IFFR bespreken we een film waarin spanning resulteert in geweldloze moord, een film die verslag doet van een roadtrip en de langdurige relatie tussen de opa en oma van de filmmaakster, en als laatste een komedie over een koning en zijn personeel die zijn opgesloten in hun kasteel.
Geweldloos moorden
To Kill a Man Alejandro Fernández Almendras • Chili, Frankrijk, 2013 3.0
Boswachter Jorge en zijn gezin worden geterroriseerd door een lokale jeugdbende. Bendeleider Kalule gaat steeds verder, totdat de maat voor Jorge vol is.
Jorge is een timide boswachter die nog bij zijn ex-vrouw woont en zich laat commanderen zonder weerwoord te bieden. Gelaten sjokt hij naar de supermarkt waar hij net vandaan komt om nog bier te halen voor de vrienden van zijn zoon. Voor de tweede maal die dag wordt hij lastig gevallen door Kalule en zijn bende. Zijn geld en insulinespuit moet hij afstaan. Wanneer Jorges zoon Jorgito probeert de spuit terug te kopen wordt hij neergeschoten. Kalule belandt anderhalf jaar achter de tralies, maar wanneer hij vrijkomt begint de ellende pas echt.
Regisseur Alejandro Fernández Almendras maakt een vrij standaard revenge movie waarbij de hardnekkigheid van Kalule extreme vormen aanneemt. Jorge heeft als boswachter beschikking over allerlei dodelijke apparaten, zoals een kettingzaag en jachtgeweer, maar Almendras maakt een vrijwel geweldloze film. De dreiging die uitgaat van Kalule, de frustratie die dat opwekt en de machteloosheid van Jorge worden goed uitgewerkt, maar elke vorm van spanning ontbreekt. Jorge zelf is geen interessant personage en wanneer hij Kalule te grazen heeft genomen bloedt de film langzaam dood. Terug naar boven
Schlager, rendieren en andere vakantieperikelen
Sitzfleisch Lisa Weber • Duitsland, 2013 3.5
‘We hebben ook nog een vakantievideo, wil je die zien?’ ‘Nou liever niet’, hoor ik mezelf denken terwijl ik knik. Toch zelden leuk, zoiets. Bij de vakantiefilm van Lisa Weber ligt dat gelukkig anders.
Lisa Weber filmt de roadtrip van Wenen naar de Noordkaap die ze met haar opa, oma en broertje maakt. De reis heeft ongetwijfeld beelden van mooie Noorse en Zweedse landschappen opgeleverd, maar Lisa kiest ervoor met name de relatie tussen opa en oma Weber te tonen. Herkenbare vakantieperikelen en veel komisch gekibbel zijn het gevolg. En schlagermuziek. Heel veel schlagermuziek.
Een apart idee, je eigen opa en oma filmen. Tijdens de Q&A werd duidelijk dat Lisa constant filmt en dat haar omgeving daaraan gewend is, opa en oma incluis. Helaas bleek ook dat er helemaal geen idee achter de film zat en ze een half jaar heeft lopen knippen in een overvloed aan filmmateriaal.
Toch heeft Sitzfleisch zo zijn charmes. Opa en oma Weber zijn stereotype oudjes, al 47 jaar getrouwd en een mooi stel. Opa is gek van herten en rendieren en wil het liefst elk rendier in Scandinavië op de foto zetten, maar is ook ondankbaar, klaagt veel en lijkt oma niet echt te waarderen. Oma ondergaat vooral opa’s geklaag, zijn tirades en reageert laconiek op de kritische vragen van Liza betreffende hun huwelijk. Dat opa af en toe stoom moet afblazen en dat altijd op haar afreageert, dat is nu eenmaal zo.
Lisa bespreekt met haar broer de relatie van hun grootouders en komt tot de conclusie dat ze nooit wil worden zoals haar oma. De weinig liefdevolle relatie en een langdurig huwelijk brengt ze desondanks mooi in beeld, al wordt het niveau van een uit de hand gelopen home video nauwelijks overschreden. Terug naar boven
Komisch kunststuk
Stella Cadente Luis Minarro • Spanje, 2014 4.0
Luis Minarro debuteert met een komedie over het kortstondige bewind van koning Amadeo die van 1870 tot 1873 de scepter zwaaide in Spanje. Het regeren wordt hem onmogelijk gemaakt, voornamelijk omdat eigenlijk niemand hem mag.
Amadeo is een Italiaan, waardoor de communicatie tussen hem en zijn Spaanse onderdanen moeizaam verloopt. Hij heeft allerlei hervormingsplannen, maar deze kunnen niet worden uitgevoerd omdat er geen geld is. Bovendien wordt hij vermoord als hij zich buiten de muren van afgelegen kasteel bevindt. Amadeo en zijn bedienden moeten zich dus binnen en rondom het kasteel zien te vermaken.
Net zoals in Rowan Atkinsons Blackadder slaat de verveling toe, hetgeen leidt tot komische taferelen. Het schild van een kleine schildpad wordt ingelegd met goud en edelstenen, de bediende heeft seks met een watermeloen – onder begeleiding van opera – die vervolgens stijlvol wordt gepresenteerd aan Amadeo, en de koning leert de kok lezen.
De karikaturale karakters worden prachtig gefilmd in met kleur en contrast overladen scènes. Stella Cadente is een kunststuk waarbij elk shot op canvas geprint kan worden waarna er uren naar te kijken valt. De composities zijn klassiek, het sterk aanwezige rood, goud en wit spatten van het doek en wanneer Amadeo’s vrouw Victoria ten tonele verschijnt, is het aanleiding voor een fotoshoot in diavorm. De combinatie van wonderschone beelden met droge komedie maakt Stella Cadente tot een unieke ervaring. Terug naar boven
In dit tweede deel bespreekt 8WEEKLY een viertal films. In de eerste maken we een overlevingstocht in de jungle mee die dicht op de huid is gefilmd, vervolgens zien we een kannibaal met een kleermakerszaak, drugsgeweld in Mexico, en als laatste een schoonmaakster gedurende haar werkzaamheden.
De claustrofobische ruimte
Canopy Aaron Wilson • Australië, 2013 3.5
~
Canopy. Het betekent zoveel als dak of overkoepeling. Bijvoorbeeld van de cockpit van een gevechtsvliegtuig, of het bladerdek van een jungle. In theorie dingen die beschutting bieden, maar voor de Australische piloot Jim, die in de strijd om Singapore in 1942 door de Japanners wordt neergeschoten en in de jungle belandt, zijn het loze termen. Hij probeert in de desoriënterende en onafzienlijke jungle te overleven en uit handen van de Japanse soldaten te blijven. Een toevallige ontmoeting met een Chinese soldaat lijkt, ondanks het feit dat ze elkaars taal niet spreken, de overlevingskansen te vergroten.
Hoewel de aandacht een groot deel van de film wordt gericht op een enkel persoon, de setting niet of nauwelijks verandert en er heel weinig in wordt gesproken, is het Aaron Wilson in zijn debuut gelukt de overlevingstocht sterk te verbeelden. De jungle vervult hierin een hoofdrol, samen met de immer aanwezige dreiging die vaak niet zichtbaar is, maar wel invoelbaar wordt gemaakt. Dat heeft voor een deel te maken met de fraaie cinematografie, maar nog meer met de uitstekende sound design, waarbij je als kijker voortdurend wordt omgeven door oorlogshandelingen, junglegeluiden en zo nu en dan stemmen. Het enorme gebied krijgt daardoor iets claustrofobisch en met beperkte middelen wordt een overtuigend resultaat bereikt. Het maakt nieuwsgierig naar de overige delen, want dit is volgens Wilson de eerste film van een trilogie waarvan het tweede deel al voor zo’n tachtig procent geschoten is. Terug naar boven
De huiveringwekkende openingsscène van Caníbal maakt meteen duidelijk met wat voor persoon we hier te maken hebben. Iemand die met zorg zijn vrouwelijke slachtoffer uitzoekt, deze op redelijk creatieve wijze uitschakelt en vervolgens meeneemt naar zijn hut in de bergen. Dat dit personage de immer smetteloos geklede kleermaker Carlos is, bevroedt niemand. De keurige man vult zijn dagen in zijn kleermakerszaak in het historische centrum van Granada waar hij handgemaakte maatpakken voor zijn vermogende cliënten maakt, en zet zichzelf elke avond een vers gebraden stukje mensenvlees uit zijn goedgevulde koelkast voor. De gedachten gaan hierbij onwillekeurig naar de veel bloedigere én culinair hoogstaandere serie Hannibal.
