Theater / Voorstelling

Een halve eeuw Béjart

recensie: Het beste van Béjart - Béjart Ballet Lausanne

Een metronoom die een driekwartsmaat tikt, een vrouw met lange donkere haren die een witte zonnebril draagt en Franse klanken openen het eerste deel van een drieluik met de beste werken van de grootste choreograaf van de twintigste eeuw. Sterdansers, internationale dansgezelschappen en de beste dansacademies hebben zich laten inspireren door de inmiddels tachtig jarige kunstenaar Maurice Béjart, grondlegger van de moderne expressionistische balletkunst.

Brel et Barbara

~


Au premier temps de la valse. Toute seule tu souris déjà. Au premier temps de la valse.
Dit zijn de eerste zinnen van het beroemde nummer La valse à mille temps van Jacques Brel. Choreograaf Maurice Béjart schuift niet onder stoelen of banken dat hij een groot liefhebber is van deze chansonnier. In de afgelopen vijfendertig jaar heeft hij diverse choreografieën op de liedjes van Brel en die van de zangeres Barbara bedacht. Béjart bundelde deze werken samen en zo ontstond Brel et Barbara, een expressionistisch hommage aan twee iconen.
Dansers in witte catsuits bewegen over het toneel. Hier en daar zijn er gele lakens over de schouders van de dansers gedrapeerd. Tango’s, duetten, solo’s en groepsscènes passeren in vlug tempo. Soms fietst er een danser over het toneel. Kikkersprongen en x-benen geven dit werk van Béjart een experimenteel karakter.

Wie de Franse taal niet goed beheerst, mist veel. Er worden daadwerkelijk twee handen naar het plafond van de schouwburg gedraaid en schouders opgetrokken als Brel de woorden je ne sais pas zingt. De tekst heeft een belangrijke rol in dit eerste deel van de voorstelling. Misschien was het een goed idee geweest om een vertaling te verspreiden, dan was deze choreografie ook beter begrijpbaar.

L’art d’être grand-père

~

Mitrailleurschoten knallen door de schouwburg. Over de barre hangt het lichaam van de leermeester, neergeschoten door zijn pupillen.
Deel twee van het drieluik gaat over de verhouding van de leraar met zijn leerling. De rollen zijn omgedraaid, de leerling is de baas. In deze choreografie heeft Béjart veel ruimte overgelaten aan de dansers zelf. De dansers zijn het middelpunt. Hun zwarte balletpakjes met spaghettibandjes en roze panty’s ruilen ze in voor gele pakjes met zwarte strepen (à la Maja de Bij) en zwarte leggings. Het podium is lekker vol met zijn negentien dansers, maar wel rommelig. Dit komt doordat er te veel verschillende dansvormen en kledingstijlen tegelijk worden getoond. De ene danser is intensief bezig met een klassieke plié en de andere loopt met een hoedje op het hoofd een showballet weg te geven.
Ook ballettechnieken van andere wereldbefaamde choreografen, waaronder die van Martha Graham, zijn waar te nemen.

Boléro

~

Het indrukwekkendste en bekendste werk van Béjart is de Boléro. Deze choreografie is door vele sterdansers uitgevoerd. Jorge Donn, de muze van Béjart, vertolkte in 1979 het stuk op een onvergetelijke manier. Béjart maakte veel werken speciaal voor Donn. In 1992 stierf de danser aan de gevolgen van aids.

Op het eentonige ritme van componist Maurice Ravel worden eveneens eentonige bewegingen op de bal van de voet voortgebracht. De hoofdrol wordt nu eens aan een danseres dan weer aan een danser toegekend. Het decor is eenvoudig maar wel doeltreffend. Een groot, rond en rood toneel op poten, als een eettafel, staat midden op de zwarte werkvloer. Rondom deze danstafel verscharen zich beetje bij beetje alle mannelijke dansers die op de stoelen aan de zijkant van het toneel hun positie hadden ingenomen. Naarmate de muziek van Ravel heftiger wordt, worden de eentonige bewegingen van de danser op het ronde toneel ook krachtiger. Door de crescendo van de muziek en het sneller wordende tempo, lijkt er een explosie te naderen, het hart gaat kloppen, een climax zal worden bereikt. Kippenvel manifesteert zich. Op het hoogtepunt van de muziek eindigt de voorstelling.

Het beste van Béjart is een mooi drieluik. Een eerbetoon aan het werk van Béjart. Zijn werken zijn inspirerend voor elke dansliefhebber. Dansvernieuwers van nu (denk aan ex-leerlingen Anne Teresa de Keersmaeker en Maguy Marin) hebben zich laten inspireren door deze expressieve choreograaf. Het is een voorstelling die iedereen ooit gezien moet hebben, al is het maar om te begrijpen dat Béjart de grondlegger is geweest van de moderne dans zoals die nu bestaat.

Het beste van Béjart is nog tot 17 december te zien in de stadsschouwburg te Antwerpen.