Muziek / Album

‘Laat Sporenberg en Van Eersel maar schuiven’

recensie: Radio Bergeijk - De Complete Dieptepunten

.

~

Het is een prima beschrijving van dit tweetal dat samen met technicus Ted van Lieshout en vele andere onbenullige karakters de radio vervuilden met de grootste flauwekul en viezigheid met de subtiliteit van Berlusconi in een vergadering van het Europees Parlement in de trend van collega-absurdisten Hans Teeuwen en Jiskefet. En dan te bedenken dat Van Houts en Bouwman eveneens presentator waren van het meest elitaire kunstprogramma van Nederland: R.A.M.

Het Twentse lokale station

Ikzelf, oorspronkelijk afkomstig uit een middelgroot dorp in Twente, kijk tijdens een bezoek aan mijn ouders ineens heel anders naar de verrichtingen van ‘onze’ plaatselijke omroep, sinds ik de vier cd’s tellende Complete Dieptepunten van Radio Bergeijk in een zeer kort tijdsbestek achter elkaar heb beluisterd. Ik vervang in gedachten de zachte g van Sporenberg en Van Eersel in een Twentse knauw en hoor de presentatoren van het lokale station al verslag doen van de plaatselijke Grafruimwedstrijden, de niet zo plotselinge dood van de plaatselijke dichter live op de radio en de heerlijke slappe zure Duitse worst die alleen over de grens te krijgen is. Natuurlijk is Radio Bergeijk juist door die herkenbaarheid zo succesvol en zo ongelooflijk leuk. Satire in zijn zuiverste vorm.

Kopen die hap!!!

We hebben het hier overigens over een dikke 280 minuten, het beste uit 466 afleveringen waarin geen onderwerp onbesproken lijkt. Nou ja, het is aan de grenzeloze inventiviteit van Van Houts en Bouwman te danken dat het radiostation op het moment van schrijven nog steeds erg leuk is (op zaterdagmiddag te beluisteren tussen 13:30 en 14:00 op Radio 1). En dat voor maar € 29,95! Ik hou niet van koopadviezen in recensies, maar met deze prachtige uitgave – inclusief een bijna honderd pagina’s tellend boek met daarin absurdistische Bergeijk-strips (à la Kamagurka en Gumbah) getekend door Jeroen de Leijer – verdienen Sporenberg en Van Eersel wel wat gratis reclamezendtijd. ‘Opstellen in rijen van vier! Onderbroeken over de linkerarm!’

Muziek / Achtergrond
special: Parkpop 2004

Mengelmoesje slaat aan

Het zonnetje brak door de donkere wolken, de kleden werden op het gras neergelegd, een biertje erbij en het festival kon beginnen. Punkers, skaters, hells angels, goths en ouders met kleine kinderen; iedereen trok zondag 27 juni naar het Zuiderpark in Den Haag om vooral te genieten van de muziek. Het grootste gratis popfestival van Europa was ook dit jaar met 350.000 bezoekers nog steeds populair.

~

Parkpop pakte dit jaar uit met een brede programmering. Er was voor elk wat wils: rock, punk, reggae, jazz en blues. Het is gewaagd om zo’n gevarieerd programma neer te zetten, want het zou zomaar kunnen dat iedereen dan naar haar/zijn band gezien te hebben ook het park weer uit loopt. Maar niets is minder waar, want bijna alle bands bewezen een prima festivalset neer te kunnen zetten waardoor de sfeer alleen maar gezelliger werd en het publiek bleef hangen. Alleen voor het Locals Only podium bleef het opmerkelijk rustig. Dat podium was speciaal ingericht voor opkomende acts uit heel Nederland. Maar liefst 14 bands stonden hier geprogrammeerd en dat was echt teveel van het goede. Ze konden amper opboksen tegen de grotere namen die op de twee hoofdpodia speelden.

Oké

~

Om 13.00 uur openen Peter Pan Speedrock en League of XO Gentlemen het festival. Voor vaste festivalgangers zeker geen onbekende namen, al vraagt Rudeboy zich hardop af of dit publiek hen wel kent: “Wij zijn League of XO Gentlemen. Misschien nooit van gehoord, maar dat is oké.” Zo aan het begin van het festival zijn ze een beetje tam, maar naarmate ze meer nummers hebben gespeeld is het duidelijk: deze band speelt lekkere nummers. Op het andere podium schudden de jongens van Peter Pan Speedrock inmiddels het publiek wakker met hun gillende gitaren. Wat nou rustig wakker worden na een avondje doorzakken in de kroeg na het succes van Oranje tegen Zweden? Ze houden de vaart er lekker in. Apart is het wel om Peter Pan Speedrock zo vroeg te programmeren, want eigenlijk komt deze actieve band beter later in de middag tot z’n recht. Toch maken ze er een dolle boel van en groepjes in het publiek beuken er vrolijk op los.

~

Rustiger en gemoedelijker, maar zeker niet minder vrolijk gaat het eraan toe tijdens het optreden van Ilene Barnes. Ze speelt liedjes van haar recente album Time, die je doen denken aan een mengeling van soul, jazz en blues. Niet veel later wordt zij omver getetterd door Roy Paci & Aretuska uit Italië, die op het andere podium staan. En hoe! Horen we daar soul, reggae en een big band? Inderdaad, deze band in strakke pakken weet hoe ze het publiek moeten bespelen. Ze brengen een heerlijk swingende sound ten gehore. En voor nog meer lekkere Braziliaanse klanken zorgt Zuco 103, die het altijd goed doet op festivals. De zon schijnt en met het enthousiasme waarmee zangeres Lilian Vieira op het podium staat is het feest compleet. Deze band maakt er een zomers feest van en nu kan echt niemand meer stil staan of zitten. Oud en nieuw werk werden gespeeld en ook het nummer Futeball (ook wel bekend als de leader van Villa BvD tijdens de EK in Portugal) die afgelopen week op single uit kwam, is voorbij gekomen.

