Kunst / Expo binnenland / Expo buitenland

Een niet te missen les in vrouwelijk curatorschap

recensie: Portrait of a Lady - Art Deco museum Villa Empain

De tentoonstelling Portrait of a Lady, nog tot 4 september 2022 te zien in het Art Deco museum Villa Empain te Brussel, biedt in vijfentachtig zeer goed geselecteerde kunstwerken een niet te missen bijdrage aan de vervrouwelijking van de kunst.

‘It isn’t easy to inhabit the body, is what I’m trying to say; it isn’t easy to stop being a picture, pretty as or trying to be,’ schrijft Olivia Laing in haar essay Skin Bags[1]. In Portrait of a Lady wordt niet expliciet verwezen naar Laing, maar de expositie roept wel echo’s van Laings werk op door op dezelfde doorwrochte manier te wroeten in het beeldkarakter van de vrouw. In een tiental kamers passeert de toeschouwer een geschiedenis van de vrouw in de kunst.

Geen geschiedenisles

De hoofdstukken waarin de expo is onderverdeeld (zoals: Vrouwen in een interieur en De transformatie van het discours) vormen zeker niet het boeiendste onderdeel van de expo. Al was het maar omdat zich toch steeds de vraag blijft opdringen wat deze hoofdstukken voor hebben op andere thema’s. In vijfentachtig goed gekozen kunstwerken (overigens van consequent hoge kwaliteit), verdeeld over een tiental kamers, loopt het publiek langs een van de schier oneindige versies waarop het verhaal van de vrouw in de kunst verteld kan worden.

Wie deze expo bezoekt met als doel een eenduidige geschiedenisles te krijgen, komt bedrogen uit. Wie die ambitie echter los kan laten, krijgt iets zeer waardevols in de plaats. De expo roept bedrieglijk eenvoudige gevoelens op, waaronder een complex netwerk van interessante, intellectuele opvatting verborgen zit.

Meer dan de male gaze

Neem het voorbeeld van de twee werken in de volledige met azuurblauwe steentjes betegelde badkamer: Girl with Outstretched Arms van Alphonse Mucha en Voluptuous van Felix De Vigne. Frontaal in de nis van de badkamer hangt de potloodtekening van Mucha waarop een jonge vrouw haar armen uitstrekt, de palmen in een afwerend gebaar. Dieper in de nis hangt het schilderij van De Vigne. Het werk straalt sensualiteit uit en toont twee naakte, roomwitte vrouwen die zich baden in een rivier.

De vastberaden vrouw in broze potloodlijnen lijkt haar seksegenoten te willen beschermen tegen begerige blikken. Zodat deze, niet verstoord door schaamte of zelfbewustzijn, naakt kunnen zijn. Hoewel dit contact over kaders en lijsten heen een werkelijk uitzonderlijk moment in de expo is, blijft de dialoog tussen kunstwerken en publiek zich door de hele tentoonstelling manifesteren.

Deze expo overstijgt met verve de eendimensionele antwoorden op het vraagstuk van de male gaze en legt de verantwoordelijkheid voor het denken en voelen bij de kijker. Dat je daarbij en passant ronduit schitterende werken van Seydou Keïta, James Ensor en Irina Rasquinet te zien krijgt, is balsem voor de soms pijnlijke vragen die overblijven. Met betrekking tot het werk van Rasquinet, te zien onder de bomen op het balkon van de villa, valt het overigens tegen alle goede gewoonten in aan te raden het museum op een stralend zonnige dag te bezoeken. Het spel van licht en schaduw op de glasvezel sculpturen is van een hypnotiserende schoonheid.

Museum van empathie

Portrait of a Lady sluit af met een reizende installatie van het Empathy Museum: A Mile in My Shoes. De bezoeker kiest een paar schoenen uit, stuk voor stuk vrouwenschoenen. Ze krijgt vervolgens in een koptelefoon het korte, bijbehorende (levens)verhaal te horen, ingesproken door de eigenaar van de schoenen zelf. Dat kan een heftig en geladen verhaal zijn, maar net zo goed het relaas van een ouder wordende vrouw die haar roeping vond als bloemist.

Door het laatste woord te geven aan vrouwen en aan een verbindend gegeven als empathie lijkt deze expo te willen zeggen dat in de feministische slag om musea, protest en zorg hand in hand moeten gaan.

Het is niet met zekerheid te zeggen, maar het vermoeden rijst dat dit een tentoonstelling is die gemaakt is voor vrouwen. Als het dan al niet de vrouwelijke kunstenaar of de vrouwelijke muze is die als kwantificeerbare winnaar uit deze vergelijking komt, dan toch zeker wel de vrouwelijke toeschouwer, die dankzij haar bezoek een wezenlijke en nog lang nazinderende dialoog over vrouwelijkheid kan aangaan. Portrait of a Lady is op die manier als een goed gesprek met een hartsvriendin, of als een essay van Olivia Laing. En bovenal is de expo een niet te missen les in vrouwelijk curatorschap.

 

[1] Laing, Olivia. 2020. Funny Weather: Art in an Emergency. Londen: Picador.

Film / Kunst / Documentaire / Film / Serie

De man achter het icoon

recensie: The Andy Warhol Diaries – Andrew Rossi

Andy Warhol. Wie kent hem niet? Van Campbell’s Soup Cans tot de zeefdruk van Marilyn Monroe. Maar zijn belangrijkste kunstwerk was misschien wel hijzelf. Wie was toch die man onder die zilveren pruik? Schrijver en regisseur Andrew Rossi probeert er met zijn The Andy Warhol Diaries achter te komen in een boeiende maar onevenwichtige documentairereeks op Netflix.

Andy Warhol had er vast van genoten: een AI-recreatie van zijn stem, die in de serie zijn dagboekfragmenten voorleest. De recreatie van Warhols stem doet recht aan zijn behoefte ‘to be a machine’. De kijker voelt zich een vertrouweling, bijna vergetend dat Warhol niet zelf zijn verhaal vertelt. Naast ‘AI Andy’ komt een grote variatie aan (on)bekenden aan het woord met wisselende verhalen. Dat is de kracht maar ook de zwakte van de documentaire. Rossi is veelzijdig maar onevenwichtig in zijn keuze van onderwerpen en in de behandeling van de vragen die hij oproept.  Zes afleveringen later vragen we ons nog steeds af of we Andy Warhol wel hebben leren kennen.

 

Een onbetrouwbare verteller?

