Die Wand

Het is de tweede dag van haar vakantie in de Oostenrijkse Alpen, wanneer zich iets vreemds voordoet. Het echtpaar dat de naamloze vrouwelijke hoofdpersoon naar haar vakantiehuisje bracht, Hugo (Wolfgang M. Bauer) en Luise (Ulrike Beimpold), komt opeens niet meer opdagen. Ze lijken van de aardbodem verdwenen. De vrouw (Martina Geleck) gaat op onderzoek uit en volgt de weg naar het dichtstbijzijnde dorpje, de plek waar Hugo en Luise de dag daarvoor waren geweest, maar tot haar stomme verbazing loopt ze tegen een onzichtbare, ondoordringbare muur aan.

Mooie post-apocalyptische wereld

Uit nadere verkenning van het bergachtige terrein om haar huisje blijkt dat de onzichtbare muur haar volledig heeft afgesloten van de bewoonde wereld. Ze weet zelfs niet eens of de rest van de wereld nog levende wezens bevat. De wereld buiten de muur staat letterlijk stil, met mensen die midden in een handeling zijn gestopt met bewegen. Binnen de muur gaat het leven gewoon door. Ook voor de vrouw. Ze zaait aardappelen, hakt hout, maait het gras met een zeis en melkt een gevonden koe. Zo verstrijken er jaren.

Die Wand, gebaseerd op het gelijknamige boek van Marlen Haushofer uit 1963, verfilmt een poging tot overleven, met als voornaamste verschil met veel andere films met dit thema het feit deze wereld amper post-apocalyptisch valt te noemen. Of in ieder geval een zeer rustgevende post-apocalyptische wereld, met prachtige plaatjes van bergen en valleien. Een wereld die op een ansichtkaart niet zou misstaan.

Onzichtbare stolp

Die Wand onderscheidt zich tevens door de filosofische inslag. Niet alleen is de vrouw op zoek naar de essentie van het bestaan en vindt ze dat steeds weer in andere, kleinere dingen, maar ook verhandelingen over tijd en de natuur ontspringen uit haar brein. Voor de situatie waarin de vrouw zich nu bevindt, een van desolate wanhoop, is volgens haar nog maar een oplossing: schrijven zodat ze niet gek wordt. Haar woorden op papier krijgen we te horen middels de zeer monotone, onbevlogen voice-over. Typerend voor haar geestestoestand, maar ook dodelijk saai.

Er gebeurt zo weinig in de jaren dat de vrouw in de onzichtbare stolp leeft, dat we vooral kijken naar natuurbeelden en de veranderende seizoenen. Tot overmaat van ramp worden de belangrijke gebeurtenissen die zich voordoen binnen een minuut verfilmd, waarna weer wordt geschakeld naar de saaie realiteit. De huidige tijd (die van schrijven) wordt afgewisseld met flashbacks, maar omdat er ook in het verleden nauwelijks iets noemenswaardigs gebeurde, bieden ook die weinig afwisseling. Als er al iets afwisselends te vinden is in Die Wand zijn het de vioolsolo’s van J. S. Bach.

Gebrek aan binding

De hoofdrol van Martina Geleck is te afstandelijk, getergd en weinig emotioneel. Het is duidelijk een sterke vrouw die zich schikt in haar lot, maar als kijker bouw je geen band op met de hoofdpersoon. De enkele dieren, met de name de hond Luchs (Lynx), wekken bijna meer sympathie op. Dit is funest, want zonder emotionele band met de hoofdpersoon daalt de film sterk in waarde.

Wat regisseur Julian Pölsler ons wil laten zien is de troosteloze ontreddering gecombineerd met de wil tot overleven. De kijker in dezelfde moedeloze staat proberen te brengen als de hoofdpersoon is lovenswaardig, maar door gebrek aan binding met de hoofdpersoon lukt dit niet. Die Wand is zodoende niet meer dan een prachtig geïllustreerd luisterboek dat wordt verteld door een ongeïnspireerde voorlezer.