Hiphop creëeren met een eigen gezicht, dat wil GMJ

Het begon voor mij met rappen in 1997 bij Vlieg. Rappen in het Nederlands werd toen eigenlijk nog niet voor vol aangezien en je werd al snel als een Osdorp Posse-wannabe gezien. Toen we ons in 2000 aansloten bij D.A.C. (de Amersfoortse Coöperatie) ging het snel anders. We waren een grotere crew, met meer inspiratie: doordat je elkaar ook aansteekt en van elkaar leert. Een opwaartse spiraal dus die uiteindelijk resulteerde in Didactici (2002) en nog later in Professioneel chillen (2004). En bij Didactici merkten we dus al dat Nederlandse hiphop heel erg in de lift zat, de platen waren onwijs snel weg en de houding naar het genre veranderde ook. Waar voorheen dus het Engels gezien werd als de taal van rap was nu juist rappen in je moerstaal wat gewenst was. De omgekeerde wereld van wat je in 1997 zag toen ik begon. Je zou Nederlandse hiphop tegenwoordig zelfs bijna de nieuwe Nederpop kunnen noemen.

Dat GMJ op hetzelfde moment ook gebeld wordt voor een bespreking van een demo van een beginnende nederhop-formatie illustreert niet alleen het hippe van de Nederhop, maar ook de gedreven doe het zelf houding van de rapper. Men hoeft niet langs een manager of agent om contact met hem te leggen, alles gaat via hemzelf, zo ook de promotie van zijn werk.

Tja, het is natuurlijk zo dat er tegenwoordig een hoop Nederlandse hiphop acts juist door sterke promotie van hun platenmaatschappij (veelal TopNotch) behoorlijk in de kijker gespeeld worden. Zelf heb ik echter voorlopig geen behoefte aan een contract. Naast het feit dat we met D.A.C. rond 2000 nogal wat gezeik hebben gehad met onze toenmalige platenmaatschappij is het voor mij ook een groot leerproces om alles zelf te doen. Op het moment ben ik bezig met een studie aan de Academie voor Popcultuur en kan dit heel goed combineren met mijn muzikale ambities. Ik kan wel tekenen bij een platenmaatschappij, maar juist door mijn zaakjes zelf te regelen heb ik ondertussen al heel veel geleerd. Iets wat anders waarschijnlijk niet gebeurd was. En wanneer je dan positieve geluiden hoort is het een compliment direct op jezelf omdat er niemand tussen zit. Daarnaast is het ook een mooie beloning om gebeld te worden door Boudisque (één van de onafhankelijke platenzaken waarlangs GMJ zijn platen aan de man brengt en waar hij na Opgezwolle tevens de best verkopende Nederlandstalige artiest is) met de mededeling dat de cd’s weer op zijn en er dus weer nieuwe aangeleverd moeten worden.

Collaboratorium loopt dus goed en de naam Grootmeester Jan staat op het moment ook regelmatig op de bill. Verwacht echter niet gelijk een rapper met DJ opzet, GMJ heeft een hook-up met de Groninger Funkband Lush waarmee hij nu de podia bestormt.
Ja, maar Lush als band bestaat eigenlijk niet meer, het is nu daadwerkelijk “Grootmeester Jan met Liveband”. Op het moment staat er ongeveer een set van 45 minuten waarmee we op kunnen treden en werken we druk aan meer. Lang niet alle nummers van het album kunnen namelijk gebruikt worden. Aan de ene kant omdat ze muzikaal niet met een band te spelen zijn en anderzijds ook niet omdat door de verschillende collabo’s er te weinig eigen tekst in zit om een heel nummer op te bouwen. Maar we willen ook niet alle nummers van de plaat kunnen spelen het gaat erom dat we lekkere funkmuziek neerzetten a la Relax. Hiphop die zowel door de hiphoppers als door het festivalpubliek gewaardeerd wordt. Dat is iets wat we nu ook wel merken met optredens; vaak komen er na shows kids op ons af om te vertellen dat ze het heel cool vinden terwijl ze dat niet verwacht hadden. In veler beleving is hiphop op een podium namelijk inderdaad een rapper met een DJ.