Warhol zou Warhol niet zijn als hij zelf in zijn dagboek had geschreven. Nee, de kunstenaar heeft zijn leven van 1976 tot en met 1987 via de telefoon gedicteerd aan zijn goede vriendin Pat Hackett. Op deze opgetekende memoires is Rossi’s documentairereeks gebaseerd. Ze kwamen in 1989 onder redactie van Hackett uit als boek met de titel The Andy Warhol Diaries. De documentaire waarschuwt vanaf het begin dat we Warhols versie van de gebeurtenissen niet als de ultieme waarheid moeten beschouwen. Het is tenslotte een persoonlijk perspectief. Dit persoonlijke perspectief wordt aangevuld met een rijkdom aan foto- en filmfragmenten. Die zijn interessanter dan de ingezette stand-in acteur. Een documentaire over Warhol verdient stilistisch vernieuwender ideeën. Vooral gezien de acteur niet goed op Andy Warhol lijkt. Het is een dissonant met de AI-recreatie van zijn stem.

In de zoektocht naar de man achter de kunst legt Rossi de nadruk op Warhols persoonlijke leven. Andy’s belangrijke relaties zijn ijkpunten voor de afleveringen. Eerst is er Jed Johnson, de jonge interieurontwerper die op basis van zijn knappe uiterlijk werd aangenomen bij The Factory. Dan is er Jon Gould, de straight-passing executive van Paramount. Ten slotte is er Jean-Michel Basquiat, de opkomende zwarte kunstenaar wiens relatie met Warhol tussen mentorschap en samenwerking lijkt te liggen. Het blijkt dat zelfs vrienden en familie niet altijd weten wat er in Warhol omging. De sprekers zijn het bijvoorbeeld niet eens over wat voor soort relatie hij met Jon Gould had.

 

Aangrijpend queer-perspectief

De serie is op zijn aangrijpendst als de aidsepidemie opkomt. Het wordt al snel duidelijk dat de ‘gay cancer’ een schaduw werpt over de kunstbeweging en feesten van de jaren tachtig. We worden geconfronteerd met hoe weinig van de personages nog in leven zijn om hun verhaal te doen. Ook Gould overlijdt in 1986. Iets wat we niet hadden gelezen zonder Hacketts annotaties, aangezien Gould niet uit de kast was en absoluut niet wilde dat Andy persoonlijke dingen over hem schreef in zijn memoires.

Warhol zelf is nooit echt in of uit de kast geweest, zegt schrijver Lucy Sante in aflevering één. Hij profileerde zich als aseksueel, wat een schild lijkt te zijn geweest tegen de homofobe maatschappij waarin hij als publiek persoon navigeerde. De bevragingen van Warhols seksuele activiteiten voelen soms invasief. Maar het blijkt de moeite waard om voorbij het persona te kijken. In de woorden van curator Jessica Beck: ‘But within the diaries there are moments when the performance lapses. … this idea of intimacy or queerness is always there.’

Wisselend niveau in behandeling lastige vraagstukken

In de interpretatie van Warhols werk kiest de documentaire originele invalshoeken, maar blijft ze vaak aan de oppervlakte. Zo is het interessant hoe neerbuigend Warhol is naar de honger naar beroemdheid van jongere kunstenaar Keith Haring, maar het was des te boeiender geweest voor kijkers zonder voorkennis om Harings aids-activisme daarna in contrast te zetten met Warhols gebrek hieraan. Vergelijkbaar is de discussie over Warhols exploitatie van minderheidsgemeenschappen. De documentaire benadrukt de significantie van de fotoserie Ladies and Gentlemen (1975) waarin de naam van activist en drag queen Marsha P. Johnson zonder uitleg gebruikt wordt. Het perspectief van de – veelal gekleurde transgender – fotomodellen wordt überhaupt onvoldoende uitgelicht. Juist bij een onderwerp waarbij de meeste personen zelf niet meer aan het woord kunnen komen. De documentaire geeft geen bevredigende antwoorden op de opgeworpen vragen en maakt er zich daarmee te gemakkelijk vanaf. Zonde voor een serie die Warhol met behulp van een machine menselijk weet te maken en daarmee meer dan zes uur boeit.

 

Muziek / Achtergrond
special: Spotify-playlist van onze muziekredactie

Playlist van eigen bodem

Deze maand liggen de winkels weer vol met oranje tompoucen en Nederlandse vlaggen. Aan het einde van april is het weer Koningsdag en bij deze viering hoort natuurlijk ook een lading goede muziek. Een goed moment om stil te staan bij al het moois dat de Nederlandse muziekwereld heeft voortgebracht. Het resultaat is een lijst met verschillende hits van eigen bodem, klassiekers afgewisseld met nieuwer materiaal. Oude bekenden zoals Doe Maar en Golden Earring ontbreken zeker niet, maar er is ook aandacht voor nieuwere artiesten zoals KUZKO, 4B2M en MEAU. We stellen ze graag aan jullie voor!

KUZKO’s verzameling alpacaknuffels

Zangeres Danique van der Vlugt en producer Sam Ouwehand vormen samen het synthpop duo KUZKO, vernoemd naar hun eerste alpacaknuffel. De verzameling alpacaknuffels is ondertussen flink gegroeid, net als de loopbaan van de band zelf. Zo heeft het duo ondertussen hun eerste EP Teardrops on the Floor uitgebracht en hebben ze in 2022 al Eurosonic Noorderslag plat gespeeld. De elektropopliedjes bevatten een combinatie van aanstekelijke synth hooks en melodieuze zanglijnen. Een goed voorbeeld hiervan is de nieuwste single ‘Penelope’. Het nummer is ontzettend zoet en aanstekelijk en bevat een dikke knipoog naar welbekende Amerikaanse cliché liefdesliedjes. Met de vrolijke klanken van dit nummer door je speakers wordt het lastig om nog langer chagrijnig te zijn!

De familieband van 4B2M

Een andere band die wel weet wat ze moeten doen met een synthesizer is 4B2M. De bandnaam staat voor four brothers, two mothers en dat legt meteen de samenstelling van de band uit. De band bestaat namelijk uit de broers Cas en Teun Hieltjes, die we beide kennen van de bands Go Back To The Zoo en St. Tropez, en de broers Rocco en Jimmi Hueting, die we kennen van De Staat en Jo Goes Hunting. Naar eigen zeggen hebben ze al sinds kinds af aan plannen om samen muziek uit te brengen, sterker nog de plannen voor deze band ontstonden in de jaren ‘90 bij een zwembad. Het succes van ieders individuele muzikale carrière verhinderde echter het verwezenlijken van deze droom, tot in 2021 toch echt de eerste gezamenlijke single verscheen. Wat er gebeurt als je bandleden vanuit indie-, garage- en jazzbands bij elkaar zet hoor je in het nummer ‘This Is Happening’.

