Frida Kahlo, wie kent haar niet? De Mexicaanse kunstenares met donkere ogen en doorlopende wenkbrauwen die aanvankelijk arts wil worden maar zich, na een dramatisch busongeluk, toelegt op de schilderkunst. Vooral haar zelfportretten, waarop zij haar lichamelijke pijn verbeeldt, zijn befaamd. Beroemder werd zij echter in eerste instantie door haar tumultueuze huwelijk met de Mexicaanse muralist Diego Rivera.

Liefde en pijn

Het beeld dat uit de diverse documenten van en over Kahlo naar voren komt, is het beeld van een trotse, gepassioneerde en politiek geëngageerde Mexicaanse vrouw. Dit beeld komt ook naar voren in de brieven van Kahlo in Con Amor fijn als antennes . In liefdesbrieven overstelpt ze haar jeugdliefde Alejandro Gómez Arias, haar echtgenoot Diego Rivera en andere minnaars met haar liefde. Zo stuurt ze haar amant Gómez Arias ‘1000000000000 zoenen die je niet kunt horen want anders worden de mensen in San Rafael onrustig’, schrijft ze Ignacio Aguirre: ‘Je heerlijke handen – fijn als antennes – zijn de afgelopen dagen dicht bij me geweest’ en bekent ze Rivera: ‘Ik hou meer van jou dan van mijn eigen huid’.

Voormalig woonhuis Kahlo, thans museum

Naast haar liefdesbekentenissen staan haar brieven, hoe begrijpelijk, bol van pijn. Operaties, ontstekingen en ongemakken beschrijft Kahlo tot in detail. Aan haar geliefde Nickolas Muray stuurt Kahlo medische dossiers en dokter Samuel Fastlicht ontvangt zelfs de gebroken brug uit haar onderkaak met de vraag wat ze nu moet doen.

Naast dit bekende beeld verrijst ook een andere, verrassende Kahlo uit de brieven en teksten in Con Amor. Een aanhankelijke, jaloerse, enigszins dominante maar vooral humoristische Kahlo. Minnaars en liefjes ontvangen vellen vol ik-mis-je’s en schrijf-me’s of op dwingendere toon: ‘Ik wil dat jij mij schrijft anders word ik boos op je.’ En een blanco vel papier kan Kahlo al gelukkig maken, ‘want dan weet ik dat je aan me denkt’. Alleen bij hoge uitzondering, als het om een echt ‘F. W.’, een fucking wonder, gaat, staat Kahlo een van haar amants toe het bed in te duiken met een ander. Anders spelen ze maar met hun ‘elektrische trein’.

Saai

Minnaars ontvangen brieven met enige regelmaat. Vrienden of bekenden vooral wanneer het Kahlo uitkomt. Als ze geld nodig heeft of een stel overhemden voor Rivera. Ze excuseert zich als ze tijdenlang niets van zich laat horen, ‘ik ben een waardeloze meid omdat ik beloofd had te schrijven en het niet heb gedaan’. Maar niet alleen verontschuldigt ze zich voor haar gedrag, ze biedt haar correspondenten ook regelmatig haar excuus aan voor het papier waarop ze schrijft. Het is te tuttig of juist niet. Het is erg jammer dat we dat papier niet zien, net zo min als de tekeningetjes die Kahlo onder aan de brieven maakte of de inktvlek waar ze onder schrijft: ‘Hier heb ik wat inkt gemorst.’ Dit maakt Con Amor tot een degelijk doch enigszins saai document. De creatieve geest van Kahlo had rijker kunnen worden geïllustreerd door haar gefröbel in de kantlijn af te drukken. Een kort lijstje met geadresseerden was wellicht ook verhelderend geweest. Want wie was ook al weer Isabel Campos, Alberto Misrachi of Florence Arquin?

Voor die enkeling die Kahlo’s leven niet kent is het raadzaam eerst een ander boek, documentaire of film te raadplegen alvorens Con Amor te lezen. Alhoewel de uitgebreide voetnoten onder de brieven veel verhelderen, zijn de biografische aantekeningen achterin uiterst summier. Dat maakt Con Amor niet een op zichzelf staand document, maar wel tot een mooie en zeer welkome aanvulling op het brede scala aan al bestaande boeken en beelden over Frida Kahlo.