Jong en oud

De band The Nits had een verrassing in petto voor het Parkpoppubliek. Tim Akkerman van Di-rect schoof ineens het podium op om samen met zanger Henk Hofstede Inside my head en In The Dutch Mountains te spelen. Akkerman is al jaren groot fan van The Nits en deze combinatie (oud en jong) is leuk en prettig om naar te luisteren. Sowieso is een live-optreden van The Nits zeker de moeite waard; ze zijn boven verwachting goed.
Een band waar de verwachtingen van te voren al hoog gespannen waren was The Von Bondies. Zeker nu ze doorbreken met hun song C’mon C’mon. Deze punk/rockband speelt in een perfect ritme, maar staan er op het podium nogal statisch en nonchalant bij. De handen van het publiek gaan in de lucht tijdens C’mon C’mon, waarna gewacht wordt op nog een hoogtepunt dat er niet zal komen.

Hart

Het echte hoogtepunt van Parkpop komt pas later tijdens Beth Hart, die eerder dit jaar in Den Haag speelde tijdens Koninginnenach. Wat een gouden strot en wat een briljante verschijning! Deze spraakwaterval (“I talk too much, I’m a girl”) weet over elk lied wel een mooi, boeiend verhaal te vertellen. Normaal is het vaak beter als een artiest z’n mond houdt en doorzingt, maar bij Hart is dat anders. Ze maakt duidelijk werk van haar optreden. Vol energie speelt ze nummer na nummer, waarbij uiteraard haar hit LA Song niet ontbreekt en dat levert kippenvel op. Tegen het eind van haar optreden gooit ze alle remmen los en springt ze van het podium af om verder tussen het publiek te zingen. Moeiteloos en nog steeds zuiver met een rauw randje, zoals we dat van haar kennen. Met een big smile op haar gezicht geniet ze van de aandacht en het contact met haar fans. Hart had de perfecte afsluiter van Parkpop kunnen zijn!

Flirten

~

Ongeveer gelijktijdig stond op het andere podium The Gathering. Ze spelen donkere, melancholische rockmuziek, die prettig in het gehoor ligt. Zangeres Anneke van Giersbergen is absoluut het stralende middelpunt van deze band. Zoals zij staat te glimmen en te flirten op het podium is leuk om naar te kijken. The Gathering heeft er dit jaar al veel optredens op zitten, na het uitbrengen van hun laatste cd Sleepy Buildings. Tijdens Parkpop hebben ze een echte festivalsetlist; drukker, harder en minder akoestisch dan tijdens hun Sleepy Buildings-tour.

Wat later worden de gitaren ingeruild voor nog wat zomerse klanken van de hiphopformatie Outlandish. Maar Den Haag heeft genoeg van de zwoele klanken. Hun hit Aicha wordt nog warm onthaald, maar verder verloopt het optreden matig. Dan deden The Stranglers het een stuk beter. Eigenlijk had deze band niet op Parkpop gestaan, maar omdat Supergrass hun optreden op het laatste moment afbliezen waren The Stranglers bereid om die plek als afsluitende act in te vullen. En hoe! Het publiek ging helemaal los tijdens de klassieker Golden Brown en ook andere golden oldies passeerden de revue. Van de punk, waar ze ooit mee zijn begonnen, is weinig meer over. Ze zijn een beetje braaf (zeker in vergelijking met de openingsbands), maar desalniettemin een fijne band om deze geslaagde 24e editie van Parkpop mee af te sluiten.

Muziek / Album

Gelukkig terug van weggeweest

recensie: Beastie Boys – To The 5 Boroughs

Na zes jaar semi-Beastie Boys-stilte zijn ze weer terug met een nieuwe plaat. En wat de goegemeente dacht, wordt al in de opener door rapper MCA ontkracht: ‘no I didn’t retire’. Ook al worden de heren grijs en zijn de branieschoppers van weleer de veertig genaderd, ze weten nog steeds de gemoederen te verontrusten. Maar dit keer zoals ze dat deden aan het einde van de jaren ’80, want alle bijtijdse schmuck is weggepoetst en de klanken van de Old School zijn weer uit de kast gehaald. Het is duidelijk: de heren grijpen terug op de periode waarin ze het meest credible waren.

~

Met Hello Nasty, en mede door de daarvan getrokken single Intergalactic, behaalden de Beasties hun grootste commerciële succes sinds hun bestaan, zij het bij het publiek waar ze niet helemaal op doelden. Het was namelijk niet bepaald het publiek dat Licensed to Ill en Ill Communication in de kast had staan. Maar hoe luidruchtig en succesvol de triomftour door Europa ook was, zo stil was het rondom de Beasties in de navolgende jaren. Nu is er To The 5 Boroughs en de fans van het eerste uur staan te popelen om te kijken welke weg de blanke HipHop-vernieuwers nu weer zijn ingeslagen.

Originele herhaling

To The 5 Boroughs begint met de single Ch-Check it Out en deze opent de plaat goed om een bepaald beeld te krijgen van hetgeen je kan verwachten. Dit keer geen schreeuwerige punkgitaren, maar veel jaren ’80 beats, lekker scratchwerk en clichéachtige teksten als When I rock the crowd, I rock the crowd well. Het klinkt bekend in de oren en ook al kent het album geen hits als No Sleep Til Brooklyn, Fight For Your Right of Sabotage is het toch allemaal verre van saai. En het ontbreken van hits maakt het album misschien wel sterker dan het heropvoeren van het kunstje dat de Beastie Boys reeds redelijk onder de knie hebben.

