Nog altijd relevant

Een huisvriend van de Braddocks weet wel waar Benjamins toekomst ligt: “One word: plastics!” Maar Benjamin Braddock (Dustin Hoffman), in Mike Nichols’ The Graduate (1967) net afgestudeerd, wil niet doorleren, of werken. Zijn tijd aan de universiteit heeft hem niet klaargestoomd voor de maatschappij; het heeft hem kritisch gemaakt en lusteloos. Misschien dat zijn ouders geloven in een toekomst van bakeliet en polymeer – zoals ze lijken te geloven in lieve vrede en buitenechtelijke relaties. Maar als zoveel babyboomers betwijfelt Benjamin of geld zoveel waard is, en of liefde huichelarij is.

Ja, nee, het gaat echt over de babyboomers, maar het speelt allemaal veertig jaar geleden. Het is een oude film, The Graduate, veertig jaar oud, en ter ere van dat jubileum is deze special edition uitgebracht. Maar Mike Nichols’ tweede film (na Who’s Afraid of Virgina Woolf uit 1966) is geenszins gedateerd, afgezien misschien van het opzichtige in- en uitzoomen hier en daar en de soundtrack van Simon & Garfunkel die om een of andere reden maar niet wil aansluiten bij de beelden. Maar afgezien daarvan had The Graduate net zo goed gisteren kunnen uitkomen. Dan hadden we geen documentaire over ’25 jaar The Graduate‘ gehad, maar die had sowieso achterwege mogen blijven. De extra Ontmoeting met een auteur: Charles Webb, de schrijver van de roman waarop de film is gebaseerd, is nog wel aardig maar heel veel leren we daar niet van. Waarom geen commentaartrack als bij de speciale uitgave van Nichols eergenoemde Who’s Afraid…? Gelukkig maakt de film een hoop goed.

Summer of love

Eind jaren zestig was de wereld er niet merkbaar op vooruit gegaan, vergeleken met het einde van de Tweede Wereldoorlog. De babyboomers zouden de boel aanpakken, ze wilden de wereld veranderen. En de jongeren waren niet alleen. De zwarten eisten gelijke rechten. Vrouwen – tussen ’40 en ’45 de drijvende kracht achter de economie, maar nu weer achter het fornuis – wilden weer aan het werk. En over al deze maatschappelijke ontevredenheid wierp de Sovjetunie een dreigende, paddenstoelvormige schaduw.

Tegen die achtergrond wordt tijdens tuinfeestjes Benjamins carrière gepland als vertegenwoordiger in plastic van postkamer tot pensioen, door collega’s van zijn vader. Hij wordt verleid door de getrouwde mevrouw Robinson (Anne Bancroft). Vers bloed!, denken de brave burgers en sleuren hem gulzig het grotemensenleven in.

Alles voor het meisje

Pas als Benjamin verliefd wordt op Elaine, de dochter van mevrouw Robinson, is er stront aan de knikker. Elaine (Katharine Ross) is puur, onschuldig, en dient te trouwen met een blonde tandarts-in-opleiding. De eerste helft van de film is een kabbelende karakterstudie, maar als na enkele mooie momenten tussen Elaine en Benjamin uitkomt dat hij een affaire had met haar moeder, vertrekt Elaine en prikt ze een datum met die tandarts. Daarmee heeft Mike Nichols opeens een deadline, en vanaf daar racet de film naar de weinig geruststellende en wereldberoemde climax.

Je hoort tegenwoordig veel over de zogeheten quarter life crisis. Jongeren zouden na hun studie niet weten wat ze willen met hun leven: werken en scheiden, is dat nu alles? Kijk The Graduate, lezer, relevanter dan ooit! Jij hebt geen quarter life crisis, zoals je ouders je proberen wijs te maken met de medische encyclopedie in de hand. Laat je niet pacificeren! Herken in je ouders’ bezwerende toon de psychiaters en sociologen waar Michel Foucault voor waarschuwt; de standaardiserende kracht van het kapitaal die Herbert Marcuse kritiseert; het hypocriete fatsoen waartegen de Provo’s in opstand komen. “Je bent ontevreden, je weet niet waar je wilt werken en of het allemaal de moeite waard is. Maar kijk naar ons! Wij zijn ook idealistisch begonnen, maar nu hebben we een goede baan, consumeren bewust en zijn gelukkig gescheiden in buitenwijken.” Accepteer die lulkoek van je babyboom-ouders niet. Breek los uit de vicieuze cirkel! Kies voor de liefde en de waarheid! Kijk The Graduate!