Drie Snickers en een Bueno van MEAU

Met het grote succes van de hit ‘Dat heb jij gedaan’ voelt het vreemd om MEAU nog te bestempelen als nieuwe artiest, maar haar carrière is redelijk recent begonnen met haar eerste single. MEAU had in september 2020 deze eerste single ‘Kalmte’ uitgebracht en belde naar 3FM om te vragen of het mogelijk was om dit zelf te pluggen, in plaats van het inhuren van een professionele plugger. Ze belde echter live in de uitzending en was zo te horen in de lunchshow van radio DJ Timur Perlin. Hij beloofde haar te helpen om haar nummer pluggen, in ruil voor drie Snickers en één Bueno. Na ‘Kalmte’ kwamen er nog opvolgers als ‘Weet’ en ‘Afgesloten’, totdat in september 2021 de hit ‘Dat heb jij gedaan’ uitkwam. Deze hit stond enkele weken op nummer 1 in de Nederlandse Top 40, maakte zijn debuut in de Top2000 en werd afgelopen maand bekroond met een 3FM award. Hoewel het nummer nog maar jong is, is het dus nu al een klassieker te noemen!

Naast KUZKO, 4B2M en MEAU staan er nog een hoop (on)bekende Nederlandse artiesten op je te wachten in de nieuwste playlist van 8WEEKLY, veel luisterplezier!

De playlist van april

Tijdmachine – Dio, Sef

Neem Me Mee – Abel

Treur Niet (Ode Aan Het Leven) – Diggy Dex, JW Roy

Op Fietse – Skik

Ik Wou Dat Ik Jou Was – Veldhuis & Kemper

Ijskoud – Nielson

Slapeloze Nachten – The Opposites

Metromannen – Lieve Bertha

Toen Ik Je Zag – Hero

Citroen – Veenstra & de Wentelneefjes

Ktll – Fokko

Springlevend – The Kik

Sterrenstof – De Jeugd Van Tegenwoordig

Zou Zo Graag – Jurk!

Dat heb jij gedaan – MEAU

Door De Wind – Miss Montreal

Stil In Mij – Van Dik Hout

Laat Mij Maar Alleen – Klein Orkest

Met Hart En Ziel – Tröckener Kecks

Iedereen Is Van De Wereld – The Scene

Ik Kan Het Niet Alleen – De Dijk

Ik Wil Alleen Maar Zwemmen – Spinvis

Ja Ja Nee Nee – Goldband

Ik Ben Een Sukkel – Lucky Fonz III

You – Ten Sharp

België… (Is Er Leven Op Pluto) – Het Goede Doel

Wicked Way – Waylon

Dansplaat – Brainpower

Never Be Clever – Herman Brood & His Wild Romance

Sinds 1 Dag Of 2 (32 Jaar) – Doe Maar

R U Kiddin’ Me – Anouk

Mooie Dag – Jayh

Hard To Say Goodbye – RONDÉ

Radar Love – Golden Earring

Weekend – Earth & Fire

Electric – Go Back To The Zoo

Dance (The War Is Over) – Handsome Poets

Amigo – Chef’Special

Alles Is Liefde – BLØF

Penelope – KUZKO

Zij Maakt Het Verschil – De Poema’s

Honderd Keer – Suzan & Freek

Het Regent Zonnestralen – Acda en de Munnik

Venus – Shocking Blue

Little Green Bag – George Baker Selection

The Devil’s Son – Danny Vera

Rollercoaster – DI-RECT

Uncharted – Kensington

Strange Again – The Vices

Killer Bee – Anouk

Avond – Boudewijn de Groot

Afraid Of The Dark – Chef’Special

Make it a Memory – Krezip, Danny Vera

Nightcrawler – DI-RECT

Skinnyjeans – Le Le

Niets Tussen – Froukje

Burning The Ground – Moke

This Is Happening – 4B2M

Noodgeval – Goldband

Love Right Now – Jett Rebel

Tonight – Jett Rebel

War – Kensington

Sexy Als Ik Dans – Nielson

No Mercy – Racoon

Het Is Al Laat Toch – Racoon

Alles Gaat Voorbij – Rob Dekay

Als Het Avond Is – Suzan & Freek

Onderweg – Abel

Zandloper – Typhoon, Rico, Andre Manuel

Het Is Een Nacht… (Levensecht) – Guus Meeuwis, Vagant

Stiekem Gedanst – Toontje Lager

Till The Sun Comes Up – Miss Montreal

Vrijheid, Gelijkheid, Zusterschap – Sophie Straat

Ambiance – Thijs Boontjes

Confetti – Judy Blank

Gewoon Je Maat – WIES

Hallo – Antoon

De Mat – LE MOTAT, Het Gezelschap, KUZKO

Missen Zou – Thomas Acda, Rolf Sanchez, Kraantje Pappie

Stap Maar In Bij Mij – Paul de Munnik, MEAU

 

 

 

 

Muziek / Achtergrond
special: Het nieuwe concertseizoen
Hans Roggen

Van de middeleeuwen tot nu

Ze rollen zo langzamerhand in de brievenbus: de brochures voor het nieuwe concertseizoen 2022-2023. En de aankondigingen op social media komen ondertussen ook binnen, met het verzoek data vrij te houden. Concerten, series en festivals die lopen van middeleeuwse muziek, via de gouwe ouwe tot werken waarvan de inkt nog nat is. Een voorproefje. 

Een middeleeuwse legende

Soms ontstaan er interessante dwarsverbanden. Om te beginnen de ‘Hildegarddag’ van de Organisatie Oude Muziek, op 25 februari 2023 in TivoliVredenburg in Utrecht en een dag later in het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam. Een hele dag gewijd aan ‘een middeleeuwse legende’. Met een scratch voor amateurzangers, de film Vision, een lezing door de gerenommeerde Vlaamse musicus Hendrik Vanden Abeele, onder meer dirigent van vocaal ensemble Psallentes en onderzoeker aan de Universiteit Leiden, en twee concerten door achtereenvolgens Ars Choralis Coeln en het Triburtina Ensemble.

Precies een maand later, op 25 maart 2023, brengt de sopraan Barbara Hannigan in het kader van de NTR ZaterdagMatinee in het Amsterdamse Concertgebouw samen met de legendarische pianisten Katia en Marielle Labèque een vertaling van ‘de impact die de muziek van de Duitse abdis en mystica destijds had (…) naar de eenentwintigste eeuw’. Met licht, soundscapes en projectie.
In december dit jaar staat Hannigan voor het eerst voor het Koninklijk Concertgebouworkest als dirigent. Zij verheugt zich er vooral op deel uit te maken van de prachtige klank van het orkest, zoals ze in een interview met artistiek directeur Ulrieke Niehoff vertelde tijdens de seizoenpresentatie op 28 maart jl. via Zoom.