Met strakke hand, in een haast ingetogen tempo, zonder gebruik van muziek of effectbejag zet regisseur Cuenca de wereld van Carlos neer. In zijn sterk gereguleerde leven is geen plaats voor een vrouw, tenzij zij invulling kan geven aan zijn ongebruikelijke vleselijke lusten. Dat ogenschijnlijke equilibrium waarin hij verkeert, wordt aan het wankelen gebracht als een bevallige Oost-Europese buurvrouw – die als masseuse haar geld verdient – in zijn leven verschijnt. Antonia de la Torre zet overtuigend de afstandelijke en keurige, maar ook verraderlijk kleurloze Carlos neer. Maar het is vooral de Roemeense actrice Olimpia Melinte die de show steelt, met de subtiele wijze waarop ze aan meerdere rollen invulling geeft. Terug naar boven
Uitzichtloze spiraal van geweld
Heli Amat Escalante • Mexico, 2013 4.0
~
Los Bastardos,een aantal jaren geleden te zien op het IFFR, liet al zien dat regisseur Amat Escalante er niet voor schroomde wreedheden levensecht en vol in beeld te tonen. Die beelden shockeerden niet alleen het publiek, maar riepen tevens de vraag op hoe dit in godsnaam was gefilmd. Ook in Heli is dat weer het geval, waarin dit keer de pijlen worden gericht op de drugsoorlog die Mexico in een spiraal van geweld heeft gestort.
De pasgetrouwde Heli woont met zijn vrouw, hun pasgeboren kind, zijn vader en zijn zusje in een huisje op het Mexicaanse platteland. Vader en zoon werken in een moderne autofabriek. Zuslief, amper de tienerleeftijd bereikt, heeft een vriendje die wordt opgeleid tot politieagent. Hij is het die uiteindelijk het hele gezin meesleurt in de Mexicaanse drugsoorlog met zijn vele uitwassen, waarin de politie machteloos of corrupt is en qua wreedheid niet onder doet voor de drugskartels. Escalante weet weer tastbare spanning in schijnbaar onschuldige scènes te leggen en tegelijkertijd de alledaagsheid en achteloosheid van het gruwelijke geweld te tonen. Dat een martelscène zich in een huiskamer afspeelt terwijl moeders op de achtergrond in de keuken keuvelt en enkele pre-tieners erbij betrokken worden, versterkt de impact alleen maar. Huiveringwekkend en vergaand. Terug naar boven
De eerste beelden laten nog net geen spreadsheet zien, maar de kijker wordt wel en detail duidelijk gemaakt hoeveel de film Reimon zowel financieel als in mensuren heeft gekost, en wie waarvoor heeft betaald. Wellicht is dit een bewuste link met het onderwerp van de film, maar – zoals veel in de film – blijft dit vaag. Reimon (kort voor Ramona) is de naam van een schoonmaakster in Argentinië. Zij wordt gevolgd als ze van huis naar haar diverse werkplekken elders in de stad forenst, en gedurende haar werkzaamheden. Haar (particuliere) opdrachtgevers lezen zo nu en dan complete passages voor uit Das Kapital van Karl Marx. Hier is een filmmaker bezig die misschien wel enig idee heeft wat hij wil vertellen, maar duidelijk niet in de vingers heeft hoe. De film is een aaneenschakeling van shots waarin weinig tot niets gebeurt, die technisch niet allemaal goed uitpakken en houdt permanent een weinig interessante hoofdrolspeelster in beeld die zo nu en dan ook nog eens per ongeluk in de camera kijkt. Terug naar boven
Op 22 januari is de 43ste editie van het International Film Festival Rotterdam van start gegaan, en 8WEEKLY is er weer bij. In dit eerste deel kijken we naar de dagelijkse beslommeringen van een fabrieksarbeider met een vreemde leefsituatie, een meisje dat via metal een band met haar overleden broer probeert te houden, en een vrouw die haar twee mannen het liefst zou omsmelten tot een enkele man om geen keuze te hoeven maken.
Japans absurdisme
Anatomy of a Paper Clip Ikeda Akira • Japan, 2013 3.5
~
Anatomy of a Paper Clip is een tragikomische, absurdistische Japanse film waarin we de zielloze fabrieksarbeider Kogure volgen tijdens zijn dagelijkse beslommeringen. Voorheen machinist, nu paperclipbuiger met een whiplash. Nekband incluis. Kogures dagelijkse routine van werken, slapen, opstaan en zijn gezicht wassen wordt echter doorbroken.
Kogure is een man zonder mening, een man zonder missie en al vrij snel een man zonder privacy. Net als in Borgman wonen er opeens vreemde mensen in zijn kleine appartement die een totaal eigen leven gaan leiden. Een vrouw doet ongevraagd en ongemerkt haar intrede en wordt vrij rap vergezeld door een man. Ze spreken een andere, niet ondertitelde taal, maar verstaan Kogure gek genoeg wel. Ook koken ze voor Kogure en vergezellen ze hem naar het park op zondag.
De vreemde vrouw in Kogures appartement ontpopt zich tot een vlinder terwijl Kogures leven aan hem voorbij vliegt. Het levert nog meer rare taferelen op in een allesbehalve standaard film. Terug naar boven
Godin van de metal
Metalhead Ragnar Bragason • IJsland, 2013 3.5
~
Baldur valt van de tractor, komt met zijn haren in de hooimachine terecht, wordt gescalpeerd en sterft. Zusje Hera staat tientallen meters verderop en ziet het voor haar ogen gebeuren. Ze verwerkt haar verdriet middels haar broers passie: metal.
Metalhead speelt zich af in de tachtiger jaren op een boerderij in een klein dorpje in IJsland. Na het ongeluk raakt Hera’s gezin ontwricht. Hera blijft als enig kind over, vader Karl voelt zich verantwoordelijk voor Baldurs dood omdat de tractor niet goed was onderhouden en moeder Anna glijdt af in een depressie en reageert steeds verbitterder op Hera en Karl.
Hera, ondertussen een jaar of twintig, wil het dorp en het drama ontvluchten. Ze komt niet verder dan het bushokje. Daadwerkelijk de bus nemen naar Reykjavik, daar is ze nog niet aan toe, ondanks aandringen van haar moeder en de buschauffeur. Anna op haar beurt weigert de kamer van Baldur op te ruimen en Karl ontwijkt elke conversatie over Baldur.
De situatie binnenshuis wordt al snel onhoudbaar en Hera zoekt haar toevlucht tot de metal en vandalisme. De recalcitrante Hera drijft haar ouders tot waanzin met lompe gitaarriffs die haar flying V-gitaar en Marshallversterker produceren. Ze test tevens het geduld van de andere dorpsbewoners en de nieuwe priester in het dorp. Gaat ze op zondag eens naar de dienst, steekt ze doodleuk een sigaret op.
Regisseur Ragnar Bragason vangt de tijdsgeest en de metal – die in Scandinavië vele malen populairder is dan hier – in een luchtig drama. Hera heeft gevoel voor humor en is geloofwaardig als rockchick die het spoor enigszins bijster is. Zelfs met op Kiss geïnspireerde make-up is er emotie af te lezen van haar gezicht. Daarnaast toont Bragason dat de vooroordelen die gepaard gaan met metal vaak niet kloppen. Niet alleen zijn de meeste metalmuzikanten prima langharige kerels, de metal zelf dient niet louter tot het aanbidden van de duivel.
Metalhead eindigt ietwat zoetsappig, maar de scheurende gitaren van Megadeth en Judas Priest maken veel goed. Het mooiste nummer is echter van Hera zelf, waarin ze haar zoete stem gebruikt om een gevoelig liedje in te zetten. Dat er vervolgens een lompe drumfill en dito lied volgt, past geheel binnen de film. Terug naar boven
Gedoemde driehoeksverhouding
Riocorrente Paulo Sacramento • Brazilië, 2013 3.5
~
Renate (Simone Iliescu) pendelt tussen twee uitersten in Rio de Janeiro. De conservatieve en intellectuele kant van kunstcriticus Marcelo (Roberto Audio) geeft haar een veilig gevoel en de kans haar intellectuele kant te uiten. Hij is echter ook saai en wil alles plannen en bespreken. De leuke wetenswaardigheden die hij zo nu en dan tentoonspreidt doen het goed in films, maar zijn onvoldoende om de relatie spannend te houden.