Weg met Bush en lang leve New York

De heren schuwen niet om wat problematiek aan de kaak te stellen en gooien wederom hun politieke geëngageerdheid in de strijd. Ze zoeken het dit keer niet in het buitenland, zoals in hun Tibet-periode, maar blijven binnen de grenzen van de VS. In It Takes a Time to Build geven ze bijvoorbeeld hun ongezouten mening over de Amerikaanse president: ‘We got a president we didn’t elect’ en in That’s It That’s All: ‘Cause George W’s got nothing on we. We got to take the power on he’. Verder is het vooral, naast de gebruikelijke zelfverheerlijking, het berappen de Boys’ favoriete stad: New York. De stad waar een poosje geleden het een en ander op het gebied architectuur en mentaliteit veranderde. Tevens de stad waarvan de skyline, inclusief de weggevallen torens, te zien is op de schitterende uitklaphoes.

Ook al zijn de heren wat ouder en komt het felle van weleer niet meer zo fel over, toch weten de Beastie Boys nog steeds te boeien. En de Old School van de beginperiode past goed binnen de retro-hype van deze tijd. Alleen het gefundenes Fressen in de persoon van G.W. Bush is te makkelijk, te clichématig en daardoor jammer, terwijl de lofredes op New York interessant te noemen zijn. Gooi alles van To The 5 Boroughs in de mixer en het zal aangenaam smaken. Niet bijster origineel, maar wel iets dat voor herhaling vatbaar is.

Boeken / Fictie

Snippers spionage

recensie: Péter Esterházy – Verbeterde Editie

De grootste teleurstelling voor een zoon is om er achter te komen dat je vader niet de man blijkt te zijn die je altijd dacht dat hij was. Die ontdekking en de gevoelens die daarbij loskomen zijn het hoofdthema van Verbeterde editie, het nieuwste boek van de Hongaarse schrijver Péter Esterházy. De schrijver komt er achter dat zijn vader die hij in zijn voorgaande boek heeft zitten ophemelen als een soort held, spion is geweest voor het communistische regime. Een ontdekking die een grote emotionele worsteling met zich mee brengt.

Verbeterd vervolg

~

Verbeterde editie is een aanvulling op Esterházy’s magnum opus Harmonia Caelestis waarin de schrijver vertelt over het leven van zijn vader, een graaf, na de communistische omwenteling in Hongarije. Het vervolg, Verbeterde editie, is een autobiografisch verslag dat start op het moment dat Esterházy Harmonia Caelestis na negen jaar net heeft afgeschreven en nog wil uitzoeken of zijn vader voorkomt in de net voor het publiek openbaar gemaakte archieven van de Hongaarse geheime dienst.
Esterházy komt er vrijwel meteen achter dat zijn vader heel wat verborgen heeft weten te houden voor zijn familie, namelijk dat hij van agent is geweest voor III/III, de geheime dienst. In de rest van Verbeterde editie vertelt Esterházy over zijn speurwerk naar het verborgen leven van zijn vader door middel van fragmenten uit de dossiers die zijn vader heeft samengesteld en die over zijn vader zijn geschreven. De tekst hiervan is in rode inkt gedrukt, terwijl Esterházy’s commentaar in het zwart uitgebreid is, met later commentaar op de eerste versie tussen verschillende soorten haakjes.

Postzegels en executies

Voor de met het Hongaarse bewind onbekende buitenstaander lijken de spionageperikelen van vader Esterházy, ook wel agent Csanadí genoemd, niet zo bijster gevaarlijk. De agent maakt eens een praatje met vriend X, gaat op visite bij familielid Y, of schenkt buitenlandse postzegels aan kennis Z, en rapporteert hierover aan zijn superieuren. Door de aanvullingen van Petér Esterházy over de gevangneming of executies van verder niet met het boek gerelateerde politieke gevangenen krijgt het schijnbaar onschuldige spionagewerk van zijn vader echter een grimmige uitstraling, hoewel het tot het eind toe lijkt alsof er niemand echt schade door heeft geleden.

Tranen met tuiten

Verbeterde editie is vooral interessant vanwege de impact die de informatie uit de dossiers op de schrijver heeft. Hij worstelt ernstig met de dubbele gedachten over zijn vader, die hij Harmonia Caelestis zo positief heeft uitgebeeld dat iedereen hem vlak na het uitkomen van deze roman, de periode waar Verbeterde editie zich in afspeelt, feliciteert met zijn fantastische vader. Esterházy geeft in zijn boek dan ook vaak aan wanneer het hem emotioneel te veel wordt door een t of een z in te voegen in de tekst die staan voor een traan of een gevoel van zelfmedelijden. Dit lijken zo nu en dan wel krokodillentranen, waar Esterházy zichzelf dan ook wel van bewust is. De conclusie is dat Esterházy ondanks zijn vaders misstap nog altijd veel van de man houdt, omdat de vader die hij kende toch een heel andere was dan degene die naar voren komt uit de dossiers.

Oninteressant aanhangsel

Hoewel het thema van Verbeterde editie op zich best interessant is, is de uitwerking ervan niet echt geslaagd te noemen. Door de eindeloze toevoeging van stukjes uit de rapporten van agent Csanadí en de commentaren daarop van Esterházy die allemaal nét niet interessant zijn als je Harmonia Caelestis niet hebt gelezen, is dit eigenlijk een nogal saai boek geworden. Als Esterházy wat meer sporadisch was omgegaan met deze rapportonderdelen en nog wat dieper op zijn eigen gevoelens was ingegaan had Verbeterde editie heel interessant kunnen zijn, maar nu is het weinig meer dan een aanhangsel van Harmonia Caelestis, dat voor degene die dat boek niet heeft gelezen weinig interessant is.

Muziek / Achtergrond
special: Josh Homme

Man met gouden handen

In de recensie van de laatste Masters of Reality-cd Give us Barrabbas werd zijn naam al zijdelings genoemd: Josh Homme. Als tiener uit het droge Palm Springs regelmatig te vinden in de kelder van het huis van Masters of Reality-voorman en vriend Chris Goss. Hij kon er zo opgaan in de muziek dat na verloop van tijd niemand nog wist dat Josh er was. De gedrevenheid zat diep. Homme en de gitaar waren één, niemand kon en mocht daar tussen komen. Volgens de family-tree op www.qotsa.com begon alles in 1988 met de illustere band Katzenjammer. Ik ben erg benieuwd naar de muziek, want het zegt me echt helemaal niets. Geen idee ook of er uberhaupt een demo van is verschenen. Toch maar eens het internet af gaan struinen.