Grote Zaal en Het Koninklijk Concertgebouworkest

Een gouwe ouwe

Een gouwe oude blijkt komend concertseizoen Johannes Brahms te zijn; zijn naam duikt overal op, al valt 190 jaar geleden geboren-zijn toch niet echt een kroonjaar te noemen. Bij het Koninklijk Concertgebouw Orkest dirigeert John Eliot Gardiner in mei 2023 de vier symfonieën die Brahms componeerde, verdeeld over twee avonden (3 en 5 mei). Een ‘bonusserie’ volgens spreekstalmeester Dominic Seldis tijdens voornoemde presentatie onder leiding van een dirigent die het beste uit het orkest naar boven haalt.
Ook in het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam zijn bijvoorbeeld verschillende concerten met de kamermuziek van Brahms gepland, waaronder een marathon op 5 november 2022 met als centrale gast zowel ’s middags als ‘s avonds de pianiste Elisabeth Leonskaja.  

Festivals

Ook de festivals hopen komend concertseizoen weer ‘los’ te kunnen gaan. Variërend van het Festival Oude Muziek in Utrecht tot November Music in ’s-Hertogenbosch en alles wat daar qua muziekstijlen, periodes en provincies tussen zit.
Het Festival Oude Muziek (FOMU) richt de aandacht dit jaar van 26 augustus – 4 september op ‘Galanterie(s)’, met name op de zonen van Joh. Seb. Bach. Co-curator is dit jaar prof. dr. Rosa Braidotti (Universiteit Utrecht), die al verschillende edities van het festival als interessante gastspreker optrad.
In 2022 vindt ook weer het Internationaal Van Wassenaer Concours plaats. Van 31 augustus t/m 2 september tijdens het FOMU, met dit jaar de focus op klassiek en romantisch repertoire.

Qua tijd (september) volgt het Gaudeamus Festival bijna naadloos op het FOMU. Hier gaat het om ‘hét festival voor nieuwe muziek van jonge en experimentele makers’. Op 7 september 2022 is de opening night. Hier treedt dan het Asko|Schönberg op in samenwerking met de Ensemble Academie en Wu Wei (cheng). In VredenburgTivoli in Utrecht, ook het hart van het FOMU.

Wie zijn hart wil ophalen aan nog meer hedendaagse muziek, kan terecht bij November Music (van 3 t/m 13 november 2002). De centrale componist is dit jaar Joey Roukens, over wie 8WEEKLY al eerder schreef. Aan hem is onder meer de opdracht gegeven tot het schrijven van het jaarlijkse Bosch Requiem.
Op 15 oktober gaat overigens in een serie van de AVROTROS in VredenburgTivoli Roukens’ Eerste symfonie in première, uitgevoerd door het Rotterdams Philharmonisch Orkest onder leiding van André de Ridder. En op 11 mei 2023 danst Het Nationale Ballet de première van de ‘dansthriller naar het beroemde boek van Oscar Wilde: Dorian’ op muziek van diezelfde Joey Roukens.

Festivals om altijd goed in de gaten te houden zijn het Februari Festival in het nieuwe Amare in Den Haag, het ‘huis voor cultuur, educatie, events en ontmoeting’, het Peter de Grote Festival in Groningen (20 t/m 30 juli), dat tegen die tijd overigens waarschijnlijk een naamsverandering heeft ondergaan, en ‘Musica Sacra’ in Maastricht (14 t/m 18 september 2022) met als thema ‘Exodus’.
En houd – nu we het over nieuwe concertzalen hebben – ook de programmering van Musis Arnhem in de gaten! Als ze daar een gigant als pianist Grigory Sokolov weten te strikken (10 juni 2022), is dat een belofte voor een interessant concertseizoen 2022-2023! 

Niet in Arnhem maar wel in Enschede (31 maart), Oldenzaal (1 april) en Zwolle (2 april 2023) voert Phion, het orkest van Gelderland en Overijssel Bachs Matthäuspassion uit onder leiding van barokspecialist Reinhard Goebel. Dat belooft spannend te worden!

Alle hokjes te boven

Zoals we begonnen met interessante dwarsverbanden, zo eindigen we met een ensemble dat een paar keer te horen is komend seizoen, en dat met hun opname van Bachs Matthäus Passion op Harmonia Mundi dit seizoen hoge ogen gooide. Merlijn Kerkhof schreef er in de Volkskrant het volgende over: ‘Wie in een stuk waarvan iedere noot tien keer is omgekeerd nog zo kan verrassen, behoort tot de groten. En wie alleen al het openingskoor beluistert, moet vaststellen dat Pichon aardig groot is.’ Raphaël Pichon is dirigent van Pygmalion. Zij komen onder meer naar het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam en voeren dan werk uit van de voorgangers van Joh. Seb. Bach, zoals in het FOMU navolgers van hem te horen zijn. Op 7 februari en 8 april 2023.

En dan zijn nog lang niet alle brochures en aankondigingen binnen! Zo ontbreekt nog veel vocale (koor en opera) muziek, maar dat we wat hebben in te halen, dat is duidelijk.  

 

Boeken / Fictie

Alleen in Berlijn

recensie: Stadsnomade - Amy Liptrot

In haar overtuigende autobiografische debuut De uitweer beschreef Amy Liptrot haar dronken jaren in Londen en haar teruggevonden soberheid in haar thuisbasis op de Orkneyeilanden. Haar wederom autobiografische Stadsnomade pikt de draad op waar De uitweer eindigt.   

Eerlijk is eerlijk: de Orkneyeilanden zijn schitterend, maar nieuwe mensen ontmoet je er maar weinig. Laat staan de liefde van je leven. Liptrot windt er dan ook geen doekjes om: ze vertrekt naar de grote stad uit eenzaamheid. Idealiter ontmoet ze de ware en keren ze samen terug naar haar vertrouwde archipel. Zodoende waagt Liptrot een sprong in het diepe. Ze besluit zich een jaar lang onder te dompelen in Berlijn en te zien wat er op haar pad komt.  

Stedelijke wildernis

Glamoureus vangt het leven in Berlijn niet aan: Liptrot trekt van het ene onderhuuradresje naar het andere en voelt zich een beetje verloren. Als geheelonthouder en liefhebber van de zee lijkt de inlandse clubhoofdstad ook niet de meest voor de hand liggende bestemming, maar schijn bedriegt. Liptrots verfrissende blik biedt de lezer een nieuwe kijk op Berlijn. 

