Liefde in tijden van oorlog

Na haar liaison met Julius Caesar is de onweerstaanbare en machtige Cleopatra verzeild geraakt in een hartstochtelijke liefdesrelatie met de Romeinse generaal Marcus Antonius. Alleen: het conflict tussen Egypte en Rome smeult al jaren, en bovendien is Antonius in Rome getrouwd met Fulvia. Vanwege het warme liefdesnestje in Alexandrië laat Antonius zijn Romeinse plichten versloffen. Daarmee komt hij natuurlijk niet weg. De keizer fluit hem terug. Rome gaat vóór het meisje.

Oorlogszuchtig tijdsgewricht

William Shakespeares tragedie uit 1606/’07 is oneindig ingewikkeld, wat mede komt doordat Shakespeares verhaal eigenlijk te dicht blijft bij de feitelijke historie uit de eerste eeuw voor Christus. Het verhaal over de liefde tussen twee mensen uit elkaar beconcurrerende volken, tegen de achtergrond van een politiek wespennest.

Zijn Antonius en Cleopatra wordt onder andere daardoor relatief weinig gespeeld: een te ingewikkelde geschiedenis in een oorlogszuchtig en complex tijdsgewricht, bemenst door een wirwar van personages op verschillende locaties. Theatermakers branden zich er niet graag aan.

Plezierige boertigheid

Shakespeare Theater Diever maakt elke zomer in het eigen openluchttheater een vrolijke Shakespeare-bewerking met een combinatie van amateurs en professionals. Vanuit dat perspectief is Antonius & Cleopatra een begrijpelijke keuze, aangezien er veel rollen zijn te vergeven. Deze van oorsprong zeer pijnlijke tragedie is bewerkt tot een vrolijke bijna-komedie, vol plezierige hedendaagse boertigheid.

In de interpretatie van vertaler en regisseur Jack Nieborg is Cleopatra een hysterisch wicht. Een verwend, vulgair nest, dat hevige ziekte voorwendt zodra ze haar zin niet krijgt. Marcus Antonius is een breedgeschouderde mannetjesputter. In de interpretatie van Nieborg laat Antonius zich flink piepelen door zijn baas in Rome, Octavius Ceasar, de zoon van Julius.
Maar voordat het zover is, beleven ze een stormachtige liefdesrelatie waarin Cleopatra de baas is. Bij wijze van statement over die machtsverhouding komt Antonius om te beginnen op in een geil SM-pakje. Hij wordt achternagezeten door Cleopatra, die voorzien is van een leren zweepje. Duidelijker kan Nieborg niet uitleggen hoe de kaarten liggen.

De geschiedenis wil echter dat de strijdende partijen in een zeeslag belanden, waarna de liefde tussen de twee fataal zal blijken.

Ingewikkeld stuk

Antonius en Cleopatra is een rommelig, ingewikkeld en ‘druk’ stuk; dat is in de versie van Nieborg niet anders. De plot is daardoor onvermijdelijk lastig te volgen. Bovendien is de speelvloer – met overal afgebroken zuiltjes en quasi-brokstukken – voorzien van vele drempeltjes en trappetjes. Zo ontstaan voor de acteurs lange, lastige looproutes vol hindernissen die ze steeds moeten nemen.

Ondanks de ingewikkelde plot en het onhandige decor is dit een bijzonder vermakelijke voorstelling. Hedendaagse kwinkslagen in de vertaling door Nieborg maken Shakespeares lappendeken beter te verteren. Zoals ook Shakespeare dat zelf feitelijk deed, zo maakt ook Nieborg voortdurend gebruik van terzijdes tegen het publiek, die de toeschouwer bij de les houden.

Komische interpretatie

Inge Wijers steelt met haar Cleopatra de show. Ze gaat er met lichaam en stem vol in. Cleopatra heeft een hele reeks fantastische kostuums (ontwerp: Margit van der Kamp), en verwisselt vaker van outfit dan Beyoncé. Siebren De van der Schueren als de Romeinse heerser Octavius Caesar zit strak en overtuigend in zijn rol; als hij opkomt daalt direct de ernst neer in deze voorstelling.

Anne Peter van Muijen zet Marcus Antonius eerder neer als een stevig gebouwde sportschoolhouder dan als een lid van de Romeinse elite, maar in de context van deze komische interpretatie van de tragedie past die aanpak wel.

Fraai

Regisseur Nieborg kiest er meermaals voor veel van zijn (25!) acteurs tegelijkertijd op de speelvloer te laten staan en zitten, wat de focus op de hoofdhandeling niet ten goede komt.
Het toneelbeeld is – zoals altijd in Shakespeare Theater Diever – bijzonder fraai, met aan het ene eind een Romeins tempeltje met een driehoekige timpaan er bovenop, en aan het andere eind een Egyptische ruïne met twee hoge beelden van de hond-god Anubis (decorontwerp: Janco van Barneveld).

Elke voorstelling van Shakespeare Theater Diever wordt omlijst en ondersteund door een wandelend orkestje dat extra lucht en vrolijkheid brengt. Vooral de veelzijdige Annemarie de Bie valt daarin op, vanwege zowel haar virtuositeit als vanwege haar geestigheid.

Alleen maar verliezers

Luisterend naar de vertaling en interpretatie van Jack Nieborg vallen de gelijkenissen op met de actuele oorlog die Rusland begon tegen Oekraïne: waar is dit voor nodig? En vooral: wie wordt er beter van? Want zo’n oorlog kent alleen maar verliezers. Misschien is dat de actuele reden voor Nieborg om dit stuk juist nu te willen brengen.

Decorontwerp: Janco van Barneveld
Kostuumontwerp: Margot van der Kamp
Lichtontwerp: Henry van Niel
Muziek: Jan Meiborg