Kyuss

~

Hommes first moment of fame kwam als gitarist van stonerband Kyuss (in 1989 heette de band nog een korte periode Sons of Kyuss). De term ‘Stoner’is in eerste instantie een verwijzing naar het excessieve drugsgebruik van de bandleden.
Vanaf 1991 bracht Kyuss vijf cd’s uit (Wretch, Blues For The Red Sun, Sky Valley, ..And The Circus Leaves Town en Into The Void) met daarop broeierige, zompige stonerrock. Met de wortels in de psychedelica van de jaren 70 (oa. King Crimson, The Grateful Dead) en de gitaren getuned in c! De gitaren zullen het denk ik net hebben getrokken.
Kyuss startte met Brant Bjork achter de drumkit, zanger John Garcia, basgitarist Nick Oliveri en gitarist Josh Homme. Op Sky Valley werd Nick Oliveri vervangen door Scott Reeder, van wie bekend is dat hij tijdens optredens altijd op blote voeten liep en op ..And The Circus Leaves Town werd drummer Brant Bjork vervangen door Alfredo Hernandez. Dat album was ook meteen het laatste wapenfeit, want na vier jaar hield de band het in 1995 na strubbelingen met de platenmaatschappij voor gezien.
Lang heeft Homme er niet om getreurd. Integendeel, het gaf hem juist alle vrijheid om te doen wat hij wilde. Al die zakelijke conflicten leidden alleen maar af van datgene wat hij het liefst deed: muziek maken. Bands hebben volgens zijn filosofie een maximale houdbaarheidsdatum van 4 a 5 jaar, dus het afscheid zat er al stilletjes aan te komen. Het is niet anders.

Lekker spelen

~

In 1996 speelt Homme mee op de cd Gamma Ray 45” van Gamma Ray en maakt hij deel uit van grungeformatie the Screaming Trees. Vanaf het jaar daarop duikt ie regelmatig met vrienden de studio in. Gewoon om effe lekker te jammen. De opgenomen nummers komen terecht op de diverse Desert Sessions-cd’s die worden uitgegeven door het Man’s Ruin label. Nog niet zo lang geleden waren PJ Harvey, Dean Ween en Twiggy Ramirez aan de beurt (Desert Sessions vol. 9/10). Homme mag blij zijn met zoveel getalenteerde vrienden.Oorspronkelijk gestart als jamsessie, is dit vriendenproject een welkome afleiding van de dagelijkse sores.

Queens of the Stone Age

En alsof dat nog niet genoeg is, richtten Homme en voormalig Kyuss bassist en best friend Nick Oliveri (The Dwarves, Mondo Generartor) in 1998 ook nog eens Queens of the Stone Age op. Waar ze de tijd vandaan halen? it beats me.

~

De naam verraadt in dit geval veel, al is de muziek minder stoner dan Kyuss. In vergelijking met Kyuss zijn de Queens iets toegankelijker en melodieuzer, iets poppier ook vooral. Queens of The Stone Age bracht Josh Homme een nieuwe uitdaging, het gaf hem de kans om zich te bewijzen als zanger. Hommes falsetstem klinkt in eerste instantie een beetje vlak, maar laat je niet gauw meer los. Dat bassist Oliveri graag in adamskostuum optreedt, heeft zowel bij concerten van zijn eigen band The Dwarves als bij QOTSA-optredens al voor veel problemen gezorgd. De ‘Ik-heb-aan-alles-schijt’-houding valt bij de lokale autoriteiten niet altijd in goede aarde. En dat is een understatement.
Van de Queens verscheen in 1998 het album Q.O.T.S.A (dat nog het meest aansluit bij de typische Kyuss-sound) en een splitalbum met de band Beaver. Een jaar later volgde een bijdrage aan de compilatie cd Heavy metal 2000, in 2000 gevolgd door het album Rated R, het meest psychedelische en melodieuze QOTSA album. Twee jaar geleden kwam tenslotte QOTSA’s magnum opus uit in de vorm van het album Songs for the Deaf. De drumpartijen werden verzorgd door Kyuss-fan en voormalig Nirvana drummer/ Foo Fighters zanger/gitarist Dave Grohl. De doorbraak bij het grote publiek was een feit en clips werden zelfs vertoond op TMF en The Box. Een sell out? Nee, totaal niet eigenlijk, het album klinkt namelijk een stuk heavier dan zijn voorganger. Queens of the Stoneage lijken op het punt te staan om de wereld te veroveren.

Troubles in paradise

Maar verscheen daar kort geleden niet het bericht dat bassist Nick Oliveri uit QOTSA was gegooid omdat ie er een iets te laconieke levenshouding op nahield? Volgens Homme was het een moeilijke beslissing maar was het ook de enige manier om een gigantische ruzie te voorkomen. Huh? Gigantische ruzie?? Heb ik wat gemist? Homme en Oliveri waren toch vrienden?
En was Mark Lanegan (ex- The Screaming Trees) ook al niet opgestapt? Blijkbaar zat er iets goed scheef. Voorlopig betekent dit waarschijnlijk het einde van Queens of the Stoneage. Al staat nog wel te verschijnen (geen idee wanneer) de EP Stone Age Complications. De titel zegt genoeg. Maar waarom bij de pakken neerzitten?

Eagles of Death Metal

In Millionaire zanger/gitarist Tim Vanhamel en zanger/gitarist Jesse Hughes vond Homme begin dit jaar twee partners-in-crime en daarmee waren de Eagles of Death Metal een feit. Zo’n twee jaar geleden stond Millionaire in 013 in Tilburg al eens in het voorprogramma van de Queens, dus raar is de keus voor VanHamel niet, maar goed.
Eagles of Death metal zegt u? Mensen, wees gerust, het gaat hier om een vette knipoog. Homme, oftewel Carlo von Sexron, kan nog zo hard roepen dat de lol bij EODM voorop staat, wij fans weten wel beter. Alles wat ie aanraakt verandert immers in goud. Wat dit betekent voor Tim Vanhamel’s band Millionaire blijft vooralsnog een groot vraagteken.