Spontaniteit, passie en avontuur vindt Renate in Carlos, een autodief die nauwelijks rond kan komen en grootse plannen heeft voor de toekomst. Het blijft slechts bij dromen, want hij is te druk met zijn huidige problemen om zich te richten op de toekomst. Een van Carlos’ problemen is Exu, het straatschoffie dat hij heeft geadopteerd. Exu slentert hele dagen op blote voeten door Rio De Janeiro, keyt dure auto’s en laat een tatoeage zetten.
De delicate driehoeksverhouding is net als Exu gedoemd te mislukken. Renate zou de mannen willen samensmelten, want nu kan ze geen keuze maken. Beide heren lijken overigens te weten dat ze niet de enige zijn. De grote ruzie tussen twee rivaliserende minnaars blijft uit, hetgeen ook wel eens prettig is.
Regisseur Paulo Sacramento beschrijft voornamelijk de hopeloze situatie in Rio de Janeiro. Aanvankelijk doet hij dat middels persoonlijke problemen. In het laatste gedeelte van de film hanteert Sacramento echter steeds meer symboliek en vervaagt de realiteit. Rustige close-ups maken plaats voor bizarre beelden en psychedelische muziek. Sacramento zet uiteindelijk de levensader van Rio de Janeiro in lichterlaaie, waardoor hij nog maar eens benadrukt hoe volgens hem de toekomst van Brazilië ervoor staat. Terug naar boven
We kunnen vragen om cookies op uw apparaat te plaatsen. We gebruiken cookies om ons te laten weten wanneer u onze websites bezoekt, hoe u met ons omgaat, om uw gebruikerservaring te verrijken en om uw relatie met onze website aan te passen.
Klik op de verschillende rubrieken voor meer informatie. U kunt ook enkele van uw voorkeuren wijzigen. Houd er rekening mee dat het blokkeren van sommige soorten cookies van invloed kan zijn op uw ervaring op onze websites en de services die we kunnen bieden.
Essentiële Website Cookies
Deze cookies zijn strikt noodzakelijk om u diensten aan te bieden die beschikbaar zijn via onze website en om sommige functies ervan te gebruiken.
Omdat deze cookies strikt noodzakelijk zijn om de website te leveren, heeft het weigeren ervan invloed op het functioneren van onze site. U kunt cookies altijd blokkeren of verwijderen door uw browserinstellingen te wijzigen en alle cookies op deze website geforceerd te blokkeren. Maar dit zal u altijd vragen om cookies te accepteren/weigeren wanneer u onze site opnieuw bezoekt.
We respecteren volledig als u cookies wilt weigeren, maar om te voorkomen dat we u telkens opnieuw vragen vriendelijk toe te staan om een cookie daarvoor op te slaan. U bent altijd vrij om u af te melden of voor andere cookies om een betere ervaring te krijgen. Als u cookies weigert, zullen we alle ingestelde cookies in ons domein verwijderen.
We bieden u een lijst met opgeslagen cookies op uw computer in ons domein, zodat u kunt controleren wat we hebben opgeslagen. Om veiligheidsredenen kunnen we geen cookies van andere domeinen tonen of wijzigen. U kunt deze controleren in de beveiligingsinstellingen van uw browser.
Google Analytics Cookies
Deze cookies verzamelen informatie die in geaggregeerde vorm wordt gebruikt om ons te helpen begrijpen hoe onze website wordt gebruikt of hoe effectief onze marketingcampagnes zijn, of om ons te helpen onze website en applicatie voor u aan te passen om uw ervaring te verbeteren.
Als u niet wilt dat wij uw bezoek aan onze site volgen, kunt u dit in uw browser hier uitschakelen:
Overige externe diensten
We gebruiken ook verschillende externe services zoals Google Webfonts, Google Maps en externe videoproviders. Aangezien deze providers persoonlijke gegevens zoals uw IP-adres kunnen verzamelen, kunt u ze hier blokkeren. Houd er rekening mee dat dit de functionaliteit en het uiterlijk van onze site aanzienlijk kan verminderen. Wijzigingen zijn pas effectief zodra u de pagina herlaadt
Google Webfont Instellingen:
Google Maps Instellingen:
Google reCaptcha instellingen:
Vimeo en Youtube video's insluiten:
Andere cookies
De volgende cookies zijn ook nodig - U kunt kiezen of u ze wilt toestaan:
Privacy Beleid
U kunt meer lezen over onze cookies en privacy-instellingen op onze Privacybeleid-pagina.
Kritiekloze kunst in een Russisch atelier aan de Amstel
.
Waar anders dan in de Hermitage in Amsterdam zou een tentoonstelling ter afsluiting van het Nederland – Ruslandjaar moeten plaatsvinden? Na de vele incidenten van het afgelopen jaar is er de hoop dat het meest degelijke museum van Amsterdam, tevens dependance van de Hermitage in St. Petersburg, de uitgelezen plek is het Ruslandjaar nog enige glans te verschaffen.
Lopend door de tentoonstelling blijkt niets minder waar. ‘Russisch atelier aan de Amstel – 10 hedendaagse kunstenaars’ is niets anders dan een nieuwe misvatting in het al zo rumoerige Nederland – Ruslandjaar dat nu (gelukkig) bijna ten einde raakt.
Van de Hermitage zijn we mooie, goed verzorgde tentoonstellingen gewend van voornamelijk avant-gardekunstenaars. Hoe schrijnend is het contrast met de hedendaagse kunstenaars die in deze rommelige tentoonstelling te zien zijn. Het is jammer dat het museum in de eerste handreiking naar hedendaagse kunst zo erg de mist in gaat. Het budget voor de tentoonstelling was duidelijk aan de lage kant, letters van zaalteksten lijken hergebruikt van eerdere tentoonstellingen en beschrijvingen bij kunstwerken zijn in A4-vorm op een plankje hout geplakt naast het werk. Een charmante oplossing, ware het niet dat in de A4’tjes-op-plank spelfouten te ontdekken zijn. Een bezoeker kon de fout ‘oevre’ niet aanzien en plaatste een ‘u’ ertussen met pen. Omdat het contrast zo groot is met de gebruikelijke norm van de Hermitage, merk je direct dat ze hedendaagse kunst niet zo serieus nemen.
In een tentoonstelling ter ere van een vriendschapsjaar in een dependance van het desbetreffende land verwacht je geen sterke maatschappijkritische kunst. Dat is erg jammer, omdat het uitgangspunt van de tentoonstelling zich juist erg goed leent voor maatschappijkritiek: kunstenaars die in Nederland wonen en hun wortels in Russische grond hebben, tonen hun werk. Ze richten zich echter meer op hun leven als kunstenaar zonder vaste woonplaats dan op hun eigen Russische identiteit. Dat terwijl in de afgelopen jaren de situatie in Rusland op het gebied van mensenrechten enorm achteruit is gegaan. Met als dieptepunt de anti-homowet die verbiedt dat personen van hetzelfde geslacht in het openbaar hun liefde mogen uiten. Daarnaast wordt het journalisten steeds lastiger gemaakt om kritisch te zijn en ook censuur wordt steeds sterker.
Het is verder opmerkelijk dat er in een tentoonstelling met hedendaagse kunst totaal geen aandacht wordt gegeven aan de huidige relatie tussen Nederland en Rusland. Vooral aan het einde van een vriendschapsjaar, rijk aan incidenten waarin Rusland en met name Poetin het nieuws maandelijks bepaalden; de NOS maakte zelfs een overzichtslijstje waarin alle verschillende incidenten tussen Nederland en Rusland van 2013 terug te vinden zijn. Juist de afwezigheid van kritiek op Rusland maakt dat de tentoonstelling leeg aanvoelt en geen goede weergave is van de hedendaagse cultuur. Je zou bijna denken dat er in het Nederlandse museum censuur is toegepast om de politieke banden goed te houden. De werken die te zien zijn gaan meer over universele kwesties als verbondenheid en identiteit, ook laten verschillende kunstenaars een visie op sociale media en privacy zien, maar echt Russisch is het allemaal niet.