Normaal gezien ben ik geen voorstander van het weggeven van het einde van een boek, maar bovenstaande afsluitende woorden van auteur Walter Isaacson vormen een goeie weergave van zijn biografie over Einstein.

Nadat hij eerder van zich had laten spreken met Benjamin Franklin en Kissinger, was deze keer één van de grootste natuurkundigen van de afgelopen eeuwen aan de beurt. Voor eenieder die geïnteresseerd is in de geschiedenis van de natuurkunde en in het bijzonder de figuur van Einstein, is dit boek een absolute must.

FBI

In de loop van 543 pagina’s behandelt Isaacson op chronologische wijze het leven van Albert Einstein. Vanaf zijn geboortejaar 1879 tot zijn dood in 1955 volgen we diens wetenschappelijke en privé-ontwikkelingen op de voet. En hoewel het genie reeds in 1905 de fysische wereld op z’n kop zette met zijn belangrijkste publicaties, zijn de overige 50 jaar ook zeker de moeite waard. Ten eerste gewoonweg omwille van de boeiende man die Einstein was – zowel zijn moeilijke omgang met vrouwen als de consequenties van de door hem geïnitieerde kwantummechanica vormen interessant leesvoer – en ten tweede omwille van de prettige schrijfstijl van Walter Isaacson.

Het door Einstein zélf gecultiveerde beeld van de verstrooide professor wordt beeldend beschreven door een auteur die zich verdiept heeft in de voorhanden zijnde literatuur; Isaacson is bepaald niet over één nacht ijs gegaan voor deze biografie, dat merk je. Overal worden andere boekwerken, briefwisselingen en artikelen aangehaald, en wel op zo’n wijze dat het levensverhaal van Einstein er niet door stokt. Integendeel, die verwijzingen ondersteunen net het verhaal en geven een levendig beeld van de man en de wetenschapper. Je zou kunnen zeggen dat Isaacson duidelijk beter onderzoek heeft verricht naar Einstein dan de FBI, die op zoek ging naar de (vermeende) communistische banden van de wetenschapper.

Van alles wat

Ook als je niet geïnteresseerd bent in de wetenschapper Einstein, vormt deze biografie uitstekend leesvoer. Ondanks zijn persoonlijke problemen, bijvoorbeeld zijn strijd met het concept huwelijk, was Einstein een zeer aimabel man, die jarenlange vriendschappen onderhield met menig collega, leden van het Belgisch koningshuis en andere beroemde tijdgenoten. Namen als Churchill, Chaplin, Planck en Lorentz zijn een paar voorbeelden van de grootheden uit onze recente geschiedenis waarmee Einstein correspondeerde en discussieerde. De beschrijvingen van deze vriendschappen geven vooral een prachtig beeld van de tijd waarin Einstein opereerde. Vanuit dat perspectief is een biografie over Einstein ook een interessant document van een tijdperk: er broeide wat in de wereld, en dat was niet alleen de Tweede Wereldoorlog.

Verstrooid

Wie op zoek is naar een interessant levensverhaal over een sympathieke, verstrooide wetenschapper, mag deze biografie van Einstein als een regelrechte aanrader beschouwen. Wie meer inzicht in de politieke en maatschappelijke ontwikkelingen op het einde van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw wenst, vindt in dit boekwerk zeker prima leesvoer. Of zoek je misschien meer informatie over de natuurkundige ontwikkelingen in diezelfde periode? Ook dan is deze biografie een aanrader. Zelfs los van dat alles: als je gewoonweg ’s avonds lekker wat wil lezen, kun je je aan dit schrijfsel niet vertillen. Kortom: de biografie van Einstein biedt voor elk wat moois. Wie zijn boekencollectie wil verrijken met een boeiende en lijvige biografie, scoort gegarandeerd met dit ‘levenswerk’.