~

VanHamel zelf lijkt daar getuige een recent interview in de Oor ook nog niet helemaal uit te zijn. Ongeveer twee maanden geleden verscheen van de EODM in ieder geval het heerlijke trashy eerste album Peace Love Death Metal. Leve de garage sound! Met, verrassend genoeg, stergitarist Homme achter de drumkit. Het zegt veel over de bereidheid zich op te stellen ten gunste van het liedje. Voor ego’s is hier geen plaats. Veelzeggend is dat Jesse ’the Devil’ Hughes eigenlijk nooit eerder professioneel heeft gezongen en dat hij mee mag doen omdat ie volgens Homme zo’n leuke man is. Tsja, wat moet je daarvan zeggen? Wonder boven wonder pakt het nog goed uit ook.
De staccato drums doen denken aan die van The White Stripes. Het rammelt aan alle kanten, is zo lo-fi als de tering maar blijft boeien. Het nieuwste speeltje van de baas kon wel eens groter worden dan menigeen zou denken. Het plezier straalt er vanaf en dat is toch eigenlijk waarom het allemaal draait?

Muziek / DVD

Ars Longa, Vita Brevis

recensie: Hakkûhbar - Vet heftig

In 1996 was Nederland in de ban van een fenomeen: de jonge Gabbertje (artiestennaam van Ruben van der Meer) scoorde met het nummer Gabbertje een hit van wat heb ik jou daar. Dit ongelooflijke talent veroverde door zijn magistrale beheersing van het hardcore-instrumentarium de harten van vele bakvissen. We herinneren ons allemaal nog wel de extatische taferelen op de TMF-awards waar Gabbertje voor zorgde met de followup-hits Supergabber en Gabbosaurus; en hoe hij, bijgestaan door zijn trouwe makker Boom Boom Bart en geïnspireerd door zijn muze Brenda, het publiek kraker na stampende kraker voor bleef schotelen. – Maar zoals met zoveel van de beste artiesten het geval is, had Onze Lieve Heer zulk een artiest het liefst zo snel mogelijk weer onder Zijn liefhebbende vleugels: Hij nam Gabbertje van ons weg, en gaf hem een plaats hierboven, naast de groten der historie.

Op de DVD Vet Heftig kunnen de fans nu eindelijk het hele verhaal nog één keer zien: hoe de jonge en beïnvloedbare Ruben ontdekt wordt door manager Bob (Fosko), hoe de band bijna ten onder gaat aan de onmenselijke spanningen en moeilijkheden die onlosmakelijk verbonden zijn met Het Grote Succes; tot aan dat verschrikkelijke nieuwsbericht toe (dat, uit respect voor de nabestaanden misschien beter niet op de DVD gestaan had). Weet u nog waar u was toen Gabbertje stierf, aan de gevolgen van een toxicologische vergiftiging?

Meer talent dan Marco

Nu de hardcore-scene, na bijna tien jaar, het leed dan eindelijk verwerkt lijkt te hebben, en onder haar donkere, vochtige steen vandaan komt, is het goed dat de nieuwe fans zelf zien kunnen, dat de hardcore al een geschiedenis heeft in dit land, en dat die geschiedenis alles behalve rooskleurig is. Want naast alle clips staan er ook diepgravende interviews en tekenende dieptepunten, hilarische backstage-situaties en prachtige momentopnamen op de DVD, die een ontroerend en liefdevol beeld schetsen van een onderschat musicaal talent; hardcore, accordeon, arrenbie, mondorgel, Gabbertje beheerste alle terreinen. Een genie, die in zijn pink meer experimenteerzin en creativiteit had dan Marco Borsato en de familie Oosterhuis en alle andere Nederlandse artiesten te samen.

De fans kunnen het dus nog éénmaal herbeleven, maar dan is het ook uit met de pret, want Vet Heftig heeft wel een erg lage replay-waarde: vaker dan één of twee keer wil je deze zestig minuten durende docu-film niet zien, al is hij bij vlagen hilarisch. Ook jammer is de constante teringherrie op de achtergrond, waardoor de teksten in het begin af en toe wat lastig te volgen zijn. Het script lijkt qua stijl erg op wat Bob Fosko eerder al deed aan sketches op de cd’s van de Raggende Manne, zoals de stukjes Wielklem I & II, waarin een huisvader een ambtenaar van het leven berooft, omdat deze onvoldoende haast maakt met het verwijderen van zijn wielklem.

Meer dan naar de film in zijn geheel of naar afzonderlijke hoofdstukken en video’s kijken biedt de DVD niet. Het kijken van de afzonderlijke clips, uit nostalgische overwegingen, heeft nog wel enige charme, en die is vooral te danken aan de achterlijke koppen die voorbij komen. Het ziet er allemaal uit alsof het een knoop en een balletje touw gekost heeft. Maar voor liefhebbers van dit soort ongein is de DVD zeker de moeite waard. Het is als met het leven van die arme Gabbertje zelf: kort, maar wel erg strak.

Boeken / Fictie

Lekker tussendoortje

recensie: Peer Wittenbols - Eerste bloei

Als een verhaal mij aangrijpt of intrigeert wil ik nog wel eens stukken teruglezen of langer over een zin nadenken. Maar om de een of andere reden heb ik deze bundel zo snel uitgelezen dat ik helemaal niet de behoefte heb gehad iets opnieuw te lezen. Eerste Bloei van toneelschrijver Peer Wittenbols leest lekker makkelijk weg: geen moeilijk woordgebruik of lastige addertjes onder het gras. Maar gewone verhalen over min of meer gewone mensen. Mensen die weliswaar iets of iemand hebben verloren, maar ook dat is vrij normaal.