~
Een verrassend element in de tentoonstelling is de ruimte met telefoons en videoschermen waar je naar interviews met de deelnemende kunstenaars kunt kijken. Ook hier hoef je geen kritiek op het politieke beleid van Rusland te verwachten, alhoewel er wel over vergelijkingen tussen het kunstenaarschap in Rusland en Nederland wordt gesproken. Andrei Roiter vertelt hoe in Nederland de kunst erg geïnstitutionaliseerd is, overal zijn theorieën voor, er zijn scholen voor curatoren, Masteropleidingen voor kunsteducatie, bijna alles in de Nederlandse kunstwereld is overdacht en afgebakend tot een professie. In Rusland is dat veel minder. Hij noemt het land meer naïef en romantisch. Bij deze vergelijking laat hij het, hij geeft niet aan wat hij beter of slechter vindt.
Deze zekere mate van oppervlakkigheid geldt voor alle interviews. Toch zijn ze interessant om te bekijken, al is het maar omdat in tentoonstellingen niet vaak zoveel ruimte wordt gegeven aan de filosofie van de kunstenaar.
Verwarring
Er zijn een aantal ruimtes gecreëerd waarin visueel werk en enkele audio-installaties worden tentoongesteld. Het probleem in die ruimtes is dat het licht te sterk is afgesteld waardoor je de projectie niet goed kunt zien en het geluid zo zacht is dat je veel inspanning moet leveren om te verstaan wat er gezegd wordt. Deze ruimtes hadden even goed niet in de tentoonstelling kunnen zitten.
~
Desillusie
Met de wetenschap dat de Hermitage normaal gesproken tentoonstellingen maakt die tot in de puntjes verzorgd zijn, verlaat je ‘Russisch atelier aan de Amstel – 10 hedendaagse kunstenaars’ totaal gedesillusioneerd. Mocht je twijfelen of het ooit nog goed komt, ga dan nog even langs de hoofdtentoonstelling ‘Gauguin, Bonnard, Denis’; daar hoef je niet met de pen in de aanslag heen om beschrijvingen te corrigeren.
Ondermeer Andrei Roiter, Gluklya en Julia Winter - Russisch atelier aan de Amstel – 10 hedendaagse kunstenaars
Gezien in: De Hermitage, AmsterdamNog te zien tot: zondag 05 januari 2014
Misschien ook iets voor u
Tussendoortje
/ 0 Reactiesdoor: Joost Festen4 SterrenSteven Wilson is waarschijnlijk de artiest in de progrock met de grootste productie. Zowel onder zijn eigen naam als met anderen is de stroom bijna niet te stuiten. Drive Home is een tussendoortje.
In februari van dit jaar bracht Wilson nog The Raven That Refused To Sing (And Other Stories) uit; een niet te versmaden album. Het mini-album Drive Home bevat zowel een dvd als cd, waarbij de dvd wordt gepresenteerd als hoofd-item en de cd het extraatje is, en is een aanvulling op zijn vorige album.
Muziek is zowel op de dvd als de cd het hoofdbestanddeel. Op de cd wordt de liefhebber getrakteerd op vier live-opnames van een concert dat gegeven is in Frankfurt. Deze dubbelen dan exact met de dvd waarop het beeld staat.’The Holy Drinker’, ‘Insurgentes’, ‘The Watchmaker’ en ‘The Raven that Refused to Sing’ vormen samen een dik halfuur live progrock-plezier. Een mooi document voor wie erbij was, maar ook voor de fans die het met deze registratie moeten stellen.
‘The Raven that Refused to Sing’ vinden we op de cd nog eens terug in een orkestrale benadering. Op de dvd wordt de liefhebber met een ‘5.1 surround audio’ versie naast deze orkestversie ook nog verrast met een nooit eerder verschenen nummer ‘The Birthday Party’. Steven Wilson maakt het zijn fans niet makkelijk om alles van hem te verzamelen. Maar het is kwalitatief altijd wel helemaal in orde wat de oren als voer krijgen aangereikt door deze ijverige rasmuzikant.
Steven Wilson
Album: Drive HomeLink: Platenmaatschappij
Link: Relevant artikel op 8WEEKLY
Misschien ook iets voor u
Mogen we Eivør even voorstellen?
/ 0 Reactiesdoor: Joost Festen / beeld: Wilma Festen 0 SterrenSinds twee jaar woont de Faeröerse zangeres Eivør in Denemarken. Al sinds haar debuutalbum, dat ze maakte op haar zestiende, staat ze in de lokale belangstelling. Ze slaat nu haar vleugels uit buiten de Scandinavische landen.
~
Hamburgs concert
Eivør start haar concert met een liedje in haar moedertaal om vervolgens het openingsnummer van Room te spelen. ‘Green Garden’ voelt als een warm bad dat de luisteraars omarmt. Samen met toetsenist Michael Black zet Eivør het geluid van een complete band neer. Percussie speelt ze deels met de voet en deels gebruikt ze een inheemse trom: een op een raamwerk gespannen doek waarmee ze opzwepende klanken en ritmes speelt. De nadruk ligt op het nieuwste album. Zo horen we natuurlijk de jongste single ‘Rain’. Maar ook het titelnummer ‘Room’ ontbreekt niet op de setlist.
Het (op het album) Engelse nummer ‘I Know’ krijgt een Faeröerse benadering onder de titel ‘Eg Veit’. Tussen de liedjes klapt het publiek uitzinnig zodat ze bijna niet kan starten met het volgende nummer. Het publiek roept de artieste tot tweemaal toe terug voor toegiften. Iedereen verlaat opgetogen de kleine zaal. De kwaliteit van Eivør is neergedaald in Duitsland.
Napraten over de show
Na de show en de enorme hoos aan concertbezoekers die de muziek van Eivør willen aanschaffen spreken we met haar in de dan lege concertzaal.
Wat een prachtige jurk draag je.
“Dank je. Mijn vriend heeft hem gemaakt van tafelkleedjes met macramé van mijn oma.”
Wat dacht je toen mijn eerste artikel op mijn blog verscheen?
“Ik dacht wat gebeurt hier? Ik moest het meteen delen! Leven van de muziek was altijd mijn droom. Toen ik zestien was dacht ik: ik ga nu een album opnemen en sinds die tijd leef ik van de muziek. Mijn albums zijn allemaal nogal verschillend. Ik houd ervan om steeds nieuwe dingen te ontdekken.”
Inmiddels ben je naast de Faeröer eilanden bekend op IJsland, in Denemarken en begint Noorwegen te komen. Wanneer werd je bekend in IJsland?
“Ik verhuisde viereneenhalf jaar geleden naar IJsland om klassieke zangtechniek te leren. Ik had daar een band Krakan. IJslanders hebben een voorliefde voor muziek van de Faeröer eilanden. Vanaf toen is het succes daar begonnen en ik kom er nog steeds vaak.”
Je leeft nu in Denemarken?
“Ja, in Kopenhagen nu al zo’n zes jaar.”
Mis je de eilanden?
“Ja, heel erg en ik ga dan ook zo’n zes tot acht keer per jaar naar huis. Het is er zo bijzonder, de uitzichten en het feit dat je vier seizoenen kan beleven in één dag.”
Zelfs op je nieuwste album Room zijn veel invloeden te horen van de Faeröer eilanden.
“Dat klopt omdat vaak mijn invloeden uitkomen bij mijn wortels die daar liggen. Het gaat ook veel over familie en liefde.”
‘True Love’ gaat over de liefde maar heeft een bijzondere video. Daar zie je De Dood een rol spelen.
“Het liedje is gebaseerd op een gedicht dat een vriend van me in Canada schreef. Ik heb daar de muziek bij geschreven en een andere vriend op de Faeröer eilanden maakte die bijzondere video erbij.”
Is het liedje ‘Boxes’, dat je vanavond zong, ontstaan toen je verhuisde naar Denemarken?
~
Zing je het liefste in Faeröer of in het Engels?