Zo ontwikkelt de natuurliefhebster al gauw een fascinatie voor de stedelijke fauna. Ze spot haviken en zoekt tevergeefs naar de vermeende wasberen die bij Berlijn rijk zou zijn. Ook stelt ze zich samen met haar nieuwe geliefde tot doel om op alle verkeerseilanden in Berlijn te zoenen en verslag uit te brengen van de locatie. Als voormalig alcoholist laat Liptrot het nachtleven grotendeels aan haar voorbij gaan, een enkele excursie naar Berghain daargelaten. 

Leven om te schrijven

Het Berlijnse avontuur lijkt niet louter ingegeven door een verlangen naar een andere omgeving. Liptrot creëert met haar onderneming ook haar schrijfonderwerp. In De uitweer was dat proces natuurlijker: Liptrot had een problematisch drankverleden te verwerken en wist dit op eigen wijze te vervlechten met verslagen over de woeste natuur van de Schotse eilandengroep. Een afrekening met het verleden dat leest als een reisverhaal.  

In Stadsnomade is Liptrot meer zoekende, zowel letterlijk als figuurlijk. Het siert Liptrot dat ze openhartig is over haar onzekerheden. Stadsnomade is waarschijnlijk niet het boek dat Liptrot wilde schrijven over Berlijn. Ze zocht een metgezel maar bleef zitten met liefdesverdriet. Stadsnomade is een eerlijk verslag van het leven zoals het ons toekomt, maar deze gegevens maken een vertelling niet per definitie boeiend. De urgentie waarvan De uitweer is doordrongen, is minder aanwezig in Stadsnomade. Volgens Liptrot wordt haar reis ingegeven door een verlangen naar nieuwe ontmoetingen, maar het idee om een boek te schrijven over deze periode zal niet pas achteraf in haar zijn opgekomen. Dit maakt Stadsnomade wat geknutseld, ondanks Liptrots unieke pen en overduidelijk talent.  

Gelukkig neemt het leven soms vlugge wendingen en wordt het schrijfmateriaal weer op een zilveren dienblaadje aangereikt. ‘Liptrot woont op de Orkneyeilanden met haar partner en zoontje’, zo valt te lezen in haar biografie op de binnenflap.  

Boeken / Non-fictie / Poezie

Een vergezicht – boekpresentatie

recensie: Het raadsel van de speelman - Jos Kessels
Paul van Tongeren en Jos KesselsEef Gouw

In de literair-filosofische vertelling Het raadsel van de speelman van Jos Kessels (1948) wordt Tessa, de huishoudster van de speelman, getekend als iemand ‘van de huis-, tuin- en keukenwijsheid’. Maar dat is niet helemaal waar.

Het is Kessels manier om helderheid te scheppen: een eenvoudige, wat te eendimensionaal neergezette vrouw en een paar eenvoudige tuinmannen plaatsen tegenover de moeilijk te volgen speelman en de zoekende ik-figuur, de leerling die enkele weken bij de speelman en de vrouw inwoonde.  Dat deed Kessels ook tijdens de boekpresentatie bij de Internationale School voor Wijsbegeerte (ISVW) in Leusden, op 25 maart 2022, waarop negentig mensen hadden ingetekend. Over zijn dan weer naast en dan weer boven elkaar plaatsen van poëzie en filosofie riep iemand uit het publiek tot slot schaterlachend uit: ‘Alles is op een prachtige manier uit elkaar gevallen!’ Ja, Kessels liep namelijk een beetje vast door dingen eerst tegenover elkaar te plaatsen en zich daarna weer af te vragen of ze ook boven elkaar stonden. Of horen ze uiteindelijk gewoon bij elkaar?

De centrale vraag

De centrale vraagstelling tijdens zowel de middag in Leusden als in Kessels’ boek werd door uitgever en filosoof Florian Jacobs in zijn openingswoord ook samengevat in paren: ‘Taal en betekenis’ en ‘Poëzie en filosofie’.

Maar eerst  dit: wie is die Tessa en wie is de speelman? Voor Tessa stond Charlotte [Sonntag] centraal, de echtgenote van de Duitse filosoof Gustav Heckmann (1898-1996). Twee bestaande mensen dus. De vrouw kon volgens Kessels heerlijke soep koken. Die at hij toen hij in 1985 enkele weken intern bij het echtpaar was. Twee keer per dag voerde hij toen met Heckmann diepgaande, socratische gesprekken nieuwe stijl. Die gesprekken vormden de grondslag voor dit boek, vertelde Kessels.

‘Speelman’ is de naam die de ik-figuur geeft aan Heckmann, die (een misschien wat te vaak herhaalde karakteristiek) zowel met zijn vingers toonladders in de lucht speelt als een (vermeend) spel met zijn leerling. Terwijl het omgekeerd zou moeten zijn: de ik-figuur is gekomen om het spel te leren spelen, om het archimedisch punt te vinden van waaruit hij orde kan scheppen in zíjn spel, ‘en een plek geven aan alles wat zich voordoet’. Wat hij krijgt is tegenspel, orakeltaal en steeds weer dezelfde vragen naar het waarom. Zo ervaart hij dat in het begin.

Het kralenspel

Dat spel slaat trouwens op het zogeheten ‘kralenspel’ dat wordt gebruikt bij de coaching van mensen en bedrijven, de wereld waarin Kessels zich bewoog: tien kralen opgebouwd in vier rijen, vier kralen aan de basis en één aan de top. Het gaat dan van feiten, gevoel en betekenissen naar het Idee, het Ene. Heel Platoons: het Idee. Dat wil zeggen: het perfecte voorbeeld van hoe iets zou moeten zijn. Bijvoorbeeld ‘de’ stoel in optima forma. Kessels schreef er eerder over. Onder meer in Spelen met ideeën (2012) en De jacht op een idee (2009). In het Nawoord van dit boek legt hij het spel ook nog een keer uit.

Het boek volgt de vier rijen. Subtiel wordt telkens de stand van zaken verwoord, zoals wanneer de ik-figuur zich richt op…

‘de betekenis van ongrijpbare woorden, de klank van zoekende akkoorden, majeur en mineur, kwinten en septiemen: ergens moet er toch een grondtoon zijn, een thuiskomen, dichtbij of ver weg’.