~

De verhalen in dit boek zijn allemaal goed te lezen en zijn onderhoudend. De verhalen zitten goed in elkaar en je wordt als lezer van begin tot het eind van het boek voorzien van degelijk entertainment. Hoe onderhoudend en degelijk de verhalen ook zijn, over het algemeen mist er iets om ze boven het niveau van ‘een aardig verhaaltje’ uit te heffen.

Boven het maaiveld

Maar zoals altijd zijn er uitzonderingen. Er zijn stukken, zoals het titelverhaal, die toch dat beetje extra hebben. Die me tijdens het lezen laten nadenken over de psyche van de hoofdpersoon. En me zelfs even laten stoppen nadat het verhaal ten einde is om nog even over datgene wat ik gelezen heb na te mijmeren, alvorens verder te gaan met het volgende verhaal.

Automutilatie

Het beeld dat bijvoorbeeld in het titelverhaal, Eerste bloei, geschetst wordt van een jonge vrouw die door haar eerste minnaar in de steek wordt gelaten – terwijl ze er stellig van overtuigd is dat hij bij haar een kind verwekt heeft – liet me soms de rillingen over de rug lopen. De ideeën die deze vrouw over haarzelf, haar minnaar en de wereld heeft zijn bij tijd en wijle erg beangstigend. Zo probeert ze bijvoorbeeld door zichzelf te pijnigen niet meer aan haar minnaar te denken. De afstandelijke wijze waarop deze automutilatie, zoals het uitdrukken van peuken in haar eigen hand, door de vrouw in haar dagboek worden beschreven laten je als lezer nog enige tijd nahuiveren.

Andere kant

Aan de andere kant staan verhalen als Zondagsnieuws, over een echtpaar dat een huilend madonnabeeldje in de tuin ontdekt. Dit is een verhaal waarin veel meer had gezeten dan wat Peer Wittenbols er nu van maakt. De ontknoping van het verhaal mag nu enigszins ludiek genoemd worden, maar de ontwikkelingen naar die ontknoping toe lenen zich veel beter voor een tragisch eind waarin het leed van het echtpaar goed tot zijn recht komt. Juist omdat in de andere verhalen de hoofdpersonen en hun interactie met de omgeving iets afstandelijks hebben, iets wereldvreemds, valt een verhaal als Zondagsnieuws niet helemaal te rijmen met de rest. En zo zijn er meer verhalen die niet geheel waarmaken wat ze me aanvankelijk beloven.

Bon appetit

Maar nogmaals: de verhalen zijn makkelijk verteerbaar. Een goede snack voor tussendoor. Zelfs niet geheel ongezond voor lijf en leden. Maar wil je een goede, uitgebalanceerde maaltijd, met alle onderdelen van de schijf van vijf, dan zijn er betere alternatieven. Maar of die lekkerder zijn?

Film / Films

De boy-on-boy-action komt naar je toe deze zomer!

recensie: Gay Summer Tour 2004

Nu de vrouw na honderd jaar emancipatiestrijd haar identiteitscrisis enigszins te boven schijnt te zijn gekomen, lijkt ‘was will der Mann?’ de vraag te zijn waar de moderne generatie mee worstelt. Nu, beste lezer, de man wil maar één ding: naar de bioscoop, films kijken, net als iedereen. Voor echte mannen is er daarom deze zomer de Gay Summer Tour: vijf films die in vijf weken (van 24 juni tot en met 5 augustus) twintig steden aandoen. Van politiek pamflet tot profiterende Bulgaar: in deze zomertoer vind je ze allemaal. Dus koop een kaartje en feliciteer jezelf van harte, want sommige van deze films zijn zeer de moeite waard.

l’Imbalsamatore

(Matteo Garrone, 2002)

~

Het op feiten gebaseerde l’Imbalsamatore (The Embalmer) bijvoorbeeld. Dit ruwe drama speelt zich af in een havenstadje nabij Napels, alwaar de miskende dwerg Peppino zijn zinnen zet op de knappe, jonge maar erg passieve Valerio, die hij in een dierentuin ontmoette. Door Valerio een baan aan te bieden in zijn taxidermie-atelier weet Peppino de jongeling aan hem te binden, maar nadat hij al zijn centen besteed aan snuisterijen en feestjes voor Valerio, komt de kleine achterbakse opzetter de in problemen met de Napolitaanse onderwereld. Hij werkt zijn schuld weg door klusjes op te knappen, maar verzandt steeds meer in intriges. Onderwijl ontglipt de naïeve Valerio hem en trekt in bij een manipulatieve prostituee.

In dit huiveringwekkende verhaal is er geen tijd voor adempauzes. Vanaf het begin wordt de kijker meegesleurd in de diepte van Peppino’s magnetische en autoritaire persoonlijkheid. De film won dan ook verscheidene Italiaanse prijzen, waaronder een David voor het scenario en beste ondersteunende rol voor Ernesto Mahieux. Volkomen terecht, want Mahieux presteert als de seksueel gefrustreerde dwerg Peppino op een grandioos niveau: hoewel hij een uiterst kwaadaardig personage neerzet, krijgt de kijker ondanks alles toch medelijden met de dierenopzetter als deze merkt hoe zijn macht over Valerio (een rol van model Valerio Foglia Manzilla) langzaam wegkwijnt. Na de introductie van de naar bevestiging hunkerende Deborah wordt Valerio verscheurd tussen de twee rivalen, die allebei hun eigen plannen hebben met de kansloze hulpkelner. De sfeer wordt uiteindelijk zo broeierig dat enkel een donderende wolkbreuk nog verlossing kan bieden.