“Dat is heel moeilijk te zeggen omdat ik altijd ook in het Engels gezonden heb. Ik heb altijd gehouden van Leonard Cohen, Nick Drake en Neil Young, die prachtige liedjes schrijven. Er is een groot verschil om het te mixen met het zingen in Faeröers dat natuurlijk mijn moedertaal is. De twee talen zingen is fijn en ook het publiek wil de mix graag horen.”
De drum die je speelt: is dat een drum van de eilanden? En het instrument waarmee je de show opende?
“Nee, het is een Sámi-drum uit Noorwegen en ik startte op een kalimba uit Zuid-Afrika.”
DE INVLOEDEN
Door welke artiesten werd je beïnvloed in je vroege jaren?
“Ik heb heel veel geleerd van een folkzangeres Annika Hoydal die nu al in de zestig is. Ze is een groot singer- songwriter en goed artiest. Ze kan goed verhalen vertellen. Daarnaast is ook Hanus G Johansen van grote invloed op me geweest.”
Is de muziekindustrie groot op de Faeröer eilanden?
“Ja, er komt veel muziek van de Faeröer eilanden en de scene is de laatste vijftien jaar groeiende. Dat is geweldig. Zo’n tien jaar geleden was er een soort muzikale bel waaruit heel veel muzikanten opkwamen zetten.”
Toen we reisden over de eilanden zagen we niet zoveel plaatsen om op te treden. Zijn ze er wel? Of is alles gecentraliseerd in Torshavn?
“Er zijn een paar podia maar we zouden er meer willen hebben. Rock ‘n’ roll-podia missen we op de Faeröer eilanden. Muzikanten klagen daar al vele jaren over. De centrale concertzaal ‘The Nordic House’ is gesitueerd in Tórshavn en die is erg mooi, maar je moet dan wel minimaal vierhonderd tickets verkopen en dat is niets voor opkomende bands. We hebben wel diverse zomerfestivals. Het populairste zijn Summarfestivalurin en het G festival.”
Welke andere muzikanten van de eilanden draag je een warm hart toe?
~
Is Teitur de enige artiest naast jezelf die het gemaakt heeft buiten de eilandgrenzen?
“Ik denk dat er ook andere bands zijn die carrière gemaakt hebben buiten de Faeröer eilanden zoals de metalband Týr. Zij hebben ook een grote fanbasis buiten de eilanden.”
Is het moeilijker om een carrière op te bouwen in de muziek als je van de eilanden komt?
“Dat is moeilijk te zeggen. Dat was twintig jaar geleden zeker het geval maar het is in 2013 veel makkelijker omdat de wereld veel kleiner is geworden. Je moet er alleen op voorbereid zijn dat je veel moet reizen. Maar waar een wil en de passie er is, is er ook een weg.”
Ik hoor heel veel invloeden van Afrikaanse en Native Amerikaanse muziek. Of is dat Faeröers?
“De traditionele muziek van Faeröer licht dicht tegen Native Amerikaanse muziek aan en ik ben aardig beïnvloed door keelklank-zangers.”
DE TOEKOMST
Het nieuwe liedje ‘Remember Me’ is heel mooi. Werk je aan een nieuw album?
“Ja, ik hoop in de zomer een nieuw album op te nemen. Ik werk eraan in mijn huiskamer als ik tijd heb.”
Als je optreedt doe je dat op blote voeten. Waarom doe je dat?
“Ik treed al zolang ik me kan herinneren blootvoets op. Ik voel me niet klaar om met schoenen aan het podium te betreden en ik voel me meer verbonden met de aarde, denk ik.”
Recent speelde je in Canada de rol van Marilyn Monroe. Gaan we daar ook hier wat van zien of was het een eenmalige gebeurtenis?
“Het was een geweldige ervaring. Ik houd van het werk van Gavin Gryars en de rol was een eer voor me. Ik hoop dat hij de wereld gaat overtrekken maar dan heeft hij veel financiële ondersteuning nodig. De tijd zal leren of dat gaat gebeuren.”
Je deed ook een tour met Lennart Ginman. Hebben jullie ook opnames gemaakt die we gaan horen?
“Ja, dat was een side project van me en het was interessant om samen te werken. We toerden samen en gingen daarna meteen de studio in. Dat was een heel intens proces en ben heel benieuwd om het eindresultaat te horen.”
Je won vele prijzen. Op welke ben je het meeste trots?
“Ik won dit jaar de songwriters-prijs in Denemarken. Ik ben daar momenteel het meeste trots op.”
Je werd dit jaar dertig jaar. Voelt dat als een mijlpaal?
“Och, dertig is maar een getal maar het maakt me ook ervan bewust hoe snel dingen gaan.”
Wat zijn de plannen om de rest van de wereld te veroveren?
“Volgend voorjaar zal ik opnieuw naar Duitsland komen en in de zomer zal ik op een aantal festivals zijn. Waar ik vooral naar uitkijk is een serie concerten op de Faeröer eilanden en IJsland, waarvan ik een aantal samen met een symfonie-orkest zal optreden.”
Na drie keer door verschillende leden van haar staf gemaand te zijn, is het toch tijd dat Eivør zich terugtrekt. Na omhelzingen en afscheidskussen vertrekt ze naar het overleg met haar manager in Duitsland ons achterlatend met een onvergetelijke ervaring gesproken te hebben met een pareltje uit de hedendaagse muziek.
Link: Platenmaatschappij
Misschien ook iets voor u
Vliegen met vogels
/ 0 Reactiesdoor: Zadok Samson3 SterrenVogels zijn interessante wezens die zeer de moeite van het achtervolgen waard zijn. Dat dachten de makers van Earthflight ook. Vandaar dat ze zich kosten noch moeite hebben bespaard met deze bijzondere documentaire.
Alle dieren met vleugels worden in beeld gebracht, variërend van papagaaien in het regenwoud tot eenden die kwetterend door de lucht vliegen. Met behulp van onbemande vliegtuigjes, slowmotioneffecten en stabiele shots vanuit helikopters, zijn de makers erin geslaagd indrukwekkende beelden te schieten van diverse soorten vogels die ofwel vliegen, rusten, jagen en zwemmen.
Maar niet alleen de vliegende dieren krijgen aandacht. Als hun paden kruizen met andere dieren, zoals bijvoorbeeld een dolfijn, wordt de camera ook op dat andere dier gericht. Soms lijken de vogels daardoor meer een excuus om stiekem andere dieren te filmen. Erg storend is het niet, maar toch blijft de camera bijvoorbeeld net wat te lang aan die haai kleven die net een lekker hapje te pakken heeft gekregen.
Een natuurdocumentaire is uiteraard meer dan alleen mooie plaatjes schieten. De beelden zijn dan ook voorzien van leerzame teksten die zijn ingesproken door acteur David Tennant. Met een rustige en prettig dictie vertelt hij over de gewoontes van de vogels en weet hij de kijker op deze manier mee te nemen op een bijzondere reis.
Toch weet het nooit helemaal uit te stijgen boven de gemiddelde natuurdocumentaire. Hoe speciaal de filmtechnieken ook geweest mogen zijn, het enige bijzondere is dat de focus op de vogels ligt. En dat niet eens de hele film door.
BBC Earth: Earthflight
Regie: John DownerJaar: 2024
Distributeur: Dutch FilmWorks (DFW)
Misschien ook iets voor u
Een omgekeerde Tarzan en Jane
/ 0 Reactiesdoor: Zadok Samson2 Sterren.
Ze doen dit niet alleen. Het duo krijgt hulp van een ervaren natuurdocumentaire filmmaker en een aantal gidsen die hen door het dichte bos moeten leiden en kennis laten maken met wat er zoal rondkruipt.
~
Erg leuk allemaal, maar de documentaire blijft wel ietwat op de vlakte. Liever wordt de aandacht gericht op een voorbij kruipende giftige duizendpoot, of hoe Grieve de ‘Jane’ begint te worden en Anderson de ‘Tarzan’. De dieren komen nog wel voorbij en zijn indrukwekkend om te zien, maar meer ook niet. Als na de derde aflevering zowel Anderson als Grieve verzuchtten dat de tijd voorbij is gevlogen en ze hun geliefde boomhut moeten verlaten, lijkt het avontuur voor de kijker juist nog te moeten beginnen.
