De inventiviteit en oprechtheid van Auster is wederom een verademing. In het eerste hoofdstuk bestudeert hij zichzelf als kind. Hij graaft diep en houdt, zoals hij het zelf omschrijft, iedere scherf tegen het licht en bekijkt ze goed. Zo komt hij tot bevindingen uit zijn jeugd die de meeste mensen al lang vergeten zouden zijn. Zoals dat hij tot ongeveer zijn zesde jaar meende dat human being als human bean werd uitgesproken. Een begrijpelijk misverstand voor een kind, dat hij zelf recht praat door te bedenken ‘dat we allemaal niet veel groter dan een boon in de buik van onze moeder begonnen, en dat de boon daarom het zuiverste, krachtigste symbool was van het leven zelf. ‘

Problematische ‘ik‘
Net als iedere autobiografie werpt Bericht vanuit het innerlijk vragen over identiteit en de constructie daarvan op. Is het ‘ik’ één persoon, of kan er een onderscheid gemaakt worden tussen de ‘ik’ van nu en de ‘ik’ van vroeger? En kan iemand überhaupt wel schrijven over hoe hij of zij vroeger was, of drukt de ‘ik’ van nu daar te zeer zijn of haar eigen stempel op? Omdat er weinig foto’s en teksten uit zijn jeugd bewaard zijn gebleven, moet Auster sterk op zijn herinneringen leunen.

De discrepantie tussen de vroegere en de latere ‘ik’ wordt onder andere zichtbaar in het tweede hoofdstuk, waarin Auster iets te enthousiast twee films navertelt die hem zijn bijgebleven uit zijn jeugd. Geen detail wordt onbesproken gelaten, het bewijs dat Auster zijn bevindingen voornamelijk uit latere kijkervaringen put. Ook de reacties van Auster als kind zijn nu, 56 jaar later, niet erg realistisch te noemen. Ongetwijfeld hebben de films indruk gemaakt, maar de omvang van de beschrijvingen duidt eerder op invulling dan een goed geheugen.

Navelstaren
Het derde hoofdstuk is gewijd aan de twijfel die toeslaat tijdens Austers studententijd. Aan de hand van brieven die hij naar zijn ex-vrouw Lydia Davis stuurde, is Auster in staat zijn tijd als uitwisselingsstudent in Parijs te reconstrueren. De uitwisseling is maar van korte duur; wanneer Auster het met zijn docent niet eens kan worden over het lesprogramma, keert hij terug naar New York. In dit hoofdstuk verliest Auster de lezer een beetje uit het oog. De eindeloze reflecties over zijn relatie met Davis lijken voornamelijk interessant te zijn voor Auster zelf en vallen uit de toon met de rest van de roman.

Bericht vanuit het innerlijk wordt afgesloten met een fotoalbum waarin niet Auster zelf, maar de dingen die indruk op hem hebben gemaakt centraal staan. Het is een originele bijkomstigheid die echter niet veel toevoegt. Bericht vanuit het innerlijk moet het hebben van originele jeugdherinneringen, terloopse inzichten en Austers heldere stem. Hiermee weet hij helaas niet zo te bekoren als met Winterlogboek.

Mertens geeft met haar boek geeft een inkijkje in de levens van John, Meryem, Liena, Nikki en Alejo: jonge mensen die aan het uitvinden zijn wie ze zijn en wat ze met hun leven willen. John is afgewezen door Liena, die niets liever zou willen dan striptekenaar worden, maar bang is dat ze niet goed genoeg is. Haar vriendin Nikki wil een kind van haar vriend die dat niet ziet zitten. Alejo is verliefd op zijn beste vriend John en worstelt met zijn seksuele geaardheid en Meryem probeert de wereld te verbeteren, maar haar aanpak laat te wensen over.

Een verademing
De vijf hoofdfiguren bundelen de krachten wanneer bekend wordt dat de gemeente Brussel hun wijk wil platgooien om er een nieuw zorgcentrum neer te zetten. Al snel blijkt dat het actieplan weinig kans van slagen heeft. De gebeurtenissen rond dit protest geven daarentegen uiteindelijk wel richting aan de levens van het vijftal. Tot later is daarmee een roman waarin alles en iedereen gedoemd lijkt te mislukken, maar waarin bijna alles voor bijna iedereen tot een goed einde komt.