Los Novios Búlgaros

(Eloy de la Iglesia, 2003)

~

Medelijden is een stuk minder op zijn plaats in Los Novios Búlgaros (Bulgarian Lovers) van regisseur Eloy de la Iglesia. Als de Bulgaren niet alleen de kapitalistische maar ook de Griekse beginselen en masse omarmd blijken te hebben, komen ze in grote getale naar de Spaanse steden, om daar met open armen ontvangen te worden door de homoscene. Als hoofdpersoon Daniel (Fernando Guillén Cuervo) een relatie aangaat met de Bulgaar Kyril (Dritan Biba), haalt hij zich, willens en wetens, veel ellende op de hals. Goede vriend Gildo (Pepón Nieto) waarschuwt nog voor Kyril, maar de liefde maakt Daniel blind voor diens misdadige praktijken, ruwe vrienden en echtelijke staat. De geslaagde advocaat accepteert alle tegenslag, en lijkt niet te wìllen verbeteren.

Deze lichte, speelse Spaanse komedie bewijst dat dramatische wendingen, een relativerende blik op de zaken niet in de weg hoeven te staan, en dat vertedering in een film hand in hand kan gaan met misdaadelementen. Hij won dan ook in 2003 de Best Feature Film Award op het Philadelphia International Gay & Lesbian Film Festival. Los Novios Búlgaros stoeit vermakelijk met tijd, ruimte en grafische effecten en voorkomt zo een al te sentimentele kijk op de zaken.

The Event

(Thom Fitzgerald, 2003)

~

Wat dat betreft zou regisseur Thom Fitzgerald gerust een voorbeeld mogen nemen aan de Spaanse cinema. In het kitscherige The Event, dat onder meer de genres detective en sociaal drama aan elkaar tracht te koppelen, draait het om de zieke Matt (Don McKellar) en diens omgeving. Matt lijdt aan aids en besluit er een einde aan te maken: hij nodigt al zijn vrienden uit voor een feestje en pleegt in hun bijzijn zelfmoord. Omdat hulp bij zelfmoord nog altijd verboden is, gaat een ongeloofwaardig onmenselijke assistent-officier van justitie (een rol van Parker Posey) op onderzoek uit. Ze is geenszins van plan te begrijpen waarom iemand zelfmoord zou willen plegen, en ondervraagt moeder Olympia Dukakis en andere personages om achter de ‘werkelijke’ toedracht van Matts dood te komen. Als ze dan uiteindelijk omslaat en de menselijkheid van de personages inziet, is het al te laat: een omslag van die omvang in een personage dat zo consequent wordt afgeschilderd als gevoelloos, lijkt volslagen arbitrair en enkel toegevoegd om de laatste resten nog niet huilende Amerikanen te overtuigen van hun ongelijk.

Dat Parker Posey geen moment geloofwaardig wordt, komt, zoals gezegd, door het compleet gevoelloze in haar personage. Dat kan echter vergoelijkt worden door haar rol te interpreteren als een karikatuur van de Amerikaanse maatschappij en de nogal bureaucratische invulling die het woord ‘rechtvaardigheid’ daar lijkt te hebben gekregen. Dat Sarah Polley, die de zus van Matt speelt, niet overtuigt, valt echter op geen enkele manier nog te rechtvaardigen. Polley overtuigt zichzelf niet eens, met haar vele geschreeuw en sarcastische houding.

De film is langdradig en nodeloos ingewikkeld. Toch moet je van steen zijn om niet af en toe een brok in de keel te voelen. Die prestatie mag grotendeels toegeschreven worden aan het spel van Olympia Dukakis. Maar zelfs zij kan de film niet redden, als gevoelige scènes onderbroken worden door tendentieuze teksten als: ‘Laat zijn lijden niet voor niets zijn geweest.’ Onbegrijpelijkerwijs viel de film toch meerdere malen in de prijzen, hetgeen wellicht te wijten valt aan een of andere cultuurkloof tussen de oceanen.

Hoera voor de Gay Summer Tour

Dat The Event eerder de Nederlandse bioscopen niet haalde is goed te begrijpen. Maar ook als het willen bezitten van jongens en mannen niet in je aard ligt, kun je gerust naar de films van de Gay Summer Tour. De Tour is niet alleen voor mannen onder elkaar, maar blijkbaar is er geen andere manier om dit soort kwaliteitsfilms aan de Nederlandse bioscopen te slijten.

Bekijk voor een overzicht van het tourschema en de overige twee films de website www.cinemien.nl

Film / Films

Verleiden is een kunst

recensie: The Shape Of Things

In de film The Shape Of Things wordt een levend object tot kunst verheven. Daarmee wil regisseur Neil LaBute de discussie openen: waar ligt de grens van het toelaatbare? De film schetst het leven van vier studenten kunstgeschiedenis die worstelen met zichzelf. Ze verlangen ernaar zelfstandig te zijn, maar zoeken tegelijk houvast bij hun partner. De enige die zich alleen door het leven wil slaan is Evelyn (Rachel Weisz). Hoewel ze geboren lijkt te zijn om single door het leven te gaan, wordt ze smoorverliefd wanneer ze de verlegen Adam (Paul Rudd) ontmoet. Evelyn neemt het heft in handen en Adam volgt haar gedwee in al haar wensen. Even snel als een kameleon van kleur verandert, wisselt hij van uiterlijk en daarmee van karakter.

~

Zijn vrienden Jenny (Gretchen Mol) en Philip (Frederick Weller) zien deze metamorfose met veel argwaan gebeuren. Waar blijft hun vriend? Wanneer Adam vreemd gaat, stelt Evelyn het volgende: ‘Hoe normaler, interessanter en moderner, des te beter is een mens. Kijk maar naar de modebladen, die staan er vol mee. Maar hoe mooier een mens van buiten wordt, des te verwerpelijker wordt zijn gedrag. Bij het maakbare komen de emoties in de problemen.’

