Boeken / Fictie

Gevoel en inzicht

recensie: Paolo Giordano (vert. Mieke Geuzebroek en Pietha de Voogd) - Het menselijk lichaam

In Het menselijk lichaam verhaalt Paolo Giordano over een peloton Italiaanse soldaten op missie in Gullistan, Afghanistan. Eenzaamheid, heimwee en de altijd aanwezige dreiging van geweld eisen hun tol.

Hoofdpersoon van Het menselijk lichaam is luitenant Alessandro Egitto. Hij heeft een getroebleerd verleden door een paranoïde vader, een moeder die de schijn hoog wil houden en een zus die daar met alle geweld afstand van wil nemen – zo veel dat ze zelfs niet langskomt als haar vader op zijn sterfbed ligt. Alessandro kijkt tegen zijn grote zus op, maar wil zijn ouders niet de rug toekeren.

Extreme omstandigheden

Alessandro is arts op een missie in Afghanistan. Om niet terug te hoeven keren naar zijn problemen in Italië besluit hij langer te blijven en maakt hij kennis met het peloton van adjudant Ietri. Het verblijf in Afghanistan zal bij iedereen in het geheugen gegrift staan. Het leven is daar dan ook naar in Gulistan. Vrachtwagenchauffeurs kunnen niet vertrekken door Talibani in de omgeving, de toevoer van voorraad is niet zo regelmatig als het hoort en het leven in de woestijn houdt de soldaten gevangen tussen hitte, kou en heftige winden. En dan is het ook nog eens oorlog.

De druk die dat met zich meebrengt speelt een grote rol in Het menselijk lichaam. Giordano besteedt veel aandacht aan wat de soldaten allemaal doen om de situatie dragelijk te maken. Eén houdt er een internetrelatie op na, een ander ziet het als training voor de Special Forces en weer een ander zoekt iedere avond een Afghaanse gids op om te gaan blowen.

Vervelen kan altijd

De sfeer op het kamp is verre van vrolijk of levendig. Iedere mogelijkheid om iets te vieren wordt aangegrepen, zoals het slachten van een koe. De vreugde is groot, maar van korte duur – voedselvergiftiging ontregelt de basis. Eigenlijk is het enige dat de sleur een beetje doorbreekt een aanval van de Taliban:

De jongens springen overeind en lopen snel en gedisciplineerd naar de deur. Ze kennen het evacuatieplan, ze zijn er minstens honderd keer in gedrild. Voor korporaal Francesco Cederna is het de eerste keer dat hij mortiervuur hoort buiten een oefening. Hij verbaast zich erover dat het lawaai zoveel lijkt op wat hij kent: natuurlijk, dat is logisch. Hij zou de vijand bijna willen bedanken dat hij het partijtje risk dat hij aan het verliezen was heeft onderbroken.

Die algehele verveling komt goed over. De lezer leeft mee met de manschappen in de woestijn, met hun problemen en de pogingen om persoonlijke relaties op te bouwen, te repareren of in stand te houden. Egitto komt weer in contact met een jeugdliefde, die ondertussen voor de Militaire Intelligentie Dienst werkt, Ietri dubt over het starten van een familie en tussen de soldaten onderling worden de banden aangehaald of onder druk gezet.

Verschillende perspectieven

Meerdere keren komt luitenant Egitto persoonlijk aan het woord, over wie de lezer het meest te weten krijgt. Zijn thuissituatie heeft ervoor gezorgd dat hij antidepressiva is gaan slikken. Wanneer voor de lezer duidelijk wordt waarom is die stap begrijpelijk. Als hij ermee stopt na een dramatisch fout gelopen missie – de vrachtwagenchauffeurs op weg naar huis helpen – zijn ook daarvoor zijn beweegredenen invoelbaar.

Giordano laat voortdurend zijn kunde als schrijver zien. Weinigen zijn er zo goed in geslaagd empathie voor personages op te wekken. Hoewel het verhaal goed en degelijk in elkaar zit, is de grootste kracht van Het menselijk lichaam de emotionele lading. Dat Giordano die weet over te brengen – van verveling tot wanhoop, angst en liefde – verdient niets anders dan grootste lof.