Seks en winkelwagentjes

Wat is het toch met al die twijfelende quasi-artistieke twintigers in hedendaagse films? Als voer voor filmmakers zien we ze vaak als karakters voor romantische komedies en absurdistische coming of age drama’s. Dwalend door de banenmarkt lijken ze hun evenwicht in het leven nog niet gevonden te hebben. Misschien dat hun populariteit te maken heeft met herkenbaarheid, gezien er een hele generatie rondkomt van dom uitzendwerk en stiekem droomt over betere mogelijkheden en ongekend succes.

Neem Ben (een net uitgepuberde Sean Biggerstaff) die aan het begin van Cashback emotioneel moet bijkomen van de breuk met zijn vriendin. Lijdend aan zware slapeloosheid besluit hij in de avonddienst te gaan werken bij een supermarkt. In voice-over leidt hij de kijker door zijn leven en zijn fantasieën, terwijl hij de tijd probeert te doden. Ben is een ‘gevoelige’ kunstacademiestudent die nog kan tekenen en schilderen. Op zijn academie lijken ze nog nooit van installaties gehoord te hebben, en Ben is een oerdegelijke schilder die figuratieve werken maakt. In de film zien we hoe hij tot kunstenaar werd klaargestoomd door wat erotische ervaringen. Beginnend bij het aanschouwen van het naakte lichaam van zijn Zweedse au pair toen hij nog een kind was.

Voyeuristisch timemanagement

Ben heeft een goed oog voor vrouwelijke schoon en ziet het uiterlijk als een afspiegeling van de persoonlijkheid. Een element dat hij denkt te vangen in zijn werk. Met deze achtergrond moet de kijker concluderen dat Ben diepgang heeft, wat in contrast staat met zijn collega’s en zijn baas. De supermarkt wordt draaiende gehouden door geile vakkenvullers die echte Britse lads zijn, en op geheel voorspelbare wijze praten over seks en voetbal.

Maar deze tegenstelling die regisseur Sean Ellis toepast is niet geheel geslaagd. Zo is er in het verhaal een volkomen ongeloofwaardig trucje verwerkt. Ben kan de tijd stil laten staan. Dit trucje komt goed van pas als hij al het mooie vrouwvolk in de supermarkt wil tekenen. In een scène stript hij ze ongemerkt van hun kleding, zodat hij zich kan wijden aan zijn talent om het vrouwelijk lichaam te vangen. Ellis filmt deze naakte vrouwen op een manier die in het verlengde ligt van de modellen in tijdschriften als Playboy, FHM of Maxim. Ben lijkt daarmee schoonheid voornamelijk te zien vanuit de norm die geldt vanuit die bladen.

Cashback weet dit oppervlakkige beeld niet te nuanceren door de vrouwelijke personages in het verhaal. Bens ex, de oorzaak van zijn ongeneeslijke insomnia is een zwijgende verloren muze. Pure schoonheid in slowmotion gevangen, terwijl ze als een modern nimfje de zonsondergang in rent. Emilia Fox, die Bens collega Sharon speelt en al snel zijn nieuwe love interest wordt, lijkt nog wat meer persoonlijkheid in haar rol te brengen. Maar het script geeft haar te weinig diepgang om echt tot leven te komen. Tegenover de schijnbare puurheid van Sharon zijn de andere vrouwen eendimensionale lustobjecten. Treffend voorbeeld daarvan is een meisje dat in een flashback van Ben voor geld haar geslacht toont aan nieuwsgierige jongens. Een onsubtiele plotwending zorgt ervoor dat dit meisje later in de film terugkomt als stripper. Haar karakterontwikkeling is daarmee duidelijk.

Humorloze gladheid

De wetenschap dat regisseur Sean Ellis een bekende modefotograaf is, maakt van Bens sensuele beslommeringen interessant psychologisch vergelijkingsmateriaal. Zou het zo zijn dat Ellis deze film heeft gebruikt om zijn eigen houding tegenover vrouwelijk schoon te illustreren? Ook lijken de schilderijen die Ben maakt op de look van fashionshoots en hippe reclameposters en staan daarmee in verband met Ellis’ werk als fotograaf.

Ellis’ stijl van filmen is zo glad als zijn fotografie. Maar ook onopmerkelijk gezien de tijd waarin we leven; daarin worden we immers bedolven onder deze verstikkende commerciële esthetica. Verder mist Cashback humor en interessante karakters. De Britse film Late Night Shopping (2001) wist veel speelser en intelligenter om te gaan met de onzekerheid van twintigers die vastzitten in het economische vagevuur van nietszeggend werk. Vanuit Amerikaanse hoek is Kevin Smiths Clerks-serie een meesterwerk in vergelijking met de geintjes en dialogen die Ellis de kijker voorschotelt. Cashback is daarmee een teleurstellende film geworden die in zijn boodschap verrassend conservatief is.