Alleen al het gegeven dat niet alles naar de verdoemenis gaat, is een verademing vergeleken met de talloze hedendaagse romans die doordrenkt zijn van een grenzeloze misantropie. Bovendien zijn de opbouw en stijl in Tot later verfrissend en origineel. In korte hoofdstukjes beschrijft Mertens vanuit de perspectieven van de vijf hoofdpersonages en vanuit het perspectief van de kat Jean-Elle de ontwikkelingen rond het protest en de angsten en onzekerheden van de vijf jongelingen.

Moeilijk mee te leven
Tot zover niets baanbrekends, maar wat het boek zo bijzonder maakt, zijn de eigen en soms bevreemdende stijlen waarin de verschillende perspectieven worden beschreven. Zo communiceert Alejo door middel van tweets, Liena in de vorm van een stripverhaal en Meryem met een Toon Tellegen-achtig verhaal waarbij alle personages veranderd zijn in dieren en zijzelf een zevenkoppige draak is. 

Hoewel deze aanpak eigentijds en verrassend is, is het niet altijd even gemakkelijk om je mee te laten slepen in het verhaal. Omdat iedere 6 à 10 pagina’s het boek van verteller, stijl en tijd verandert, ben je meer bezig ieder hoofdstukje in het grotere geheel te plaatsen dan dat je een poging kunt doen om de handelingen, gedachten en gevoelens van de personages te begrijpen. Toch toont Mertens met haar debuut dat ze op ingenieuze wijze een boeiend verhaal kan vertellen. Het is jammer dat haar experimenteerdrift het meeleven met de personages in de weg staat, maar er is tijd en potentie zat om nog eens met een meesterwerk op de proppen te komen.

De autistische Don Tillman leidt een gemoedelijk leventje. Hij geeft les in genetica aan de universiteit, is bevriend met Gene en Claudia en heeft zo zijn eigen rituelen en gewoontes. Maar toch mist er iets in zijn leven: de liefde.

Op zoek naar die liefde begint Don een project om de ideale vrouw te vinden: het Echtgenote Project. Hij stelt hiervoor een vragenlijst op van zestien kantjes papier, waarmee hij zijn potentiële echtgenote sneller hoopt te vinden. Wanneer hij kennismaakt met Rosie verandert zijn leven echter drastisch.

Rosie scoort op geen van de punten op Dons lijst, desondanks weet ze Don toch te boeien. Als blijkt dat zij niet weet wie haar biologische vader is, beginnen ze samen een zoektocht naar deze onbekende man. Die tocht voert hen van Sydney naar New York en doet Don allerlei nieuwe levenservaringen op. Langzaam maar zeker groeien Don en Rosie naar elkaar toe.

En toch is het allerminst de bedoeling van Simsion om autisme als iets lachwekkends neer te zetten. Simsion beschrijft alledaagse situaties door de ogen van iemand met autisme, wat compleet anders is dan hoe iemand zonder autisme dergelijke situaties zou benaderen of beleven. Het Rosie project is wat dat betreft een ware eyeopener en een goed voorbeeld van literatuur waarmee de lezer andere werelden (beter) kan leren kennen.

Het personage Don doet sterk denken aan de autistische Dr. Sheldon Cooper van de tv-serie The Big Bang Theory. Net als Don is Sheldon hoogbegaafd, erg gesteld op structuur en niet goed in sociale omgang. In tegenstelling tot Sheldon is Don wel in staat tot liefde, fysiek contact en verandering.

Aandacht voor fysieke details

Door zijn vriendschap met Rosie verandert Don langzaam maar zeker. Zijn sociale vaardigheden gaan erop vooruit, zijn vaste gewoontes blijken ineens niet meer zo vast te zijn en hij maakt zelfs nieuwe vrienden. Rosie is een fijn, eigenzinnig en sympathiek personage. Ze is de ideale tegenhanger van de in rituelen vastgeroeste Don.

Dat beide personages steeds meer naar elkaar toe groeien is voorspelbaar, maar Simsion heeft dit op een prettige manier in het verhaal verwerkt. Hij besteedt veel aandacht aan details, waardoor het geheel samenhangend is. Het Rosie project is een lieve, ontroerende roman over twee totaal verschillende mensen die elkaar accepteren zoals ze zijn.

Simsion heeft Het Rosie project duidelijk met liefde geschreven. Terwijl hij voorheen werkzaam was als consultant, werkt hij na het succes van dit debuut fulltime als schrijver. De filmrechten van Het Rosie project zijn inmiddels gekocht door Sony Pictures.