Relaties

~

Interessant zijn de relaties. Jenny is nogal simpel: ze verwacht dat dingen zijn zoals ze lijken. Haar vriend Philip is een wise guy. Hij doet denken aan iemand van school die het altijd beter weet. Adam kan urenlang boekenrecensies in de New York Times lezen, waarbij hij de belangrijkste alinea’s onderstreept. Hoewel hij allerminst een macho is, verandert hij razendsnel van een boekengeleerde tot idool van vele vrouwen. Zijn vriendin Rachel is een vrouw van uitersten. Zij is het antwoord op de gedachte achter deze film: kan een vrouw datgene doen wat men meestal toeschrijft aan mannen?

Meedogenloos

The Shape Of Things laat zien hoe stelletjes elkaar trachten om te vormen binnen hun relatie. Hoe knap je partner ook is, altijd kan er wel iets aan verbeterd worden: ‘Schat, ik vind het leuker als je je haren iets langer laat groeien,’ of : ‘Blauw staat je veel beter!’ Sommigen proberen zelfs elkaars karakter of moraal te boetseren. Zo ontdekken ook de spelers in deze film hoe ver ze kunnen gaan. Evelyn is geobsedeerd door kunst en gaat hierin meedogenloos ver.

Provocateur

Evelyn leeft, ademt, en denkt alleen maar aan kunst. Ze is een provocateur, zoals LaBute zelf. Bij deze regisseur gaat het niet om een interessant verhaal of personage, maar om een boeiende groep karakters en een einde dat uitnodigt tot discussie. De film eindigt dan ook met een onthutsende ontknoping. In het atelier van Evelyn hangen aan de muren leuzen als: ‘Voor moralisten is er in een galerie geen plaats’ en ‘Ze houdt niet van me’. Tegen deze achtergrond opent LaBute de discussie ‘Is manipulatie ook kunst?’

Heb je interesse in psychologie en kunst, dan is deze boeiende arthouse-film een absolute aanrader!

Theater / Voorstelling

Leed na een oorlog

recensie: Guerre

Als een hoopje ellende zit dit gezin er bij. Gebroken en verscheurd door de oorlog. De meisjes zijn allang geen kinderen meer. Een paar afgetrapte stoelen, zand, as, water, droog brood en wat dekens is alles wat ze hebben. Het maakt de sfeer nog killer. Het moge duidelijk zijn: het toneelstuk Guerre is alles behalve vrolijk.

~

Guerre is het verhaal van een willekeurige oorlog (aan jou de keuze om er zelf één van de velen in te vullen) en wat dat voor een gezin voor gevolgen heeft. Op een dag komt de vader terug, terwijl de moeder en haar twee dochters hem voor dood hielden. Hij krijgt niet het warme onthaal waar hij op had gehoopt. Zijn vrouw is verliefd geworden op zijn broer, die inmiddels de rol van vader heeft overgenomen. Vader zelf wil dit niet zien, letterlijk; hij is blind. En misschien was het ook beter voor hem als hij ook niet meer kon horen, want de verhalen die hij van zijn vrouw en kinderen te horen krijgt zijn schokkend.

Drijfzand

~

Het toneelstuk duurt vrij lang voor wat het te bieden heeft. Alle ellende wordt uitgekauwd. Op den duur lijkt het alsof je in drijfzand terecht bent gekomen. De situatie is uitzichtloos, er is teveel gebeurd en dit gezin zal nooit meer normaal functioneren. De vader is van mening dat moeder er beter aan had gedaan als ze zichzelf van kant had gemaakt, nadat ze hem heeft opgebiecht door de buurman verkracht te zijn. Je hapt naar adem tijdens het horen van dit soort gesprekken, maar het duurt heel lang voordat je weer voldoende lucht krijgt. Positief nieuws hoef je niet verwachten in dit stuk en dan voelt zo’n zwaar stuk al snel erg lang aan. Dat gevoel wordt nog eens versterkt door het irritante, scherpe piepgeluid en de felle lichten die aan het eind van elke akte gebruikt worden. Je hoopt steeds dat dat snel stopt, een mooi detail in dit oorlogsdrama.

Met de neus op de feiten

Nu is dit stuk natuurlijk wel heel aardig, maar qua thema zeker niet nieuw. Regelmatig krijg je zo’n persoonlijk verhaal (over een gezin na de oorlog, vluchtelingen, etc.) te horen via de media. En er zijn ook al verschillende toneelstukken geweest die hebben ingespeeld op oorlogservaringen en het leven na de oorlog. Is Guerre dan overbodig? Nee, zeker niet. Het is een mooie toevoeging aan het bestaande aanbod. Je wordt goed met je neus op de feiten gedrukt. De oorlogssituatie wordt ontzettend persoonlijk gemaakt, waardoor je er zeker tijdens en na de voorstelling over na gaat denken. En daarmee is het doel wel bereikt.

Kwetsbaar

Guerre wordt opgevoerd in het Frans en is goed te volgen, zeker met de Nederlandse vertaling die op de muur geprojecteerd wordt. Maar eigenlijk is de tekst amper nodig. De pijn is van het gezicht van de acteurs af te lezen. De ongemakkelijkheid is te voelen. Sommige acteurs zouden nog net wat pittiger mogen spelen. De moeder bijvoorbeeld die net te makkelijk vermoeid en moedeloos op het podium staat. De twee dochters springen er absoluut uit. Ze spelen uiterst kwetsbaar en soms levert het rusteloze gedrag van de jongste een lach op in de zaal, die al snel over zal gaan in medelijden.

Bijval

Lars Norén is verantwoordelijk voor de tekst en de regie van dit stuk. Hij is vooral wereldwijd bekend door zijn relatiedrama’s, iets wat je in Guerre duidelijk terug ziet komen. Dit trieste verhaal heeft hij bitter neergezet. Na afloop verlaat je de zaal met een bedrukt gevoel. Onder Noréns leiding hebben de acteurs goed hun best gedaan. En de organisatoren van Holland Festival hebben een goede keuze gemaakt om dit stuk (dat al in Parijs en Montréal veel bijval kreeg) nu eens in Nederland te laten opvoeren.