BBC Earth: Africa
Jaar: 2024Distributeur: Dutch FilmWorks (DFW)
Misschien ook iets voor u
Liefhebben zonder woorden
De Tsjechische Patrik Ouøedník schrijft ambitieuze boeken. Eerder verscheen bij uitgeverij IJzer Europeana, en zojuist is een tweede roman verschenen: Het geschikte moment, 1855. Met dit boek gaat Ouøedník opnieuw op hoogst eigenwijze en geestige manier de strijd met het Europese intellectuele gedachtengoed aan.
‘Vrijheid is een vrucht van hartstocht, niet van verstand’ schrijft de anonieme briefschrijver waarmee Het geschikte moment, 1855 opent. ‘Hartstocht is een geschenk van de natuur, niet van de beschaving.’ Daarmee is geschetst wat de personages in deze roman zoeken. Zij verlangen vrij te zijn; vrij van de gecorrumpeerde Europese samenleving, vooral. Deze man blikt in 1902 terug op de vrije, anarchistische kolonie Fraternitas in Brazilië. In Fraternitas zal de roep van de Franse revolutie bewaarheid worden. Er zal vrijheid en harmonie zijn.
Na zijn brief, aan een niet nader geïdentificeerde vrouw en vroegere liefde, volgt het fragmentarische dagboek dat één van de Italianen tijdens de bootreis naar Brazilië heeft bijgehouden. Uit zijn aantekeningen blijkt hoe het mislukken waar de briefschrijver over schreef al tijdens de boot zichtbaar was. Aan boord zijn Italianen, Fransen, Duitsers, Oostenrijkers en ‘Slaven’: een heuse toren van Babel op een klein schip. Moedwil en misverstand heerst, zou je kunnen zeggen.
Een tirade
Het mooie is dat deze roman net zo historisch is als hij actueel is. De briefschrijver heeft tabak van de literaire mode van zijn tijd, die net zo goed de onze kan zijn: zo is hij bijvoorbeeld ‘geenszins voornemens me aan de canons van de huidige literatuur te onderwerpen die van auteurs vermakelijke perversiteiten uit hun privéleven eisen.’ Na ’te onderwerpen’ had hier een komma kunnen staan, maar het ontbreken daarvan versterkt het sentiment van deze in één vlaag op het papier gesmeten tirade.
De hele notie literatuur moet van hem het onderspit delven: ‘in schrijven zit de waarheid, in literatuur de leugen.’ En hij streeft juist zo naar waarachtigheid, naar een leven zonder beperkingen en eisen, ook niet die van de taal en haar metaforen. En liefde, hij wil pure liefde, zonder enige beknotting. Hij droomt over de meest verregaande versie van dit streven:
Uiteenrafelen
Na deze brief, die leest als een goed geschreven en doordacht essay, volgt het dagboek of journaal van een van de mensen die ook in deze utopie geloofde. De vaart is hoog, en terwijl de boot met kolonisten de Atlantische Oceaan oversteekt, gaat de utopie ten onder. Er doen zich onenigheden tussen de verschillende nationaliteiten voor. Taalbarrières beperken de makkelijke uitwisselingen van informatie en ideeën. Het lijkt de Europese Unie wel, zij het omgekeerd: de Duitsers aan boord zijn arm en lenen geld van de Fransen en Italianen.
In Brazilië aangekomen stopt het dagboek, om zes maanden later weer de draad op te pakken. Viermaal nog wel. Viermaal begint het dagboek opnieuw, met telkens ongeveer dezelfde onderdelen, maar telkens zijn die in een andere volgorde geplaatst. De totale anarchie en verwarring in de kolonie worden zo perfect tot uiting gebracht: met het uit elkaar vallen van de samenleving valt de romanvertelling uit elkaar.
Dromen van vrijheid
De vrije kolonie mislukt. Door de verschillende versies is moeilijk te zeggen wat er precies gebeurd is. De laatste versie van het dagboek begint zo:
De verteller is verward, de zinnen vormen geen logisch en coherent geheel. De wereld is door elkaar gehusseld, en daarmee ook de roman over die wereld.
Kortom: het leven is niet makkelijk te vangen. ‘Mijn leven, madame, is geen roman die u tussen kaften kunt persen’, schreef de briefschrijver al. Er zijn rafelrandjes, een leven loopt over de kaften van de roman heen. Daarom heeft de briefschrijver niks op met de ideologieën van zijn tijd: ze doen een poging een raster op de wereld te drukken en pretenderen vervolgens dat dit past. Het zal niet zo zijn. Utopieën vergaan, zonder uitzondering. Maar we mogen dromen van die dag, ooit, dat we zonder woorden kunnen liefhebben.
Prijs: 14,95
Bladzijden: 124
ISBN: 9789086840953
Misschien ook iets voor u
Een leeg theater
Het schrijven van een tweede roman is nooit makkelijk. Zeker niet na een succesvol debuut als PAAZ, de ‘psychiatrische roman’ waarmee Myrthe van der Meer (1983) doorbrak. Met Kalf slaat ze een nieuwe weg in.
waarmee Myrthe van der Meer (1983) doorbrak. Met Kalf slaat ze een nieuwe weg in.
PAAZ (2012) maakte indruk door de nuchtere toon, openheid en humor waarmee Myrthe van der Meer vertelde over haar tijd op de psychiatrische afdeling van een ziekenhuis. Het boek won verschillende prijzen, waaronder de Psyche Mediaprijs (jury- en publieksprijs). Never change a winning team zou je zeggen, en het wachten was op haar volgende boek over de geestelijke gezondheidszorg.
Feit en fictie
Gelukkig koos ze niet voor de makkelijke weg. Kalf gaat over twee (fictieve) mannen die weinig gemeen hebben met de ingestorte twintiger van PAAZ. We volgen acteur Jurgen Kapteijns, die zijn zieke grootvader Onno een laatste dienst bewijst. Onno heeft zich in Amerika opgewerkt tot wereldberoemde maar ook tamelijke arrogante acteur, die nauwelijks met zijn kleinzoon door één deur kan.
Niettemin is hij nu in Nederland om zijn laatste to do–lijstje af te werken. Van een bezoek aan Carré tot een motorritje door het Vondelpark: Onno dwingt Jurgen tot een eclectische road trip door het land. Onderweg lopen de spanningen tussen de twee hoog op. Behalve door de benzine in Jurgens cabrio, wordt het verhaal voortgedreven door de woede en frustratie, verwijten en leugens van de twee bloedverwanten en collega’s.
Achter het masker
Maar hoezeer ze de ander ook verafschuwen, Jurgen en Onno hebben elkaar hard nodig. Voor Jurgen vormt zijn grootvader de laatste krakkemikkige brug naar zijn familieverleden. Omgekeerd is Jurgen voor Onno het enige houvast aan het einde van zijn leven, en een link naar de ongewisse toekomst van de familie Kapteijns. Onder de afgunst van de ruziënde acteurs gaan dan ook heel andere gevoelens schuil.
Om de parallel met PAAZ te trekken: ook in dat boek had de hoofdpersoon jarenlang een toneelstuk opgevoerd, tot haar masker door een crisis afbrokkelde en de wanhoop erachter zichtbaar werd. In Kalf zijn de hoofdpersonen letterlijk acteurs, en ook zij zijn behendig in het maskeren van hun gevoelens. Als ze samen in een leeg Carré staan, stelt Onno zijn kleinzoon (en zichzelf) de vragen:
Het zijn belangrijke vragen, en niet alleen voor beroepsacteurs. Iedereen kan zich in het toneelspel van dit leven verliezen, zeker in een tijd van digitale podia als Facebook, LinkedIn en Twitter. Om niet te versplinteren, lijkt Van der Meer te zeggen, hebben we soms een leeg theater nodig, een “podium zonder publiek” waar we van de blik van de wereld verlost zijn.
Geslaagde koerswijziging
Met Kalf bewijst Myrthe van der Meer dat haar verteltalent losstaat van de ervaringen die haar schrijverscarrière in gang gezet hebben. De plotwendingen en grappen zijn goed getimed, en met het hoge verteltempo houdt ze de aandacht moeiteloos vast. Wel speelt Kalf soms iets te makkelijk op de emotie, en is de beeldende stijl hier en daar wat overdone.