Jos Kessels

Jos Kessels tijdens boekpresentatie ‘Het raadsel van de speelman’ van ISVW Uitgevers
(c) Eef Gouw

Ook in een eerder boek, Het welgetemperde gemoed (2019), heeft Kessels hiernaar gezocht. Daar ging het hem over het positivistische denken, gericht op feiten, en het fenomenologische, gericht op ervaringen. In zijn ogen – zo schreef hij in dit boek – ‘doet alleen de tweede zienswijze recht aan de essentie van de muzikale ervaring’. Belangrijker nog: ‘Ik ervaar muziek primair als communicatie, een interactie tussen componist, spelers en luisteraars’.

De hemel lacht, de aarde juicht

Ook Paul van Tongeren, Denker des Vaderlands (2021-2023) dacht tijdens de boekpresentatie door. Onder meer aan de hand van het gedicht ‘Januari’ van Ed Leeflang (1929-2008), zoals Florian Jacobs ook was begonnen met een gedicht van eigen hand: ‘De nar’. Kessels eindigt met een gedicht, ‘De hemel lacht’, waarvan de laatste strofe luidt:

‘En ik, warm achter het raam,
luister naar Bach, ‘De hemel lacht,
de aarde juicht’, vergezicht van
een onmogelijk weten dat ik, vergeten,
woordloos beaam.’

Met een reminiscentie aan de titel van een paascantate van Bach, BWV 51. En zo lijken er grenzen aan de taal te zitten en heeft muziek het uiteindelijk voor het zeggen.

Knap gedaan van Kessels! Het boek is geen gemakkelijke kost, maar de moeite waard om de uitdaging aan te gaan en het op je te laten inwerken om te kijken waar jij als lezer uit zou komen: poëzie en filosofie naast elkaar, boven elkaar of niet zonder elkaar kunnend? Met aan de top misschien muziek. De speelman heet niet voor niets speelman. Zittend op de top, op het dak van een huis zoals bij Chagall. Spelend op zijn viool.

Boeken / Non-fictie

Werken omdat het leven ervan afhangt

recensie: Geen tijd verliezen - Jolande Withuis
zakhorlogehttps://www.freeimages.com/nl/download/lost-in-time-1419354

Harry Mulisch zei: ‘Schrijver word je niet, dat ben je.’ Woorden die Jeanne Bieruma Oosting (1898 – 1994) als muziek in de oren moeten hebben geklonken. Jolande Withuis schreef haar biografie en gaf het de titel Geen tijd verliezen. Die is meteen raak want schilderen was voor Oosting een wezenlijke behoefte.

Ze werd geboren in een steenrijk Fries aristocratisch milieu, groeide op in landhuizen en uitgestrekte buitens, tussen bedienden en veeleisende familieleden die zich verhielden tot hun voorouders die precies op dezelfde manier hun leven hadden geleefd, zoals het hoorde: rijk, vormelijk en ongenaakbaar. Dat zo’n adellijke, onwrikbare levenswijze voor het gepeupel en voor de mens die zich weigerde te conformeren heel wat minder aangenaam kon zijn, behoeft nauwelijks verklaring. Zeker niet in onze tijd waarin hiërarchische verhoudingen (de machtige versus de onmachtige) volop in de spotlights staan.

Uitbreken uit een relatief gesloten gemeenschap is geen sinecure: de groep bepaalt je identiteit, levert je geborgenheid en, gezien Oostings statige afkomst, garantie voor een financieel zorgeloze toekomst (niet dat de vrouw wat betreft geldzaken indertijd veel had in te brengen). Binnen het opvoedsysteem waarin Jeanne verkeerde was geen plaats voor de niet-plooibare mens en al helemaal niet voor de niet-plooibare vrouw – dat was toch wel het allerergste. In het meest ideale geval was het leven van een dame een passieloze invuloefening: opgroeien met het etiquetteboekje in de hand, een minieme scholing, een kapitaalkrachtige vent aan de haak slaan en zorgen voor nageslacht. Aan duidelijkheid geen gebrek, dit was de weg. Maar Adriana Johanna Wilhelmina (Jeanne) Bieruma Oosting weigerde.

Nee

Die ‘nee’ werd expliciet nadat ze schilderlessen mocht gaan volgen bij Marianne Bleeker, ze was toen zestien jaar. Jeanne genoot en voor het eerst realiseerde zij zich dat het mogelijk was: leven als kunstenaar. Daar moesten dan wel offers voor worden gebracht. Toen een van Bleekers leerlingen de lessen afbrak omdat ze ging trouwen was voor Oosting duidelijk: het huwelijksleven en de kunst, die gaan niet samen. Tot het eind van haar leven heeft ze die overtuiging gekoesterd. De geestige anekdote die Withuis in haar inleiding naar voren brengt getuigt daarvan. Tijdens hun enige ontmoeting kon de schilderes Withuis’ werk als wetenschapper niet rijmen met haar huwelijksleven: ‘Je kunt geen twee heren dienen.’

Jolande Withuis (1949) geniet bij het grote lezerspubliek bekendheid met haar biografie over koningin Juliana – ook al zo’n eigenwijze vrouw. Voor Withuis zelf lijkt met deze biografie over Oosting de cirkel rond (al willen we haar natuurlijk nog lang niet afschrijven). Veel van de thema’s waar ze zich tijdens haar loopbaan in heeft verdiept komen in Geen tijd verliezen aan bod. Meest evident is het thema feminisme. Withuis doceerde vrouwenstudies aan de VU Amsterdam, schreef columns voor het maandblad Opzij, publiceerde over communistische vrouwenorganisaties, en de titel van eerder aangehaalde biografie over de eigenwijze koningin luidt: Juliana, vorstin in een mannenwereld. Aan de hand van Oostings leven schetst de schrijfster een levendig beeld van de eerste feministische golf. Oosting, en tal van andere vrouwen, vochten tegen de klippen op. Een strijd waar maar heel langzaam een kentering zichtbaar werd.

Wanhoop en eenzaamheid

La Révolte van Jeanne Oosting

Jeanne Bieruma Oosting (1898-1994)
La Révolte, uit serie ‘Accents Plaintifs’, 1934
Litho
Museum Henriette Polak

Die strijd leverde Jeanne in haar beginjaren voornamelijk met haar eigen familie: soebattend om het huis te mogen verlaten om bij die of die in de leer te gaan. Toen ze in 1929 het plan opvatte om naar Parijs te gaan, daar waar het hart van de moderne kunst klopte, stond het voor haar vader vast: mijn dochter is mislukt. Toch won ze de slag en vertrok. In Parijs beet ze op een houtje, genoot van het bruisende stadsleven. Withuis beschrijft de Parijse jaren levendig en mooi. Daarnaast legt ze de nadruk op werk dat Oosting daar maakte maar – helaas – in de vergetelheid is geraakt. Naakttekeningen, veel grafisch werk waarin de zelfkant van het leven centraal stond: duister en macaber. De hoge kwaliteit van dit werk stond buiten kijf en toch ontlokte het bij recensenten regelmatig de reflex om het te classificeren als ‘mannelijk’. Een van hen schreef: ‘In dit rijk van wanhoop en eenzaamheid volgt men vooral een vrouw niet gaarne.’ Er was dus nog een wereld te winnen.

