Spanning wint het van de realiteit
Natuurlijk is het onverstandig, dat weet je zelf ook wel. Maar ach, je bent op de fiets en het is maar een klein stukje door dat donkere park. En wat is de kans nu helemaal dat juist op dit moment een verkrachter ergens staat te wachten? Daar is het toch veel te koud voor? Toch trap je maar even stevig door.
~
Welke vrouw is er nou nooit alleen naar huis gefietst, terwijl moeders waarschuwingen en beangstigende krantenberichten door haar hoofd flitsten? Het is deze oerangst waar regisseuse Ineke Houtman (Polleke, Madelief) met Stille Nacht op inspeelt. In een van de eerste scènes haalt een studente buiten de kroeg rustig haar fiets van het slot. Met een voet tikt ze de dynamo tegen het wiel en slaat ze het fietspad door het bos in. Ver weg feesten haar studiegenootjes verder. Het meisje slaat haar sjaal nog eens om haar nek. De muziek, de duisternis tussen de bomen: alles schreeuwt dat dit mis zal gaan. De vraag is alleen wanneer en hoe.
Elke man is een dader
~
Stomverbaasd
Volgens veel critici is Houtmans eerste productie voor volwassenen een manonvriendelijke film. Toch komen ook de studentes er zelf – onbedoeld – ook niet goed van af. Het zijn eendimensionale types die volledig doorslaan in hun zoektocht. Natuurlijk kan dat, maar de manier waarop het gebeurt is ongeloofwaardig. Dat komt deels door de soms gekunstelde dialogen. Een van de studentes geeft haar ex-vriendje de volle laag als hij haar vraagt bij hem terug te komen. “Kom je alleen voor seks? Kunnen jullie alleen daaraan denken?” snauwt ze de stomverbaasde jongen in een soort monoloog toe.
Studentenleven
Ook in de omgeving van de studentes is logica ver te zoeken. Wie heeft er nu ooit een docent meegemaakt die een studente out-of-the-blue vraagt om naakt voor hem te poseren? Dat kost zo’n man toch gewoon zijn baan? En kent iemand een bibliothecaris van een universiteitsbibliotheek die kan onthouden welke vakken je volgt? Ik zal eerlijk zijn: misschien zou ik het bij een Hollywoodfilm wel pikken. Het Nederlandse studentenleven en mijn leeftijdsgenoten ken ik alleen te goed om te zien dat er dingen niet kloppen. Zowel de spanning als het realisme en de herkenbaarheid zijn verdwenen.
Die ene klik
Gelukkig zijn er genoeg momenten waarin die aspecten wel aanwezig zijn. De verkrachtingsscènes, de aanloop ernaar toe, het douchen erna, de flashbacks achteraf: in de sterkste momenten van de film wordt amper gesproken en winnen menselijke emoties het van de dialoog. Wat bijvoorbeeld blijft hangen is het beeld van het verkrachte meisje dat obsessief in alle winkels in de stad zoekt naar de riem met die ene klik die ze die avond hoorde. Hopeloos natuurlijk. Uit de tientallen riemen kiest ze willekeurig. Haar ogen gesloten, haar handen glijden over de gesp. Open en dicht. Even is er alleen de regie van Houtman, de camera en het spel van de actrice. Beklemmend, hartverscheurend en realistisch tegelijkertijd.