Maar deze kanttekeningen doen niets af aan de zeggingskracht van het verhaal, dat de herinnering aan PAAZ moeiteloos overstemt: het samenspel van de twee acteurs levert een boeiend verhaal op over het onderscheid tussen kunst en het leven, schijn en werkelijkheid, gezondheid en ziekte. Kalf is een geslaagde koerswijziging, een dappere eerste stap in de wereld van de ‘gewone’ romans.
Prijs: 18,95
Bladzijden: 320
ISBN: 9789044342932
Misschien ook iets voor u
IFFR: Deel 3
/ 0 Reactiesdoor: Wim Meijer0 Sterren.
DEEL 1 | DEEL 2 | DEEL 3 | DEEL 4 | DEEL 5 | DEEL 6 | DEEL 7 | DEEL 8 | DEEL 9
Inhoud: To Kill a Man | Sitzfleisch | Stella Cadente
In dit derde deel van 8WEEKLY’s verslag van het IFFR bespreken we een film waarin spanning resulteert in geweldloze moord, een film die verslag doet van een roadtrip en de langdurige relatie tussen de opa en oma van de filmmaakster, en als laatste een komedie over een koning en zijn personeel die zijn opgesloten in hun kasteel.
Geweldloos moorden
To Kill a Man
Alejandro Fernández Almendras • Chili, Frankrijk, 2013
3.0
Boswachter Jorge en zijn gezin worden geterroriseerd door een lokale jeugdbende. Bendeleider Kalule gaat steeds verder, totdat de maat voor Jorge vol is.
Jorge is een timide boswachter die nog bij zijn ex-vrouw woont en zich laat commanderen zonder weerwoord te bieden. Gelaten sjokt hij naar de supermarkt waar hij net vandaan komt om nog bier te halen voor de vrienden van zijn zoon. Voor de tweede maal die dag wordt hij lastig gevallen door Kalule en zijn bende. Zijn geld en insulinespuit moet hij afstaan. Wanneer Jorges zoon Jorgito probeert de spuit terug te kopen wordt hij neergeschoten. Kalule belandt anderhalf jaar achter de tralies, maar wanneer hij vrijkomt begint de ellende pas echt.
Regisseur Alejandro Fernández Almendras maakt een vrij standaard revenge movie waarbij de hardnekkigheid van Kalule extreme vormen aanneemt. Jorge heeft als boswachter beschikking over allerlei dodelijke apparaten, zoals een kettingzaag en jachtgeweer, maar Almendras maakt een vrijwel geweldloze film. De dreiging die uitgaat van Kalule, de frustratie die dat opwekt en de machteloosheid van Jorge worden goed uitgewerkt, maar elke vorm van spanning ontbreekt. Jorge zelf is geen interessant personage en wanneer hij Kalule te grazen heeft genomen bloedt de film langzaam dood.
Terug naar boven
Schlager, rendieren en andere vakantieperikelen
Sitzfleisch
Lisa Weber • Duitsland, 2013
3.5
‘We hebben ook nog een vakantievideo, wil je die zien?’ ‘Nou liever niet’, hoor ik mezelf denken terwijl ik knik. Toch zelden leuk, zoiets. Bij de vakantiefilm van Lisa Weber ligt dat gelukkig anders.
Lisa Weber filmt de roadtrip van Wenen naar de Noordkaap die ze met haar opa, oma en broertje maakt. De reis heeft ongetwijfeld beelden van mooie Noorse en Zweedse landschappen opgeleverd, maar Lisa kiest ervoor met name de relatie tussen opa en oma Weber te tonen. Herkenbare vakantieperikelen en veel komisch gekibbel zijn het gevolg. En schlagermuziek. Heel veel schlagermuziek.
Een apart idee, je eigen opa en oma filmen. Tijdens de Q&A werd duidelijk dat Lisa constant filmt en dat haar omgeving daaraan gewend is, opa en oma incluis. Helaas bleek ook dat er helemaal geen idee achter de film zat en ze een half jaar heeft lopen knippen in een overvloed aan filmmateriaal.
Toch heeft Sitzfleisch zo zijn charmes. Opa en oma Weber zijn stereotype oudjes, al 47 jaar getrouwd en een mooi stel. Opa is gek van herten en rendieren en wil het liefst elk rendier in Scandinavië op de foto zetten, maar is ook ondankbaar, klaagt veel en lijkt oma niet echt te waarderen. Oma ondergaat vooral opa’s geklaag, zijn tirades en reageert laconiek op de kritische vragen van Liza betreffende hun huwelijk. Dat opa af en toe stoom moet afblazen en dat altijd op haar afreageert, dat is nu eenmaal zo.
Lisa bespreekt met haar broer de relatie van hun grootouders en komt tot de conclusie dat ze nooit wil worden zoals haar oma. De weinig liefdevolle relatie en een langdurig huwelijk brengt ze desondanks mooi in beeld, al wordt het niveau van een uit de hand gelopen home video nauwelijks overschreden.
Terug naar boven
Komisch kunststuk
Stella Cadente
Luis Minarro • Spanje, 2014
4.0
Luis Minarro debuteert met een komedie over het kortstondige bewind van koning Amadeo die van 1870 tot 1873 de scepter zwaaide in Spanje. Het regeren wordt hem onmogelijk gemaakt, voornamelijk omdat eigenlijk niemand hem mag.
Amadeo is een Italiaan, waardoor de communicatie tussen hem en zijn Spaanse onderdanen moeizaam verloopt. Hij heeft allerlei hervormingsplannen, maar deze kunnen niet worden uitgevoerd omdat er geen geld is. Bovendien wordt hij vermoord als hij zich buiten de muren van afgelegen kasteel bevindt. Amadeo en zijn bedienden moeten zich dus binnen en rondom het kasteel zien te vermaken.
Net zoals in Rowan Atkinsons Blackadder slaat de verveling toe, hetgeen leidt tot komische taferelen. Het schild van een kleine schildpad wordt ingelegd met goud en edelstenen, de bediende heeft seks met een watermeloen – onder begeleiding van opera – die vervolgens stijlvol wordt gepresenteerd aan Amadeo, en de koning leert de kok lezen.
De karikaturale karakters worden prachtig gefilmd in met kleur en contrast overladen scènes. Stella Cadente is een kunststuk waarbij elk shot op canvas geprint kan worden waarna er uren naar te kijken valt. De composities zijn klassiek, het sterk aanwezige rood, goud en wit spatten van het doek en wanneer Amadeo’s vrouw Victoria ten tonele verschijnt, is het aanleiding voor een fotoshoot in diavorm. De combinatie van wonderschone beelden met droge komedie maakt Stella Cadente tot een unieke ervaring.
Terug naar boven
Foto’s: International Film Festival Rotterdam
IFFR 2014
Jaar: 2024Misschien ook iets voor u
IFFR: Deel 2
/ 0 Reactiesdoor: Marcel Westhoff0 Sterren.
DEEL 1 | DEEL 2 | DEEL 3 | DEEL 4 | DEEL 5 | DEEL 6 | DEEL 7 | DEEL 8 | DEEL 9
Inhoud: Canopy | Caníbal | Heli | Reimon
In dit tweede deel bespreekt 8WEEKLY een viertal films. In de eerste maken we een overlevingstocht in de jungle mee die dicht op de huid is gefilmd, vervolgens zien we een kannibaal met een kleermakerszaak, drugsgeweld in Mexico, en als laatste een schoonmaakster gedurende haar werkzaamheden.
De claustrofobische ruimte
Canopy
Aaron Wilson • Australië, 2013
3.5
~
Hoewel de aandacht een groot deel van de film wordt gericht op een enkel persoon, de setting niet of nauwelijks verandert en er heel weinig in wordt gesproken, is het Aaron Wilson in zijn debuut gelukt de overlevingstocht sterk te verbeelden. De jungle vervult hierin een hoofdrol, samen met de immer aanwezige dreiging die vaak niet zichtbaar is, maar wel invoelbaar wordt gemaakt. Dat heeft voor een deel te maken met de fraaie cinematografie, maar nog meer met de uitstekende sound design, waarbij je als kijker voortdurend wordt omgeven door oorlogshandelingen, junglegeluiden en zo nu en dan stemmen. Het enorme gebied krijgt daardoor iets claustrofobisch en met beperkte middelen wordt een overtuigend resultaat bereikt. Het maakt nieuwsgierig naar de overige delen, want dit is volgens Wilson de eerste film van een trilogie waarvan het tweede deel al voor zo’n tachtig procent geschoten is.