En dat deed Oosting stap voor stap, steeds zelfverzekerder. De biografie schets de ontwikkeling van mens, werk én tijd. Mede door het mogen inzien van Oostings correspondentie met familie, vrienden en liefdes weet de biografe heel wat lagen van de gereserveerde kunstenares af te pellen. Toch blijft er genoeg te gissen over. Met name haar liefdesleven blijft in nevelen gehuld. Maar liefdes heeft ze gekend, mannen en vrouwen, dominante types als Roline Wichers Wiersma, Netty Nijhof en (al werd zij dan door hem afgewezen) Roland Holst. Het is aandoenlijk om te lezen hoe Oostings zelfverzekerdheid omslaat in grote aanhankelijkheid en vertwijfeling – met name op het moment dat een liefde stukloopt. Gelukkig is daar altijd het werk en de vele vriendschappen die haar door moeilijke periodes slepen.

Exposities

reliëf-ets J. Oosting Stilleven met zee-egels

Jeanne Bieruma Oosting Stilleven met zee-egels reliëf-ets. Collectie Museum Henriette Polak

Tijdens haar leven heeft Oosting onnoemelijk veel geëxposeerd. Na haar dood is de belangstelling voor haar werk zachtjesaan afgenomen. Daarom is het goed om te weten dat haar oeuvre komend voorjaar in diverse musea te zien zal zijn. Museum Belvédère pakt uit met De zomer van Jeanne, met maar liefst vijf exposities vanaf april. De nadruk komt te liggen op haar grafiek uit de Parijse periode. Het is mooi dat Withuis met het schrijven van deze rijke biografie dit dreigende, weemoedige maar toch ook levenslustige werk aan de vergetelheid heeft weten te ontrukken. Het is natuurlijk nog mooier dat zij met deze biografie een monument voor een van Nederlands grootste kunstenaressen heeft geschreven.

Muziek / Theater / Muziek
special: De redactieleden van 8WEEKLY bespreken het recente cultuurnieuws en meer!

8WEEKLY Podcast – Aflevering 6

De gevarieerde redactie van online cultuurmagazine 8WEEKLY.nl bespreekt het recente cultuurnieuws, nieuwe releases, evenementen en festivals. Wij bespreken scherpe culturele stellingen en geven cultuurtips over boeken, films, muziek, podiumkunsten, beeldende kunst en meer!

In de zesde aflevering van de 8WEEKLY podcast bespreken Sanne en Jorien het recente cultuurnieuws. Sinds de heropening van de theaters hebben beide redacteuren veel gezien en dit bespreken ze, voorstellingen die de revue passeren: ‘Verder’ van Simone Kleinsma, het theaterconcert van Wende Snijders, de musical Diana en zonen, de theatershow van Marcel van Roosmalen en Gijs Groenteman en Spring Awakening. Daarnaast worden de opkomende albums van de Red Hot Chili Peppers en Rammstein besproken. Verder geven Sanne en Jorien nog cultuurtips voor een goede eerste date.

Beluister de nieuwe aflevering op Spotify of klik hier!

00:00 – 00:30 – Intro

 

00:30 – 04:33 – Rammstein & Red Hot Chili Peppers

 

04:36 – 09:57 – Diana & Zonen

Onze recensie van Diana & Zonen

 

09:59 – 16:06 – De Wildernis Wende Snijders

 

16:08 – 22:50 – Spring Awakening

 

22:54 – 28:46 – De Pannenkoekencaravan Marcel van Roosmalen & Gijs Groenteman

 

28:47 – 32:15 – Simone Kleinsma Verder

 

32:16 – 33:51 – The Book of Mormon Carre

Onze recensie van The Book of Mormon

 

33:53 – 43:39 – Lentekriebels! Onze Do’s en Don’ts voor cultuurdates!

 

43:50 – 44:32 – Outro

Boeken / Non-fictie

De weg naar vernieuwing

recensie: Wie kies je om te zijn - Roek Lips
vader met dochtertjehttps://pixabay.com/nl/photos/pa-dochter-bedrijf-handen-ouder-1853657/

Hoe vinden we onze weg in een wereld die in crisis en verwarring is? Roek Lips (1961) ging daarover in gesprek met bestuurders, wetenschappers, kunstenaars en vele anderen, op zoek naar inspiratie en houvast. Een deel van deze gesprekken zijn nu gebundeld en verschenen onder de titel Wie kies je om te zijn: Gesprekken en gedachten over een nieuwe tijd.

Nieuwe leiders

‘Hoe laat is het op de klok van de wereld?’ Het had zomaar een van de motto’s in dit boek kunnen zijn, concludeert de journalist en schrijver Roek Lips zelf. Deze veelzijdige duizendpoot, ook wel bekend als programmamaker voor televisie, gelooft dat we een ruimere blik nodig hebben om de vragen van onze tijd te kunnen beantwoorden. Hij ging daarom het gesprek aan met meer dan vijftig wetenschappers, filosofen, kunstenaars en bestuurders. ‘Nieuwe leiders’, zoals hij ze ging noemen, die hem een ander perspectief konden bieden. Lips gelooft namelijk dat we weer beter naar elkaar moeten gaan luisteren. Vooral ook naar degene die we niet dagelijks op onze weg tegenkomen. Het resultaat is deze prachtige bundeling van inspirerende verhalen, ideeën en betekenisvolle inzichten.

Copyright Martine Sprangers Fotografie ©

Joke J. Hermsen (1961), filosoof en auteur
Foto: Martine Sprangers

Het boek bevat een selectie uit de inmiddels meer dan honderd gefilmde ontmoetingen waarvan een deel eerder in het dagblad Trouw is gepubliceerd. Laat je inspireren door mensen als Ahmed Aboutaleb, Paul de Blot, Claudia de Breij, Hans Clevers, Louis van Gaal, Berthold Gersons, Jan Geurtz, Arnon Grunberg, Joke J. Hermsen, Ivo van Hove, Reinbert de Leeuw, Irene van Lippe-Biesterfeld, Daan Roovers, Jan Terlouw, Typhoon en Paul Verhaeghe. Wat doen zij en wat kunnen we van hen leren?