Iets wat van GMJ dus niet meer verwacht hoeft te worden?
Nou, dat ook weer niet, op het moment werk ik ook met DJ Irie (de op één na beste turntablist van de wereld) aan een show. Hierbij wordt dus turntablism de essentie; en dan niet een DJ die af en toe even een scratch toevoegt aan een cd’tje waar alle muziek al op staat, maar echte live gecreëerde beats. Een idee waar we ook mee spelen is om het publiek ter plekke te laten kiezen uit verschillende platen waar we dan een beat mee neer moeten leggen. Heel oldschool dus, maar tegelijkertijd ook verfrissend omdat je het nog maar heel weinig ziet.

Verfrissing en experimenteren, dit lijken ook als we naar Collaboratorium luisteren heel belangrijke elementen in de muziek van GMJ. Geen standaard hiphop, maar meer. Waar komt deze drang eigenlijk vandaan?
Het is voornamelijk een onvoorwaardelijke liefde voor muziek en dan niet alleen hiphop, maar alles, in zoveel mogelijk soorten en genres. Ik struin dan ook graag door de zogenaamde eurobakken in platenzaken op zoek naar interessante muziek om mee te experimenteren. Op Collaboratorium vindt je ook veel van het experimenteren terug en dat is het beste te horen op Metnizz; het heeft een heel duidelijke hiphop-feel, maar eigenlijk klopt het niet. Als je naar de drums luistert zit alles er naast en toch flowt het. Daar wil ik ook naar toe, het maken van hiphop die een heel duidelijk gevoel uitstraalt en een eigen gezicht creëert zonder dat er klakkeloos Amerikaantje wordt gespeeld.

Is Was ik maar een rapper daar ook een aanklacht tegen?
Nou nee, daar is het niet zozeer op gericht, dat nummer heb ik voornamelijk geschreven om duidelijk te maken dat hiphop eigenlijk niks met uiterlijk te maken heeft en niet met dat wat je op tv ziet. Het is veel meer dan dat, eerder een denkwijze, KRS-One is daar wat mij betreft een goed voorbeeld van. Het meeste andere valt beter te kwalificeren als gangsta-rap en dat wilde ik dus aan de tand voelen. En ik had het wel allemaal kunnen aanvallen, maar dat komt weer zo verbitterd over, dus heb ik het omgedraaid. Want als je nu kids hebt die naar de box kijken denken ze allemaal: ‘oh cool, hiphop, dat zijn naakte vrouwen die tegen je oprijden, dure kettingen en zo’. Terwijl dit eigenlijk alleen maar side effects zijn van hiphop, die wel als mainthing in beeld komen. Juist door al die dingen gewoon te benoemen en dan heel erg te overdrijven komt het eigenlijk heel belachelijk over. Dat wat ik zeg zie je inderdaad op tv maar het klinkt ineens heel belachelijk.

En vanuit Amerika is het wel voornamelijk vanuit een andere achtergrond gemaakt. Veel van die jongens komen inderdaad uit een ghetto, worden dan ineens groot en willen dat ook graag laten zien met dure auto’s en zo, maar dat komt hier in Nederland niet geloofwaardig over.

Een duidelijke visie op hiphop dus, iets wat eigenlijk ook bij D.A.C. al wel te horen was. Hoe staat het eigenlijk met D.A.C.?
Nou ja, ik zit nu in Leeuwarden dus wordt meestal aangehaald als “de grote afwezige” wanneer er weer een optreden geweest is. Ik weet ook niet hoe het staat met eventueel nieuw materiaal, maar ik ben op het moment ook te druk met mijn eigen shows. Wie weet kom ik er weer terug als ik eventueel terugkeer naar Amersfoort.

Verder nog dingen die je kwijt wil?
Ja, Check de site, download wat mp3’s, schrijf in het gastenboek en kijk of je iets leuks vindt. Wie weet luister je straks alleen nog maar naar Bong-ra! Oh, en luister ook eens naar Gunter en Umtzi twee vergeten Duitse elektrohelden die eigenlijk aan de basis hebben gestaan van alle housemuziek. Ooit heel controversieel, maar misschien is de wereld er nog steeds niet klaar voor.