Terug naar boven
De kannibaal en de vrouw
Caníbal
Manuel Martín Cuenca • Spanje, Roemenië, Rusland, Frankrijk, 2013
4.0
~
Met strakke hand, in een haast ingetogen tempo, zonder gebruik van muziek of effectbejag zet regisseur Cuenca de wereld van Carlos neer. In zijn sterk gereguleerde leven is geen plaats voor een vrouw, tenzij zij invulling kan geven aan zijn ongebruikelijke vleselijke lusten. Dat ogenschijnlijke equilibrium waarin hij verkeert, wordt aan het wankelen gebracht als een bevallige Oost-Europese buurvrouw – die als masseuse haar geld verdient – in zijn leven verschijnt. Antonia de la Torre zet overtuigend de afstandelijke en keurige, maar ook verraderlijk kleurloze Carlos neer. Maar het is vooral de Roemeense actrice Olimpia Melinte die de show steelt, met de subtiele wijze waarop ze aan meerdere rollen invulling geeft.
Terug naar boven
Uitzichtloze spiraal van geweld
Heli
Amat Escalante • Mexico, 2013
4.0
~
De pasgetrouwde Heli woont met zijn vrouw, hun pasgeboren kind, zijn vader en zijn zusje in een huisje op het Mexicaanse platteland. Vader en zoon werken in een moderne autofabriek. Zuslief, amper de tienerleeftijd bereikt, heeft een vriendje die wordt opgeleid tot politieagent. Hij is het die uiteindelijk het hele gezin meesleurt in de Mexicaanse drugsoorlog met zijn vele uitwassen, waarin de politie machteloos of corrupt is en qua wreedheid niet onder doet voor de drugskartels. Escalante weet weer tastbare spanning in schijnbaar onschuldige scènes te leggen en tegelijkertijd de alledaagsheid en achteloosheid van het gruwelijke geweld te tonen. Dat een martelscène zich in een huiskamer afspeelt terwijl moeders op de achtergrond in de keuken keuvelt en enkele pre-tieners erbij betrokken worden, versterkt de impact alleen maar. Huiveringwekkend en vergaand.
Terug naar boven
Saaie schoonmaakster
Reimon
Rodrigo Moreno • Argentinië, Duitsland, 2013
1.5
~
Terug naar boven
IFFR 2014
Jaar: 2024Misschien ook iets voor u
IFFR: Deel 1
/ 0 Reactiesdoor: Wim Meijer0 Sterren.
DEEL 1 | DEEL 2 | DEEL 3 | DEEL 4 | DEEL 5 | DEEL 6 | DEEL 7 | DEEL 8 | DEEL 9
Inhoud: Anatomy of a Paper Clip | Metalhead | Riocorrente
Op 22 januari is de 43ste editie van het International Film Festival Rotterdam van start gegaan, en 8WEEKLY is er weer bij. In dit eerste deel kijken we naar de dagelijkse beslommeringen van een fabrieksarbeider met een vreemde leefsituatie, een meisje dat via metal een band met haar overleden broer probeert te houden, en een vrouw die haar twee mannen het liefst zou omsmelten tot een enkele man om geen keuze te hoeven maken.
Japans absurdisme
Anatomy of a Paper Clip
Ikeda Akira • Japan, 2013
3.5
~
Kogure is een man zonder mening, een man zonder missie en al vrij snel een man zonder privacy. Net als in Borgman wonen er opeens vreemde mensen in zijn kleine appartement die een totaal eigen leven gaan leiden. Een vrouw doet ongevraagd en ongemerkt haar intrede en wordt vrij rap vergezeld door een man. Ze spreken een andere, niet ondertitelde taal, maar verstaan Kogure gek genoeg wel. Ook koken ze voor Kogure en vergezellen ze hem naar het park op zondag.
De vreemde vrouw in Kogures appartement ontpopt zich tot een vlinder terwijl Kogures leven aan hem voorbij vliegt. Het levert nog meer rare taferelen op in een allesbehalve standaard film.
Terug naar boven
Godin van de metal
Metalhead
Ragnar Bragason • IJsland, 2013
3.5
~
Metalhead speelt zich af in de tachtiger jaren op een boerderij in een klein dorpje in IJsland. Na het ongeluk raakt Hera’s gezin ontwricht. Hera blijft als enig kind over, vader Karl voelt zich verantwoordelijk voor Baldurs dood omdat de tractor niet goed was onderhouden en moeder Anna glijdt af in een depressie en reageert steeds verbitterder op Hera en Karl.
Hera, ondertussen een jaar of twintig, wil het dorp en het drama ontvluchten. Ze komt niet verder dan het bushokje. Daadwerkelijk de bus nemen naar Reykjavik, daar is ze nog niet aan toe, ondanks aandringen van haar moeder en de buschauffeur. Anna op haar beurt weigert de kamer van Baldur op te ruimen en Karl ontwijkt elke conversatie over Baldur.
De situatie binnenshuis wordt al snel onhoudbaar en Hera zoekt haar toevlucht tot de metal en vandalisme. De recalcitrante Hera drijft haar ouders tot waanzin met lompe gitaarriffs die haar flying V-gitaar en Marshallversterker produceren. Ze test tevens het geduld van de andere dorpsbewoners en de nieuwe priester in het dorp. Gaat ze op zondag eens naar de dienst, steekt ze doodleuk een sigaret op.
Regisseur Ragnar Bragason vangt de tijdsgeest en de metal – die in Scandinavië vele malen populairder is dan hier – in een luchtig drama. Hera heeft gevoel voor humor en is geloofwaardig als rockchick die het spoor enigszins bijster is. Zelfs met op Kiss geïnspireerde make-up is er emotie af te lezen van haar gezicht. Daarnaast toont Bragason dat de vooroordelen die gepaard gaan met metal vaak niet kloppen. Niet alleen zijn de meeste metalmuzikanten prima langharige kerels, de metal zelf dient niet louter tot het aanbidden van de duivel.
Metalhead eindigt ietwat zoetsappig, maar de scheurende gitaren van Megadeth en Judas Priest maken veel goed. Het mooiste nummer is echter van Hera zelf, waarin ze haar zoete stem gebruikt om een gevoelig liedje in te zetten. Dat er vervolgens een lompe drumfill en dito lied volgt, past geheel binnen de film.
Terug naar boven
Gedoemde driehoeksverhouding
Riocorrente
Paulo Sacramento • Brazilië, 2013
3.5
~
Spontaniteit, passie en avontuur vindt Renate in Carlos, een autodief die nauwelijks rond kan komen en grootse plannen heeft voor de toekomst. Het blijft slechts bij dromen, want hij is te druk met zijn huidige problemen om zich te richten op de toekomst. Een van Carlos’ problemen is Exu, het straatschoffie dat hij heeft geadopteerd. Exu slentert hele dagen op blote voeten door Rio De Janeiro, keyt dure auto’s en laat een tatoeage zetten.
De delicate driehoeksverhouding is net als Exu gedoemd te mislukken. Renate zou de mannen willen samensmelten, want nu kan ze geen keuze maken. Beide heren lijken overigens te weten dat ze niet de enige zijn. De grote ruzie tussen twee rivaliserende minnaars blijft uit, hetgeen ook wel eens prettig is.
Regisseur Paulo Sacramento beschrijft voornamelijk de hopeloze situatie in Rio de Janeiro. Aanvankelijk doet hij dat middels persoonlijke problemen. In het laatste gedeelte van de film hanteert Sacramento echter steeds meer symboliek en vervaagt de realiteit. Rustige close-ups maken plaats voor bizarre beelden en psychedelische muziek. Sacramento zet uiteindelijk de levensader van Rio de Janeiro in lichterlaaie, waardoor hij nog maar eens benadrukt hoe volgens hem de toekomst van Brazilië ervoor staat.
Terug naar boven
IFFR 2014
Jaar: 2024Misschien ook iets voor u