‘Het is die onbenoembare ziel waar de oude Grieken het al over hadden. Na dit gesprek is onze ziel alweer veranderd. Er is iets subtiels verschoven, en morgen gebeurt dat weer. De mens ís niet; mensen wórden. We zijn allemaal een proces in wording.’

Bewustzijn creëren

De gesprekken staan in vijf delen geordend, telkens met een prikkelende inleiding: ‘Beschavingen zijn vergankelijk en kwetsbaar’; ‘Wonderen komen voort uit eenvoudige regels’; ‘We creëren onze eigen werkelijkheid’; ‘Kleine initiatieven leiden tot grote doorbraken’; ‘Jezelf zijn is een proces dat je regelmatig moet bijstellen’. Ieder deel groepeert een tiental gesprekken, die elk nog een eigen titel krijgen. Wat je te lezen krijgt, is niet de dialoog tussen Roek Lips en zijn gesprekspartner, wel een vlot geschreven samenvatting waarbij hij zelf op de achtergrond verdwijnt. Door de aard van de aanpak – verschillende mensen en onderwerpen – zijn de afzonderlijke stukken zeer divers, wat meteen de rijkdom van het boek verklaart. Je leest dingen die je zelf ook al dacht en je wordt geconfronteerd met opvattingen die niet de jouwe zijn (en dat is soms best even slikken). Je wordt als het ware gedwongen om na te denken over de persoon die je wilt zijn. Niet alleen voor jezelf of voor je eigen generatie, maar ook voor de generaties die na jou komen.

Voor wie bereid is om zijn of haar eigen standpunt van een andere kant aan te kijken en geïnteresseerd is in de argumenten van anderen, wacht een spannende gedachtetrein van de moderne leider. Kortom: een heerlijk boek om in te grasduinen en na te denken over de zin van het leven. Want hoewel er van alles op je pad komt, is er altijd een moment waarop je een keuze kunt maken.

 

Theater / Voorstelling

De geest swingt uit de fles

recensie: Stage Entertianment - Aladdin

Een geest die alles tovert wat je maar wenst. Leuk voor een tekenfilm, maar hoe breng je dit op het toneel? De musical Aladdin is het gelukt, want anders dan de naam doet vermoeden, steelt de geest de show.

De musical Aladdin is gebaseerd op de gelijknamige tekenfilm van Disney. De straatrat Aladdin wordt verliefd op prinses Yasmine en met de hulp van een geest probeert hij haar hart te veroveren. De musical vertelt hetzelfde verhaal, alleen enkele details zijn wat veranderd. Zo spelen dieren als het aapje Abu en voorwerpen zoals het kleedje een grote rol in de film en niet in de musical. Abu is nergens te bekennen, het kleedje komt alleen naar voren in het nummer ‘De Wereld wacht’ en Iago is het menselijke hulpje van Jafar geworden.

Arabisch sprookje met Nederlandse tint

Met kleurrijke kostuums en het decor probeert de show ons in Arabië te laten wanen. Dat lukt het grootste gedeelte van de tijd, zeker door de mooie kostuums, maar de erg Hollandse cast leidt hier weleens van af. Gelukkig heeft de show ook veel zelfspot, zo laten ze klompen zien als souvenirtje uit Agraba.

De Nederlandse vertaling van Erik van Muiswinkel is ook erg goed. De Engelse Disneyfilm had natuurlijk al een Nederlandse vertaling, maar de musical is weer hertaald en zit vol actuele grappen. Ook de bekende nummers zijn soms net anders ‘A whole new world’ is in de Nederlandse film ‘Een nieuw begin’ en in de musical ‘De wereld wacht’. De kwaliteiten van Van Muiswinkel als cabaretier klinken ook door in de vertaling, al lijken sommige grappen of verwijzingen aan een deel van het (jonge) publiek voorbij te gaan. Denk aan verwijzingen als ‘zo sterk zijn als Badr Hari’ of ‘Sammy kijkt nooit meer omhoog’.

Van moment naar moment

‘Hebben jullie me gemist?’ vraagt Stanley Burleson als de geest, wanneer hij na ruim 50 minuten na het openingsnummer weer op het podium verschijnt, omdat Aladdin over de fles wrijft. Een terechte vraag, want pas op dit moment met het nummer ‘Vriend als ik’ komt de show echt op gang. De show krijgt elke keer wat vaart als de geest op het podium is.  Dat is erg fijn, maar ook een nadeel, want op andere stukken is de show wat traag. Nummers die eruit springen zijn het openingsnummer ‘Arabische nacht’, ‘Vriend als ik’, ‘Prins Ali’ en het enige goede nummer waar de geest niet in zit: ‘De Wereld wacht’.  In dit laatste nummer stappen Yasmine en Aladdin op het kleedje en vliegen rond in een sterrenhemel, een bijzondere scene op het podium. Ook tijdens de andere genoemde nummers pakt de show groots uit met veel kostuumwisselingen en grootse choreografieën.

Het absolute hoogtepunt is het nummer ‘Vriend als ik’. Alleen al voor dit nummer verdient Aladdin Musical Awards voor kostuumontwerp, decorontwerp, choreografie en de acteerprestaties van Stanley Burleson als geest. Voor Nederlandse musicalbegrippen wordt er enorm groot uitgepakt in het nummer waarin de geest in een gouden grot uit de fles komt en zingt dat Aladdin nog nooit zo’n goede vriend heeft gehad als hij. Hierbij tovert hij van alles tevoorschijn, van eten, tot danseressen en meer. Dit nummer moet je live in het theater gezien hebben, om te begrijpen hoe geweldig het is.

Een gemiste kans ligt er voor de slechteriken Jafar en Iago, hun karakters zijn als slechteriken niet zo goed uitgewerkt. Zo hebbende meeste slechteriken van Disney een geweldig solonummer dat hun karakter vormt, dat is in het verhaal van Aladdin niet het geval. Daarnaast brengt met name Iago (Darren van der Lek) de nodige luchtigheid in de show met zijn niet altijd even geslaagde grappen. Wie ook aan deze luchtigheid bijdraagt is één van de boomlange vrienden van Aladdin, Babkak (Florian Avoux).

Een vergelijking met de musicalklassieker The Lion King lijkt snel gemaakt, maar de twee shows zijn totaal niet te vergelijken. Aladdin heeft een totaal eigen karakter met veel hoogtepunten die laten zien dat je een cartoon ook goed op toneel kan vertolken. Deze musical is een aanrader voor wie wil wegdromen bij een sprookje uit verre landen. Een familiemusical, die je gerust ook zonder kinderen kunt bezoeken.