~

Het eerste shot van Secretary is bizar en prikkelt tegelijkertijd de nieuwsgierigheid. Eén ding wordt wel meteen duidelijk: regisseur Steven Shainberg speelt in deze film over sadomasochisme met verwachtingen en draait ze om. De onderdrukte Lee Holloway (Maggie Gyllenhaal) lijkt gelukkig te zijn met het juk. Het contrast met de volgende scène, waarin we zien hoe zij zich eerder bij haar ontslag uit een psychiatrisch ziekenhuis met hangende schouders en lege blik laat omhelzen door een arts, had niet groter kunnen zijn.

Geile porno

~

Barbiewereld

Ondanks de heftige onderliggende problematiek is de film bovendien verre van zwaar. Eerder zou ik hem sprookjesachtig willen noemen. Zo klopt er iets niet aan het kantoor van advocaat Grey: door de kleuren, de indeling van de kamers en de lichtval lijkt het telkens een beetje te veranderen, synchroon met de relatie tussen het stel. In Holloways wereld is het volstrekt normaal dat een romantisch etentje plaatsvindt in een wasserij. Als ze aan de rand van het zwembad bij haar huis ligt met moeder, zus en vriendinnen lijkt ze opgesloten in een barbiewereld van blond en roze. Door deze vervreemdende omgevingen, de wonderlijke metamorfose en het onwerkelijke einde steekt Shainberg met Secretary het sprookje van het lelijke jonge eendje in een nieuw en uiterst boeiend jasje.

Sneue types

Actrices als Christina Ricci, Reese Witherspoon en Kate Hudson bedankten voor de rol, maar Shainberg kan er niet van wakker hebben gelegen. Zijn persoonlijke eerste keus Gyllenhaal (bijrollen in Donnie Darko en Adaption.) is geweldig en kan zich als nieuwkomer prima meten aan oude rot James Spader, die haar baas speelt. Dit sublieme acteerwerk zorgt ervoor dat de twee hoofdrolspelers met al hun psychische problemen geen sneue types zijn waar je alleen medelijden mee kunt hebben. De spanning tussen de twee is voelbaar en ze vullen elkaar op een vreemde manier precies aan. Hij zorgt ervoor dat ze haar snijspulletjes wegkiept en zij breekt door zijn barrière. Eigenlijk is Secretary dus een vrolijk gekleurde romantische komedie met een gitzwart randje. Dat vereist wel wat aanpassingsvermogen. Een beetje van sm-haters, maar vooral van de niet-romantische zielen onder ons.

Nu was Tarkovski’s versie om het zacht uit te drukken een lange zit, en Soderbergh heeft er gelukkig dan ook voor gekozen het verhaal tot zijn essentie terug te brengen en tegelijkertijd de personages alle ruimte te geven. Door deze werkwijze is Solaris een emotioneel en psychologisch meesterwerk geworden dat zich evengoed op een tropisch eiland als op een vrijwel verlaten ruimtestation had kunnen afspelen.

Vreemde verschijnselen

Want hoewel het grootste deel van de film is gesitueerd op een ruimteschip dat in een baan om de planeet Solaris draait, is de film meer een psychologisch drama dan sciencefiction. Het spaarzame verhaal begint op aarde, als psychiater Chris Kelvin (George Clooney in de rol van zijn leven) een videoboodschap van zijn vriend Gibarian ontvangt. Deze Gibarian is gestationeerd op het eerdergenoemde ruimteschip waar zich vreemde verschijnselen voordoen: herinneringen uit het verleden van de bemanningsleden komen op een vreemde manier weer tot leven en hij smeekt Kelvin een kijkje te komen nemen op het schip.

Ontroerend

~

Intelligent

Solaris is zo’n film die je gemakkelijk tien keer kunt zien en bij elke keer alleen maar sterker wordt. Om dit aan te moedigen hebben Soderbergh en producent James Cameron een werkelijk geweldige commentaartrack ingesproken, die elke filmliefhebber zal doen watertanden. Vanaf de eerste studiologo’s praten de twee op zeer intelligente wijze over de verschillen in aanpak (Cameron zou de film eerst zelf regisseren), het montageproces (dat bij Soderbergh fascinerend en experimenteel is), de acteerprestaties en vrijwel elk ander onderwerp, zowel technisch als emotioneel. De dvd van Solaris is alleen voor dit commentaarspoor al de moeite meer dan waard.

PDF-je

Ook bijgeleverd zijn twee korte documentaires, die beter samengevoegd hadden kunnen worden, want de twee filmpjes overlappen elkaar op plaatsen. Verder is er een trailer en Soderberghs complete script, dat helaas in dvd video-formaat is en dus lastig te lezen is en niet uitgeprint kan worden. Een PDF-je op het DVD-ROM gedeelte van de schijf was al genoeg geweest. Maar dit zijn slechts kanttekeningen bij een van de beste films van het afgelopen jaar. Er zijn niet veel mensen geweest die Solaris in de bioscoop hebben gezien (ik ook niet), maar hopelijk gaat de film – terecht – een eigen leven leiden op dvd.